Μία ουτοπία μέσα στην πραγματικότητα

«Ο άνθρωπος είναι ζώον πολιτικόν». Ήδη από τον 5ο αιώνα π.Χ. οι φιλόσοφοι της εποχής άρχισαν να συνειδητοποιούν την ιδιαιτερότητα της φύσης του ανθρώπου. Ο άνθρωπος, αυτό το τέλειο έλλογο ον, κατάφερε να σκαρφαλώσει στην πυραμίδα της ιεραρχίας μόλις λίγα εκατομμύρια χρόνια πριν, μία χρονική περίοδος που συνδέεται με τη συγκρότηση των πρώτων κοινοτήτων. Μέσα στα σκοτεινά μονοπάτια της φύσης ο άνθρωπος αναγκάστηκε να αναζητήσει το φως προκειμένου να διαχειριστεί την έμφυτη ευαισθησία του. Έτσι, χτίζοντας νέα μονοπάτια και γκρεμίζοντας άλλα κατάφερε να βρει την σωτήρια φλόγα και να αποδεσμευτεί από το φόβο του για το φυσικό περιβάλλον. Όμως, κάθε ελευθερία έπεται μια νέα δέσμευση την οποία ο ίδιος ο άνθρωπος αναγκάστηκε να οικοδομήσει.

Ασφαλής, πια, μέσα σε μια σπηλιά αναζήτησε ομοίους του για να μοιραστεί τις διανοητικές του ικανότητες και ανησυχίες. Και έχουμε τις πρώτες ομάδες, κοινότητες, χωριά, πόλεις, χώρες, έθνη. Ο άνθρωπος βρέθηκε, ακολουθώντας το μονοπάτι της ανάγκης της συντροφικότητας σε ένα νέο κόσμο, σε μία νέα πραγματικότητα, σε διαφορετικές συνθήκες, κάτι που έχτισε ο ίδιος χάρη στη νόηση. Απομακρύνθηκε από την τραχύτητα της φύσης και δημιούργησε το κελί του για να ζήσει μέσα στις συνθήκες ηρεμίας και ψυχικής απαλότητας που επιθυμούσε. Σκεπάστηκε με το κάλυμμα της κοινωνίας. Κάτω από αυτό είχε τη δυνατότητα να ανακαλύψει τον εαυτό του και να αναπτυχθεί.

Στη διάρκεια των αιώνων όλο και περισσότεροι άνθρωποι συγκεντρώνονταν, όλο και περισσότερες κοινωνίες συγκροτούνταν, όλο και περισσότερο έκανε μικρά βήματα προσπαθώντας να αγγίξει την πνευματική ολοκλήρωση. Κατάφερε να προστατευτεί από τη φύση οικοδομώντας έναν κόσμο, μία κοινωνία και κάποια στιγμή έφτασε η ώρα που θα αναζητούσε την ιεραρχική αναβάθμιση μέσα στον ίδιο του τον κόσμο. Μα πώς θα το κατάφερνε αυτό; Φυσικά, μέσω της νοημοσύνης.

Έτσι, για να συμβιώσει, σε πρώτο επίπεδο, έθεσε νόμους, αξίες, ιδανικά, πρότυπα και οτιδήποτε θα μπορούσε να διαφοροποιήσει τους ανθρώπους μεταξύ τους με τρόπο τέτοιο ώστε να αποφευχθεί η μετωπική σύγκρουση. Όμως, η ψυχή του ανθρώπου ήταν και παραμένει να είναι ένα ηφαίστειο που συσσωρεύει λάβα και όταν διαμορφωθούν οι κατάλληλες συνθήκες εκρήγνυται. Οι έννοιες της κατωτερότητας και της ανωτερότητας και ό, τι αυτές συνεπάγονταν, έκαναν τον άνθρωπο ευάλωτο και του χάρισαν ξανά το φόβο.

Αλλά αυτή τη φορά ο φόβος είχε διαφορετικό πομπό. Τον ίδιο τον άνθρωπο. Για να επιτευχθεί, λοιπόν, η ειρηνική συμβίωση δημιούργησε την έννοια της ηθικής, την οποία έπεται η αναγκαιότητα της πίστης σε κάτι ανώτερο, την οποία έπεται ο φόβος γι’ αυτό το ανώτερο. Ο φόβος εμφανίζεται ξανά και όσο κι αν θέλει να τον εκλαϊκεύει, να τον αποδυναμώσει και να τον αποτινάξει από τη ζωή του βρίσκεται εκεί σε κάθε νέο μονοπάτι που δημιουργεί για να τον αποφύγει. Δημιουργεί, χτίζει, γεννά, εκμαιεύει. Μία ατέρμονη διαδικασία. Και τελικά, πάνω από όλα αυτά τα μονοπάτια, αν κοιτάξει κανείς από ψηλά θα αντικρίσει ένα περιτοιχισμένο κελί μέσα στην φυσική πραγματικότητα.

«Οι πλαστές ιδέες προσφέρουν επίπλαστη και εύθραυστη ανακούφιση». Η κοινωνία, μία πλαστή νοητική ιδέα κατάφερε να προσφέρει στον άνθρωπο αυτό που αναζητούσε, ανακούφιση. Παρ’ όλα αυτά η ρευστότητα αποτελεί ένα χαρακτηριστικό αυτής της ανακούφισης. Ή όχι; Άλλωστε ποιος θα είναι αυτός που θα το καθορίσει; Ποιος θα είναι αυτός που θα καθορίσει ότι αυτό που ζει ολόκληρη η ανθρωπότητα είναι ουτοπία; Ή πραγματικότητα; Ή κάτι παράλληλο στην πραγματικότητα; Ή κάτι διαμετρικά αντίθετο; Ή ίσως κάποιο κενό, ένα χάσμα, κάποιο κομμάτι της πραγματικότητας; Ποιος θα το καθορίσει; Ο ίδιος ο άνθρωπος. Ή πιο ορθά, το ίδιο το πνεύμα του ανθρώπου.