Κλιματισμος στην Αρχαια Αιγυπτο

O κλιματισμός από την αρχαία Αίγυπτο μέχρι σήμερα
Οι περισσότεροι πλέον γνωρίζουμε αρκετά πράγματα για τα κλιματιστικά. Η βασική ιδέα πίσω από τον κλιματισμό εφαρμόστηκε τυχαία στην αρχαία Αίγυπτο, όπου κρεμούσαν υγρά καλάμια στα παράθυρα και όταν φυσούσε και εξατμιζόταν ο αέρας, δρόσιζε ο χώρος. Η διαδικασία ήταν ιδιαίτερα ευεργετική στο ξηρό κλίμα της ερήμου.
Στην Αρχαία Ρώμη, το νερό από τα υδραγωγεία διανέμονταν μέσω των τοίχων των σπιτιών και κρύωνε τους χώρους, ενώ άλλες τεχνικές στην μεσαιωνική Περσία εμπλέκονται με τη χρήση των δεξαμενών για την ψύξη των κτιρίων κατά τη διάρκεια της θερμής περιόδου.
Ο σύγχρονος κλιματισμός προέκυψε από την εξέλιξη στη χημεία κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα και ο πρώτος μεγάλης κλίμακας ηλεκτρικός κλιματισμός επινοήθηκε και χρησιμοποιήθηκε το 1902 από τον Willis Haviland Carrier, έναν Αμερικανό εφευρέτη, ο οποίος ήταν επίσης γνωστός για τις επιχειρηματικές του ικανότητες. Ο ίδιος κατείχε επίσης μια εταιρεία συστημάτων κλιματισμού, που δημιουργήθηκε για βιομηχανική χρήση. Η εισαγωγή των πρώτων οικιακών μονάδων κλιματισμού ξεκίνησε στη δεκαετία του 1920.
Το πρώτο πρόσωπο που επιχείρησε να εφεύρει μία συσκευή κλιματισμού, ήταν από την Κίνα, κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Χαν. Ο εφευρέτης, Ding Huan, πραγματοποίησε μια αρκετά παρόμοια συσκευή με αυτές που χρησιμοποιούμε σήμερα, η οποία φυσικά λειτουργούσε κυρίως για βασιλική χρήση.
Ωστόσο, το πρώτο αναγνωρισμένο «κλιματιστικό» κατασκευάστηκε στην Ινδία και είχε χειροκίνητη λειτουργία. Πρόκειται για το Punkah, που θυμίζει περισσότερο ανεμιστήρα/βεντάλια βέβαια (που κρέμονταν από το ταβάνι), παρά κλιματιστικό, αλλά η ιδέα ήταν η ίδια: να δροσίσει τον χώρο.

Το πρώιμο σύστημα ψύξης δεν ονομαζόταν κλιματισμός. Ο όρος εφευρέθηκε από τον Stuart W. Cramer, ο οποίος ήθελε να εξηγήσει τη διαδικασία, μέσω της οποίας η υγρασία του αέρα μετατρέπεται σε ψύξη, ελέγχοντας ταυτόχρονα τη θερμοκρασία. Αυτό έγινε το 1906 και από τότε το σύστημα ψύξης ονομάζεται κλιματιστικό. Ωστόσο, τα θεμέλια του μηχανικού κλιματισμού είχε θέσει από το 1882, ο Philip Diehl.
Εκατό χρόνια αργότερα, το 1982, ο Thomas Midgley Jr. εφηύρε το φρέον από μια πρωτότυπη ιδέα, τροποποιώντας στην ουσία όλες τις βλαβερές ουσίες, όπως το διοξείδιο του θείου, την αμμωνία, κλπ. που χρησιμοποιούνται μέχρι τότε στην ψύξη. Ωστόσο, η συγκεκριμένη μορφή φρέον του Midgley Jr δεν ήταν απολύτως ασφαλής, διότι μπορούσε να προκαλέσει ασφυξία, να βλάψει το περιβάλλον και να αποβεί ιδιαίτερα επιζήμιο για την υγεία των ανθρώπων.
Ένα ακόμη σύγχρονο σύστημα εξαερισμού εφευρέθηκε από τον Ρώσο στρατιωτικό Alexandr Sablukov και χρησιμοποιήθηκε κυρίως για την ψύξη στο εσωτερικό των ορυχείων, όπου οι άνθρωποι εργάζονταν με άνθρακα. Το σύστημά του ονομάστηκε αντλία αέρα.
Η πρώτη εταιρεία που υλοποίησε την ιδέα του κλιματιστικού, όπως το γνωρίζουμε, ήταν η Packard. Το σύστημα, εφευρέθηκε αρχικά για τα αυτοκίνητα, αλλά η ιδέα δεν ήταν πολύ αποτελεσματική και συμφέρουσα, λαμβάνοντας υπόψη ότι καταλάμβανε όλο το χώρο από τον κορμό του αυτοκινήτου.
Στα πιο πρακτικά ζητήματα, η τακτική συντήρηση μπορεί να διπλασιάσει τη διάρκεια ζωής της συσκευής. Μπορεί να αυξήσει την αποδοτικότητα της μονάδας, η οποία θα μειώσει το κόστος της λειτουργίας της. Αυτό θα βοηθήσει να μειωθεί η φθορά στη μονάδα (δηλαδή το κλιματιστικό), αυξάνοντας σημαντικά τη συνολική διάρκεια ζωής του. Πολλές φορές η εγγύηση, που συνοδεύει τα κλιματιστικά μπορεί να απαιτεί συντήρηση για να παραμείνει σε ισχύ.
Τα σωματίδια και οι οργανισμοί που υπάρχουν στον εξωτερικό αέρα, τα συστατικά των χαλιών και των επίπλων, τα μικρόβια που αποβάλουν οι ίδιοι οι άνθρωποι, το κάπνισμα στους εσωτερικούς χώρους και οι οποιεσδήποτε εργασίες επισκευών, που λαμβάνουν χώρα εντός των κτιρίων, μπορούν να επιβαρύνουν τον εσωτερικό αέρα.
Η νόσος των λεγεωνάριων, η ψύξη, η αλλεργική ρινίτιδα και η δηλητηρίαση από έκκριση μονοξειδίου του άνθρακα, είναι οι συνηθέστερες επιζήμιες επιπτώσεις στην υγεία ενός ανθρώπου, εξαιτίας των κλιματιστικών.
Η ποιότητα, ο σχεδιασμός και τα υλικά κατασκευής είναι μείζονος σημασίας στην κατανάλωση και απόδοση, που έχουν τα κλιματιστικά. Τα κλιματιστικά νέας τεχνολογίας με inverter είναι σαφώς πιο αποδοτικά από αυτά της παλαιότερης γενιάς. Η αλλαγή των φίλτρων εξαρτάται από τη χρήση των κλιματιστικών.

Κλιματιστικά: Οι κίνδυνοι για την υγεία
Σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στην «Επιθεώρηση της Καναδικής Ιατρικής Εταιρείας» (CMAJ), αν δεν κάναμε υπερβολές με τα κλιματιστικά, θα μειωνόταν κατά 80% ο κίνδυνος εκδήλωσης νοσημάτων της ζέστης (λ.χ. θερμική εξάντληση, θερμοπληξία) στις ομάδες υψηλού κινδύνου, όπως είναι οι ηλικιωμένοι, τα πολύ μικρά παιδιά και οι πάσχοντες από χρόνια καρδιοπνευμονικά προβλήματα.
Το εύρημα αυτό υποδηλώνει ότι η αλόγιστη χρήση των κλιματιστικών και όχι η προσεκτική είναι αυτή που μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες για την υγεία.
Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι όταν γίνεται κατάχρηση κλιματιστικών, μπορεί να εκδηλωθούν διάφορα αναπνευστικά προβλήματα το καλοκαίρι, καθώς και πονοκέφαλοι, ερεθισμοί του δέρματος, επιπεφυκίτιδα (φλεγμονή των ματιών) και αλλεργίες.
Μια γαλλική μελέτη, λ.χ., που δημοσιεύθηκε στην «Διεθνή Επιθεώρηση Επιδημιολογίας» (IJE), έδειξε ότι οι εργαζόμενοι σε κτήρια με κεντρικό κλιματισμό έχουν 2,5 φορές περισσότερα συμπτώματα από το αναπνευστικό σε σύγκριση με όσους εργάζονται σε κτήρια με φυσικό αερισμό.
Όπως εξηγεί στην εφημερίδα «Corriere dela Serra» ο δρ Αντόνιο Στεφάνο, πνευμονολόγος στο επιστημονικό Ίδρυμα Maugeri, το ιδανικό για τον οργανισμό μικροκλίμα είναι θερμοκρασίες 24-25 βαθμών Κελσίου και 65% υγρασία – επίπεδα που εύκολα μπορούμε να επιτύχουμε με τη λελογισμένη χρήση του αιρ κοντίσιον.

Όχι πολύ χαμηλά το κλιματιστικό: Αν, όμως, βάλουμε το κλιματιστικό πολύ χαμηλά, η συνέπεια θα είναι παροδική εξασθένηση των φυσικών αμυντικών μηχανισμών στη μύτη και στον λαιμό, και αυξημένος κίνδυνος λοίμωξης του ανώτερου αναπνευστικού – και αυτό εξηγεί τα κρυολογήματα και τους πονόλαιμους του καλοκαιριού.
Το χειρότερο, δε, είναι ότι αυτές οι λοιμώξεις είθισται να διαρκούν περισσότερο το καλοκαίρι απ’ ό,τι τον χειμώνα – μια φαρυγγίτιδα λ.χ. που κανονικά θα υποχωρούσε σε 5-6 μέρες, το καλοκαίρι μπορεί να επιμείνει επί δύο εβδομάδες.
Το κρύο μπορεί επίσης να προκαλέσει συστολή των βρόγχων, γεγονός διόλου επιθυμητό στους πάσχοντες από άσθμα ή χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ).
Αν, εξάλλου, εκτεθεί ένας ευαίσθητος άνθρωπος, όπως οι ηλικιωμένοι, σε τεράστιες διαφορές θερμοκρασίας μεταξύ κλιματιζόμενων χώρων και περιβάλλοντος (λ.χ. από το 20 που έχει το κλιματιστικό στο σπίτι του στο 38 ή το 40 που έχει έξω), «η πνευμονία δεν είναι τόσο μακρινό ενδεχόμενο», προσθέτει.
Από την πλευρά του, ο δρ Στεφάνο επισημαίνει ότι κάθε διαφορά θερμοκρασίας πάνω από 5-6 βαθμούς μπορεί να είναι επιζήμια. Γι’ αυτό συνιστά αφ’ ενός να μην βάζουμε σε πολύ χαμηλή θερμοκρασία τα κλιματιστικά, αφ’ ετέρου να τα σβήνουμε 20 λεπτά πριν βγούμε από το σπίτι ή το αυτοκίνητο, ώστε να προσαρμοσθεί ο οργανισμός στη ζέστη.

Μούχλα και μικρόβια: Άλλο πρόβλημα είναι ο πλημμελής καθαρισμός των κλιματιστικών: οι περισσότεροι άνθρωποι δεν καθαρίζουν συστηματικά τα μηχανήματα και αυτά μπορεί να συσσωρεύσουν μούχλα, μικρόβια, ακάρεα οικιακής σκόνης ή άλλα αλλεργιογόνα μόρια, τα οποία υπονομεύουν την υγεία των πάντων – με πρώτους, τους πάσχοντες από αλλεργίες αλλά και όσους παρουσιάζουν επαναλαμβανόμενες ρινίτιδες, ωτίτιδες ή ιγμορίτιδες.
Ωστόσο, «είναι πρακτικώς αδύνατον να διατηρήσει κάποιος εντελώς αποστειρωμένο το κλιματιστικό του, γι’ αυτό και είναι συχνά τα νοσήματα των αυτιών, της μύτης και του λαιμού το καλοκαίρι», λέει ο δρ Φαμπρίζιο Πρεγκλιάσκο, ιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Μιλάνου. Και συνιστά στους πάσχοντες από χρόνια ή υποτροπιάζοντα ωτορινολαρυγγολογικά προβλήματα να αποφεύγουν τους κλιματιζόμενους χώρους, διότι ο κίνδυνος υποτροπής είναι πολύ μεγάλος.
Τα βρώμικα κλιματιστικά μπορεί επίσης να γίνουν εστία επικίνδυνων μικροβίων, όπως η λεγιονέλλα, που προκαλούν αιτία σπάνιας αλλά σοβαρής πνευμονίας. Πάντως η λεγιονέλλα είναι συνηθέστερη σε κτήρια σε συστήματα κλιματισμού και όχι σε μεμονωμένα σπίτια.

Μάτια και πόνοι: Τα κλιματιστικά που μπαίνουν σε πολικές θερμοκρασίες μπορεί να προκαλέσουν επίσης ξηρότητα του δέρματος και να ευνοήσουν την εμφάνιση ερεθισμού των ματιών και φλεγμονής (επιπεφυκίτιδας ή βλεφαρίτιδας), εξαιτίας της ανεμπόδιστης κυκλοφορίας των μικροβίων στα μάτια.
Για να αποφύγετε την ξηρότητα του δέρματος, απαραίτητο είναι να πίνετε καθημερινά άφθονα υγρά, ακόμα κι αν δεν διψάτε. Η αντιμετώπιση είναι τουλάχιστον 2 λίτρα υγρών την ημέρα, αλλά δροσερά και όχι παγωμένα, ούτως ώστε να απορροφώνται καλά από τον οργανισμό.
Και σαν να μην έφταναν όλ’ αυτά, το ψύχος των κλιματιστικών μπορεί να αποτελέσει και αιτία πόνων στην πλάτη και σε άλλα σημεία του σώματος. «Όταν εκτιθέμεθα στο κρύο, συσπώνται αμυντικά οι μύες της πλάτης, του αυχένα ή ακόμα και του προσώπου και αυτό προκαλεί πόνο στη μέση και αυχενικές κεφαλαλγίες», εξηγεί ο δρ Βίτο Μαρσίκο, ορθοπεδικός φυσιοθεραπευτής στο Ίδρυμα Maugeri.
Ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος για όσους έχουν προδιάθεση στην εμφάνιση τέτοιων προβλημάτων, επειδή πάσχουν από ανάλογα προβλήματα, όπως η αρθρίτιδα ή η κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου. Στους ασθενείς αυτούς ακόμα και η σύντομη έκθεση σε πολύ κρύο αέρα μπορεί να έχει δυσάρεστα επακόλουθα.
Ο πόνος εξαιτίας του κλιματιστικού συνήθως υποχωρεί σε λίγες ημέρες, αλλά μπορεί να χρειασθεί και παυσίπονα ή/και μυοχαλαρωτικά φάρμακα. Αν πάντως δεν βελτιωθεί σε 3-4 μέρες, πρέπει να αξιολογηθεί από έναν γιατρό.
Η αντιμετώπιση είναι να φοράτε ρούχα από φυσικά υφάσματα (βαμβάκι, λινό) και όχι από συνθετικά για να μην ιδρώνετε πολύ και «παγώνει» ο ιδρώτας πάνω σας, ευνοώντας τους μυϊκούς σπασμούς. Φροντίστε επίσης να μην σας «χτυπάει» ποτέ ο αέρας του κλιματιστικού.
Τα ερμητικά κλειστά παράθυρα και οι πόρτες, δεν είναι παρά ένας μύθος. Να αφήνετε πάντα ένα παράθυρο μισάνοιχτο στον χώρο που κλιματίζεται, έτσι ώστε να ανανεώνεται ο αέρας και να μην ξηραίνεται η ατμόσφαιρα.