Ο πόλεμος της συνείδησης

Κοιτάω τις ιστορικές σελίδες του χθες προσπαθώντας να μεταφερθώ στην εποχή του Καβάφη, του Ξενόπουλου, του Ελύτη, του Σεφέρη, του Καζαντζάκη.

Γεννήθηκα πολύ μετά από αυτούς κι όμως μεγάλωσα και μεγαλώνω διαβάζοντας τα βιβλία τους. Διαβάζω τα βιβλία τους και καταλαβαίνω πώς τίποτα δεν άλλαξε από το τότε, γιατί το τότε είναι πάντοτε επίκαιρο.

Η ιστορία είναι στο τώρα και όχι στο χθες, απλώς επαναλαμβάνεται, ανακυκλώνεται μέσα από καινούργια πρόσωπα με τάχα σύγχρονες ιδέες. Τίποτα δεν είναι σύγχρονο, το ονομάζουν σύγχρονο πίσω του όμως έρχεται η δυσωδία του χθες.

Γιατί «Ανήκω σε µία χώρα µικρή. Ένα πέτρινο ακρωτήρι στη Μεσόγειο, που δεν έχει άλλο αγαθό παρά τον αγώνα του λαού, τη θάλασσα, και το φως του ήλιου. Είναι µικρός ο τόπος µας, αλλά η παράδοσή του είναι τεράστια και το πράγµα που τη χαρακτηρίζει είναι ότι µας παραδόθηκε χωρίς διακοπή. Η ελληνική γλώσσα δεν έπαψε ποτέ της να µμιλιέται. Δέχτηκε τις αλλοιώσεις που δέχεται καθετί ζωντανό, αλλά δεν παρουσιάζει κανένα χάσµα.
Άλλο χαρακτηριστικό αυτής της παράδοσης είναι η αγάπη της για την ανθρωπιά, κανόνας της είναι η δικαιοσύνη. Στην αρχαία τραγωδία, την οργανωμένη µε τόση ακρίβεια, ο άνθρωπος που ξεπερνά το µέτρο, πρέπει να τιμωρηθεί από τις Ερινύες. Όσο για µένα συγκινούµαι παρατηρώντας πως η συνείδηση της δικαιοσύνης είχε τόσο πολύ διαποτίσει την ελληνική ψυχή, ώστε να γίνει κανόνας», έλεγε ο Σεφέρης το 1963 καθώς η Σουηδική Ακαδημία του έδινε το Νόμπελ.

Τι άλλαξε από τότε; Τίποτα. Λυπάμαι τη γενιά μου γιατί δεν μπόρεσε να γνωρίσει τέτοιους ανθρώπους. Μας λυπάμαι γιατί μεγαλώσαμε με την πεποίθηση ότι η ειρήνη είναι κεκτημένο ενώ είχαμε και έχουμε τον Τούρκο απέναντι και το απέναντι ήταν απλά μια γραμμή που λένε ότι είναι πράσινη. Κι όσο ζούμε με την ψευδαίσθηση ότι ο κόσμος πορεύεται εν ειρήνη τόσα λάθη θα κάνουμε, τόσες υπογραφές θα βάζουμε.

Μας κάναν να πιστεύουμε ότι έχουμε ειρήνη αλλά δεν έχουμε. Πήραν από μόνοι τους το δικαίωμα να υπογράφουν εν ονόματι της ειρήνης προικοσύμφωνα. Ποιος έδωσε δικαίωμα να υπογράφετε και να πουλάτε τη χώρα τούτη; Ποια βουλή τα ψήφισε αυτά τα μέτρα; Ξέρει ο Ελληνικός λαός τι ψηφίσατε;

Υπάρχουν μερικές φωνές που ακούγονται σβησμένες γιατί δεν έχουν βήμα να σταθούν που λένε ότι πουλήσατε τη χώρα. Ότι υπογράψατε να εκκενωθούν νησιά, ότι πουλάτε βραχονησίδες, ότι τα οπλικά μας οχυρά μπορούν να μας τα πάρουν οι δανειστές, ότι πουλήθηκε μέρος του Ελληνικού χρυσού, ότι ο ορυκτός και υποθαλάσσιος πλούτος της χώρας έχει ήδη ξεπουληθεί. Ότι η Τράπεζα της Ελλάδος είναι ιδιωτική εταιρεία.

Σβησμένες φωνές…και ύστερα σιωπή. Συνεχίζονται οι υπογραφές. Έχουμε χάσει την Εθνική μας μνήμη γι’ αυτό υπογράφουμε μνημόνια για να μας επιβληθούν άλλες μνήμες. Δεν είναι δική σας τούτη η χώρα! Είναι του λαού της! Πολιτικοί Έλληνες και Κύπριοι «Είστε σήμερα μονάρχες κι ώσαμ’ αύριο δεν υπάρχεις» Καβάφης.

Έχω τη γνώμη ότι ζούμε εν πόλεμο. Πολεμούν τη συνείδηση, τη ψυχή μας την ίδια γιατί όλο τον πλούτο της γης θέλουν να τον έχουν μοναχοί κάποιοι. Δεν είναι σημερινός ο πόλεμος, υπήρχε από πάντα αλλά τώρα φουντώνει. Οι πρόγονοι μας αντιστάθηκαν γιατί ήξεραν το νόημα της ζωής από πρώτο χέρι, ήξεραν τι πάει να πει δουλεία, πείνα, κακουχίες. Εμείς ξέρουμε; Πώς θα βρούμε σωτηρία;

Σωτηρία θα πει να λυτρωθείς απ’ όλους τους σωτήρες• αυτή ‘ναι η ανώτατη λευτεριά, η πιο αψηλή, όπου με δυσκολία αναπνέει ο άνθρωπος. Αντέχεις;, είπε ο Καζαντζάκης γιατί ακόμη κι «Εάν αποσυνθέσεις την Ελλάδα, στο τέλος θα δεις να σου απομένουν μια ελιά, ένα αμπέλι κι ένα καράβι. Που σημαίνει: με άλλα τόσα την ξαναφτιάχνεις» Ελύτης.

Θα σωθεί ο τόπος αν βρούμε την ταυτότητα μας και αν πείσουμε τους άλλους αυτούς που «παραφυλάνε σε κοιτάν και δεν μιλάνε» Καβάφης ότι δεν θέλουμε να πολτοποιηθούμε στην παγκόσμια μηχανή της απώλειας εθνικής συνείδησης. Μπορούμε να ζήσουμε χωρίς βαρβάρους γιατί αυτοί δεν έχουν λύσεις.

«H Ελλάδα επιζεί ακόμα, επιζεί νομίζω μέσα από διαδοχικά θαύματα» υποστήριζε το 1955 σε συνέντευξη του ο Νίκος Καζαντζάκης.