Πριν πολύ καιρό γράφτηκε (κατά πάσα πιθανότητα αποτελεί συρραφή επιμέρους κειμένων) ένα μικρό και σοφό βιβλίο, το Tao Te Ching, το οποίο θεωρείται μοναδικό, τουλάχιστον για τα κινέζικα δεδομένα της εποχής, διότι δεν αναφέρεται σε γεγονότα ιστορικά ή φανταστικά, ούτε σε πρόσωπα. Στο παρόν άρθρο έχουν επιλεκτεί 21 από τις 81 στροφές της σύγχρονης έκδοσής του, που σημαίνει ότι ο αναγνώστης μπορεί να διαβάσει επιτόπου το 1/4 του σοφού αυτού βιβλίου.Οι στροφές επιλέχτηκαν με βάση δύο κριτήρια, πρώτον να είναι οι πιο αντιπροσωπευτικές των ταοιστικών αντιλήψεων και δεύτερον να είναι επίκαιρες. Η μετάφραση που επιλέχτηκε είναι του Νικόλα Ρώσση:
Ο προσεκτικός αναγνώστης θα διακρίνει το κατά φύση ζειν των αρχαίων, την ενότητα των αντιθέτων του Ηρακλείτου, την αταραξία του Επίκουρου, τη μη αντικειμενικότητα του παρατηρητή (τη σημαντικότερη διαπίστωση της κβαντομηχανικής που προϋποθέτει ότι όλα στο σύμπαν συνδέονται) και ακόμη περισσότερα.
2.
Όταν οι άνθρωποι ονομάζουν κάτι όμορφο,
Κάτι άλλο γίνεται άσχημο.
Όταν οι άνθρωποι ονομάζουν κάτι καλό,
Κάτι άλλο γίνεται κακό.
Αυτό που υπάρχει και αυτό που δεν υπάρχει,
Συνεχώς γεννούν το ένα το άλλο.
Το δύσκολο στηρίζεται στο εύκολο.
Το μακρύ μετριέται από το κοντό.
Το ψηλό ορίζεται από το χαμηλό.
Ο ήχος γίνεται αρμονία μέσα από τη φωνή.
Το πριν και το μετά ακολουθούν το ένα το άλλο.
Έτσι, ο Σοφός αφοσιώνεται στην Αβίαστη Πράξη,
Διδάσκει χωρίς να μιλάει.
Τα μύρια πράγματα έρχονται, αλλά δεν τα επιδιώκει.
Εξαφανίζονται, αλλά δεν τα αποζητά.
Δρα χωρίς να περιμένει ανταπόδοση,
Και όταν ολοκληρώνει το έργο του, το ξεχνά.
Γι’αυτό και το έργο του ζει αιώνια.
3.
Οι υπερβολικές τιμές στους ήρωες,
Κάνει τους ανθρώπους να νιώθουν αδύναμοι.
Οι υπερβολικές τιμές στα πλούτη,
Κάνει τους ανθρώπους να γίνονται κλέφτες.
Μην επιδεικνύεις ό,τι ποθούν οι άνθρωποι,
Και οι καρδιές τους δεν θα σκανδαλίζονται.
Γι’αυτό, ο Σοφός κυβερνά
Αδειάζοντας τις καρδιές των ανθρώπων,
Και γεμίζοντας τις κοιλιές τους.
Μειώνοντας τη φιλοδοξία τους,
Και δυναμώνοντας την αποφασιστικότητά τους.
Βοηθά τους ανθρώπους να ξεχάσουν
Όσα νομίζουν ότι ξέρουν και όσα επιθυμούν,
Και μπερδεύει όσους νομίζουν ότι ξέρουν πολλά.
Εξασκώντας την Αβίαστη Πράξη,
Διατηρεί τη φυσική τάξη.
7.
Ο Ουρανός κι η Γη είναι αιώνια.
Γιατί είναι αιώνια;
Επειδή υπάρχουν για τους άλλους.
Έτσι, κι ο Σοφός
Μένει πίσω, και γι’αυτό είναι μπροστά.
Αποστασιοποιείται από τους ανθρώπους,
Γι’αυτό και είναι ένα με αυτούς.
Είναι τέλεια ολοκληρωμένος,
Επειδή έχει παραμερίσει τον εγωισμό του.
10.
Μπορείς να ισορροπήσεις τη ζωτική σου ενέργεια,
Και να αγκαλιάσεις αχώριστα το Ένα;
Μπορείς να ελέγξεις την ανάσα σου
Και να την κάνεις απαλή σαν του μωρού;
Μπορείς να καθαρίσεις την εσωτερική σου ματιά
Μέχρι να βλέπεις μόνο Φως;
Μπορείς να αγαπάς τους ανθρώπους
Και να τους οδηγείς χωρίς να τους επιβάλλεσαι;
Μπορείς να διεκπεραιώσεις τις σημαντικές υποθέσεις,
Αφήνοντας τα πράγματα να εξελιχθούν από μόνα τους;
Η υπέρτατη αρετή είναι
Το να γεννάς χωρίς να νιώθεις ότι σου ανήκει αυτό που γέννησες,
Να χαίρεσαι κάτι χωρίς να νιώθεις την ανάγκη να το κατέχεις,
Να δρας χωρίς να απαιτείς ανταμοιβή,
Να καθοδηγείς τους ανθρώπους, χωρίς να τους επιβάλλεσαι.
13.
Η επιτυχία είναι εξίσου επικίνδυνη με την αποτυχία.
Η ελπίδα είναι εξίσου μάταιη με το φόβο.
Τι σημαίνει ότι η επιτυχία είναι εξίσου επικίνδυνη με την αποτυχία;
Είτε ανεβαίνεις είτε κατεβαίνεις μία σκάλα,
Βρίσκεσαι σε αστάθεια.
Όταν όμως πατάς με τα δυο σου πόδια σταθερά στο έδαφος,
Δεν κινδυνεύεις να πέσεις.
Τι σημαίνει ότι η ελπίδα είναι εξίσου μάταιη με το φόβο;
Η ελπίδα κι ο φόβος είναι και τα δύο φαντάσματα
Που γεννούνται από τη λάθος θεώρηση του εαυτού μας.
Αν βλέπουμε με ειλικρίνεια τον εαυτό μας,
Τι έχουμε να φοβηθούμε;
Δες τον κόσμο εξίσου καθαρά με τον εαυτό σου.
Έχε πίστη στο πώς είναι τα πράγματα.
Αγάπησε τον κόσμο σαν τον εαυτό σου.
Τότε θα μπορέσεις να νοιαστείς για όλα τα πράγματα.
17.
Όταν κυβερνιούνται σοφά οι άνθρωποι,
Σπάνια θυμούνται ότι υπάρχει Κυβερνήτης.
Το επόμενο καλύτερο,
Είναι ένας αγαπητός Κυβερνήτης.
Έπειτα, ένας Κυβερνήτης τον οποίο φοβούνται οι άνθρωποι.
Και το χειρότερο είναι
Ένας Κυβερνήτης μισητός από τους ανθρώπους.
Αν ο Κυβερνήτης δεν εμπιστεύεται τους ανθρώπους,
Τους κάνει αναξιόπιστους.
Επειδή ο Σοφός δεν μιλάει πολύ, αλλά προτιμά τη δράση,
Όταν ολοκληρωθεί το έργο,
Οι άνθρωποι λένε, «Κοίτα τι καταφέραμε να κάνουμε μόνοι μας!»
18.
Όταν ξεχνιέται το μεγάλο Ταό,
Εμφανίζεται η ανάγκη για καλοσύνη και ευσέβεια.
Όταν ξεχνιέται η φυσική νοημοσύνη του σώματος,
Γεννιέται η ανάγκη για την εκπαίδευση και την εξυπνάδα.
Όταν δεν υπάρχει ειρήνη στην οικογένεια,
Μεγαλώνουν οι φιλίες με άτομα έξω από αυτήν.
Όταν μία χώρα αποδιοργανώνεται,
Εμφανίζεται ο πατριωτισμός.
24.
Κάποιος που στέκεται στη μύτη των ποδιών,
Δε στέκεται σταθερά.
Κάποιος που τρέχει με φούρια,
Δεν θα πάει μακριά.
Κάποιος που προσπαθεί να λάμψει,
Σβήνει το ίδιο του το φως.
Κάποιος που πιστεύει ότι μπορεί να ορίζει τον εαυτό του,
Δεν μπορεί να γνωρίζει ποιος πραγματικά είναι.
Κάποιος που θέλει να εξουσιάζει τους άλλους,
Δεν εξουσιάζει τον εαυτό του.
Κάποιος που προσκολλάται στην εργασία του,
Δεν θα φτιάξει τίποτε αθάνατο.
Γι’αυτό, αν θες να ζεις σύμφωνα με το Ταό,
Κάνε τη δουλειά σου και προχώρα.
25.
Πριν ακόμα γεννηθεί το σύμπαν,
Υπήρχε κάτι άμορφο, αλλά τέλειο,
Μοναχικό και σιωπηλό,
Απαράλλακτο και άπειρο,
Ειρηνικό και άδειο.
Είναι η μητέρα του σύμπαντος.
Αφού δεν ξέρω το όνομά του,
Το ονόμασα Ταό.
Διαπερνά όλα τα πράγματα,
Και κυλά γύρω από όλα τα πράγματα,
Για να επιστρέφει στην πηγή όλων των πραγμάτων.
Το Ταό είναι μεγάλο.
Ο Ουρανός είναι μεγάλος.
Η Γη είναι μεγάλη.
Ο Άνθρωπος είναι μεγάλος.
Αυτά είναι οι τέσσερεις μεγάλες δυνάμεις.
Ο Άνθρωπος ακολουθεί τη Γη.
Η Γη ακολουθεί τον Ουρανό.
Ο Ουρανός ακολουθεί το Ταό.
Το Ταό ακολουθεί μόνο τη φύση του.
27.
Ο καλός ταξιδιώτης δεν αφήνει αχνάρια.
Ο καλός λόγος δεν αφήνει σημάδι.
Στους καλούς λογαριασμούς, δεν χρειάζεται να μετράς.
Η καλή πόρτα δεν έχει σύρτη,
Κι όμως είναι απαραβίαστη.
Ο καλός κόμπος δε χρησιμοποιεί σκοινί,
Κι όμως είναι άλυτος.
Ο Σοφός δέχεται όλους τους ανθρώπους,
Και δε διώχνει κανέναν.
Είναι ανοιχτός σε όλες τις περιστάσεις,
Και δεν σπαταλά τίποτε.
Έτσι, ενσαρκώνει το φως.
Τι άλλο είναι ένας καλός άνθρωπος,
Παρά δάσκαλος ενός κακού;
Τι άλλο είναι ένας κακός άνθρωπος,
Παρά ένα έργο προς ανάληψη από έναν καλό;
Αν δεν το κατανοείς αυτό, θα χάσεις το δρόμο σου,
Όσο έξυπνος κι αν είσαι.
Αυτό είναι το μεγάλο μυστικό.
29.
Αν θέλεις να ελέγξεις τον κόσμο,
Γνώριζε ότι αυτό είναι αδύνατο.
Ο κόσμος είναι ιερός,
Και κανείς δεν μπορεί να τον ελέγξει.
Αν προσπαθήσεις να τον ελέγξεις, θα τον καταστρέψεις.
Αν προσπαθήσεις να τον αρπάξεις, θα τον χάσεις.
Στον κόσμο,
Κάποιοι προχωρούν,
Και κάποιοι μένουν πίσω.
Κάποιοι γιορτάζουν,
Και κάποιοι θρηνούν.
Κάποιοι δυναμώνουν,
Και κάποιοι εξασθενούν.
Κάποιοι είναι ασφαλείς,
Και κάποιοι κινδυνεύουν.
Γι’αυτό, ο Σοφός βλέπει τα πράγματα όπως είναι,
Χωρίς να προσπαθεί να τα ελέγξει.
Απορρίπτει τις υπερβολές και οτιδήποτε το ακραίο,
Και μένει στο κέντρο του κύκλου.
33.
Το να γνωρίσεις τον κόσμο είναι έξυπνο,
Αλλά η πραγματική σοφία είναι το να γνωρίσεις τον εαυτό σου.
Χρειάζεται δύναμη για να κατακτήσεις τους άλλους,
Αλλά η αληθινή δύναμη είναι η κατάκτηση του εαυτού σου.
Αν μπορείς να κατανοήσεις πότε έχεις αρκετά,
Είσαι πραγματικά πλούσιος.
Αν ξέρεις πότε πρέπει να συνεχίσεις και πότε πρέπει να σταματήσεις,
Είσαι πραγματικά ισχυρός.
Αν μάθεις να παραμένεις στο κέντρο,
Και να αποδέχεσαι το θάνατο,
Θα αντέξεις για πάντα.
34.
Το μεγάλο Ταό ρέει παντού.
Γεννά όλα τα πράγματα,
Κι αυτά δεν το αποχωρίζονται.
Δρα χωρίς όνομα,
Ντύνει και θρέφει όλα τα πλάσματα,
Χωρίς να τα καταπιέζει.
Επειδή δεν έχει επιθυμίες,
Όλα τα πράγματα επιστρέφουν σε αυτό.
Κι όμως, δεν τα διαφεντεύει.
Αποκαλείται άπειρο,
Αλλά δεν εξυψώνει τον εαυτό του.
Γι’αυτό και είναι πραγματικά μεγάλο.
38.
Ο Σοφός δεν προσπαθεί να είναι ενάρετος,
Γι’αυτό και είναι.
Ο συνηθισμένος άνθρωπος συνέχεια προσπαθεί να φαίνεται ενάρετος,
Γι’αυτό και δεν είναι.
Ο Σοφός δρα αβίαστα,
Γι’αυτό και πετυχαίνει τα πάντα.
Ο συνηθισμένος άνθρωπος δρα με βιάση,
Και δεν προλαβαίνει ποτέ να ολοκληρώσει τίποτε.
Ο καλόψυχος άνθρωπος αναλαμβάνει δράση
Εκεί που πρέπει.
Ο άνθρωπος που αγαπά τη νομιμότητα αναλαμβάνει δράση,
Εκεί που δεν πρέπει.
Ο ηθικολόγος αναλαμβάνει δράση,
Και όταν δεν βρίσκει την ανταπόκριση που θέλει,
Σηκώνει τα μανίκια και ασκεί βία.
Όταν χαθεί το Ταό, έρχεται η καλοσύνη.
Όταν χαθεί η καλοσύνη, έρχεται η ηθική.
Όταν χαθεί η ηθική, έρχεται το τελετουργικό.
Το τελετουργικό είναι το τσόφλι της αληθινής πίστης, η αρχή του χάους.
Γι’αυτό, ο Σοφός ασχολείται
Με το βάθος κι όχι με την επιφάνεια,
Με τον καρπό κι όχι με το τσόφλι.
Επειδή δεν έχει επιθυμίες, ζει στην πραγματικότητα,
Εγκαταλείποντας όλες τις ψευδαισθήσεις.
50.
Η εμφάνιση στη ζωή είναι και είσοδος στο θάνατο.
Γεννιόμαστε με το σώμα μας,
Το ίδιο σώμα έχουμε κι όταν πεθαίνουμε,
Με το ίδιο σώμα περνάμε και κάθε μέρα της ζωής μας.
Πώς γίνεται αυτό;
Επειδή αυτό που χαρίζει τη ζωή στο σώμα είναι το Ταό.
Ο Σοφός ξέρει πώς να συντηρεί τη ζωή.
Όταν ταξιδεύει, δεν αποφεύγει ρινόκερους και τίγρεις,
Και στη μάχη πηγαίνει άοπλος.
Κι όμως, το κέρατο του ρινόκερου δεν βρίσκει πού να βυθιστεί,
Και τα δόντια της τίγρης τι να ξεσκίσουν.
Τα όπλα δεν έχουν τι να τρυπήσουν.
Πώς γίνεται αυτό;
Επειδή ο Σοφός αφήνεται σε ό,τι φέρει η ζωή,
Χωρίς να έχει προσκολλήσεις.
Ξέρει ότι θα πεθάνει, γι’αυτό και δεν φοβάται.
Δεν έχει ψευδαισθήσεις στο μυαλό,
Γι’αυτό και δεν φέρει καμία αντίσταση στο σώμα.
Δεν σκέφτεται τις πράξεις του,
Αλλά τις αφήνει να ξεπηδούν αυθόρμητα από το κέντρο της ύπαρξής του.
Επειδή δεν στερεί τίποτε από τη ζωή,
Είναι έτοιμος για το θάνατο.
Σαν να είναι απλά ένας άνθρωπος που ετοιμάζεται να ξεκουραστεί,
Μετά από μία μέρας σκληρής δουλειάς.
57.
Αν θέλεις να ηγηθείς σωστά,
Πρέπει να μάθεις να ακολουθείς το Ταό.
Σταμάτα να προσπαθείς να ελέγξεις τα πράγματα.
Εγκατέλειψε τα μεγάλα σχέδια και τις ιδεοληψίες,
Και ο κόσμος θα ρυθμιστεί από μόνος τους.
Όσο περισσότερες οι απαγορεύσεις,
Τόσο φεύγει η αρετή από τους ανθρώπους.
Όσο περισσότερα όπλα μαζεύεις,
Τόσο πιο ανασφαλείς θα νιώθουν.
Όσο περισσότερες επιδοτήσεις δίνεις,
Τόσο λιγότερο αυτάρκεις θα γίνονται.
Όσο πιο λεπτομερείς γίνονται οι νόμοι,
Τόσο περισσότερο θα εγκληματούν.
Γι’αυτό, ο Σοφός λέει:
Καλλιεργώ την αβίαστη δράση,
Και οι άνθρωποι μεταμορφώνουν τους εαυτούς τους.
Καλλιεργώ την ανοχή και την ειρήνη,
Και οι άνθρωποι κυβερνούν τους εαυτούς τους.
Καλλιεργώ την αυτάρκεια,
Και οι άνθρωποι γεμίζουν πλούτη.
Αποβάλλω τις επιθυμίες,
Και οι άνθρωποι γεμίζουν απλότητα.
58.
Όταν η διακυβέρνηση γίνεται με ανοχή,
Οι άνθρωποι είναι ήρεμοι και τίμιοι.
Όταν η διακυβέρνηση γίνεται με βία,
Οι άνθρωποι σκληραίνουν,
Και είναι ταλαίπωροι και απελπισμένοι.
Όταν κυβερνά η επιθυμία της εξουσίας,
Όσο υψηλότερα τα ιδανικά,
Τόσο χαμηλότερα τα αποτελέσματα.
Προσπαθώντας να κάνεις τους ανθρώπους ευτυχισμένους,
Καλλιεργείς τη δυστυχία.
Προσπαθώντας να κάνεις τους ανθρώπους ηθικούς,
Καλλιεργείς την κακία.
Γι’αυτό, ο Σοφός αρκείται
Να προσφέρει το παράδειγμά του
Και όχι να επιβάλλει τη θέλησή του.
Είναι διαπεραστικός, αλλά δεν πληγώνει.
Είναι ευθύς, αλλά η αγκαλιά του χωράει όλους τους ανθρώπους.
Είναι γεμάτος φως, αλλά δεν τυφλώνει.
68.
Ο καλός άνθρωπος δεν είναι επιθετικός.
Ο καλός στρατιώτης δεν χάνει την ψυχραιμία του.
Ο καλύτερος στρατηγός είναι αυτός
Που δεν πολεμά τον αντίπαλο.
Ο καλύτερος ηγέτης είναι αυτός
Που υπηρετεί το λαό του.
Όλοι αυτοί ενσαρκώνουν
Την αρχή της μη ανταγωνιστικότητας.
Όχι ότι δεν αγαπάνε τον ανταγωνισμό,
Αλλά τον βλέπουν σαν παιχνίδι.
Έτσι, γίνονται σαν τα παιδιά
Και ζουν σε αρμονία με το Ταό.
74.
Αν συνειδητοποιήσεις ότι τα πάντα αλλάζουν συνέχεια,
Θα δεις ότι δεν έχει νόημα να προσπαθείς να κρατηθείς από κάπου.
Αν δεν φοβάσαι το θάνατο,
Δεν υπάρχει τίποτε που να μην μπορείς να καταφέρεις.
Αν όμως προσπαθείς να ελέγξεις τις καταστάσεις
Και να τις γυρίσεις προς όφελός σου,
Είσαι σαν αυτόν που πάει να πάρει τη θέση του αρχιμαραγκού.
Όταν πας να πιάσεις τα εργαλεία του,
Μάλλον θα κόψεις το χέρι σου.
75.
Όταν η φορολογία είναι υπερβολική,
Και οι άνθρωποι πεινούν,
Τελικά θα επαναστατήσουν.
Το ίδιο και όταν οι κυβερνήτες δεν ξέρουν
Πώς να δρουν αβίαστα.
Φρόντισε το καλό των ανθρώπων,
Και εμπιστέψου τους – άφησέ τους ήσυχους.
Μόνο αυτοί που δεν νοιάζονται για τα αγαθά της ζωής,
Νοιάζονται πραγματικά για τη ζωή.
78.
Τίποτε στον κόσμο δεν είναι
Πιο μαλακό και απαλό από το νερό.
Κι όμως, διαλύει πανεύκολα το σκληρό βράχο.
Το αδύναμο υπερνικά το δυνατό,
Και το εύκαμπτο νικά το άκαμπτο.
Όλοι μπορούν να το καταλάβουν αυτό,
Αλλά λίγοι το εφαρμόζουν.
Γι’αυτό, ο Σοφός
Δέχεται τη βρωμιά των ανθρώπων,
Κι έτσι καθαρίζει την καρδιά του,
Δέχεται τους απόκληρους της γης,
Κι έτσι ο κόσμος του ανήκει.
Τα αληθινά λόγια ακούγονται αντιφατικά!
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου