Ξεκίνησε την καριέρα του σαν κλασικός φιλόσοφος, κάνοντας κριτικές αναλύσεις σε αρχαιοελληνικά και Ρωμαϊκά κείμενα, προτού εντρυφήσει στην φιλοσοφία. Το 1869, σε ηλικία 24 ετών, διορίστηκε καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Βασιλείας, στην έδρα της Κλασικής Φιλολογίας, όντας ο νεότερος που έχει πετύχει κάτι ανάλογο.
Ο Νίτσε γεννήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 1844 και μεγάλωσε στην πόλη Ρέκεν(Röcken), κοντά στη Λειψία στην ευρύτερη πρωσική επαρχία της Σαξωνίας. Ο πατέρας του, Καρλ Λούντβιχ Νίτσε (1813-1849), ήταν λουθηρανός πάστορας, ενώ η μητέρα του, Φραντσίσκα Αίλερ (1826-1897) ήταν κόρη του πάστορα Ντάβιντ Φρήντριχ Αίλερ. Στις 7 Σεπτεμβρίου του 1864 ξεκίνησε σπουδές κλασικής φιλολογίας στο πανεπιστήμιο της Βόννης. Πριν ακόμα αποκτήσει τον διδακτορικό του τίτλο, ο Νίτσε επιλέχθηκε για να καταλάβει την έδρα της κλασικής φιλολογίας στο πανεπιστήμιο της Βασιλείας. Ως καθηγητής παρέδιδε αρχικά διαλέξεις για την ιστορία της αρχαίας ελληνικής ποίησης και για τις Χοηφόρες του Αισχύλου, ωστόσο αργότερα καταπιάστηκε και με θέματα που άπτονταν των προσωπικών του ενδιαφερόντων.O ενθουσιασμός του για τον Σοπενχάουερ, ο θαυμασμός του για το έργο του Βάγκνερ και οι φιλολογικές σπουδές και μελέτες του συνδυάστηκαν για την έκδοση του πρώτου βιβλίου του, με τίτλο Η Γέννηση της Τραγωδίας (1872). Το 1878, κατά την τελευταία περίοδο της πανεπιστημιακής του σταδιοδρομίας, ο Νίτσε ολοκλήρωσε το βιβλίο με τίτλο Ανθρώπινο, υπερβολικά ανθρώπινο (Menschliches, Allzumenschliches), σηματοδοτώντας συγχρόνως μία μεταστροφή και διαφοροποίηση των φιλοσοφικών του ιδεών. Το επόμενο διάστημα, η υγεία του κλονίστηκε σοβαρά: υπέφερε από ημικρανίες, που οφείλονταν σε βλάβη του αμφιβληστροειδούς και στα δύο μάτια του, γεγονός που τον ανάγκασε τελικά να υποβάλει παραίτηση από το πανεπιστήμιο, στις 2 Μαΐου του 1879, καθώς αδυνατούσε να αντεπεξέλθει στις υποχρεώσεις του.
Από το 1881, δημοσίευε ένα ολοκληρωμένο βιβλίο, ή σημαντικό μέρος του, ανά έτος, μέχρι το 1888. Στο διάστημα αυτό ολοκλήρωσε μερικά από τα σημαντικότερα έργα του, όπως η Αυγή (1881), η Χαρούμενη επιστήμη (1882), Τάδε έφη Ζαρατούστρα (1883-85), Πέρα από το καλό και το κακό (1886) και Η Γενεαλογία της Ηθικής (1887). Τα τελευταία δημιουργικά του χρόνια συνέπεσαν με την ολοκλήρωση και έκδοση των έργων Το Λυκόφως των Ειδώλων (Αύγουστος-Σεπτέμβριος 1888), Αντίχριστος (Σεπτέμβριος 1888), Ίδε ο άνθρωπος (Οκτώβριος-Νοέμβριος 1888) και Νίτσε εναντίον Βάγκνερ (Δεκέμβριος 1888).
Όταν πέθανε στα 1900, μόνος, είχε την πεποίθηση ότι δεν πρόφτασε να ολοκληρώσει το φιλοσοφικό του έργο. Αυτά που είπε στους ανθρώπους τα παρομοίαζε με πρωτόγνωρα λόγια του ανέμου, με πρωτόγνωρα και γνήσια τραγούδια κάποιου βραχνού χωριάτη. Ήταν ριζωμένη βαθιά στη συνείδησή του η αδυναμία κατανόησης των «ασμάτων» του από τους άλλους: “Αυτά που θα ακούσετε, θα είναι τουλάχιστον καινούργια. Κι αν δεν το καταλαβαίνετε, αν δεν καταλαβαίνετε τον τραγουδιστή, τόσο το χειρότερο! Μη δεν είναι αυτός ο κλήρος του; Μη δεν είναι αυτό που ονομάσανε ‘Κατάρα του Τροβαδούρου’;”
Δεν πρόφτασε να χτίσει εκείνη τη γέφυρα που πάντα επιθυμούσε, από τον άνθρωπο στον Υπεράνθρωπο. Οι προσδοκίες του όμως από το ανθρώπινο είδος δε σταμάτησαν ποτέ να είναι μεγάλες. Όταν ρωτήθηκε για το τι είναι αυτό που αγαπάει στους άλλους, απάντησε: «Τις ελπίδες μου».
Επόμενος σταθμός μας με την Μηχανή του Χρόνου είναι η πόλη Ράικεν της Σαξονίας, ο τόπος όπου γεννήθηκε ο Νίτσε. Βρισκόμαστε στο έτος 1898.
Κύριε Νίτσε,αισθάνομαι πολύ περίεργα έχοντας σας απέναντι μου. Είστε ίσως ο φιλόσοφος το έργο του οποίου προκάλεσε, αμφισβητήθηκε ,παραφράστηκε και δαιμονοποιήθηκε περισσότερο από κάθε άλλου στην ανθρώπινη ιστορία. Τα δύο βασικότερα σημεία που χαρακτηρίζουν την σκέψη σας είναι η πίστη σας στον Υπεράνθρωπο και η απουσία πίστης σε έναν Θεό. Για τον Υπεράνθρωπο θα μιλήσουμε αργότερα …μιλήστε μου όμως για τους λόγους τους οποίους απορρίπτεται τις θρησκείες;
Ακούστε, πίστη είναι το να μη θέλεις να γνωρίζεις την αλήθεια. Όμως κι αν ακόμα ένας άνθρωπος έχει ακλόνητη πίστη, μπορεί κάποια στιγμή της ζωής του να εμπλακεί στη γοητεία της αμφιβολίας. Από εκείνη την στιγμή και μετά πολύ εύκολα θα καταλάβει ότι δεν έχει κανένα απολύτως νόημα να εφευρίσκουμε μύθους για έναν κόσμο διαφορετικό από αυτόν εδώ, εκτός κι αν έχει επικρατήσει μέσα μας ένα ένστικτο δυσφήμισης, υποτίμησης, υποψίας απέναντι στη ζωή με τη φαντασμαγορία μιας ‘άλλης’ ,μιας «καλύτερης» ζωής.
Ο παραπάνω συλλογισμός σας, όμως δεν αποκλείει την πιθανότητα ύπαρξης ενός Θεού…
Συγχωρέστε με αλλά δεν μπορώ να πιστέψω σε ένα Θεό που θέλει να τον υμνούν όλη την ώρα και έχει επιλέξει να είναι τιμωρός του κόσμου.Τα αποτελέσματα που έχει η τιμωρία στους ανθρώπους και στα ζώα είναι η αύξηση του φόβου, η όξυνση της πονηριάς, ο έλεγχος των επιθυμιών. Η τιμωρία δαμάζει τον άνθρωπο, αλλά δεν τον κάνει καλύτερο.
Δεν αποδέχονται όλες οι θρησκείες την λογική ενός Θεού τιμωρού, πολλές μιλάνε για έναν Θεό που δημιούργησε τον κόσμο από και με αγάπη…
Η αγάπη για έναν μόνον άνθρωπο είναι βαρβαρότητα, επειδή ασκείται σε βάρος όλων των άλλων. Πόσο μάλλον η αγάπη για τον Θεό.
Θεωρώ υπερβολική την θέση σας αυτή.
Ίσα-ίσα,πιστεύω ότι αυτήν εκτιμά και σέβεται περισσότερο τον Θεό. Την περισσότερη ανεντιμότητα τη δείχνουμε απέναντι στο Θεό όταν δεν του επιτρέπουμε να αμαρτήσει.
Νομίζω ότι η άποψη σας για τις θρησκείες είναι ακραία και θα διαφωνήσω μαζί σας. Μόλις μου φέρατε στο μυαλό ένα σύνθημα το οποίο γράφεται στους τοίχους και είναι ευρέως διαδεδομένο στην εποχή μου.
Νίτσε: Ο Θεός πέθανε.
Θεός: Ο Νίτσε πέθανε.
(Γέλια)! Κάλιο να πεθαίνεις περήφανα όταν δεν είναι πια μπορετό να ζεις περήφανα.
Το σημαντικότερο έργο σας ,ακόμη και στην εποχή μου είναι το «Τάδε εφη Ζαρατούστρα»,όπου αναπτύσσετε την έννοια του Υπερανθρώπου. Ποια είναι η διαφορά του Υπερανθρώπου από τον Άνθρωπο;
Τι είναι ο πίθηκος για τον άνθρωπο; Ένα αντικείμενο για περίγελο ή μια επώδυνη ντροπή. Και ακριβώς το ίδιο πρέπει να είναι ο άνθρωπος για τον Υπεράνθρωπο: ένα αντικείμενο για περίγελο ή μια επώδυνη ντροπή. Ο άνθρωπος είναι ένα σκοινί τεντωμένο ανάμεσα στο ζώο και τον υπεράνθρωπο, ένα σκοινί πάνω από την άβυσσο.
Σας διδάσκω τον Υπεράνθρωπο. Ο άνθρωπος είναι κάτι που πρέπει να ξεπεραστεί. Εσείς τι έχετε κάνει για να τον ξεπεράσετε;
Ίσως μπορούσα να σας απαντήσω αν μου εξηγούσατε πώς ορίζετε εσείς τον άνθρωπο και κατ’επέκταση την υπέρβαση του…
Ο άνθρωπος είναι ένα ον το οποίο εκπαιδεύτηκε από τις πλάνες του: Πρώτον, πάντα έβλεπε τον εαυτό του ως ατελή, δεύτερον, προίκιζε τον εαυτό του με φανταστικές ιδιότητες, τρίτον, έβαζε τον εαυτό του στην ιεραρχία των όντων σε λάθος βαθμίδα ανάμεσα στο ζώο και τη φύση, τέταρτον, επινοούσε συνεχώς καινούριους πίνακες των καλών και τους δεχόταν για ένα διάστημα ως αιώνιους και μη εξαρτώμενους από όρους . Το αποτέλεσμα ήταν πως άλλοτε η μια και άλλοτε η άλλη ανθρώπινη ενόρμηση και κατάσταση έπαιρνε την πρώτη θέση και εξευγενιζόταν λόγω αυτής της εκτίμησης.
Αφού όπως λέτε είμαστε εκπαιδευμένοι από τις πλάνες μας με ποιον τρόπο μπορούμε να τις ξεδιαλύνουμε ώστε να αποκτήσουμε επίγνωση της πραγματικότητας;
Θα σας απαντήσω με ερωτήσεις.
Τρέχεις μπροστά; Το κάνεις σα βοσκός; Ή σαν εξαίρεση; Μια τρίτη περίπτωση θα ‘ταν ο φυγάς… Πρώτο ζήτημα συνείδησης.
Είσαι γνήσιος; ‘Η μόνο ένας ηθοποιός; Ένας αντιπρόσωπος; Ή μήπως είσαι αυτό που αντιπροσωπεύεται; – Τελικά ίσως να ‘ σαι απλώς ένα αντίγραφο ενός ηθοποιού… Δεύτερο ζήτημα συνείδησης.
Είσαι κάποιος που κοιτάει δίχως να συμμετέχει; Η κάποιος που δίνει χείρα βοηθείας, Η μήπως κάποιος που αποστρέφει το βλέμμα του και προσπερνάει; Τρίτο ζήτημα συνείδησης!
Θέλεις να προχωράς μαζί μ’ άλλους; Ή να προχωράς μπροστά; Η να προχωράς μόνος σου; … Πρέπει να ξέρει κανείς τι θέλει και ότι το θέλει. Τέταρτο ζήτημα συνείδησης.
Αρκεί η κατανόηση αυτών των τεσσάρων ζητημάτων συνείδησης για να αρχίσεις να ξεπερνάς τον «άνθρωπο»;
Όχι φυσικά. Δεν αρκεί η απλή κατανόηση αλλά επιβάλλεται και η εφαρμογή των συμπερασμάτων τα οποία απορρέουν από αυτά στην καθημερινή ζωή.
Δηλαδή;
Μη μένεις κάτω στη γη και μην ανεβαίνεις πολύ ψηλά στον ουρανό! Ωραιότερος φαίνεται ο κόσμος από ένα ύψος κάπου στα μισά. Εκεί που βρίσκονται οι κορυφές των βουνών.Στα βουνά όμως, ο πιο κοντινός δρόμος είναι από κορυφή σε κορυφή, αλλά γι αυτό πρέπει να έχεις μεγάλα πόδια. Οι αφορισμοί θα πρέπει να είναι οι κορυφές, κι εκείνοι που τους χρησιμοποιούν, θα πρέπει να είναι γίγαντες.
Το να περπατάς όμως από κορυφή σε κορυφή προϋποθέτει πέρα από την ικανότητα, τύχη και δύναμη…
Κανένας νικητής δεν πιστεύει στην τύχη.
Δύναμη προφανώς! Ένας δυνατός και συγκροτημένος άνθρωπος χωνεύει τις εμπειρίες του, όπως και τα επιτεύγματα και τα παραπτώματά του, όπως χωνεύει το κρέας, ακόμα κι όταν αναγκάζεται να καταπιεί μερικά σκληρά κομμάτια.
Η δύσκολη αυτή περιπλάνηση όμως απαιτεί και συνοδοιπόρους, οι οποίοι θα σε βοηθήσουν, αν και όποτε χρειαστεί…
Κανείς δεν μπορεί, για χάρη σου, να χτίσει τη γέφυρα που πάνω της ακριβώς πρέπει να βαδίσεις, πάνω απ’ το ποτάμι της ζωής· κανείς, εκτός από σένα και μόνο. Βλέπε προς τα πάνω, όταν ποθείς την ανύψωση και όχι δίπλα σου. Αλλά προσοχή μην ξεχάσεις ποτέ ότι: Όσο πιο ψηλά πετάς, τόσο πιο μικρός φαντάζεις σ’ εκείνους που δεν μπορούν να πετάξουν.
Πώς θα μπορέσω ν’ ανέβω στην κορφή του βουνού;.
Από τότε που κουράστηκα να ψάχνω, έμαθα να βρίσκω και από τότε που μου εναντιώθηκε ο άνεμος,έμαθα να σαλπάρω με όλους τους ανέμους.Ανέβα λοιπόν τώρα και μην το σκέφτεσαι πολύ. Οι σκέψεις είναι πάντα σκιές των συναισθημάτων μας ,πάντα σκοτεινότερες, κενότερες και απλούστερες απ᾽αυτά.
Ποιοι είναι οι μεγαλύτεροι κίνδυνοι με τους οποίους μπορεί να έρθει αντιμέτωπος ένας Υπεράνθρωπος;
Ο μεγαλοφυής άνθρωπος είναι ανυπόφορος όταν δεν έχει, εκτός από τη μεγαλοφυΐα, τρία τουλάχιστον άλλα πράγματα: ευγνωμοσύνη , καθαρότητα και ρεαλισμό. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι να υποπέσεις στην παγίδα του φαινομενικούηρωισμούόπουμετατρέπεσαι σε έναν ηθοποιό του ιδίου του ιδανικού. Το να ριχτείς στην καρδιά της μάχης μπορεί να είναι σημάδι δειλίας. Αν δεν θες να χάσεις τα μάτια και το μυαλό σου, να ακολουθείς τον ήλιο περπατώντας στη σκιά.
Δεν πληρούν όμως όλοι τα κριτήρια που θέτετε για να γίνουν υπεράνθρωποι. Σε αυτούς τι λέτε;
Αυτοί ας παραμείνουν ταπεινοί.Το σκουλήκι μαζεύεται όταν το πατούν. Αυτό είναι έξυπνο. Με τούτο τον τρόπο μειώνει τις πιθανότητες να το πατήσουν πάλι. Στη γλώσσα της ηθικής αυτό λέγεται ταπεινοφροσύνη. Και εξάλλου όσοι δεν μπορούν να ανέβουν ψηλά στα βουνά ας σκάψουν βαθιά στη γη. Υπαρχουν και κάτω πηγες. Άς αφήσουν τους σκοταδιστές να φωνάζουν πως “κάτω είναι η κόλαση”.
Πέρα όμως από αυτούς που δεν μπορούν, υπάρχουν και αυτοί που δεν θέλουν να γίνουν, ενώ μπορούν.Σε αυτούς τι έχετε να πείτε…
Η συνείδησή κάθε ανθρώπου λέει : «Πρέπει να γίνεις αυτός που είσαι.» .Το αυτί αυτών των ανθρώπων δεν ακούει την μουσική της ύπαρξης τους που εκπέμπει το σύμπαν για χάρη τους. Αυτοί ζουν μία βουβή ζωή. Όσοι έχουν αυτιά ας ακούσουν.
Πρέπει να έχει κανείς χάος μέσα του για να μπορέσει να γεννήσει ένα αστέρι που χορεύει.
Μα το χάος γεννάει χάος…
Όχι αγαπητέ μου το χάος γεννάει τάξη.
Και πώς το εσωτερικό χάος μετατρέπεται σε τάξη; Με ποιον μηχανισμό; Μήπως μέσω της ηθικής;
Φυσικά και όχι μέσω της ηθικής…. Μα μόνο μέσω συνειδητοποίησης της έννοιας της ελευθέριας . Η ηθική είναι ανθρώπινη εφεύρεση. Η ελευθερία είναι ανθρώπινο ένστικτο. Και μόνο ότι είναι ένστικτο είναι και αληθινό.
Η έννοια της λέξης ελευθερία είναι πολύ ευρεία. Εσείς τι εννοείτε όταν την χρησιμοποιείτε;
Ελευθερία είναι το να έχεις τη θέληση να αναλάβεις ευθύνη για τον εαυτό σου.
Ελευθερία είναι το να διατηρείς την απόσταση που σε χωρίζει από τους άλλους.
Ελευθερία είναι το να γίνεσαι πιο αδιάφορος απέναντι στις δυσκολίες, στις ταλαιπωρίες, στη στέρηση, ακόμη και στην ίδια τη ζωή.
Και ηθική τι σημαίνει για εσάς;
Η ηθική είναι ένα ψεύτικο ανθρώπινο κατασκεύασμα. Τελικά, τι είναι οι ανθρώπινες αλήθειες; Είναι αδιάψευστες ανθρώπινες παραπλανήσεις. Δεν υπάρχουν καθόλου ηθικά φαινόμενα, αλλά μόνο μια ηθική ερμηνεία των φαινομένων. Κάθε ηθική είναι ένα κομμάτι τυραννίας εναντίον της φύσης, καθώς και εναντίον της λογικής.
Για αυτόν ακριβώς τον λόγο έχει αποτελέσει τον πιο αποτελεσματικό μηχανισμό για να σέρνεις την ανθρωπότητα από τη μύτη.
Και τότε τι είναι καλό και τι είναι κακό;
Ό,τι θεωρεί κακό μια εποχή είναι συνήθως ένα ανεπίκαιρο κατάλοιπο αυτού που άλλοτε θεωρούνταν καλό – ο αταβισμός ενός παλιότερου ιδανικού και αντίστροφα.Διατάραξα τούτη την ανθρώπινη υπνηλία όταν δίδαξα ότι κανένας ακόμη δεν ξέρει τι είναι Καλό και Κακό,-εκτός κι αν είναι ο δημιουργός. Δεν υπάρχει αντικειμενικός ορισμός τους.
Ο υποκειμενικός ορισμός τους σύμφωνα με εσάς ποιος είναι;
Καλό είναι ο,τι ανυψώνει στον άνθρωπο το αίσθημα της δύναμης, τη θέληση για απόκτηση δύναμης, την ίδια τη δύναμη. Κακό ο,τι γεννιέται απ’ την αδυναμία. Αλλά δυστυχώς πολλοί έχουν δαιμονοποιήσει την παραπάνω θεώρηση μου.
«Αγωνιζόμαστε για το απαγορευμένο»: μ’ αυτό το έμβλημα η φιλοσοφία μου θα θριαμβεύσει μια μέρα, γιατί αυτό που έχει απαγορευτεί μέχρι σήμερα είναι μόνο η αλήθεια.
Τώρα που είπατε αλήθεια, η αλήθεια πιστεύετε ότι είναι αντικειμενική έννοια;
Δεν υπάρχουν υποκειμενικές αλήθειες. Η αλήθεια είναι πάντα μία, απλώς υπάρχουν κάποιοι οι οποίοι κατασκευάζουν ψεύτικες αλήθειες ώστε να καθοδηγούν τις μάζες αφού προηγουμένως τις έχουν συντηρητικοποίησει.
Και πώς το κάνουν αυτό;
Εκμεταλλευόμενοι την δύναμη της συνήθειας. Οι λόγοι και οι προθέσεις που υπάρχουν πίσω από τη συνήθεια προστίθενται σε αυτήν μέσω ενός ψέματος, μόλις κάποιοι αρχίσουν να αμφισβητούν τη συνήθεια και να ρωτούν για τις προθέσεις και τους σκοπούς της. Εδώ έγκειται η μεγάλη ανεντιμότητα των οπισθοδρομικών όλων των εποχών: είναι αυτοί που προσθέτουν ψέματα μεταμφιεσμένα σε πεποιθήσεις.
Οι πεποιθήσεις είναι μεγαλύτεροι αντίπαλοι της αλήθειας από τα ψέματα. Αυτός είναι και ο λόγος που η αξία ενός ανθρώπου μετριέται με το πόση αλήθεια μπορεί να σηκώσει.
Είναι γνωστό ότι λόγω του έργου σας έχετε αποκτήσει πολλούς οπαδούς αλλά και πολλούς εχθρούς. Πως αντιμετωπίζετε τους εχθρούς σας;
Πρέπει να έχετε μόνο εχθρούς που αξίζει να μισείτε, όχι όμως εχθρούς για να τους περιφρονείτε. Πρέπει να είστε περήφανοι για τους εχθρούς σας: γιατί τότε τα κατορθώματα του εχθρού σας θα είναι και δικά σας. Και να έχετε πάντα στο μυαλό σας ότι αυτός που ζει από τη μάχη με έναν εχθρό, έχει προσωπικό ενδιαφέρον να διατηρήσει τον εχθρό του ζωντανό.
Είστε υπέρ ή κατά της εκδίκησης;
Μια μικρή εκδίκηση είναι ανθρωπινότερη από καθόλου εκδίκηση. Σκοπός της εκδίκησης ή της τιμωρίας είναι να κάνει καλύτερους εκείνους που τιμωρούν η εκδικούνται.Όποιος τιμωρείται, δεν είναι ποτέ εκείνος που έχει κάνει την πράξη. Είναι πάντα ο αποδιοπομπαίος τράγος.
Η γνώμη σας για την φιλία ποια είναι;
Πιστεύω στην πραγματική φιλία αλλά είναι ένα σπάνιο φαινόμενο και κτίζεται επώδυνα και σε βάθος χρόνου.Δεν είναι η δύναμη των αισθημάτων που κάνει ανώτερη μια ανθρώπινη σχέση αλλά η διάρκεια τους.
Και πότε μια φιλία δεν είναι αληθινή;
Όταν ο ένας πιστεύει ότι έχει παραγνωριστεί πάρα πολύ, και ο άλλος ότι είχε αναγνωριστεί πάρα πολύ – και επ’ αυτού εξαπατούνται και οι δύο! – διότι κανένας τους δε γνωρίζει τελικά αρκετά τον εαυτό του.Καλύτερα μια ολόψυχη έχθρα παρά μια φιλία κολλημένη με κόλλα.
Γιατί το λέτε αυτό;
Πολλές φορές ξεχνάει κανείς τα λάθη του, όταν τα εξομολογείται σε κάποιον άλλον. Ο άλλος, όμως, δεν τα ξεχνάει. Γι αυτό η αρχή της αγάπης προς τον πλησίον λέει :Βοήθησε ο ίδιος τον εαυτό σου και τότε θα σε βοηθήσουν όλοι. Ποτέ σου μη ζητάς. Παράτα τα κλαψουρίσματα. Μην επιτρέψεις ποτέ κανέναν να σε συμπονέσει. Το χρυσό θηκάρι της συμπόνιας κρύβει κάποτε το λεπίδι της ζηλοφθονίας.
Πολλοί νέοι άνθρωποι σας θαυμάζουν, πώς το αντιμετωπίζετε αυτό;
Υπάρχει κάποια αθωότητα στο θαυμασμό: η αθωότητα του ανθρώπου που δεν αντιμετωπίζει την πιθανότητα πως κι αυτός ίσως θα μπορούσε να γίνει κάποια μέρα αντικείμενο θαυμασμού.
Επίσης για αρκετούς από αυτούς είστε δάσκαλος. Πως αισθάνεστε για αυτό;
«Εσύ, μεγάλο άστρο! Αν δεν είχες αυτούς που φωτίζεις, τι θα ήταν η ευτυχία σου;»
Αγαπάμε ακόμα περισσότερο τη γνώση μας όταν την μεταδίδουμε και σε άλλους. Από την άλλη υπάρχουν άνθρωποι που αξίζουν να φτάσουν στην κορυφή αλλά δεν μπορούν να ελευθερωθούν από τις δικές τους αλυσίδες και χρειάζονται κάποιον να τους ελευθερώσει.
Όταν πρέπει να διδάξετε δυσνόητες αλήθειες πως τα καταφέρνετε;
Όσο πιο αφηρημένη είναι η αλήθεια που θέλεις να διδάξεις τόσο περισσότερο πρέπει να ξελογιάσεις τις αισθήσεις με αυτή. Δεν αρκεί να αποδεικνύουμε ένα πράγμα, πρέπει επίσης να παρασύρουμε ή να ανεβάζουμε τους ανθρώπους προς αυτό. Γι’ αυτό πρέπει να μάθει ο γνώστης να λέει τη σοφία του: και συχνά με τρόπο που να ηχεί σαν τρέλα!
Τι πρέπει να προσέξει περισσότερο από όλα ένας άνθρωπος που διδάσκει νέους;
Το γεγονός ότι ο πιο σίγουρος τρόπος για να καταστρέψεις έναν νέο είναι να του διδάξεις να εκτιμάει περισσότερο εκείνους που σκέφτονται σαν αυτόν από εκείνους που σκέφτονται διαφορετικά απ’ αυτόν.
Προτιμάτε να έχετε οπαδούς η μαθητές;
Μαθητές προφανώς.
Τι; Ψάχνεις για οπαδούς; Θέλεις να πολλαπλασιαστείς επί δέκα, επί εκατό; -Ψάξε για μηδενικά!
Είστεδηλαδή κατά του φανατισμού;
Ο φανατισμός είναι χρήσιμος μόνο όταν είσαιαδύνατος. Είναι η μόνη μορφή θέλησης που μπορεί να διαπνέει τους αδύναμους και τους ντροπαλούς.
Θεωρείτε τον εαυτό σας ιδεαλιστή;
Σε καμίαπερίπτωση. Οι ιδεαλιστές είναι αδιόρθωτοι, αν τους διώξουν από τον παράδεισό τους, εξιδανικεύουν την κόλαση.
Οι λαοί ή οι ηγέτες πιστεύετε παίζουν μεγαλύτερο ρόλο στην διαμόρφωση της ανθρώπινης ιστορίας;
Λαός είναι το τέχνασμα της φύσης για να φτάσει σε έξι ή επτά μεγάλους άνδρες και ύστερα να τους αφήσει στα μισά του δρόμου. Οι λαοί κάνουν τα πάντα για να μην έχουν μεγάλους ανθρώπους. Ο μεγάλος άνθρωπος πρέπει επομένως, για να υπάρξει, να αναλάβει μια δύναμη που να είναι μεγαλύτερη από τη δύναμη αντίστασης, η οποία αναπτύσσεται από εκατομμύρια ατόμων. Ως εκ τούτου η ιστορία προχωραει μπροστάμέσα από την σύγκρουση του λαού με τους ηγέτες και των ηγετών με τον λαό.
Η ανάγκη τι ρόλο παίζει στην σύγκρουση αυτήν;
Η ανάγκη θεωρείται αιτία της εμφάνισης κάποιου πράγματος: στην πραγματικότητα όμως είναι συχνά μόνο ένα αποτέλεσμα κάποιου πράγματος που έχει ήδη εμφανιστεί.
Για παράδειγμα η εφεύρεση ενός δυναστευτικού πολιτικού συστήματος έχει ως αποτέλεσμα την ανάγκη της ύπαρξηςπεινασμένων στα όρια του ώστε αυτό να μπορείεύκολα να ετεροκατευθυνθεί.Η κοιλιά είναι ο λόγος για τον οποίο ο άνθρωπος δεν νομίζει εύκολα πως είναι ημίθεος.
Ας ελαφρύνουμε λίγο την συζήτηση…Τι είναι ο έρωτας για εσάς;
Ο έρωτας είναι μια παραφροσύνη που μπορεί να σε αρρωστήσει. Αλλά πάντα υπάρχει και λίγη λογική στην παραφροσύνη. Η γιατρειά για τον έρωτα εξακολουθεί να είναι στις περισσότερες περιπτώσεις εκείνο το παλιό δραστικό φάρμακο: ‘ η ανταπόδοση αγάπης’.
Ποιος είναι ο ρόλος της σαρκικής επαφής στον έρωτα;
Είναι πολύ σημαντικός. Κάθε είδος περιφρόνησης του σεξ, κάθε βρώμισμα του μέσω της έννοιας «ακάθαρτο», είναι το κατ’ εξοχήν έγκλημα εναντίον της ζωής.
Ποια είναι η άποψη σας για το ωραίο φύλο;
Δύο πράγματα θέλει ο άντρας, κινδύνους και παιχνίδια. Γι’ αυτό ζητάει τη γυναίκα, γιατί είναι το πιο επικίνδυνο παιχνίδι.Στο μίσος και στον έρωτα η γυναίκα είναι περισσότερο βάρβαρη από τον άντρα.
Σας εντυπωσιάζει περισσότερο η εμφάνιση ή η ευφυΐα σε μια γυναίκα;
Προτιμώ η γυναίκα να είναι όμορφη και έξυπνηταυτόχρονα. Και που να δείτε, αυτές οι γυναίκες,πόσο εξυπνότερες θα είχαν γίνει, αν δεν ήταν όμορφες!
Ποια η γνώμη σας για τις καταχρήσεις;
Μερικές φορές μας συναρπάζουν περισσότερο οι ίδιες οι επιθυμίες μας παρά το αντικείμενό τους.
Από ότι ξέρω σας αρέσει πολύ η μουσική…
Μα φυσικά… Χωρίς Μουσική η ζωή θα ήταν λάθος.
Ποια έργα άλλων μεγάλων συγγραφέων σας έχουν καθορίσει;
Δεν θα σας μιλήσω για κάποιο συγκεκριμένο αλλά θα σας πω ότι από όλα όσα έχουν γραφτεί, αγαπώ μόνο αυτό που γράφει κανείς με το αίμα του.
Ποια πόλη της Ευρώπης είναι η αγαπημένη σας;
Ένας καλλιτέχνης δεν έχει πατρίδα στην Ευρώπη, εκτός από το Παρίσι.
Ποιος είναι ο μεγαλύτερος σας φόβος;
Δεν φοβάμαι τίποτα παρά μοναχά τον εαυτό μου. Όποιος δεν φοβάται τον εαυτό του, δεν μπορεί να προκαλέσει φόβο.
Αισθάνεστε γερασμένος;
Όχι καθόλου. Απλώς αισθάνομαι ώριμος. Ωριμότητα είναι να ξαναβρίσκεις τη σοβαρότητα που είχες παιδί, όταν έπαιζες. Και η παιδική ηλικία είναι η πιο ξέγνοιαστη, γιατί απλώς δεν είχαμε προλάβει να φτιάξουμε αναμνήσεις.
Σε αυτήν την ηλικία νιώθετε καθόλου μοναξιά;
Μερικές φορές.Η μοναξιά είναι για το πνεύμα ό,τι η δίαιτα για το σώμα.
Και πώς περνάνε τα βράδια παρέα με την μοναξιά;
Βλέποντας όνειρα. Ξέρετε ότι τα όνειρα είναι η ρίζα της μεταφυσικής, η πηγή της ιδέας ότι ψυχή και σώμα είναι ξεχωριστά.
Ποια είναι τα μεγαλύτερα μαθήματα που πήρατε από την ζωή;
Δεν είναι στο χέρι μας να εμποδίσουμε τη γέννησή μας: μπορούμε όμως να διορθώσουμε αυτό το λάθος – γιατί πολλές φορές είναι λάθος. Όταν καταργεί κανείς τον εαυτό του, κάνει το πιο αξιοπρόσεκτο πράγμα που υπάρχει.Με αυτό κερδίζει σχεδόν το δικαίωμα να ζει.Για αυτές τις μεγάλες ψυχές, η γη είναι ακόμη ελεύθερη. Για αυτές τις μεγάλες ψυχές, ελεύθερη είναι ακόμη μια ελεύθερη ζωή.Αληθινά, όποιος κατέχει λίγα, κατέχεται εξίσου λίγο. Και να μην ξεχνάτε το μεγαλύτερο μάθημα από το πολεμικό σχολείο της ζωής: Ό,τι δε με σκοτώνει με κάνει πιο δυνατό.
Υπάρχουν πράγματα στην ζωή σας για τα οποία αισθάνεστε τύψεις;
Η αμφιβολία δηλητηριάζει τα πάντα, χωρίς να σκοτώνει τίποτα. Δενπρέπει να αμφιβάλλετε για ότι έχετε πράξει. Μη δείχνετε δειλία απέναντι στις πράξεις σας! Μην τις αφήνετε να παραπαίουν μετά! Οι τύψεις της συνείδησης είναι ανάρμοστες.
Τί θα θέλατε να αφήσετε πίσω σας όταν εγκαταλείψετε αυτόν τον κόσμο;
Πρέπει να φεύγουμε από τη ζωή όπως έφυγε ο Οδυσσέας από τη Ναυσικά, ευλογώντας την παρά ερωτευμένος μαζί της. Πεθαίνοντας θα προσφέρω στους ανθρώπους τα πιο πλούσια δώρα μου. Αυτό έμαθα απ’ τον ήλιο, που όταν δύει είναι τόσο λαμπρός και με τους ανεξάντλητους θησαυρούς του βυθίζεται στη θάλασσα, έτσι που κάνει το φτωχό ψαρά να κωπηλατεί με χρυσωμένα κουπιά.
Θέλετε να πείτε κάτι τελευταίο πριν κλείσουμε;
Όποιος παλεύει με τέρατα, πρέπει να προσέξει να μη γίνει ο ίδιος τέρας. Κι όταν κοιτάς πολλή ώρα μέσα σε μια άβυσσο, κοιτάει και η άβυσσος μέσα σε σένα. Μην ξεχνάτε ποτέ ότι η πιο μεγάλη τέχνη είναι να ξέρεις να αποχωρείς την κατάλληλη στιγμή.
Σας ευχαριστώ…
Και εγώ σας ευχαριστώ.
------------------------
Η παραπάνω συνέντευξη δεν είναι αυθεντική αλλά προσπαθεί να προσωπογραφήσει τον Νίτσε. Όλες οι απαντήσεις είναι στο σύνολο τους απόψεις και θέσεις του ιδίου και διαμορφώθηκαν, για να συνδυαστούν εν αρμονία, ώστε να δίνεται η εντύπωση μιας συνέντευξης με συνεχή ροή.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου