ΑΡΚΕΣΙΛΑΟΣ

9α: Διογένης Λαέρτιος 4.28

Ο Αρκεσίλαος, γιός του Σεύθου (ή Σκύθου, όπως τον αναφέρει ο Απολλόδωρος στο τρίτο βιβλίο των “Χρονικών” του), καταγόταν από την Πιτάνη της Αιολίδας. Είναι ο ιδρυτής της Μέσης Ακαδημίας, και ο πρώτος που τήρησε την αναστολή κάθε απόφανσης, λόγω των αντιπαρατιθέμενων επιχειρημάτων. Είναι ο πρώτος που ανέπτυξε την επιχειρηματολογία των διιστάμενων απόψεων [επί παντός ζητήματος], κι επίσης ο πρώτος που διαφοροποίησε τα δόγματα που παρέδωσε ο Πλάτων, προσδίδοντας σ’ αυτά ένα χαρακτήρα πιο μαχητικό, με τη χρήση ερωταποκρίσεων.

9β: Διογένης Λαέρτιος 4.32 – 3, 4.37

Κάποιοι λένε πως λόγω της ἐποχῆς επί παντός θέματος, [ο Αρκεσίλαος] δεν έγραψε ποτέ κανένα βιβλίο. Άλλοι λένε πως τον είδαν να περνά διορθώσεις σε κάποια γραπτά του τα οποία και φρόντισε να εκδοθούν· άλλοι, πάλι, λένε πως τα έκαψε. Φαινόταν να θαυμάζει τον Πλάτωνα και είχε τα βιβλία του· αλλά, όπως λένε μερικοί, θαύμαζε επίσης και μιμούνταν τον Πύρρωνα· επίσης ασκήθηκε στη διαλεκτική και υιοθέτησε την επιχειρηματολογία της σχολής της Ερέτριας, με αποτέλεσμα να λέει γι’ αυτόν ο Αρίστων: “Από μπρος είναι Πλάτων, από πίσω Πύρρων και στη μέση Διόδωρος”

Ήταν ευρηματικότατος, ετοιμόλογος, έδινε εύστοχες απαντήσεις, δεν άφηνε την συζήτηση να ξεστρατίσει από το θέμα και πάντα έλεγε το κατάλληλο πράγμα στην κατάλληλη ώρα· κι ήταν πιο πειστικός από οποιονδήποτε άλλον, πράγμα που τραβούσε πολλούς μαθητές στη σχολή, παρ’ όλο που ο ίδιος ήταν απότομος και τους επέπληττε. Αλλά το ευχαριστιόντουσαν, γιατί ήταν πάρα πολύ καλός άνθρωπος και τους γέμιζε προσδοκίες. Υπήρξε κοινωνικότατος, έτοιμος πάντα να κάνει το καλό, και από υπερβολική μετριοφροσύνη φρόντιζε να μην γίνεται ντόρος για τις ευεργεσίες του. Όταν κάποτε επισκέφτηκε τον Κτησίβιο που ήταν άρρωστος, και τον είδε στριμωγμένο οικονομικά, έχωσε κρυφά κάτω από το προσκέφαλο του ένα πορτοφόλι. Όταν το βρήκε ο Κτησίβιος, “Παιχνιδάκι του Αρκεσίλαου είναι αυτό”, είπε. Και άλλη μια φορά ο Αρκεσίλαος του ’στειλε χίλιες δραχμές.

9γ: Διογένης Λαέρτιος 4.42.11 – 42.14

Τόσο μετριόφρων ήταν, που συμβούλευε τους μαθητές του να παρακολουθούν και τις διδασκαλίες των άλλων. Κι όταν κάποτε ένας νεαρός από τη Χίο φάνηκε να μην είναι ικανοποιημένος από τη διδασκαλία του κι είπε πως προτιμούσε τον Ιερώνυμο, ο Αρκεσίλαος τον πήγε ο ίδιος και τον σύστησε στον φιλόσοφο, αφού τον συμβούλευσε να συμπεριφέρεται καλύτερα.

9δ: Διογένης Λαέρτιος 4.44.11 – 44.13

Κατά τα λεγόμενα του Έρμιππου, ο Αρκεσίλαος, έχοντας ήδη κερδίσει την αποδοχή των Αθηναίων όσο κανείς άλλος, πέθανε στα εβδομήντα πέντε του χρόνια, αφού ήπιε πολύ ανέρωτο κρασί και παραφρόνησε.

10: Διογένης Λαέρτιος 7.171

Σε κάποιον που είπε ότι του Αρκεσίλαου οι πράξεις δεν είναι πρέπουσες, εκείνος [ ο Κλεάνθης ο Στωικός] αποκρίθηκε, “Σταμάτα να τον κατηγορείς. Μπορεί στα λόγια να απορρίπτει το καθήκον, όμως τουλάχιστον με τις πράξεις του το αποδέχεται”. Ο Αρκεσίλαος είπε, “Δεν με κολακεύει αυτό”. Και ο Κλεάνθης: “Μα σε κολακεύω, λέγοντας πως άλλα λες κι άλλα κάνεις”.

ΚΙΚΕΡΩΝ – Academica I.45

Ο Αρκεσίλαος έλεγε πως δεν υπάρχει τίποτα που να μπορούμε να το γνωρίζουμε, ούτε καν εκείνο που ο Σωκράτης πίστευε ότι κράτησε για τον εαυτό του, δηλαδή το “ἓν οἶδα ὅτι οὐδεν οἶδα”.

Σύμφωνα με τον Αρκεσίλαο τα πάντα είναι βαθιά κρυμμένα και δεν υπάρχει τίποτα που να μπορούμε να το διακρίνουμε ή να το καταλάβουμε. Για τον λόγο αυτό δεν πρέπει κανείς ούτε να δηλώνει κατηγορηματικά, ούτε να επιβεβαιώνει, ούτε συναινώντας να επιδοκιμάζει ο,τιδήποτε, αλλά πρέπει πάντοτε να συγκρατεί την απερισκεψία του και να την εμποδίζει από κάθε ολίσθημα· και θα ήταν μεγάλη απερισκεψία να επιδοκιμάζει κανείς κάτι εσφαλμένο ή αβέβαιο, καθώς δεν υπάρχει τίποτε χειρότερο από τη συγκατάθεση και την επιδοκιμασία που προηγούνται της γνώσης και της κατανόησης.

Η πρακτική που εφάρμοζε ήταν συνεπής με την θεωρία του· επιχειρηματολογώντας ενάντια σε όλες τις απόψεις, οδηγούσε τους περισσότερους ακροατές του να την αποδεχτούν· αποτέλεσμα: όταν διαπιστωνόταν ότι είναι ισοβαρή τα επιχειρήματα των διιστάμενων απόψεων πάνω στο ίδιο θέμα, το ευκολότερο ήταν η κάθε πλευρά να συγκρατεί την συγκατάθεσή της.