Οι άνθρωποι με πάθη είναι πάντα πιο ενδιαφέροντες

Πάθη, έξεις, εθισμός: Λέξεις που άλλους τους έλκουν κι άλλους τους απωθούν. Υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι για τους οποίους κάποιες αυταπόδεικτα βλαβερές συνήθειες γίνονται η εύκολη αγχολυτική λύση-καταφύγιο τα προβλήματά τους. Πριν όμως ρίξουμε το βλέμμα στην κορυφή του παγόβουνου και κρίνουμε όσα εκεί είναι ορατά, ας κάνουμε μια προσπάθεια να δούμε και τι συμβαίνει στις παρυφές του.

Αρχικά, να ξεκαθαρίσουμε ότι όσο κι αν κάποιες λέξεις χρησιμοποιούνται ως συνώνυμες έχουν και κάποιες ουσιαστικές διαφορές. Πιο συγκεκριμένα, ο εθισμός περιλαμβάνει την επιθυμία για μια συγκεκριμένη ουσία, χωρίς να μπορεί να ελεγχθεί η χρήση της, παρά τα αρνητικά προβλήματα που είναι γνωστό ότι δημιουργεί. Η εξάρτηση είναι μια ορολογία που καταδεικνύει άτομα που έχουν αιτιώδη σχέση με μια ουσία κι από την επαναλαμβανόμενη χρήση της αρχίζουν να εμφανίζουν συμπτώματα όπως: απόσυρση από άλλα ενδιαφέροντα -ίσως και την κοινωνική ζωή- απώλεια ελέγχου για τη χρήση, ανησυχία μέχρι να εξασφαλίσουν τη χρήση, αδιαφορία για άλλες δραστηριότητες. Για κατάχρηση χρεώνονται τ’ άτομα, όταν χρησιμοποιούν υπερβολικά μια ουσία σε τακτική βάση παρά τις αρνητικές τις συνέπειες, αλλά δεν εμφανίζουν σημάδια εξάρτησης απ’ αυτήν.

Στην προσπάθεια να εξηγηθούν τα αίτια των εξαρτήσεων, οι οποίες μεταβάλλονται μέσα στην κοινωνική, καταναλωτική και τεχνολογική συνάφεια των κοινωνιών μας, αφού π.χ. πριν από μερικά χρόνια δε θα μιλούσαμε για εξάρτηση από το διαδίκτυο, εκπονούνται διάφορες έρευνες. Και πάλι αναρωτιέται κανείς αν μπορεί μία έρευνα, μια μελέτη περίπτωσης να αναδείξει όλα τα ποιοτικά χαρακτηριστικά αυτών των ανθρώπων οι οποίοι έχουν καταφύγιο έναν εθισμό. Σίγουρα θα διαπιστώσει ότι δεν είναι απλές περιπτώσεις, κάτι τους διαφοροποιεί, ενώ έχουν πλούσιο συναισθηματικό κόσμο κι ας φαίνεται να έχουν κατανικηθεί.

Το πάθος που τους ελέγχει είναι κι ο χάρτης του ψυχικού τους κόσμου. Το σίγουρο είναι ότι θα διακρίνεις ευαισθησία, αμφισβήτηση στα στερεότυπα, θυμό, σύγχυση, καταπίεση, ανωριμότητα κάποιες φορές, αδυναμία επιβολής, χαμηλή αυταξία, κραυγή για προσοχή, για φροντίδα, γι’ αγάπη, συναισθηματική πείνα η οποία δεν είναι και σίγουρο ότι πλέον πιστεύει ο ίδιος ότι μπορεί να ικανοποιηθεί, ίσως και μια καταραμένα αυξημένη συναισθηματική ευφυΐα που δεν μπορεί να τιθασευτεί από κοινωνικούς κανόνες. Δεν μπορεί να μπει σε καλούπια επιβίωσης, ή success stories τύπου American Dream.

Είναι μια δήλωση: «κάνω επαναστατική πράξη την απόκλισή μου, χαλάω τη μαγειρεμένη μανέστρα που θέλουν να με ταΐσουν για το καλό μου.» Το καλό όμως του καθενός ποιος το ξέρει τελικά; Συσσωρευμένα αθεράπευτα τραύματα, επανάσταση με αποστολή αυτοκτονίας κι έντονη ενοχικότητα που όσο επικρίνεται αυτός που επέτρεψε τον εθισμό του, τόσο βουλιάζει σ’ αυτόν. Και στην τελική, ποιος έχει το δικαίωμα να γίνει θεραπευτής του άλλου, αν ο ίδιος δε θέλει να θεραπευτεί; Μήπως οι ίδιοι έγιναν σωτήρες ιφιγενειακά θυσιαζόμενοι για άλλους; Μήπως ο σωτήρας είναι η πηγή του προβλήματος κι όχι η λύση;

Το θέμα δεν είναι να καταστέλλει κανείς το σύμπτωμα αλλά τον πυρήνα που το πυροδοτεί. Μπορεί λοιπόν οι άνθρωποι με πάθη να είναι αυτοκαταστροφικοί, αλλά σίγουρα έχουν έναν πολύ ενδιαφέροντα ψυχικό κόσμο. Κι αν υπάρχει πιθανότητα να κινητοποιηθούν οι ίδιοι για την αποκοπή της βλαβερής τους συνήθειας θα είναι μια επιλογή που οι ίδιοι πρέπει να κάνουν για τον εαυτό τους.