[332d] Ἴθι δή, ἦν δ᾽ ἐγώ, ἀναλογισώμεθα τὰ ὡμολογημένα ἡμῖν. ὡμολογήκαμεν ἓν ἑνὶ μόνον ἐναντίον εἶναι, πλείω δὲ μή; ― Ὡμολογήκαμεν. ― Τὸ δὲ ἐναντίως πραττόμενον ὑπὸ ἐναντίων πράττεσθαι; ― Ἔφη. ― Ὡμολογήκαμεν δὲ ἐναντίως πράττεσθαι ὃ ἂν ἀφρόνως πράττηται τῷ σωφρόνως πραττομένῳ; ― Ἔφη. ― Τὸ δὲ σωφρόνως πραττόμενον ὑπὸ σωφροσύνης πράττεσθαι, τὸ δὲ ἀφρόνως ὑπὸ ἀφροσύνης; [332e] ― Συνεχώρει. ― Οὐκοῦν εἴπερ ἐναντίως πράττεται, ὑπὸ ἐναντίου πράττοιτ᾽ ἄν; ― Ναί. ― Πράττεται δὲ τὸ μὲν ὑπὸ σωφροσύνης, τὸ δὲ ὑπὸ ἀφροσύνης; ― Ναί. ― Ἐναντίως; ― Πάνυ γε. ― Οὐκοῦν ὑπὸ ἐναντίων ὄντων; ― Ναί. ― Ἐναντίον ἄρ᾽ ἐστὶν ἀφροσύνη σωφροσύνης; ― Φαίνεται. ― Μέμνησαι οὖν ὅτι ἐν τοῖς ἔμπροσθεν ὡμολόγηται ἡμῖν ἀφροσύνη σοφίᾳ ἐναντίον εἶναι; ― Συνωμολόγει. ― Ἓν δὲ ἑνὶ μόνον ἐναντίον [333a] εἶναι; ― Φημί. ― Πότερον οὖν, ὦ Πρωταγόρα, λύσωμεν τῶν λόγων; τὸ ἓν ἑνὶ μόνον ἐναντίον εἶναι, ἢ ἐκεῖνον ἐν ᾧ ἐλέγετο ἕτερον εἶναι σωφροσύνης σοφία, μόριον δὲ ἑκάτερον ἀρετῆς, καὶ πρὸς τῷ ἕτερον εἶναι καὶ ἀνόμοια καὶ αὐτὰ καὶ αἱ δυνάμεις αὐτῶν, ὥσπερ τὰ τοῦ προσώπου μόρια; πότερον οὖν δὴ λύσωμεν; οὗτοι γὰρ οἱ λόγοι ἀμφότεροι οὐ πάνυ μουσικῶς λέγονται· οὐ γὰρ συνᾴδουσιν οὐδὲ συναρμόττουσιν ἀλλήλοις. πῶς γὰρ ἂν συνᾴδοιεν, εἴπερ γε ἀνάγκη ἑνὶ [333b] μὲν ἓν μόνον ἐναντίον εἶναι, πλείοσιν δὲ μή, τῇ δὲ ἀφροσύνῃ ἑνὶ ὄντι σοφία ἐναντία καὶ σωφροσύνη αὖ φαίνεται· ἦ γάρ, ὦ Πρωταγόρα, ἔφην ἐγώ, ἢ ἄλλως πως; ― Ὡμολόγησεν καὶ μάλ᾽ ἀκόντως. ― Οὐκοῦν ἓν ἂν εἴη ἡ σωφροσύνη καὶ ἡ σοφία; τὸ δὲ πρότερον αὖ ἐφάνη ἡμῖν ἡ δικαιοσύνη καὶ ἡ ὁσιότης σχεδόν τι ταὐτὸν ὄν.
***
β) Ταύτιση σωφροσύνης – σοφίας.Τότε λοιπόν, του είπα, μια και βλέπω ότι σ᾽ εκνευρίζει αυτό, ας το αφήσουμε κατά μέρος κι ας εξετάσουμε κάτι άλλο απ᾽ αυτά που έλεγες, τούτο: Υπάρχει κάτι που το ονομάζεις αφροσύνη;
Ναι.
Το εντελώς αντίθετό του δεν είναι η σοφία;
Το πιστεύω, είπε.
Γιά δες, όταν οι άνθρωποι ενεργούν λογικά και έτσι που να βγαίνουν κερδισμένοι, τότε σου φαίνεται ότι σωφρονούν, μια κι ενεργούν έτσι, ή όταν ενεργούν με τον αντίθετο τρόπο;
Ναι, τότε σωφρονούν, είπε.
Λοιπόν [332b] η σωφροσύνη είναι που τους κάνει να σωφρονούν;
Οπωσδήποτε.
Άρα εκείνοι που ενεργούν λαθεμένα ενεργούν με αφροσύνη και δε σωφρονούν, μια κι ενεργούν μ᾽ αυτό τον τρόπο;
Παραδέχομαι τη γνώμη σου, είπε.
Άρα η άφρονη ενέργεια είναι αντίθετη με τη φρόνιμη ενέργεια;
Συμφώνησε.
Λοιπόν οι άφρονες ενέργειες είναι αποτέλεσμα αφροσύνης, ενώ οι φρόνιμες, ενέργειες σωφροσύνης;
Το παραδέχτηκε.
Τώρα, μια ενέργεια που είναι αποτέλεσμα δύναμης, γίνεται με δύναμη, και μια ενέργεια που είναι αποτέλεσμα αδυναμίας, αδύναμα;
Συμφώνησε.
Και ό,τι γίνεται με γρηγοράδα, γίνεται γρήγορα, κι ό,τι με άργητα, [332c] αργά;
Απάντησε καταφατικά.
Με δυο λόγια λοιπόν οι όμοιες ενέργειες προέρχονται από την ίδιαν αιτία και οι αντίθετες από την αντίθετη;
Συμφώνησε.
Γιά να δούμε, υπάρχει κάτι που το λέμε ωραίο;
Ναι.
Το αντίθετό του είναι κάτι άλλο κι όχι το άσχημο;
Το άσχημο.
Κι άλλο παράδειγμα: υπάρχει κάτι που το λέμε καλό;
Υπάρχει.
Το αντίθετό του είναι κάτι άλλο κι όχι το κακό;
Το κακό.
Ακόμη κάτι: ξεχωρίζουμε στη φωνή κάτι που το λέμε οξύ;
Ναι.
Το αντίθετό του είναι κάτι άλλο κι όχι το βαρύ;
Το βαρύ, είπε.
Άρα, του είπα, από τα αντίθετα το καθένα έχει μόνο ένα αντίθετό του, κι όχι πολλά.
Συμφώνησε.
[332d] Έλα τώρα, ας ανακεφαλαιώσουμε τα σημεία στα οποία μείναμε σύμφωνοι, του είπα. Μείναμε σύμφωνοι ότι ένα πράγμα έχει αντίθετό του μόνο ένα κι όχι περισσότερα;
Μείναμε σύμφωνοι.
Κι ότι οι αντίθετες ενέργειες προέρχονται από αντίθετες αιτίες;
Ναι.
Μείναμε σύμφωνοι ότι μια άφρονη ενέργεια έχει αντίθετό της μια φρόνιμη ενέργεια;
Ναι.
Και ότι η φρόνιμη ενέργεια είναι αποτέλεσμα σωφροσύνης, ενώ η άφρονη αφροσύνης;
[332e] Το παραδέχτηκε.
Λοιπόν, μια αντίθετη ενέργεια είναι αποτέλεσμα αντίθετης αιτίας;
Ναι.
Και η μια τους είναι αποτέλεσμα σωφροσύνης, ενώ η άλλη αφροσύνης;
Ναι.
Και γίνονται με τον αντίθετο τρόπο;
Και βέβαια.
Και φυσικά, από τις αντίθετες αιτίες;
Ναι.
Άρα η αφροσύνη είναι το αντίθετο της σωφροσύνης;
Είναι φανερό.
Θυμάσαι λοιπόν ότι λίγο πριν μείναμε σύμφωνοι ότι η αφροσύνη είναι το αντίθετο της σοφίας;
Το παραδέχτηκε.
Και ότι για κάθε πράγμα υπάρχει μόνο ένα αντίθετο;
[333a] Συμφωνώ.
Λοιπόν, ποιό από τα δύο συμπεράσματά μας θα ακυρώσουμε; Το ότι για κάθε πράγμα υπάρχει μόνο ένα αντίθετο, ή το προηγούμενο — που λέγαμε ότι η σωφροσύνη και η σοφία είναι πράγματα διαφορετικά και το καθένα τους μόριο ξεχωριστό της αρετής; και ότι δε φτάνει μόνο που είναι διαφορετικά, αλλά είναι και ανόμοια και στη φύση και στις λειτουργίες τους, όπως ακριβώς τα μόρια του προσώπου; Λοιπόν, ποιό από τα δυο να ακυρώσουμε; Γιατί, αν υποστηρίξουμε και τα δυο αυτά συμπεράσματα, θα ᾽χουμε φοβερή παραφωνία, αφού αυτά δεν αποτελούν αρμονικό σύνολο κι ούτε συνταιριάζει το ένα με το άλλο. Γιατί τί λογής αρμονία θα ήταν αυτή, την ώρα που από τη μια μεριά το κάθε πράγμα [333b] έχει μονάχα ένα αντίθετό του κι όχι περισσότερα, από την άλλη βρίσκουμε ότι η αφροσύνη —που είναι ένα πράγμα— έχει δυο αντίθετα: τη σοφία και τη σωφροσύνη, την ίδια ώρα; Είναι ή δεν είναι έτσι, Πρωταγόρα;
Συμφώνησε, αλλά πολύ απρόθυμα.
Άρα σωφροσύνη και σοφία είναι ένα και το αυτό πράγμα; Όπως πριν από λίγο μας φάνηκε ότι η δικαιοσύνη και η οσιότητα είναι σχεδόν το ίδιο πράγμα.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου