Ο «σκουπιδιάρης»

Συχνά στις οικογένειες υπάρχει ένα μέλος που έχει τον ρόλο του «σκουπιδιάρη». Εκείνος βέβαια, δεν περνά μια φορά τη μέρα όπως τα απορριμματοφόρα του δήμου, αλλά μαζεύει αυτά που πετάνε οι άλλοι ολημερίς, χωρίς σταματημό, λες και αν ξεχαστεί μια μέρα, το οικογενειακό περιβάλλον θα γεμίσει με τοξικές αναθυμιάσεις και θα πέσουν όλοι ξεροί. Έχει δηλαδή επωμιστεί την ευθύνη για την προστασία των σχέσεων της οικογένειας, όπως η αποκομιδή των απορριμμάτων προστατεύει τη δημόσια υγεία.

Είναι αυτός που συνήθως έχει τα περισσότερα προβλήματα. Αν είναι παιδί, μπορεί να μην τα πηγαίνει καλά με τις σπουδές, να δυσκολεύεται να προσαρμοστεί στις καταστάσεις που υπάρχουν πολλές απαιτήσεις ή ενίοτε μπορεί να εμφανίζει πολύ σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα, να αποφασίζει ξαφνικά να σταματήσει το σχολείο, ό,τι. Αν είναι γονιός (συνήθως ο πατέρας), μπορεί είναι άνεργος, να αισθάνεται άχρηστος, να δυσκολεύεται να ανταποκριθεί στον ρόλο του. Αυτό με τη σειρά του προκαλεί παράπονα, συγκρούσεις και ακόμη μεγαλύτερη δυσαρέσκεια, ώσπου στο τέλος ο γονιός υιοθετεί μια τόσο παθητική στάση που είναι σαν να μην υπάρχει. Τα παράπονα των υπόλοιπων μελών σε κάθε περίπτωση είναι πολλά, ενώ δε λείπουν και οι κατηγορίες που μπορεί να φτάσουν να ενοχοποιούν ένα μέλος για όλα όσα αντιμετωπίζει η οικογένεια, ακόμα κι αν είναι εντελώς άσχετα με το άτομο στο οποίο απευθύνονται.

Ο «σκουπιδιάρης» είναι ο στόχος, αλλά και το καταφύγιο των άλλων. Κατά σατανική σύμπτωση, κάνει πράγματα που προκαλούν φοβερό θυμό στους άλλους, ο οποίος εκτοξεύεται εναντίον του και έτσι μπορούν και ανακουφίζονται.

Ειδικά στη σημερινή συγκυρία, είναι πανεύκολο να πυροδοτηθούν τέτοιου είδους καταστάσεις, επειδή η οικονομική δυσπραγία, η στέρηση, κάνει τους ανθρώπους να αισθάνονται λειψοί. Και επειδή αυτό είναι κάτι που δεν αντέχουν εύκολα, προτιμούν να σκέφτονται ότι δεν είναι εκείνοι που αδυνατούν να δώσουν στον άλλο αυτά που χρειάζεται, είναι ότι ο άλλος είναι αχόρταγος και δεν ικανοποιείται με τίποτα.

Είναι φοβερά ενδιαφέρον να αναλογιστεί κανείς τις κρίσεις που ξεσπάνε στις οικογένειες για ασήμαντες αφορμές. Ένας καυγάς π.χ. εξαιτίας του ότι το παιδί χρειάζεται καινούρια παπούτσια και δεν υπάρχουν χρήματα για να αγοραστούν. Η πρώτη ατάκα συνήθως είναι «πάλι; Μα καλά, πότε τα πήραμε αυτά που φοράς;». Σαν να λέμε, δεν είναι φυσικό να χρειάζεσαι κάτι που δε μπορώ να σου δώσω, άρα φταις εσύ. Είσαι σπάταλος, δε σέβεσαι τον κόπο μου, κλπ. Σε τέτοιες στιγμές θυμούνται οι γονείς ότι πήγαιναν ξυπόλητοι στο σχολείο, ώστε να μη μείνει καμία πιθανότητα να αποφύγει το παιδί την ενοχή. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και όταν το μέλος της οικογένειας που έχει τον ρόλο του «σκουπιδιάρη» είναι ο γονιός, οι αφορμές είναι πάμπολλες.

Όταν ενοχοποιείται η ανάγκη μας για κάτι που έχουμε κάθε δικαίωμα να χρειαζόμαστε, αυτό που μαθαίνουμε είναι, ότι δεν αξίζουμε να έχουμε αυτά που θέλουμε, ότι δεν είμαστε αρκετά καλοί ώστε οι άλλοι να μας εκτιμούν και να σέβονται τις ανάγκες μας.

Ο «σκουπιδιάρης» μαζεύει την απογοήτευση, την κατάθλιψη, τον φθόνο, την ανημπόρια, τα ψυχικά σκουπίδια όλων και, όπως είναι αναμενόμενο, κάνει τη μια λάθος επιλογή μετά την άλλη, γιατί το να κουβαλάς τον θρήνο, τον πόνο, τη φτώχεια, τον θυμό και την τρέλα των άλλων είναι πάντα δυσβάσταχτο. Ειδικά όταν είσαι κι εσύ άνθρωπος και έχεις τα αντίστοιχα δικά σου προβλήματα που κανείς δεν θέλει να ακούσει (πολλώ δε μάλλον να κουβαλήσει).

Σκέφτομαι κατά πόσο θα μπορούσε να ισχύει κάτι παρόμοιο και σε κοινωνικό επίπεδο, να ενοχοποιείται δηλαδή μια ομάδα του πληθυσμού για όλα τα δεινά της κοινωνίας, ώστε να μπορούν οι υπόλοιποι να συντηρούν κάθε φορά τον θυμό τους και να μην αλλάζει ποτέ τίποτα. Αλλά μπα, λάθος θα κάνω.

Ένας σύντροφος επιλέγεται, ένα παιδί γεννιέται με βασικό σκοπό να απαλλάξει τους άλλους από τον κακό τους εαυτό, να φορτωθεί όλα τους τα χάλια, ώστε να μπορούν να αισθάνονται καλοί και το σημαντικότερο: να μένουν μαζί.

Άνθρωποι προς χρήση, για να κρατηθεί μια οικογένεια, μια κοινωνία όρθια. Μόνο που δεν κρατιούνται έτσι τα σπίτια.