Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας: ΚΡΗΤΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ, ΑΠΗΜΟΣΥΝΗ - ΑΛΘΑΙΜΕΝΗΣ

ΑΠΗΜΟΣΥΝΗ

Κόρη του βασιλιά της Κρήτης Κατρέα και της Φρονίας, εγγονή του Μίνωα και της Πασιφάης. Όταν ο πατέρας της πήρε χρησμό ότι θα έχανε την εξουσία από ένα παιδί του ή ένα εγγόνι του, με τον αδελφό της Αλθαιμένη, επειδή πληροφορήθηκαν τον χρησμό που ο πατέρας τους προσπάθησε να κρατήσει κρυφό, έφυγαν κρυφά για τη Ρόδο για να μην επαληθευτεί και χρειαστεί να σκοτώσουν τον πατέρα τους, οι ίδιοι ή οι απόγονοί τους τον παππού τους. Στο όρος Αταβύριο, απ' όπου έβλεπαν την Κρήτη, τα δυο αδέλφια καθιέρωσαν τη λατρεία του Αταβύριου Δία και ίδρυσαν στο νησί την πόλη Κρητινία.

 

Την κόρη ερωτεύτηκε ο Ερμής, αλλά αυτή συνέχεια του ξεγλιστρούσε. Γι' αυτό και ο θεός επινόησε ένα τέχνασμα. Στο δρόμο απ' όπου θα περνούσε η κοπέλα κουβαλώντας νερό, ο Ερμής έστρωσε φρεσκοδαρμένα τομάρια. Η κοπέλα γλίστρησε και ο Ερμής την έπιασε. Όταν το κορίτσι κατάλαβε ότι ήταν έγκυος, αποκάλυψε την αλήθεια στον αδελφό της που δεν την πίστεψε και τη σκότωσε. (Απολλόδωρος 3.12-16, Διόδωρος Σ. 5.59)

 

Η ιστορία της Απημοσύνης (=άβλαβη) παραπέμπει σε τελετουργικά γονιμότητας, όπου τονίζεται η σημασία του υγρού στοιχείου για τη δημιουργία ζωής, αλλά μνημειώνει και την εξάπλωση των Μινωιτών στη Μικρά Ασία και την Πελοπόννησο και επιχειρεί περαιτέρω διασυνδέσεις αιγαιακών και πελοποννησιακών περιοχών με την Κρήτη. Είναι πιθανό να έχουν ενσωματωθεί στον τελικό μύθο τοπικές ροδιακές και πελοποννησιακές παραδόσεις.

 

Επίσης, με τον μύθο της Απημοσύνης αιτιολογείται η ύπαρξη της πόλης και η ονομασία Κρητινία. (Ήταν σύνηθες στους ελληνικούς μύθους να αναζητούνται γενάρχες πίσω από την ίδρυση πόλεων, κάτι που εντείνεται στους αλεξανδρινούς και ελληνιστικούς χρόνους.)

 

ΑΛΘΑΙΜΕΝΗΣ

 

Ο Κατρέας απέκτησε ένα γιο, τον Αλθαιμένη, και τρεις κόρες, την Αερόπη, την Κλυμένη, την Απημοσύνη (=άβλαβη). Σύμφωνα με χρησμό θα έχανε την εξουσία από ένα παιδί του ή ένα εγγόνι του. Τα παιδιά του Απημοσύνη και Αλθαιμένης έφυγαν κρυφά για τη Ρόδο για να μην βγει αληθινός ο χρησμός και χρειαστεί να σκοτώσουν τον πατέρα τους, οι ίδιοι ή οι απόγονοί τους τον παππού τους. Εκεί ίδρυσαν την πόλη Κρητινία, κατά άλλους έτσι μετονόμασαν τη Ρόδο, και στο όρος Αταβύριο (ύψος 1215 μ.), απ' όπου έβλεπαν την Κρήτη, καθιέρωσαν τη λατρεία του Αταβύριου Δία: ἀναβὰς δὲ ἐπὶ τὸ Ἀταβύριον καλούμενον ὄρος ἐθεάσατο τὰς πέριξ νήσους, κατιδὼν δὲ καὶ Κρήτην, καὶ τῶν πατρῴων ὑπομνησθεὶς θεῶν, ἱδρύετο βωμὸν Ἀταβυρίου Διός (Απολλόδωρος 3.13.6).

 

Όταν ο Κατρέας γέρασε, αναζήτησε τον γιο του για να τον αφήσει κληρονόμο στον θρόνο, γι' αυτό βρέθηκε στις ακτές της Ρόδου. Βοσκοί όμως που τους είδαν να αποβιβάζονται τους πέρασαν για πειρατές και τους επιτέθηκαν με πέτρες. Τα γαυγίσματα των σκύλων κάλυπταν τις φωνές του Κατρέα που δήλωνε την ταυτότητά του και τελικά ο Κατρέας πέθανε από τα χέρια του Αλθαιμένη που έριξε το ακόντιό του, επαληθεύοντας τον χρησμό. Μη αντέχοντας την επαλήθευση του χρησμού ο Αλθαιμένης ζήτησε από τους θεούς να καταποντιστεί στη γη. Η γη άνοιξε και τον κατάπιε… (Απολλόδωρος 3.12-16, Διόδωρος Σ. 5.59)

 

Η ιστορία του Αλθαιμένη μνημειώνει την εξάπλωση των Μινωιτών στη Μικρά Ασία και την Πελοπόννησο και επιχειρεί περαιτέρω διασυνδέσεις αιγαιακών και πελοποννησιακών περιοχών με την Κρήτη. Είναι πιθανό να έχουν ενσωματωθεί στον τελικό μύθο τοπικές ροδιακές και πελοποννησιακές παραδόσεις.

 

Επίσης, με τον μύθο του Αλθαιμένη αιτιολογείται η ύπαρξη και η ονομασία Κρητινία. (Ήταν σύνηθες στους ελληνικούς μύθους να αναζητούνται γενάρχες πίσω από την ίδρυση πόλεων, κάτι που εντείνεται στους αλεξανδρινούς και ελληνιστικούς χρόνους.)