Τα παραμύθια, όπως και οι μύθοι κάθε λαού, μπορούν να θεωρηθούν ως αλληγορίες ή αναπαραστάσεις πολύπλοκων ψυχολογικών μηχανισμών, ειδικά όσων σχετίζονται με την εσωτερική μεταμόρφωση και εξέλιξη. Οι εικόνες που περιγράφονται σε κάθε ιστορία λειτουργούν ουσιαστικά ως μέσο επίγνωσης τόσο των βασικών μας συμπεριφορών όσο και των ψυχολογικών μας τάσεων και ενστίκτων. Για αυτό και η ανάλυση των παραμυθιών μπορεί να αποτελέσει βασικό εργαλείο στην προσπάθεια να ξεχωρίσουμε σημαντικά πρότυπα συμπεριφοράς, και να αποκαλύψουμε την πλούσια συμβολική γλώσσα του ψυχικού μας κόσμου, ο οποίος αν και αθέατος, βρίσκει τρόπο να εκφράζεται μέσω εικόνων και αναπαραστάσεων.Κάποιες φορές τα παραμύθια περιγράφουν ηρωικές μάχες, οι οποίες αν και άνισες, στο τέλος καταλήγουν υπέρ του βασικού ήρωα. Ο άμεσος παραλληλισμός εντοπίζεται στις εσωτερικές μας συγκρούσεις και διαμάχες με τα ασυνείδητα κομμάτια και τις υποσυνείδητες εικόνες, φυτεμένες με την πάροδο των χρόνων. Ο Ήρωας – Εαυτός χρειάζεται να συνδεθεί με την εσωτερική του σοφία προκειμένου να ξεπεράσει δύσβατα μέρη ή πλάσματα εκπληκτικής δύναμης που φράζουν το μονοπάτι του προς τον τελικό σκοπό: την αυτοπραγμάτωση, ως θεμέλιο λίθο μιας υγιούς προσωπικότητας. Καθώς εξελίσσεται το παραμύθι, παρατηρούμε και τις αδυναμίες του καθώς μπορεί να παίρνει υπερβολικά ρίσκα, να δρα ασυνείδητα ή μέσω των εγωικών του προτύπων. Κατά συνέπεια, καθυστερεί στην επίτευξη του στόχου του ή εμπιστεύεται τους λάθος συμβουλάτορες – δηλαδή, τα μη υγιή κομμάτια της προσωπικότητας του.
Ένα επιπλέον γνωστό μοτίβο των παραμυθιών είναι η μάχη που δίνει ο/η ήρωας/ηρωίδα με το κακό προκειμένου να θριαμβεύσει πάνω του. Χαρακτηριστική είναι η προσπάθεια μιας κακιάς μάγισσας να σκοτώσει την ηρωίδα, συνήθως με δηλητήριο ή χρησιμοποιώντας εναντίον της κάποιο ζώο, για παράδειγμα κοράκι ή φίδι. Εδώ, η καλοκάγαθη κοπέλα σχετίζεται με την ψυχή που εξαπατάται από τα χαμηλότερα ανθρώπινα ένστικτα και χάνει τη δύναμη της ⸱ για αυτό και συνήθως η ηρωίδα για κάποιο διάστημα είναι σαν να έχει πεθάνει ή να έχει χάσει το δρόμο της στη ζωή. Η αγάπη, ως αποδοχή και υπερνίκηση του σκοταδιού, είναι αυτή που έρχεται να την αναστήσει και να την ενώσει με το σύντροφο της ζωής της, συμπληρώνοντας η αρσενική ενέργεια τη θηλυκή. Μέσω του γάμου, ως ένδειξη του αίσιου τέλους, δίνεται το μήνυμα της ένωσης, της εσωτερικής πλήρωσης που οδηγεί στην αυθεντική ευτυχία.
Επιπροσθέτως, υπάρχουν στα παραμύθια διάσπαρτες εικόνες – σύμβολα της ανθρώπινης υπόστασης που ρίζωσαν στο συλλογικό ασυνείδητο, και τα οποία εν τέλει απέκτησαν μία ιδιαίτερη θέση στην ανάλυση του ανθρώπινου ψυχισμού. Συχνά μάλιστα εμφανίζονται σε όνειρα, αναμνήσεις και απεικονίσεις της καθημερινότητας. Για παράδειγμα, η εικόνα του σκύλου φαίνεται να συνδέεται με την ανθρώπινη θνητότητα και το πέρασμα στις πύλες του κάτω κόσμου: ο Κέρβερος φυλούσε τις πύλες του Άδη στην ελληνική μυθολογία, ο Άνουβης στην αιγυπτιακή μυθολογία ήταν ο θεός που οδηγούσε τους νεκρούς, ενώ στους μύθους των Ινδιάνων ο σκύλος ήταν αυτός που επηρέασε τη γνώμη των θεών στο να κάνουν τους ανθρώπους θνητούς. Επίσης, το πολύτιμο χρυσάφι που κρύβεται σε χύτρες ή σε μέρη βαθιά μέσα στη γη, μπορεί να αντικατοπτρίζει τα ανώτερα ιδανικά του ανθρώπου και, σε αυτό που ο Carl Jung ανέφερε ως Εαυτό, την ολότητα της ύπαρξης που ξεπερνά την εσωτερική πόλωση και τον ψυχολογικό διχασμό. Όποιος έβρισκε το πολύτιμο χρυσάφι στη σκοτεινή κρυψώνα κέρδιζε πλούτη που ξεπερνούσαν την ανθρώπινη φαντασία⸱ κατ’ αντιστοιχίαν, κάποιος που αισθάνεται ολοκληρωμένος εντός του μπορεί να βιώσει και περισσότερη ευτυχία ως άνθρωπος.
Μία εξίσου σημαντική φιγούρα των παραμυθιών είναι ο κλέφτης, ο οποίος ξαφνικά φέρνει τα πάνω κάτω στην ιστορία και δημιουργεί μία αρχική σύγχυση. Στο βιβλίο “Interpretation of Fairy Tales” η διάσημη ψυχαναλύτρια Marie-Louise von Franz αναφέρει πως πέρα από την προφανή σύνδεση του κλέφτη με τους εσωτερικούς μας φόβους, υπάρχει και μία άλλη οπτική του: ο κλέφτης εστιάζει στο στόχο μας και μας «ξυπνά» από τον λήθαργο της βόλεψης μας. Είναι αυτός που μας εφιστά την προσοχή στην αξία αυτού που χάσαμε και στην ανάγκη να το ανακτήσουμε και να το προσαρτήσουμε ξανά στην καθημερινότητα μας. Η φιγούρα αυτή, που μπορεί να μας ξεγελά, να λειτουργεί με υπόγειο τρόπο και σκοτεινά μέσα, είναι εκείνη που μας βάζει στη διαδικασία να επαναπροσδιορίζουμε τις αξίες και τα θέλω μας, ενώ παράλληλα δοκιμάζει τις δυνάμεις και την προσήλωσή μας στον τελικό μας στόχο.
Τα παραμύθια φαίνεται πως είναι γεμάτα συμβολισμούς οι οποίοι ανταποκρίνονται τόσο στο συνειδητό μας κομμάτι (με τη διδακτική τους μορφή), όσο και στα βαθύτερα στρώματα του ψυχισμού μας που μένουν ανεξερεύνητα κάποιες φορές. Οι εικόνες ξετυλίγονται σαν τον μίτο της Αριάδνης, ώστε τελικά να μπορέσουμε να φτάσουμε στο κέντρο μας, στον ψυχικό λαβύρινθο και να δούμε τις αθέατες πλευρές του. Και καθώς η ανθρώπινη ύπαρξη είχε πάντα τις ίδιες αναζητήσεις, ανάγκες και επιθυμίες, δημιούργησε κοινές εικόνες που ταξίδεψαν από στόμα σε στόμα στα πέρατα της γης. Έτσι το κάθε παραμύθι κρύβει μέσα του ένα δίδαγμα και έναν χάρτη προς την εσώτερη ανακάλυψη, προς το θησαυρό που εποφθαλμιούν οι κλέφτες και οι κακές μάγισσες, αλλά που μπορεί να φέρει την μεγαλύτερη ευτυχία από κάθε τι που μπορεί ποτέ να σκεφτεί κανείς.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου