Γιατί βλέπουμε τους άλλους ανθρώπους ως εχθρούς

Μπορείτε να περιγράψετε τα διαφορετικά συναισθήματα
αυτού του προσώπου;

Υπάρχει ένας βαθύς ψυχολογικός λόγος που βλέπουμε τους άλλους γύρω μας ως εχθρούς ή ακόμη και ως τρελούς, ενώ δεν είναι.

ΜΗΠΩΣ ανήκετε σε αυτούς που νιώθουν ότι οι άνθρωποι που τους περιβάλλουν σκέπτονται ή φέρονται εχθρικά απέναντί τους; Πιάνετε συχνά τον εαυτό σας να αναρωτιέται γιατί οι άλλοι γύρω σας σας κοιτούν με αντιπάθεια, σαν να τους έχετε κάνει κάτι;

Εάν αυτά τα συναισθήματα σας φαίνονται οικεία, ηρεμήστε. Οι άνθρωποι που σας περιτριγυρίζουν και τους οποίους αισθάνεστε συχνά ως εχθρούς, πιθανότατα είναι απόλυτα φυσιολογικοί, ακόμη κι αν εσείς τους θεωρείτε παράξενους ή τρελούς. Ο λόγος που τους βλέπετε εχθρικά, ίσως έχει να κάνει με την δική σας ψυχολογία.

Μια νέα μελέτη, που δημοσιεύθηκε στην Επιθεώρηση Κοινωνικών και Προσωπικών Σχέσεων (Journal of Social and Personal Relationships), αποκαλύπτει ότι υπάρχει σύνδεση ανάμεσα στην ικανότητα που έχουμε να αναγνωρίζουμε με ακρίβεια τα συναισθήματα των άλλων και σε εκείνους που έχουν μεγαλώσει σε ένα σπίτι με γονείς που καυγάδιζαν συχνά.

Προηγούμενες έρευνες είχαν δείξει ότι η κακομεταχείριση και η παραμέληση εμποδίζουν την ικανότητα του παιδιού να ερμηνεύει τις εκφράσεις του προσώπου των άλλων ανθρώπων.

Η νέα έρευνα που έγινε με επικεφαλής την αναπτυξιακή ψυχολόγο του Πανεπιστημίου Βερμόντ, Alice Schermerhorn, βασίστηκε σε αυτά τα ευρήματα για να διερευνήσει εάν οι «πιο ήπιες μορφές αυστηρότητας ή δυστυχίας» στο οικογενειακό περιβάλλον –όπως είναι για παράδειγμα οι υποστηρικτικοί γονείς– επιφέρουν τα αντίθετα αποτελέσματα.

Η έρευνα περιλάμβανε την παρουσίαση σε 99 παιδιά ηλικίας από 9 έως 11 ετών εικόνων ηθοποιών σε ζεύγη εκφράσεων, με διαφορετικές κάθε φορά εκφράσεις, όπως οργή, ευτυχία, πόνος, αποδοκιμασία ή πρόσωπο ανέκφραστο.

Τα παιδιά έπρεπε να περιγράψουν τα συναισθήματα που νόμιζαν ότι έδειχναν τα πρόσωπα των ηθοποιών.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα παιδιά που προέρχονταν από σπίτια με σχετικά ήρεμο περιβάλλον μπορούσαν να περιγράψουν τα συναισθήματα με μεγάλη ακρίβεια, δίχως να ερμηνεύσουν λανθασμένα τις εκφράσεις του προσώπου, σε αντίθεση με τα παιδιά από σπίτια με ταραγμένο περιβάλλον, που ήταν σε θέση να ξεχωρίσουν τις θυμωμένες και τις χαρούμενες εκφράσεις, αλλά όχι τις ενδιάμεσες ή τις ουδέτερες.

Η δρ. Schermerhorn θεωρεί ότι ο λόγος γι’ αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα παιδιά αυτά βρίσκονται σε συνεχή επιφυλακή και συναγερμό, για σημάδια συγκρούσεων στο περιβάλλον.

Η συνεχής επαγρύπνηση και ο υποσυνείδητος φόβος για την ύπαρξη απειλών κάνουν κάποιον να ερμηνεύει ακόμη και τις ουδέτερες ή συνηθισμένες εκφράσεις ως θυμό, οργή, εχθρότητα ή αντιπάθεια των άλλων προς το πρόσωπό του.

Η μελέτη είχε βέβαια περιορισμούς, που θα μπορούσαν σε κάποιο βαθμό να αλλοιώσουν το αποτέλεσμα, αφενός γιατί τα παιδιά έβλεπαν εναλλασσόμενες εικόνες των ίδιων λευκών ηθοποιών σε νέα ηλικία, αφετέρου γιατί έβλεπαν στατικές εικόνες χωρίς να κινούνται οι μύες του προσώπου, κάτι που δεν συμβαίνει στην πραγματική ζωή. Καθημερινά βλέπουμε πρόσωπα διαφορετικών ηλικιών και χρωμάτων που βρίσκονται συνεχώς σε κίνηση, κάνοντας συσπάσεις ή αλλάζοντας μετά από λίγο έκφραση.

Παρ’ όλα αυτά, τα αποτελέσματα εξακολουθούν να δείχνουν ότι ακόμη και οι πιο μικρές αναστατώσεις και αντιξοότητες κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας μπορούν να έχουν αντίκτυπο στην ανάπτυξη ενός ατόμου.