Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΟ MATRIX

«Το να μεταμορφώσεις την αντίληψη του κόσμου και να αλλάξεις τη δομή της κοινωνίας είναι το ίδιο πράγμα. Απελευθερώνοντας τον εαυτό του κάποιος, έχει αλλάξει τους συσχετισμούς δύναμης και, συνεπώς, έχει μετασχηματίσει την κοινωνία» Πήτερ Μάρσαλ

ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΩΝΤΑΣ ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ MATRIX
Μετά τον θρίαμβο της «ήπιας σκέψης» των δεκαετιών του 1980 και 1990, πιστεύω πως είναι ο καιρός για ένα ισχυρό ταρακούνημα στους υπνωτισμένους εγκεφάλους μας. Δεν έχουμε πλέον την πολυτέλεια να ρεμβάζουμε μέσα στις ψευδαισθήσεις μας και να πίνουμε «χαλαροί» το φραπέ μας. Αυτός είναι κι ένας από τους λόγους που άρχισα τελευταία να γράφω κείμενα σαν κι αυτό. Ένα καλό κείμενο επενδύει μια μεγάλη ποσότητα διανοητικών πόρων μέσα σε λίγες σελίδες, συμβάλλοντας στην κατανόηση του κόσμου που ζούμε. Όταν τελειώνεις την ανάγνωση του μπορείς να δεις τον κόσμο με διαφορετικά μάτια. Αυτό ενδιαφέρει κι εμένα: να συμβάλλω στην ανακάλυψη νέων τρόπων ερμηνείας του κόσμου και της πραγματικότητάς μας.

Γράφοντας αυτό το κείμενο, σαν να ήθελε το ίδιο να γραφτεί, νιώθω πως σε τελική ανάλυση το The Matrix λειτουργεί ως πυροκροτητής, που πυροδοτεί στον καθένα μας μια αλυσιδωτή αντίδραση ερωτημάτων σχετικά με τη φύση της πραγματικότητας και όχι μόνον. Τα ερωτήματα αυτά ώθησαν κι εμένα στο ρηξικέλευθο συμπέρασμα πως ζούμε μέσα στο φαντασιακό ενός καθρέπτη, μιας οθόνης, μιας «μήτρας» (Matrix) που αποκαλούμε «πραγματικότητα» και μάλιστα βρισκόμαστε σε κωματώδη κατάσταση, εφόσον οι κινήσεις μας είναι υποτυπώδεις. Η πολυθρύλητη ελευθερία μας είναι σχεδόν ανύπαρκτη –δοκιμάστε, για παράδειγμα, να μην πληρώσετε για κάποιους μήνες τους λογαριασμούς σας…– και οι επιλογές μας περιορισμένες. Άλλωστε δεν μπορούμε να διαλέξουμε αυτό που είμαστε (δηλαδή παγιδευμένοι στο Matrix της «πραγματικότητας»), μπορούμε μόνο να διαλέξουμε αυτό που θέλουμε να γίνουμε: να ξεφύγουμε από αυτό και να δραπετεύσουμε στην «έρημο του πραγματικού».

Προσωπικά προτιμώ να μην θεωρώ ως «Matrix» απλά τον σημερινό προσομοιωμένο, κωδικοποιημένο και συμβολικοποιημένο κόσμο μας, αλλά να γίνω πιο συγκεκριμένος. Δεν θέλω να στοχεύω σε αφηρημένα πράγματα. Δεν μου αρκεί να αναλίσκομαι σε γενικόλογες φιλοσοφικές τοποθετήσεις κατά ενός αφηρημένου «Matrix» και στο τέλος τίποτε. Θέλω να οριοθετήσω τον εχθρό μου για να μπορώ να τον πολεμήσω καλύτερα. Θέλω να χαρτογραφήσω το δικό μου «Matrix» για να καταστρώσω στη συνέχεια «σχέδιο μάχης» εναντίον του. Έτσι λοιπόν μπήκα στη διαδικασία να κατασκευάσω έναν κατάλογο από τις εκφάνσεις του σύγχρονου Matrix και να σας τις παρουσιάσω, προκειμένου να πάρετε μια εικόνα για την κοσμοθέασή μου.

Να τι αποφάσισα να θεωρώ ως εκφάνσεις του «Matrix»
*Τη μίζερη κι επαναλαμβανόμενη καθημερινότητα που σκοτώνει τα όνειρά μας.
*Την πλανητική Αυτοκρατορία που τείνει να εξουσιάσει και να ομογενοποιήσει τα πάντα.
*Τους παγκόσμιους θεσμούς (ΟΗΕ, ΔΝΤ, ΠΟΕ, GATT κ.α.) που κατασκευάζουν κανόνες και παράγουν νομιμότητα.
*Τις υπερεθνικές επιχειρήσεις που λεηλατούν τις αγορές και νοιάζονται μόνο για τα κέρδη τους και όχι για τους ανθρώπους.
*Τις τράπεζες που μας απομυζούν μέσω των δανείων και μας σκλαβώνουν μέσω των χρεών.
*Το φαρμακευτικό καρτέλ και το ιατρικό κατεστημένο, που έχουν κάνει την υγεία μας εμπόρευμα.
*Το παγκόσμιο ενεργειακό-βιομηχανικό σύμπλεγμα συμφερόντων που μας κρατάει δέσμιους των ορυκτών καυσίμων, ενώ καταστρέφει ανεπανόρθωτα το φυσικό περιβάλλον.
*Το στρατιωτικό-αμυντικό λόμπι, που «κατασκευάζει» ανά τακτά διαστήματα πολέμους και ανακαλύπτει συνεχώς νέες απειλές, προκειμένου να παράγει και να εμπορεύεται αδιάκοπα τα όλο και ακριβότερα οπλικά του συστήματα.
*Όλους τους άχρωμους ανθρώπους του Συστήματος, που θυσίασαν την ελευθερία τους για μια ψευδαίσθηση ασφάλειας, πουλώντας κυριολεκτικά την ψυχή τους για μια θέση στο… δημόσιο.
*Τους σύγχρονους «μάγους με τις λευκές ρόμπες» (επιστήμονες) που χρησιμοποιούν τις γνώσεις τους αποκλειστικά για τα συμφέροντα κερδοσκοπικών επιχειρήσεων, απρόσωπων κυβερνήσεων και ανήθικων ινστιτούτων, ξεχνώντας ότι η γνώση πρέπει να απελευθερώνει και όχι να σκλαβώνει.
*Τους πληρωμένους ακαδημαϊκούς και τους «διανοούμενους» του κατεστημένου, που δογματικά θεωρούν πως έχουν το μονοπώλιο της εξήγησης των πραγμάτων, ενώ δεν είναι παρά μισθωμένοι «μηχανισμοί» νομιμοποίησης της πραγματικότητας την οποία επιβάλλει στις μάζες η ελίτ της Αυτοκρατορίας.
*Τον politically correct νεοσυντηρητισμό που τα θέλει όλα «εξαγνισμένα» αποστειρωμένα και σε τάξη.
*Τους μεταμοντέρνους μικροαστούς που αρνούνται το κιτς αλλά δεν λένε όχι στην αναγουλιαστική αισθητική της τηλεοπτικής ρυπαρότητας.
*Τους μαρκετίστες και τον πανάκριβο διαφημιστικό μηχανισμό τους, που θέλουν να μας κάνουν να καταναλώνουμε ψυχαναγκαστικά ό,τι μας προτείνουν.
*Την τηλεόραση που μας πυροβολεί εγκεφαλικά εκ του συστάδην.
*Τον μισαλλόδοξο εθνικισμό και ρατσισμό, που κάνει πλιάτσικο στην ιστορία και προσπαθεί να ταξινομήσει τους ανθρώπους με «γενετικά» κριτήρια λες και είμαστε ζαρζαβατικά.
*Το σύγχρονο «Ελλαδοτράνς», την ελληνοκεντρική δηλαδή παράνοια ορισμένων κατοίκων αυτής της χώρας, που έχει εξευτελίσει και ευνουχίσει το οικουμενικό πνεύμα του Ελληνισμού.
*Τις θρησκείες που θέλουν να μας επιβάλουν το «μεταφυσικό μονοπώλιο» τους και τις «εξ αποκαλύψεως αλήθειες» τους
*Τα κάθε είδους «πνευματικά ιερατεία», που ευαγγελίζονται δήθεν τη σωτηρία των ψυχών μας αλλά ουσιαστικά ενδιαφέρονται μόνο για την εξουσία
*Την παγκόσμια ψυχαγωγική βιομηχανία τύπου Χόλιγουντ, που στοιχειώνει το φαντασιακό μας και κατασκευάζει τη μυθολογία του 21ου αιώνα.
*Την πλανητική κατασκευή νέων τρόμων ως τεχνική διαχείρισης φόβου για τον αποτελεσματικότερο έλεγχο των μαζών.
*Τις διάφορες ελίτ, τέλος, που μας βλέπουν σαν «ζαλισμένο κοπάδι» και θέλουν να μας ελέγχουν και να μας κατευθύνουν.

Θα μπορούσα να προσθέσω κι άλλες εκφάνσεις του Matrix που με ενοχλούν και με μιζεριάζουν αλλά, επειδή ουσιαστικά ο κατάλογος αυτός δεν έχει τέλος, θα αρκεστώ στις προηγούμενες. Μου αρκούν για την ώρα. Δεν μπορώ άλλωστε να τα βάλω με τους πάντες. Θα εξαντληθώ μαχόμενος σε πολλά μέτωπα. Γι’ αυτό και κάθε φορά πρέπει να εστιάζομαι σε συγκεκριμένο στόχο, για να πετύχω έστω και μια μικρή νίκη σ’ αυτόν τον αντί-Matrix αγώνα μου. Υπάρχει βέβαια και το παράδοξο ενδεχόμενο τμήματα του Matrix να έχουν αυτονομηθεί και να μάχονται μεταξύ τους, δημιουργώντας ήδη ένα μετά-Matrix που περιλαμβάνει το δικό μας Matrix και όλα τα προηγούμενα (κάτι σαν τις ρωσικές κούκλες, που είναι η μια μέσα στην άλλη)…

ΕΞΟΡΙΣΤΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΜΑΣ ΤΗ ΖΩΗ
Εξορισμένοι από την αληθινή πραγματικότητα κι από την ίδια μας τη ζωή, έχουμε την τάση να αναζητούμε συνεχώς κάτι μόνιμο, κάτι που μοιάζει να μας προσφέρει «ευτυχία» και μόλις υποψιαζόμαστε πως το βρήκαμε γαντζωνόμαστε σ’ αυτό λες και δεν πρόκειται ν’ αλλάξει. Όμως δεν υπάρχει καμία σταθερότητα στη ζωή –τα μόνα σταθερά πράγματα είναι οι φόροι και ο θάνατός! Η ζωή είναι μια αέναη εμπειρία απώλειας. Και όπως λέει και ο σικάτος μισάνθρωπος πράκτορας Σμιθ (Agent Smith), ο οποίος παραδόξως απέκτησε περισσότερους φαν από τον «Εκλεκτό» Κιάνου Ριβς, «ο άνθρωπος ορίζει την πραγματικότητα του μέσα από τον πόνο και τη μιζέρια».

Αυτός είναι και ο λόγος που, σύμφωνα με το σενάριο της ταινίας, το «πρώτο Matrix», το οποίο ήταν μια παραβολή του Παράδεισου από τον οποίο «εξέπεσε» ο άνθρωπος, παρ’ ότι ήταν τέλεια σχεδιασμένο, απέτυχε: «Το ήξερες πως το πρώτο Matrix είχε σχεδιαστεί να είναι ένας τέλειος ανθρώπινος κόσμος; Όπου κανείς δε θα υπέφερε, όπου όλοι θα ήταν ευτυχισμένοι. Ήταν καταστροφή. Κανείς δεν δέχθηκε το πρόγραμμα. Ολόκληρες “καλλιέργειες” (σ.σ. ανθρώπων που χρησιμοποιούνται ως μπαταρίες) χάθηκαν… Ο τέλειος κόσμος ήταν ένα όνειρο από το οποίο ο πρωτόγονος εγκέφαλος σας προσπαθούσε συνεχώς να ξυπνήσει» (agent Smith).

Ο Σλοβένος Λακανικός φιλόσοφος Σλάβοϊ Ζίζεκ γράφει σχετικά στο δοκίμιο του The Matrix ή οι Δύο Όψεις της Διαστροφής: «Η ατέλεια του κόσμου μας είναι ταυτόχρονα σημάδι της εικονικότητάς του και σημάδι της πραγματικότητάς του. Μπορεί λοιπόν κανείς να υποστηρίξει ότι ο πράκτορας Σμιθ (ας μην ξεχνάμε ότι, όχι ένα ανθρώπινο πλάσμα σαν τα άλλα, αλλά μια άμεση εικονική ενσάρκωση του ίδιου του Matrix –του μεγάλου Άλλου) είναι το υποκατάστατο της φιγούρας του ψυχαναλυτή μέσα στο σύμπαν του φιλμ: Το μάθημά του είναι ότι η εμπειρία του ανυπέρβλητου εμποδίου, είναι η θετική συνθήκη για μας, τους ανθρώπους, για να αντιληφθούμε κάτι ως πραγματικότητα –η πραγματικότητα είναι τελικά αυτό που αντιστέκεται».

Αντιστεκόμενο ή όχι το Matrix της καθημερινότητας μας τρέφεται από τα ίδια του τα απορρίμματα, παίρνει την ενέργεια του από την ενέργεια που δαπανά σ’ ένα είδος θαύματος της υποκατάστασης. Η λάμψη του προέρχεται από τα ελαττώματα του. Ο πόνος και η μιζέρια που μας προκαλεί μας κάνουν ακόμη καλύτερες «μπαταρίες». Όσο για μας, εμείς επιμένουμε να ζούμε μέσα από τις παγίδες που στήνουμε ο ένας για τον άλλον και το μόνο που πολλαπλασιάζει την ενέργεια μας είναι η αδράνεια του θανάτου…

Ο ΑΚΥΡΗΚΤΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΩΝ MEMES: ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΟΨΗ ΤΟΥ MATRIX
Από την άλλη το Matrix θα μπορούσε κάλλιστα να θεωρηθεί ως το πιο πετυχημένο meme ή μιμίδιο της εποχής μας (δεν είναι τυχαίο άλλωστε που η ταινία μεσουράνησε την εποχή που η χρήση του Internet γνώρισε εκρηκτική διάδοση). Επινοημένο από το ζωολόγο Richard Dawkins, συγγραφέα του αμφιλεγόμενου βιβλίο Το Εγωιστικό Γονίδιο (1976), το meme (κάτι ανάλογο με το γονίδιο) είναι μια πολιτιστική μονάδα πληροφορίας, μια «νοητική οντότητα», που έχει την ιδιότητα να αυτοαναπαράγεται χρησιμοποιώντας τον ανθρώπινο εγκέφαλο ως ξενιστή. Αν στο μυαλό σας έχει αποτυπωθεί οποιοδήποτε διαφημιστικό σποτ ή αν ακολουθείτε άθελά σας τα ρεύματα της μόδας, τότε έρχεστε σε επαφή μ’ ένα μιμ. Κάθε «Ματριξόπληκτος», όπως η αφεντιά μου, έχει ουσιαστικά μολυνθεί διανοητικά με το meme του Matrix.

Ο Richard Dawkins επινόησε τη λέξη μιμ συνδυάζοντας δύο ελληνικές λέξεις: τη λέξη μνήμη (memory) και τη λέξη μίμηση (mimesis). Ο Dawkins ορίζει το μιμ ως εξής: «meme είναι ένα μεταδοτικό σχήμα πληροφορίας που αναπαράγεται με παρασιτική μόλυνση των ανθρώπινων εγκεφάλων και αλλάζει τις συμπεριφορές τους, κάνοντάς τους να εκπέμψουν κι αυτοί το ίδιο σχήμα πληροφορίας. Τα σλόγκαν, οι “έξυπνες εκφράσεις”, οι μελωδίες, οι εικόνες, οι εφευρέσεις και οι μόδες είναι τυπικά meme. Μια ιδέα ή ένα σχήμα δεν είναι meme μέχρι να αναγκάσει κάποιον να την αναπαραγάγει με οποιοδήποτε τρόπο, να την επαναλάβει και να μολύνει έτσι κάποιον άλλον εγκέφαλο. Κάθε μεταδιδόμενη γνώση είναι μιμητική».

Τα meme μεταπηδούν από μυαλό σε μυαλό μέσω μιας διαδικασίας που ονομάζουμε μίμηση (memesis). Σύμφωνα με τον δρ Don Beck «τα meme είναι κρυφά σχήματα εντός της ροής και του αναβρασμού της κουλτούρας μας».

Οι επιχειρήσεις των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας (τηλεόραση, ραδιόφωνα, κινηματογράφος, έντυπα, διαδίκτυιο, social media κ.α.) ελέγχουν και κατευθύνουν τη διασπορά των meme. Όμως τα πιο επικίνδυνα meme εμφανίζονται συχνότερα στους εγκεφάλους κομβικών ανθρώπων των μέσων μαζικής επικοινωνίας, όπως για παράδειγμα στα μυαλά «φιλελεύθερων» συντακτών περιοδικών μόδας. Ακόμη και οι εκστρατείες «δημιουργικής αντίστασης» του περιοδικού Adbusters, που παρακινούν τους ανθρώπους ανά τον κόσμο να μην αγοράζουν τίποτε για μια μέρα (Buy Nothing Day) και να κλείσουν τις τηλεοράσεις τους για μια βδομάδα (TV Turnoff Week) είναι αποτελέσματα διάδοσης κάποιων, ευτυχώς θετικών, μιμιδίων.

Σύμφωνα με την Καναδή συγγραφέα Kalle Lasn τα όπλα των meme αυξάνουν όλο και περισσότερο. Η επόμενη επανάσταση, όπως προέβλεψε και ο γκουρού των μήντια Μάρσαλ ΜακΛούαν, θα είναι ένας «πληροφοριακός ανταρτοπόλεμος». Μπορεί να διεξαχθεί στους δρόμους με σύμβολα, συνθήματα, πλακάτ και γκράφιτι. Μπορεί όμως και να διεξαχθεί στις εφημερίδες, στο ραδιόφωνο, στην τηλεόραση και στο διαδίκτυο. Μπορεί να είναι ένας βρώμικος πόλεμος προπαγάνδας ανταγωνιστικών κοσμοθεάσεων και εναλλακτικών οραμάτων του μέλλοντος.

Οι επιχειρήσεις έχουν τους δικούς τους διαφημιστές, μαρκετίστες, πράκτορες, δικηγόρους και, ασφαλώς, προϋπολογισμούς δισεκατομμυρίων ευρώ. Ωστόσο όλα αυτά μπορεί να μην είναι αρκετά. Οι αντίπαλοί τους έχουν πλέον το Internet: το μεγαλύτερο και καλύτερο meme που έχει εφευρεθεί. Έχουν επίσης ένα παγκόσμιο συνδεδεμένο δίκτυο από καλλιτέχνες, διανοητές, σχεδιαστές, χάκερς και «παιδιά-θαύματα» που ασχολούνται με τα multi–media, που μπορούν να κινητοποιηθούν κάτω από έναν σκοπό. Ποιος θα νικήσει άραγε στον πόλεμο των μιμς που μόλις ξεκίνησε;

ΣΤΑ ΔΙΧΤΥΑ TOΥ MATRIX ΤΩΝ ΠΟΛΥΕΘΝΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ
Για την ώρα πάντως οι πολυεθνικές επιχειρήσεις φαίνεται να έχουν το «πάνω χέρι». Οι εταιρείες αυτές δεν είναι απλά οικονομικοί οργανισμοί αλλά έχουν μετεξελιχθεί σε εξουσιολάγνες μεταφυσικές οντότητες, που ονειρεύονται την ολοκληρωτική κατάκτηση των αγορών (αλλά και της ψυχικής μας διάθεσης) μασκαρεμένες σε «γκουρού», έτοιμους να μας διδάξουν το νόημα της ευτυχίας, την κατανάλωση και την κουλτούρα των επώνυμων προϊόντων (Brand–names).

Η τακτική αυτών των επιχειρήσεων είναι ύπουλη και εξαιρετικά επικίνδυνη, μοιάζοντας ανατριχιαστικά με Matrix. Προωθούν διαφημιστικά τα προϊόντα τους στοχεύοντας σε όλο και πιο ευάλωτες ηλικίες, που δεν έχουν προλάβει ακόμη να αναπτύξουν άμυνες κι έτσι στο μυαλό τους μπορούν να εντυπωθούν κυριολεκτικά τα πάντα. Οι αφηνιασμένοι καταναλωτές του αύριο κτίζονται από την βρεφική τους ηλικία!

Εκτός από καλοσχεδιασμένα διαφημιστικά μηνύματα οι εταιρείες αυτές εξαπολύουν και τους λεγόμενους «διαφημιστικούς ιούς» (Advertising Virus), που είναι εξειδικευμένα πακέτα πληροφορίας τα οποία στοχεύουν σε κομβικά άτομα μιας ομάδας, π.χ. στα πιο δημοφιλή άτομα-πρότυπα μιας παρέας, τα οποία και καθιστούν «φορείς» μετάδοσης των καταναλωτικών συνηθειών που επιδιώκει η βιομηχανία της κατανάλωσης. Για τους μαρκετίστες αυτών των εταιρειών ο «ιδανικός στόχος» είναι η ηλικία των 17 ετών. Αυτή θεωρείται η ηλικία του «Perfect Cool» και ο καθένας μας την επιθυμεί, από τον 42χρονο «Ντόριαν Γκρέι», μέχρι και τον 20χρονο που κατά παράδοξο τρόπο θεωρεί ήδη τον εαυτό του «μεγάλο».

Τη δεκαετία του 1990 οι μαρκετίστες άρχισαν να μελετούν τους έφηβους, όπως οι ανθρωπολόγοι μελετούσαν μια ξένη κουλτούρα. Την ίδια περίοδο η αποκαλούμενη Generation X άρχισε να οργανώνει τις άμυνές της απέναντι στις δυνάμεις του μάρκετινγκ, υιοθετώντας μια στάση κι έναν τρόπο ζωής που αντιστέκονταν και στην ιδέα του «cool» σαν αυτοσκοπό.

Οι μαρκετίστες αντέδρασαν. Η διαφημιστική εκστρατεία του αναψυκτικού Sprite είχε ως σύνθημα: «Η εμφάνιση είναι τίποτε. Ο πόθος είναι τα πάντα». Έτσι η αντι-πώληση έγινε η νέα πώληση, και το μάρκετινγκ πέρασε σε νέα φάση. Το Matrix του μάρκετινγκ έφτασε στο σημείο να προωθεί τον εαυτό του μέσω ενός υποτιθέμενου «Αντι-Matrix»!

Από την άλλη οι οικονομικές επιχειρήσεις δεν έχουν τον παραμικρό ενδοιασμό να χρησιμοποιήσουν τα δισεκατομμύρια δολάρια που διαθέτουν, προκειμένου να προωθήσουν οποιοδήποτε χαζό προϊόν μπορεί να τους προσφέρει συνεχόμενα κέρδη. Το τελευταίο διάστημα οι βιομηχανίες τροφίμων, ενόψει της μαζικής φοβίας για τις μεταλλαγμένες τροφές, αφήνιασαν διαφημιστικά. Στις ΗΠΑ το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας δαπανά μόλις ένα εκατομμύριο δολάρια ετησίως για ενθαρρύνει την κατανάλωση φρούτων και λαχανικών από τους Αμερικανούς καταναλωτές.

Στο μεταξύ οι επιχειρήσεις τροφίμων δαπανούν 10 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως για να προωθήσουν διαφημιστικά τα προϊόντα τους και να τα βάλουν στην αμερικανική δίαιτα. Μόνον η Mc Donald’s ξοδεύει για αυτό το σκοπό σχεδόν ένα δισεκατομμύριο δολάρια ετησίως. Η Αμερική ως γνωστόν είναι επικοινωνιακή δημοκρατία, όπου τα πάντα προωθούνται μέσω διαφημίσεων. Οι συγκρίσεις είναι αναπόφευκτες.

Ένας άλλος χώρος στο οποίο φαίνεται ξεκάθαρα η επικράτηση της «λογικής του ξεζουμίσματος» εκ μέρους των πολυεθνικών επιχειρήσεων είναι εκείνος του πετρελαίου. Παρ’ ότι καταστρέφει ανεπανόρθωτα το περιβάλλον, υποβαθμίζει την ποιότητα της ζωής μας, γίνεται αιτία διαρκών γεωπολιτικών αναταραχών και πολυαίμακτων πολέμων, το πετρέλαιο συνεχίζει να είναι η κινητήριος δύναμη της παγκόσμιας οικονομίας μόνο και μόνο για να κερδοσκοπεί μια μικρή ομάδα πολυεθνικών επιχειρήσεων και κυβερνήσεων, που υποτίθεται πουλά «φθηνό» πετρέλαιο. Όμως δεν μπορούμε να κλείσουμε τα μάτια μας στο περιβαλλοντικό και κοινωνικό κόστος του πετρελαίου.

Ένα μήλο από τη Νέα Ζηλανδία είναι φθηνό επειδή τα καύσιμα είναι φθηνά, και τα καύσιμα είναι φθηνά επειδή «επιδοτούνται» από τους φορολογούμενους και τις μελλοντικές γενιές. Μοιάζει με μια κακή τηλεοπτική διαφήμιση: Στην τιμή του πετρελαίου δεν περιλαμβάνεται το ένα δισεκατομμύριο δολάρια που ξοδεύει ετησίως ο Αμερικανικός Στρατός για να εξασφαλίσει τους δρόμους του πετρελαίου στη Μέση Ανατολή, το ένα δισεκατομμύριο που ξοδεύονται στο Οντάριο για την αντιμετώπιση των ασθενειών που σχετίζονται με τη μόλυνση του περιβάλλοντος, το 1,8 δισεκατομμύριο δολάρια που δαπανά το Ηνωμένο Βασίλειο για να προσαρμοστεί στις συνθήκες του Φαινομένου του Θερμοκηπίου και τα 15 δισεκατομμύρια που δαπανώνται κάθε χρόνο για να αποκατασταθούν οι ζημίες από τις καταιγίδες και τυφώνες που προκαλούνται από την αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας, η οποία είναι αποτέλεσμα της συστηματικής κατανάλωσης πετρελαίου… Και η λίστα είναι ατέλειωτη. Οι μεγάλοι παραγωγοί πετρελαίου και οι μεγάλοι καταναλωτές του δεν πληρώνουν αυτό το κόστος. Το πληρώνουμε όλοι εμείς!

Για να αντιμετωπίσουμε καλύτερα τη σύγχρονη επέλαση των πολυεθνικών επιχειρήσεων πρέπει να έχουμε υπόψιν μας και να απαιτούμε τα εξής: Η τιμή του κάθε προϊόντος στην παγκόσμια αγορά πρέπει να λέει την οικολογική αλήθεια, δηλαδή ποιο είναι το πραγματικό περιβαλλοντικό του κόστος. Το μάρκετινγκ μπορεί να στραφεί ενάντια στον εαυτό του: δεν είμαστε υποχρεωμένοι να αγοράζουμε κανένα προϊόν.

Ο παγκόσμιος καταναλωτικός καπιταλισμός είναι σχεδιασμένος για συνεχή ανάπτυξη. Είναι σαν μια καταστροφική μηχανή που πρέπει να σταματήσει και να επαναπρογραμματιστεί. Οι επιχειρήσεις είναι νόμιμες μυθοπλασίες που έχουν δημιουργήσει οι άνθρωποι. Δεν έχουν έμφυτα δικαιώματα ή ελευθερίες, εμείς τα παραχωρούμε. Κάθε ανθρώπινο ον έχει το «δικαίωμα στην επικοινωνία»: να δέχεται και να μεταδίδει πληροφορίες μέσα από κάθε μέσον. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτό το δικαίωμα για μια παγκόσμια «δημιουργική αντίσταση».

Δεν κάναμε όλη αυτή τη διαδρομή των εκατοντάδων χιλιάδων ετών από τις Σαβάνες μέχρι τις σύγχρονες μεγαλουπόλεις για να καταλήξουμε homo Consumus. Δεν μας αξίζει μια τέτοια μοίρα. Μπορεί η εξουσία να έχει γίνει πλέον αφηρημένη, αόριστη, απρόσιτη και απρόσωπη και η μόνη υποκειμενική εγγύηση σωτηρίας να έχει καταντήσει το χρήμα, αλλά όμως σε καμιά περίπτωση η ανθρώπινη ζωή δεν πρέπει να συνυπολογίζεται με το ΑΕΠ (Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν). Δεν πρέπει να ανεχθούμε άλλες ισοπεδώσεις προς τα κάτω.

Ο «ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΦΑΣΙΣΜΟΣ»: ΜΙΑ ΥΠΟΥΛΗ «ΜΑΤΡΙΞΟΠΟΙΗΣΗ»
Τελειώνοντας, δεν μπορώ να αποφύγω τον πειρασμό να αναφερθώ και στον κίνδυνο «Ματριξοποίησης» μας μέσω μιας ύπουλης επαναπροώθησης ενός «εσωτερικού φασισμού», προσαρμοσμένου στη ληθαργική εποχή της τηλεναρκωτικής δημοκρατίας που ζούμε. Κι επειδή δεν είμαστε εμβολιασμένοι απέναντι στον «ιό» του φασισμού, αφήνω τον Ουμπέρτο Έκο να σας υπενθυμίσει ποια είναι τα χαρακτηριστικά του «εσωτερικού φασισμού» της εποχής μας:

Η λατρεία της δράσης για τη δράση.
Η ιδέα πως η διαφωνία είναι προδοσία.
Ο φόβος του διαφορετικού ή ρατσισμός.
Η λατρεία της παράδοσης.
Η απόρριψη του εκσυγχρονισμού.
Η επίκληση του ατομικισμού και η κοινωνική απογοήτευση.
Η εμμονή στις συνωμοσίες, μαζί με την ξενοφοβία και τον ρατσισμό.
Το μήνυμα πως ο εχθρός είναι από τη μια είναι δυνατός αλλά από την άλλη δειλός.
Η ιδέα πως ο φιλειρηνισμός είναι μια συνωμοσία με τον εχθρό και πως η ζωή είναι μόνιμος πόλεμος.
Η απέχθεια προς τους αδύναμους.
Η λατρεία του «ηρωισμού».
Η ισχυρή ανδρική περηφάνια ή η μετάθεση της (ανεκπλήρωτης) σεξουαλικότητας στη «θέληση για δύναμη».
Η πεποίθηση πως τα ατομικά δικαιώματα είναι δευτερεύουσας σημασίας σε σύγκριση με την ενότητα του κράτους.
Η χρησιμοποίηση τεχνικών προπαγάνδας.

Αφού ο φόβος θρόνιασε για μια ακόμη φορά στις ψυχές μας, έχουμε πάψει πλέον να Σκεφτόμαστε και αρχίσαμε να λειτουργούμε παραληρηματικά: «Εφόσον ο κόσμος μας έγινε παραληρηματικός, θα πρέπει να υιοθετήσουμε μια παραληρηματική οπτική» Μπωντριγιάρ.

O μεγαλύτερος φόβος μας είναι η ισχύς του αγνώστου, ενώ ο όχλος λειτουργεί καθησυχαστικά στη φοβία αυτή, δίνοντας στο άτομο την ψευδαίσθηση ότι ανήκει σε ένα σύνολο. Προτιμάμε τη θαλπωρή του «ζαλισμένου κοπαδιού», παγιδευμένου στα πλέγματα μυριάδων «Matrix», παρά τη μοναχική φυγή προς την ελευθερία, που βρίσκεται στην «έρημο του πραγματικού». Ωστόσο ο κόσμος ανήκει σ’ αυτόν που τον αρνείται, σ’ εκείνον που του αντιστέκεται δημιουργικά. Παραφράζοντας τέλος τα λόγια του ποιητή Κατσαρού σας παρακινώ, για χιλιοστή φορά (κοντεύω να βαρεθώ τον εαυτό μου), να «Αντισταθείτε. Ακόμη και σ’ έμενα που σας γράφω όλα αυτά. Αντισταθείτε!»