Στις μέρες μας επικρατεί μια επιτακτική ανάγκη να φαινόμαστε καλά, να έχουμε θετική ενέργεια και να κάνουμε θετικές σκέψεις. Σ’ αυτό το πλαίσιο, η αποφυγή της πλήξης θεωρείται ακόμη πιο επιτακτική απ’ τους περισσότερους, σε τέτοιο βαθμό που η βιομηχανία ψυχαγωγίας έχει επεκταθεί σ’ όλους τους τομείς. Ωστόσο, η πλήξη είναι ένα διάχυτο συναίσθημα, το οποίο είναι δύσκολο ν’ αποτυπωθεί και να ερμηνευθεί. Τι ακριβώς είναι η πλήξη, και γιατί βαριόμαστε; Γιατί φοβόμαστε τόση σιγή, αδράνεια και μοναξιά;
Τα συναισθήματά μας δεν έχουν όλα λογική εξήγηση. Παραδείγματος χάρη, φοβόμαστε τα άγρια ζώα και ειδικά τα φίδια, τα οποία όμως δεν παρουσιάζουν κανένα κίνδυνο στις βιομηχανοποιημένες κοινωνίες μας, ενώ τα αυτοκίνητα δε μας τρομάζουν, αν και προκαλούν ένα σημαντικό αριθμό πρόωρων θανάτων.
Προσπαθώντας να δώσουμε μια ερμηνεία αυτού του συναισθήματος, θα μπορούσε να πει κανείς ότι η πλήξη είναι ένα συναίσθημα που εκδηλώνεται σωματικά μέσω της μείωσης της ενέργειας και την εκδήλωση υπνηλίας. Στο ψυχολογικό επίπεδο μάς επιτρέπει ν’ αποστασιοποιηθούμε απ’ το σώμα και το περιβάλλον μας για να προβληματιστούμε για τον εαυτό μας.
Η πλήξη είναι λοιπόν ένα συναίσθημα και, όπως κι όλα τα άλλα συναισθήματα, έχει μια φυσική λειτουργία. Ως εκ τούτου, αν η πλήξη είναι ένα λογικό συναίσθημα, είναι αυτή η συμπεριφορά δικαιολογημένη; Αυθόρμητα, δε μας αρέσει να βαριόμαστε, οπότε προσπαθούμε ν’ αποφύγουμε να είμαστε σ’ αυτήν την κατάσταση.
Κατά συνέπεια, η πλήξη έχει χαρακτηριστικά που την ταξινομούν στην κατηγορία των συναισθημάτων. Η υποκειμενική επίδραση που συνδέεται με την πλήξη ποικίλλει ανάλογα με την ένταση και τις πηγές της πλήξης. Αυτή η συγκεκριμένη εμπειρία έχει περιγραφεί με μεγάλη ακρίβεια από φιλόσοφους και ποιητές, απ’ τον Blaise Pascal μέχρι τον Charles Baudelaire και τον Martin Heidegger.
Η βιβλιογραφία πάνω σ’ αυτό το θέμα, τόσο στις ανθρωπιστικές επιστήμες όσο και στη λογοτεχνία, είναι ανεξάντλητη. Όμως, σκοπός μου δεν είναι να σταθώ σ’ αυτό το θεωρητικό σημείο. Θα ήθελα να εξηγήσω γιατί η πλήξη μάς είναι απαραίτητη και για ποιο λόγο.
Ο τρόπος με τον οποίο έχουμε αναγκαστεί να ζούμε, αυτή η φρενίτιδα της σύγχρονης ζωής, δε μας αφήνει κανένα περιθώριο για προσωπική, πνευματική αναζήτηση. Δε μας επιτρέπουμε κανένα χώρο για υπαρξιακή αναζήτηση, αμφισβήτηση και προσωπική ανάκριση. Η πλήξη δημιουργεί χώρο γι’ αυτήν την αμφισβήτηση. Έχουμε την ψευδαίσθηση να τρέχουμε πίσω απ’ την ευτυχία, αλλά ζούμε σαν τα χάμστερ που μπαίνουν στα κλουβιά τους και τρέχουν κυνηγώντας το τίποτα.
Η πλήξη δεν είναι τεμπελιά ή αδράνεια, είναι ένας σταθμός απραξίας, σαν ένα διάλειμμα στη ζωή μας που μας αποσταθεροποιεί. Μπορεί να φαίνεται ένας σταθμός επώδυνος, θολός και που δημιουργεί μεγάλη δυσφορία, αλλά αποτελεί το πρώτο βήμα που θα μας επιτρέψει να ενσωματώσουμε στη ζωή μας την πραγματικότητά της. Η πλήξη μπορεί να εμπλουτίσει τον εαυτό μας μ’ όλα εκείνα που αδυνατούμε να δούμε όταν τρέχουμε. Είναι μια πλούσια στιγμή κατά την οποία μπορούμε, επίσης, ν’ αναπτύξουμε τη φαντασία και τη δημιουργικότητά μας.
Αναφερόμενος στην πλήξη, ο Blaise Pascal σημειώνει ότι ο άνθρωπος «τότε αισθάνεται το τίποτα, την εγκατάλειψή του, την ανεπάρκειά του, την εξάρτησή του, την ανικανότητά του, το κενό του». Η πλήξη αποτελεί όμως μια ευκαιρία, αυτή της υπαρξιακής αναζήτησης που θα μας επιτρέψει να βρούμε τον τρόπο να είμαστε ευτυχισμένοι. Όσο θλιβερή και δυσβάσταχτη μπορεί να φαίνεται, είναι το πρώτο βήμα αυτογνωσίας και κατ’ επέκταση το πρώτο βήμα στο δρόμο της ευτυχίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου