Παιδεία και Πολιτική

Φιλοσοφία και Πολιτική στον Πλάτωνα
(Philosophie und Politik bei Platon)

1. Σύμφωνα με τον Πλάτωνα η φιλοσοφική παιδεία αποτελεί αναγκαία συνθήκη για να μπορεί μια πολιτεία να ευημερεί και να ευδαιμονεί.
2. Το ζητούμενο συνεπώς είναι να συνυφαίνεται η αληθινή φιλοσοφία με την πολιτική και αντίστροφα.
3. Η ποιότητα αυτής της συνύφανσης εξαρτάται από την ποιότητα του τρόπου σκέψης και από την αυθεντικότητα του φιλοσοφικού διαλόγου.
4. Ορισμένα θεμελιώδη γνωρίσματα που συνάμα λειτουργούν και ως βασικές προϋποθέσεις για την περί ου ο λόγος ποιοτική συνύφανση και αυθεντικότητα περιέχονται στα παρακάτω χωρία της πλατωνικής σκέψης:

· «Οι νέοι να μάθουν να συμπεριφέρονται κατά Λόγον, πριν μάθουν να ενεργούν μετά Λόγου».
· «Έτσι κλείνουν στην ψυχή τους κάθε μεγάλο καλό και μπορούν να ανιχνεύουν τη φύση του ωραίου και του ευπρεπούς».
· «Καθετί από τα ωραία έργα θα είναι σαν αύρα από έναν τόπο καλό που θα φέρνει υγεία, και χωρίς καν να το καταλάβουν, από παιδιά κιόλας, θα οδηγούνται για να συνάπτουν φιλία και να συναναστρέφονται τον ωραίο λόγο».
· «Ο ωραίος λόγος, η ωραία αρμονία, ο ωραίος ρυθμός μαρτυρούν την αγαθότητα του χαρακτήρα, όχι εκείνη που κατ’ ευφημισμό τη λέμε αγαθότητα, ενώ στην πράξη είναι βλακεία, αλλά εκείνο τον λογισμό που έχει λεπτό και ευγενικό ήθος».
· «Δεν συμφέρει στους δυνάστες να φωλιάζουν στις ψυχές των νέων υψηλά φρονήματα ούτε να δημιουργούνται ανάμεσά τους ισχυρές φιλίες και δεσμοί».
· «Έτσι είναι ανάγκη να προσφέρουμε στα παιδιά τη μάθηση με μορφή που δεν θα φαίνεται αναγκαστική. Διότι ο ελεύθερος άνθρωπος δεν πρέπει να μαθαίνει κανένα μάθημα με εξαναγκασμό σαν να ήταν δούλος».
· «Λοιπόν, καλέ μου, μη χρησιμοποιείς βία στα παιδιά. Κάνε ώστε η μάθηση να είναι γι’ αυτά παιχνίδι, για να είσαι σε θέση να καταλαβαίνεις καλύτερα τις φυσικές τους προδιαθέσεις».
· «Χωρίς δικαιοσύνη και με αδυσώπητο οικονομικό και πολιτικό ανταγωνισμό δεν μπορεί να υπάρχει αυθεντικός διάλογος».
· «Εάν σε μια πόλη έχει μεγάλη υπόληψη η αναρχία, η υπεροψία, η ασωτία, τότε οι πολίτες δεν μπορεί να είναι ενάρετοι».
· «Η άπληστη επιδίωξη του πλούτου και ο αλόγιστος χρηματισμός διαλύουν και το καλύτερο πολίτευμα».
· «Οι άξιοι άνθρωποι [δηλ. οι αληθινοί φιλόσοφοι] δεν επιδιώκουν την εξουσία για χρήματα, γιατί δεν θέλουν φανερά να εισπράττουν μισθό για το πολιτικό τους αξίωμα και να αποκαλούνται μισθωτοί, ούτε κρυφά να παίρνουν οι ίδιοι χρήματα από την άσκηση της πολιτικής εξουσίας και να λογίζονται κλέφτες».
· «Ούτε πάλι επιδιώκουν την εξουσία για τη δόξα· γιατί δεν είναι φιλόδοξοι».
· «Η πιο μεγάλη τιμωρία για τους άξιους είναι να τους εξουσιάζει κάποιος χειρότερός τους».
· «Από φόβο για αυτήν ακριβώς την τιμωρία δέχονται να ασκήσουν εξουσία, όταν καμιά φορά συμβεί να την πάρουν στα χέρια τους».
· Και τότε προσέρχονται για την άσκηση της πολιτικής εξουσίας, όχι σαν να πηγαίνουν προς κάτι αγαθό ούτε σαν να πρόκειται να καλοπεράσουν, αλλά σαν να πηγαίνουν προς κάτι αναγκαστικό».
· «Οι δογματικοί, όταν συζητούν για κάτι, δε νοιάζονται πώς είναι τα ζητήματα για τα οποία γίνεται λόγος, αλλά προσπαθούν να πείσουν τους συνομιλητές τους ότι τα πράγματα είναι όπως αυτοί τα εκθέτουν».
· «Λίγο να ενδιαφερθείτε για τον Σωκράτη και περισσότερο για την αλήθεια. Εάν πράγματι σας λέω την αλήθεια, ας συμφωνήσετε μαζί μου, ει δε μη, αντιταχθείτε στα λεγόμενά μου με όλα τα επιχειρήματά σας».