ΡΗΤΟΡΙΚΗ: ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ - Πανηγυρικός (11-14)

[11] Καίτοι τινὲς ἐπιτιμῶσι τῶν λόγων τοῖς ὑπὲρ τοὺς ἰδιώτας ἔχουσι καὶ λίαν ἀπηκριβωμένοις, καὶ τοσοῦτον διημαρτήκασιν ὥστε τοὺς πρὸς ὑπερβολὴν πεποιημένους πρὸς τοὺς ἀγῶνας τοὺς περὶ τῶν ἰδίων συμβολαίων σκοποῦσιν, ὥσπερ ὁμοίως δέον ἀμφοτέρους ἔχειν, ἀλλ᾽ οὐ τοὺς μὲν ἀφελῶς, τοὺς δ᾽ ἐπιδεικτικῶς, ἢ σφᾶς μὲν διορῶντας τὰς μετριότητας, τὸν δ᾽ ἀκριβῶς ἐπιστάμενον λέγειν ἁπλῶς οὐκ ἂν δυνάμενον εἰπεῖν.

[12] οὗτοι μὲν οὖν οὐ λελήθασιν ὅτι τούτους ἐπαινοῦσιν ὧν ἐγγὺς αὐτοὶ τυγχάνουσιν ὄντες· ἐμοὶ δ᾽ οὐδὲν πρὸς τοὺς τοιούτους, ἀλλὰ πρὸς ἐκείνους ἐστὶ τοὺς οὐδὲν ἀποδεξομένους τῶν εἰκῇ λεγομένων, ἀλλὰ δυσχερανοῦντας καὶ ζητήσοντας ἰδεῖν τι τοιοῦτον ἐν τοῖς ἐμοῖς οἷον παρὰ τοῖς ἄλλοις οὐχ εὑρήσουσιν. πρὸς οὓς ἔτι μικρὸν ὑπὲρ ἐμαυτοῦ θρασυνάμενος ἤδη περὶ τοῦ πράγματος ποιήσομαι τοὺς λόγους.

[13] τοὺς μὲν γὰρ ἄλλους ἐν τοῖς προοιμίοις ὁρῶ καταπραΰνοντας τοὺς ἀκροατὰς καὶ προφασιζομένους ὑπὲρ τῶν μελλόντων ῥηθήσεσθαι καὶ λέγοντας, τοὺς μὲν ὡς ἐξ ὑπογυίου γέγονεν αὐτοῖς ἡ παρασκευή, τοὺς δ᾽ ὡς χαλεπόν ἐστιν ἴσους τοὺς λόγους τῷ μεγέθει τῶν ἔργων ἐξευρεῖν.  

[14] ἐγὼ δ᾽ ἢν μὴ καὶ τοῦ πράγματος ἀξίως εἴπω καὶ τῆς δόξης τῆς ἐμαυτοῦ καὶ τοῦ χρόνου, μὴ μόνον τοῦ περὶ τὸν λόγον ἡμῖν διατριφθέντος, ἀλλὰ καὶ σύμπαντος οὗ βεβίωκα, παρακελεύομαι μηδεμίαν μοι συγγνώμην ἔχειν, ἀλλὰ καταγελᾶν καὶ καταφρονεῖν· οὐδὲν γὰρ ὅ τι τῶν τοιούτων οὐκ ἄξιός εἰμι πάσχειν, εἴπερ μηδὲν διαφέρων οὕτω μεγάλας ποιοῦμαι τὰς ὑποσχέσεις.

***
Βεβαιότητα του συγγραφέα πως θα εκθέσει το θέμα καλύτερα από τους προκατόχους του.
[11] Και όμως βρίσκονται άνθρωποι να κατακρίνουν τους λόγους που ξεπερνούν το πνευματικό επίπεδο του πλήθους και είναι δουλεμένοι με τέχνη και επιμέλεια. Και έχουν πέσει τόσο έξω, ώστε συγκρίνουν τους επιδεικτικούς λόγους, που έγιναν με τέχνη και αξιώσεις, με τα διάφορα δικαστικά έγγραφα, που αναφέρονται σε ιδιωτικές συμβάσεις, σαν να ήταν υποχρεωτικό να μοιάζουν τα δυο είδη. Ούτε περνάει από το μυαλό τους πως τούτα εδώ, τα έγγραφα, είναι γραμμένα απλά και απέριττα, ενώ οι λόγοι οι επιδεικτικοί, γραμμένοι με επιμέλεια και σχήματα ρητορικά, αποβλέπουν στην εντύπωση που θα δημιουργήσουν. Ή μήπως τάχα αυτοί μπορούν και διακρίνουν την απλή έκφραση, ενώ εκείνος που ξέρει να μιλάει με όλους τους κανόνες της ρητορικής δε θα μπορούσε να τα πει και απλά;

[12] Δεν τους διαφεύγει βέβαια ότι επαινούν όσους τυχαίνει να έχουν κάποια ψυχική συγγένεια μαζί τους. Εγώ δεν έχω τίποτα να πω σ᾽ αυτούς· απευθύνομαι σ᾽ εκείνους που δε θα δεχτούν τίποτα από όσα λέγονται στην τύχη, αλλά θα δυσανασχετήσουν και θα ζητήσουν να βρουν στα λόγια μου ό,τι δεν πρόκειται να βρουν στους άλλους. Σ᾽ αυτούς λοιπόν τους εκλεκτούς δυο λόγια ακόμα θα τολμήσω για τη δικιά μου θέση να τους πω και αμέσως ύστερα θα μπω στο θέμα μου.

[13] Βλέπω τους άλλους ρήτορες στα προοίμιά τους να προσπαθούν να διαθέσουν ευνοϊκά το ακροατήριό τους, να βρίσκουν προφάσεις για όσα πρόκειται να πουν και να ισχυρίζονται άλλοι πως τάχα η προετοιμασία για το λόγο τους στάθηκε πρόχειρη και βιαστική και άλλοι πως είναι δύσκολο να βρουν τα λόγια που θα αποδώσουν ακριβώς το μέγεθος των γεγονότων.

[14] Εγώ, αν δε μιλήσω με τρόπο που να ταιριάζει απόλυτα στη σημασία των γεγονότων και στην υπόληψή μου και στο χρόνο που δαπάνησα, όχι μονάχα για τη σύνταξη του λόγου, αλλά και σε όλη τη ζωή μου μέχρι τώρα, παρακαλώ όχι μονάχα να μην έχετε καμιά επιείκεια, αλλά να με περιφρονήσετε, να με περιγελάσετε όλοι! Ό,τι και να πεις θα αξίζει να το πάθω, αφού τόσο μεγάλα λόγια λέω χωρίς να διαφέρω διόλου από τους άλλους.