Ανθολογία Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας, ΕΠΙΓΡΑΦΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ - Ψήφισμα των Ερυθραίων

Ο ανδριάντας του τυραννοκτόνου

Απόσπασμα από ψήφισμα των Ερυθραίων (Ιωνία)· παλαιότεροι μελετητές το χρονολογούσαν στον 4ο αι. π.Χ., νεότεροι στον 3ο. Ο δήμος αποφασίζει να επισκευάσει τον ανδριάντα του τυραννοκτόνου Φιλίτου, διότι είχε υποστεί φθορές από ολιγαρχικούς, οι οποίοι έκριναν ότι η τοποθέτηση του αγάλματος στρέφεται εναντίον τους. Για την αποκατάσταση του ανδριάντα ο δήμος αποφασίζει τη σύνταξη οικονομοτεχνικής μελέτης και τη δημοπράτηση του έργου.

Τα διαφαινόμενα από το κείμενο πολιτικά γεγονότα δεν είναι γνωστά από άλλες πηγές και η χρονολόγηση της επιγραφής μόνο από το σχήμα των γραμμάτων δεν επιτρέπει την ένταξη των γεγονότων σε ορισμένο ιστορικό πλαίσιο. Η αναγραφή δεν είναι σύγχρονη με τα γεγονότα, που φαίνεται ότι είχαν λάβει χώρα μερικά χρόνια παλαιότερα. Ίσως μπορούν να τοποθετηθούν μετά τη μάχη στην Ιψό (301 π.Χ.), όταν η κατάσταση στην Ιωνία ήταν πολιτικά ασταθής.

Ψήφισμα των Ερυθραίων

ἔδοξεν τῇ βουλῇ καὶ τῷ δήμῳ· Ζωΐλος Χιά-
δου εἶπεν· ἐπειδὴ οἱ ἐν τῇ ὀλιγαρχίᾳ τῆς εἰ-
κόνος τῆς Φιλίτου τοῦ ἀποκτείναντος
τὸν τύραννον, τοῦ ἀνδριάντος ἐξεῖλον
5 τὸ ξῖφος, νομίζοντες καθόλου τὴν στάσιν
καθ᾽ αὑτῶν εἶναι, ὅπως ἂν ὁ δῆμος φαίνηται
πολλὴν ἐπιμέλειαν ποιούμενος καὶ μνημο-
νεύων ἀεὶ τῶν εὐεργετῶν καὶ ζώντων
καὶ τετελευτηκότων, ἀγαθῇ τύχῃ δεδόχθαι
10 τῇ βουλῇ καὶ τῷ δήμῳ, τοὺς ἐξεταστὰς το[ὺ]-
ς ἐνεστηκότ[α]ς ἐγδοῦναι τὸ ἔργον διαστολὴν
ποιησαμένους μετὰ τοῦ ἀρχιτέκτονος, καθ᾽ ὅτι
συντελεσθήσεται ὡς πρότερον εἶχεν· ὑπηρετε[ῖ]-
ν δὲ αὐτοῖς τὸγ κατὰ μῆνα ταμίαν. ὅπως δὲ καθαρὸς
15 [ἰ]οῦ ἔσται ὁ ἀνδριὰς καὶ στεφανωθήσεται ἀεὶ ταῖς
νουμηνίαις καὶ ταῖς ἄλλαις ἑορταῖς, ἐπιμελεῖσθαι
τοὺς ἀγορανόμους.

***
Απόφαση της βουλής και του δήμου· εισήγηση του Ζωΐλου Χιάδου· επειδή στην περίοδο της ολιγαρχίας αφαίρεσαν το ξίφος από τον ανδριάντα του Φιλίτου του τυραννοκτόνου, [5] γιατί έκριναν ότι η τοποθέτηση του αγάλματος στρέφεται απολύτως εναντίον τους, για να φαίνεται ότι ο δήμος φροντίζει πολύ και μνημονεύει πάντοτε τους ευεργέτες του, ζωντανούς και νεκρούς, με τη βοήθεια της Αγαθής Τύχης, [10] να αποφασίσει η βουλή και ο δήμος· οι εξεταστές που έχουν οριστεί, να δημοπρατήσουν το έργο με λεπτομερή συγγραφή υποχρεώσεων μαζί με τον αρχιτέκτονα, ώστε να γίνει όπως ήταν προηγουμένως· να παρέχει τα αναγκαία σ᾽ αυτούς ο ταμίας του κάθε μηνός· για να είναι [15] απαλλαγμένος ο ανδριάντας από τη σκουριά και να τον στεφανώνουν κάθε πρώτη του μηνός και στις άλλες γιορτές, να φροντίζουν οι αγορανόμοι.
 

Ο Αριστοτέλης και τα κριτήρια της ευτυχίας ως προϋπόθεση της ιδανικής πόλης

Η δομή κάθε πολιτεύματος δεν θα είχε νόημα, αν δε λαμβανόταν υπόψη η επικρατούσα κοινωνική αντίληψη για την ευτυχία, αφού η πολιτική οργάνωση ενός τόπου δεν έχει άλλη επιλογή απ’ το να καθορίζεται σύμφωνα με τα πρότυπα που υιοθετεί η πλειοψηφία του τόπου αυτού. Ένα πολίτευμα που δεν ικανοποιεί τις επιθυμίες των πολλών είναι επίφοβο και μάλλον θα αποδειχθεί βραχύβιο (ανάλογα βέβαια, με τις δυνάμεις που διαθέτει, για να καταστείλει τη λαϊκή δυσαρέσκεια).

Με δεδομένο ότι η τρέχουσα αντίληψη της ηθικής διαμορφώνεται και αλλάζει ανάλογα με τις δυνατότητες της παραγωγής ή τις ιστορικές και γεωγραφικές συγκυρίες (και όχι μόνο), αυτό που μένει στην αναζήτηση του άριστου πολιτεύματος είναι να καθοριστεί ποιος ακριβώς είναι ο άριστος βίος, ώστε να δημιουργηθούν και οι αντίστοιχες πολιτειακές συνθήκες: «Ο ερευνητής που προτίθεται να ασχοληθεί με το άριστο πολίτευμα, οφείλει να προσδιορίσει πρώτα ποιος τρόπος ζωής είναι προτιμότερος». (1323a 14 – 16).

Με άλλα λόγια, για τον Αριστοτέλη το ζήτημα τίθεται ανάποδα. Πρώτα καθορίζεται το υγιές πρότυπο ζωής που θα κατευθύνει τις επιθυμίες των ανθρώπων και ακολούθως δημιουργούνται οι πολιτειακές δομές που θα το υπηρετήσουν. Μια πόλη με στρεβλά πρότυπα ευτυχίας δεν μπορεί παρά να μεταφέρει τις στρεβλώσεις και στο πολίτευμα: «… αν μείνει αδιευκρίνιστος αυτός,» (ενν. ο προτιμότερος τρόπος ζωής) «τότε αναγκαστικά αδιευκρίνιστο είναι και το πολίτευμα, διότι είναι αναμενόμενο να ευημερούν οι άνθρωποι που ζουν στο πλαίσιο μιας άριστα συντεταγμένης και πολιτικά οργανωμένης κοινωνίας, σε σχέση πάντα με αυτά που έχουν στη διάθεσή τους, με εξαίρεση βέβαια τις απρόβλεπτες καταστάσεις. Γι’ αυτό ενδείκνυται αρχικά να συμφωνήσουμε ποιον τρόπο ζωής κρίνουν όλοι γενικά ως τον πλέον κατάλληλο, και στη συνέχεια αν αυτός ο τρόπος ζωής είναι ο ίδιος για όλη τη συμβιωτική κοινότητα και για τον κάθε άνθρωπο χωριστά ή διαφορετικός». (1323a 16 – 21).

Και βέβαια, η αναζήτηση του ιδανικού τρόπου ζωής συνδέεται με την κατάκτηση της ηθικής αρετής, που μοιραία λειτουργεί ως προϋπόθεση της ευτυχίας. Η ανδρεία, η σωφροσύνη, η δικαιοσύνη, η ουσιαστική επαφή με τους άλλους ανθρώπους, το αίσθημα της ισότιμης συνύπαρξης, όλα αυτά που πρωτίστως συμβάλλουν στη συναισθηματική ολοκλήρωση των ανθρώπων αποτελούν προτεραιότητες της ηθικής αρετής: «Γιατί κανείς δε θα έλεγε ευτυχισμένο εκείνον που δεν έχει ίχνος ανδρείας, σωφροσύνης, δικαιοσύνης και φρόνησης, αλλά φοβάται τις μύγες γύρω του, και από την άλλη δεν μπορεί να συγκρατήσει καθόλου την επιθυμία του για φαγητό ή ποτό ή για τα πλέον βλαβερά». (1323a 26 – 31).

Η παρουσίαση των υλικών επιθυμιών (φαγητού – ποτού) ως πλέον βλαβερές, δεν πρέπει να δημιουργήσει την εντύπωση ότι ο Αριστοτέλης προτάσσει τον ασκητισμό ή τη στέρηση ως αντίβαρο του υλιστικού πειρασμού. Η φράση «δεν μπορεί να συγκρατήσει καθόλου» είναι καθοριστική. Ο άνθρωπος που δεν έχει καμία αυτοσυγκράτηση είναι ο άνθρωπος που δεν έχει κανένα μέτρο, εκλαμβάνοντας την ευτυχία ως κατανάλωση. Η ταύτιση της ευτυχίας με την άμετρη κατανάλωση απολαύσεων είναι η πηγή της ανθρώπινης δυστυχίας, αφού μοιραία μετατρέπει το χρήμα σε σκοπό της ζωής: «Ούτε εκείνον επίσης» (ενν. θα έλεγε κανείς ευτυχισμένο) «που καταστρέφει τα πολυαγαπημένα πρόσωπα για ευτελές ποσό και είναι τέλος στο νου τόσο άμυαλος και ψεύτης όσο ένα παιδί ή ένας τρελός». (1323a 31 – 34).

Ο ηθικός αμοραλισμός, που νομιμοποιεί τα πάντα για το προσωπικό όφελος, είναι το δίκιο που μπορεί να έχει ένας άμυαλος ή ένας ψεύτης. Η ισοπέδωση των πάντων είναι η έκφανση της τρέλας που προσπαθεί να σταθεί ιδεολογικά. Οπωσδήποτε, δεν έχει καμία σχέση με την ευτυχία. Το ζήτημα είναι ότι, ενώ δύσκολα θα μπορούσε να φέρει κανείς αντίρρηση σ’ αυτά, είναι εξίσου δύσκολο (αν όχι δυσκολότερο) και να τα εφαρμόσει: «Παρόλο που όλοι θα συμφωνούσαν με αυτά τα λόγια, διαφοροποιούνται ωστόσο στην εκτίμηση της ποσότητας και του βαθμού υπεροχής της κάθε αξίας. Νομίζουν δηλαδή ότι τους αρκεί η αρετή που έχουν, όση έχουν, αν και η επιδίωξή τους για χρήμα, δύναμη, δόξα και τα παρόμοια είναι διαρκής, αχαλίνωτη και απεριόριστη». (1323a 34 – 38).

Το δίπολο της ηθικής αρετής (που ταυτίζεται με το μέτρο) και της επιθυμίας για πλούτο (που είναι ακόρεστη) καταφέρνει να συνυπάρχει σ’ ένα παράλογο πάντρεμα με την προϋπόθεση της στρεβλής αυτογνωσίας. Η επισήμανση ότι οι άνθρωποι αρκούνται με την αρετή που έχουν, καταδεικνύει την απαξίωση της αρετής, αφού το δεδομένο της ηθικής επάρκειας λειτουργεί ως δικαιολόγηση όλων των ενεργειών.

Από αυτή την άποψη, η ηθική αρετή αντί να χαράζει την πορεία της ανθρώπινης ευτυχίας θέτοντας την προτεραιότητα της αρμονικότητας στη συνύπαρξη αποτελεί το άλλοθι στην προσήλωση της απόκτησης του πλούτου, που δρα απομονωτικά. (Αφού αποκτήσαμε την αρετή, ας αποκτήσουμε και χρήμα). Κι αυτός είναι ο μηχανισμός που επιφέρει την απόλυτη αντιστροφή: «… οι άνθρωποι αποκτούν και προστατεύουν όχι τις αρετές με τη βοήθεια των υλικών αγαθών αλλά αντίθετα τα υλικά αγαθά με τη βοήθεια των αρετών». (1323a 40 – 41). Τα υλικά αγαθά από μέσο για τη διασφάλιση της καλής ζωής που θα επιτρέψει στον άνθρωπο να καλλιεργήσει την αρετή, ώστε να κατακτήσει την ευτυχία, γίνονται αυτοσκοπός ματαιώνοντας όλες τις ηθικές αξίες.

Βρισκόμαστε μπροστά στη θεοποίηση του εργαλείου, που σε τελική ανάλυση υπόκειται επίσης σε αχρηστία, αφού καλείται να παίξει ένα ρόλο καταδικασμένο εξαρχής. Η συσσώρευση του πλούτου δεν ισοδυναμεί με την αυτόματη απόκτηση της ευτυχίας, αφού η ευτυχία επιτυγχάνεται μόνο μέσα από την αληθινή επαφή με τους άλλους ανθρώπους. Είναι σαν να προσπαθεί κανείς να εξαγοράσει κάτι που δεν εξαγοράζεται: «… τα εξωτερικά αγαθά έχουν όριο, όπως κάθε εργαλείο, και καθετί το χρήσιμο είναι χρήσιμο ως προς κάτι το συγκεκριμένο». (1323b 7 – 8).

Με δεδομένο ότι η κατάκτηση του άμετρου πλούτου αποτελεί εμμονή – ο άμετρος πλούτος είναι άχρηστος για τον κάτοχό του – γίνεται σαφές ότι ο άνθρωπος είναι παγιδευμένος μέσα στα δόκανα που ο ίδιος έστησε. Οι εμμονές, ως ψυχικές στρεβλώσεις, απορροφούν όλη τη δράση των κατόχων τους σηματοδοτώντας την ύψιστη υπερβολή. Τελικά, αυτό που απομένει είναι η συγκομιδή απολαύσεων ως αντιστάθμισμα της αποξένωσης απέναντι στους άλλους.

Ο Marc Roche στο βιβλίο του «Καπιταλισμός εκτός Νόμου» αναφέρεται στον επικεφαλής της εταιρίας Glencore, Ιβάν Γκλέιζενμπεργκ, πρώην χρηματιστή και νυν πολυεκατομμυριούχο: «… ο Ιβαν Γκλέιζενμπεργκ δεν ανέχεται να του αντιστέκονται και απεχθάνεται την ήττα. Η ένταση και το πάθος που χαρακτηρίζουν την επαγγελματική του ζωή τον καθιστούν έναν ξεχωριστό επιχειρηματία. Είναι ένας δύσκολος στην επικοινωνία επαγγελματίας, με άσχημους τρόπους και υπαινικτικό χιούμορ. Παντρεμένος και πατέρας δύο παιδιών, το αφεντικό έχει υιοθετήσει στη ζωή του χαμηλούς τόνους. Η βίλα του δεν είναι πολυτελής και δεν τη διακοσμούν έργα γνωστών καλλιτεχνών. Είναι επίσης απίστευτο ότι ο δισεκατομμυριούχος αυτός δεν έχει ούτε γιοτ ούτε ιδιωτικό αεροπλάνο!… Δυνατός σαν τον ταύρο καθώς είναι, ο μάνατζερ αυτός δε θέλει να μένει πίσω. Δουλεύει σαν τρελός. “Πρέπει να θυσιάσουμε πολλά πράγματα στην αρχή της καριέρας μας, αν θέλουμε να πετύχουμε” έγραψε στο περιοδικό της παλιάς εμπορικής σχολής του στην Καλιφόρνια… είναι η ενσάρκωση της προσήλωσης στην εργασία. Δε φεύγει ποτέ το Σαββατοκύριακο, δουλεύει τα Σάββατα και περνά την Κυριακή του στο τηλέφωνο. Οι πραγματικές διακοπές, εκείνες χωρίς μέιλ και τηλέφωνα, έχουν προ πολλού ξεχαστεί… Συναντηθήκαμε στο «Four Seasons» του Σεμινιάκ, το σικ παραθαλάσσιο θέρετρο του ινδονησιακού νησιού, για ένα βιαστικό πρόγευμα. Η όψη του δεν ήταν καλή, ενώ το χλωμό του πρόσωπο κάνει αντίθεση με τους μαυρισμένους τουρίστες που συνωστίζονται μπροστά στο μπουφέ. Δεν τίθεται θέμα να ξεκουραστεί στην αμμουδιά ή να περάσει το βράδυ του στα μπαρ… Αυτός ο αιώνια ξεριζωμένος περνά τη ζωή του παντού και πουθενά, από πολυτελή ξενοδοχεία σε σάλες business class και από αίθουσες συσκέψεων σε κέντρα αναζωογόνησης». (σελ. 125 – 128).

Κι εδώ δε χρειάζεται να γίνει λόγος για τις ατασθαλίες, τη διαπλοκή και το αδίστακτο που συνοδεύουν τα υπέρογκα κέρδη των εταιρειών, όπως είναι η πρόθεση του Roche. Εδώ αρκεί να σταθεί κανείς στον τρόπο ζωής, όπως τουλάχιστον περιγράφεται, για να αναρωτηθεί για το είδος της ευτυχίας που αναζητείται: «Αν και δηλώνει ότι δεν αγχώνεται, το σφίξιμο στο στομάχι συχνά δεν τον αφήνει να κοιμηθεί. Πρέπει να έχεις γερά νεύρα, γιατί το “μαγαζί” επενδύει σε πολλές επικίνδυνες χώρες, όπου οι άλλοι δεν πηγαίνουν καν». (σελ. 129).

Έχοντας υπόψη τα δισεκατομμύρια που υπάρχουν στην άκρη, ως απόλυτο εχέγγυο για την εξασφάλιση όλων των απολαύσεων, γίνεται αντιληπτό ότι τελικά η απόλαυση είναι η ίδια η συσσώρευση του πλούτου: «Αλλά αξίζει τον κόπο. Κατά τη συζήτησή μας μία λέξη επανέρχεται συνεχώς: το χρήμα». (σελ. 128).

Άραγε τι θα έλεγε ο Αριστοτέλης αν συναντούσε ανθρώπους σαν το Γκλέιζενμπεργκ; Το σίγουρο είναι ότι στις πρώτες σελίδες του έβδομου βιβλίου των Πολιτικών του αναφέρει: «… ευτυχισμένη ζωή, είτε με την έννοια της χαράς είτε της αρετής είτε και των δύο, έχουν όσοι άνθρωποι κοσμούνται σε μεγαλύτερο βαθμό με υψηλό ήθος και πνεύμα ανώτερο, κατέχουν όμως μέτρια υλική περιουσία, και όχι όσοι κατέχουν περισσότερα υλικά αγαθά από όσα πραγματικά χρειάζονται, υστερούν όμως στα πρώτα». (1323b 1 – 6).

Η κοινωνία που έχει τους Γκλέινζενμπεργκς ως πρότυπα είναι η κοινωνία που πλέον στερείται αξιών. Κι αυτή είναι η πιο κραυγαλέα χρεοκοπία. Η μετατροπή της ψύχωσης σε αντικείμενο μίμησης σηματοδοτεί το σύνδρομο που παίρνει ομαδικές διαστάσεις. Με αυτούς τους όρους, δεν μπορούμε να περιμένουμε τίποτε περισσότερο από τη βαρβαρότητα, αφού οι Γκλέινζενμπεργκς είναι αδύνατο να υποχωρήσουν μπροστά σε οτιδήποτε, αν μυριστούν κέρδος. Η αποδοχή της επιτυχίας και της επαγγελματικής καταξίωσης με τέτοια κριτήρια είναι η νεύρωση που γίνεται ιδεολογία. Κι αυτός είναι ο πιο επαίσχυντος αμοραλισμός.

Ο κυνισμός και η χυδαιότητα της επιβολής δεν μπορούν παρά να στραφούν και στην ελαστικοποίηση της νομοθεσίας προκειμένου να διευκολυνθούν. Η καταπάτηση των εργασιακών δικαιωμάτων, η διάλυση του περιβάλλοντος, η διαφθορά πολιτικών προσώπων, η φορολόγηση των φτωχών, η διαπλοκή των μέσων, η κοινωνική βία, με δυο λόγια το δίκιο του οικονομικά ισχυρού, που πλέον γίνεται με τρόπο απροκάλυπτο, σηματοδοτούν τη νέα εποχή (ή μήπως είναι έτσι από παλιά;) των εταιρειών που ελέγχουν τον κόσμο (όπως και να ‘χει οι εταιρείες είναι σύγχρονο φαινόμενο).

Γι’ αυτό ο Αριστοτέλης τονίζει ότι τα πρότυπα που κυριαρχούν στην κοινωνία θα ρυθμίσουν εν πολλοίς και το πολίτευμα. Γιατί όταν το κυρίαρχο πρότυπο ζωής στηρίζεται στη δυνατότητα της κατανάλωσης δεν μπορεί παρά να κυριαρχήσουν οι Γκλέινζενμπεργκς. Κι όταν κυριαρχεί αυτό το μοντέλο τότε και τα πολιτεύματα, που καθορίζουν την οικονομική οργάνωση, δεν μπορούν παρά να στραφούν σ’ αυτό.

Ο άνθρωπος δεν κατάφερε να ιεραρχήσει τις αξίες που θα τον οδηγήσουν στην ευτυχία: «… με τις ίδιες αποδείξεις ευδαίμων πόλη είναι η άριστη και η ευημερούσα πόλη. Είναι αδύνατο να ευημερούν οι άνθρωποι που δεν προβαίνουν στις σωστές ενέργειες. Τίποτε καλό δεν μπορεί να κάνει ούτε άνθρωπος ούτε πόλη χωρίς αρετή και φρόνηση. Ανδρεία, δικαιοσύνη και φρόνηση <και σωφροσύνη> ως γνωρίσματα της πόλης έχουν την ίδια σημασία και μορφή που έχουν και οι αρετές για τις οποίες, όποιος άνθρωπος τις διαθέτει χαρακτηρίζεται <ανδρείος και> δίκαιος, φρόνιμος και συνετός». (1323b 29 – 36)

Αν, λοιπόν, κανείς αναρωτιέται γιατί η πολιτειακή οργάνωση δεν είναι δίκαιη, ο Αριστοτέλης θα απαντούσε γιατί πριν απ’ όλα οι άνθρωποι που αποτελούν την πόλη δεν είναι δίκαιοι. Με βήματα σταθερά κινούμαστε προς την ανάδειξη της παιδείας σε φλέγον πολιτικό ζήτημα, αφού θα λειτουργήσει ως ύψιστος διαμορφωτικός παράγοντας των πολιτών, που, μοιραία, θα καθορίσει και το χαρακτήρα του πολιτεύματος.

 

 Αριστοτέλης: «Πολιτικά»

Ελληνική Νομαρχία: Η φύση των ανθρώπων, οι νόμοι και ο αγώνας για την ισότητα

Αλλά, πριν εισέλθω στην απαρίθμηση των καλών αυτής της νομαρχίας, κρίνω αναγκαίο προκαταβολικά να σας ενημερώσω σχετικά με την ομοιότητα των ανθρώπων, κι αυτό για να μη γελαστούν όσοι νομίζουν πως θα βρουν σ’ αυτό το πολίτευμα μιαν απόλυτη ομοιότητα.

Λοιπόν, αδελφοί μου, τρεις είναι οι αιτίες της ανομοιότητας των ανθρώπων, αν και αυτοί διαφέρουνε με πολλούς τρόπους. Πρώτη απ’ αυτές είναι η ίδια η φύση τους, η οποία άλλους έκανε με δυνατή κράση και άλλους με αδύνατη, σε μερικούς χάρισε περισσότερο πνεύμα και σε άλλους λιγότερο, κι έτσι οι άνθρωποι είναι διαφορετικοί μεταξύ τους κατά τρόπο φυσικό.

Δεύτερη αιτία είναι η ανατροφή, διά της οποίας ο άνθρωπος αποκτά τις αρετές και τη σοφία, δηλαδή τα καλά ήθη.

Τέλος πάντων, τρίτη είναι η τύχη, κι έτσι ο φτωχός διαφέρει από τον πλούσιο.

Κατ’ αρχάς, λοιπόν, η αναρχία κατέστησε ανυπόφορη τη φυσική ανομοιότητα, κι ακολούθως η μοναρχία και μετά απ’ αυτήν η τυραννία θέλησαν κάπως να μετριάσουν την φυσική ανομοιότητα, κι αιφνιδιαστικά προξένησαν στην ανθρωπότητα τη φοβερή διαφορά των ηθών και τη τύχης· επομένως, βλέποντας σήμερα κάποιος τους ανθρώπους, πρέπει ν’ ανατριχιάζει από ένα τέτοιο ελεεινό θέαμα, βρίσκοντας μεγαλύτερη διαφορά ανάμεσα στους ανθρώπους, παρά μεταξύ ενός ανθρώπου κι ενός ζώου.

Λοιπόν, άλλο μέσο δεν υπήρχε να παρηγορήσει την ανθρωπότητα, η οποία βρισκόταν σε τόσο κακή κατάσταση, παρά μια καλή διοίκηση· γι’ αυτό η νομαρχία, χωρίς να θέλει μάταια να τους κάνει όλους δυνατούς, όλους μορφωμένους, όλους πλούσιους ή το αντίθετο, μετρίασε μόνο με τους νόμους τη φυσική ανομοιότητα των ανθρώπων, και τόσο καλά εξίσωσε τις υπόλοιπες διαφορές, ώστε κατάφερε να χαίρονται οι άνθρωποι μια τέλεια (εντελή) ομοιότητα, αν και κατά τη φύση τους ήταν ανόμοιοι. Αυτή έδωσε αμέσως τόπο στους δυνατούς, ώστε να διαφεντεύουν την πατρίδα τους, παρηγόρησε τους αδύνατους, με το σκήπτρο της δικαιοσύνης, δίδαξε στους απείθαρχους (ατάκτους) να βρουν την ευτυχία τους στα χρηστά ήθη, επιβράβευσε τους φρόνιμους (καλοήθεις) και, τέλος πάντων, χωρίς να μπορεί να εμποδίσει τυχόν απρόβλεπτα γεγονότα, τίμησε μόνο την αξιοσύνη του κάθε ανθρώπου· κι έτσι, χωρίς να καταφρονεί τους φτωχούς, έδιωξε από τον πλούσιο τη λύσσα των χρημάτων.

Και ιδού, πάραυτα, ο στρατιώτης γίνεται ήρωας, ο πολίτης κερδίζει όσα είναι απαραίτητα για να ζήσει και να τραφεί, χωρίς να ζημιώνει τον αδελφό του, ο φτωχός δε βλέπει τη φτώχεια του ως ατιμία και ο πλούσιος δε σκέφτεται πλέον τα πλούτη του ως κιβωτό της αρετής (αρετοδοχείον), αλλά οι πάντες βρίσκουν την ευδαιμονία χωρίς τον παραμικρό κόπο και ζουν ευτυχισμένοι.

Διότι φανερό είναι ότι, όταν ο αδύνατος δεν βλάπτεται από τον δυνατό, η αδυναμία του δεν τον θλίβει, ο δε φτωχός, βλέποντας την αδιαφορία των υπόλοιπων για της τύχης τ’ αποκτήματα, δεν τον λυπεί η στέρησή τους· και μ’ αυτόν τον τρόπο βρίσκονται όλοι ευχαριστημένοι, ζούνε μαζί σαν ελεύθεροι και ίσοι (όμοιοι) όπως τ’ αδέλφια στο πατρικό τους σπίτι· κι όπως τα παιδιά φροντίζουν και αγαπούν τους γονείς τους, έτσι κι εκείνοι χύνουν το αίμα τους για την αγάπη της πατρίδας και για τη φύλαξη των νόμων της.

Αγαπητοί μου, οι νόμοι, με τους οποίους στη νομαρχία οι άνθρωποι χαίρονται μιαν απόλυτη πολιτική ισότητα (ομοιότητα), είναι για τη διοίκηση ό,τι είναι η ψυχή μας για το σώμα· αυτοί δίνουν την κίνηση στα πολιτικά σώματα και ο καλός νομοθέτης (νομοδότης) είναι ο αξιότερος κι ο πιο τίμιος από τους ανθρώπους.

Δια των καλών νόμων αποκαθίστανται τα χρηστά ήθη των πολιτών, κι όσο περισσότερο φρόνιμος είναι ο λαός, τόσο ευκολότερα υπακούει στους νόμους. Με θαυμαστή τέχνη, αυτοί ενώνουν τη μερική με την κοινή ωφέλεια και προετοιμάζουν τους πολίτες για την αρετή και τη δόξα, από την πλέον τρυφερή τους ηλικία, με μέσο μιαν ανατροφή αληθινή και γλυκιά.

Η ανατροφή των νέων είναι ο κυριότερος στοχασμός των ανθρώπων που νομοθετούν (νομοδότων). Ο πιο θαυμαστός και μυαλωμένος (νουνεχής) νομοθέτης που φάνηκε μέχρι σήμερα στον κόσμο στάθηκε βέβαια ο μέγας Λυκούργος, ο οποίος δεν απατήθηκε, ώστε να στοχαστεί τους ανθρώπους όπως θα έπρεπε να είναι, αλλά, γνωρίζοντας τι λογής είναι στ’ αλήθεια, τους έκανε όσο το δυνατόν καλύτερους.

Για να το πω έτσι, η ανατροφή είναι δεύτερη φύση για τον άνθρωπο και γι’ αυτό πρέπει ν’ αρχίσει μαζί με τη ζωή του. Η Ελλάς μάς δίνει μύρια παραδείγματα καλής ανατροφής των προγόνων μας. Τα γυμναστήρια ήταν ανοιχτά σε όλους, κοινά κι αδιαχώριστα, για τον φωτισμό όλων.

Αλλά, ίσως κάποιος να ρωτήσει πώς μπορεί ένας φτωχός πατέρας να δώσει στα τέκνα του μιαν ανατροφή τέτοια; Ε! ξέρω από ποιούς θα ξεκινούσε μια παρόμοια ερώτηση· αυτοί, βέβαια, ζουν σε καθεστώς τυραννικό. Ας μάθουν λοιπόν οι φτωχοί πατεράδες όλοι, ότι στη νομαρχία ο καθένας μπορεί να ζήσει καλά, και χωρίς να είναι πλούσιος· οι νόμοι προβλέπουν και για τους μη έχοντες. Τα τέκνα όλων είναι τέκνα της πατρίδας, κι εκείνη τ’ ανατρέφει, τα γυμνάζει και τα βοηθάει να προκόψουν, για τούτο κι αυτά την αγαπούν από ευγνωμοσύνη, και γι’ αυτό, τέλος πάντων, προτιμάται αυτό το πολίτευμα, που όχι μόνο δεν έχει τα κακά που έχουν τ’ άλλα πολιτεύματα, αλλά είναι γεμάτο από πράγματα καλά, επιθυμητά, ωφέλιμα και αναγκαία.

Αδελφοί μου, ποιός δεν καταλαβαίνει τώρα, ότι μόνο στη νομαρχία βρίσκεται η ευτυχία μας κι ότι η ελευθερία και η ισότητα (ομοιότης) είναι τα πρώτα και κύρια μέσα της ανθρώπινης ευδαιμονίας; Βέβαια, ουδείς. Πολλοί όμως, αν και καταλαβαίνουν πως είναι καλό πράγμα η ελευθερία, δεν μπορούν με την ίδια ευκολία να καταλάβουν πόσο αναγκαία είναι στον άνθρωπο. Και γι’ αυτό, σας παρακαλώ να με ακούσετε.

Όπως λέει ο φιλόσοφος ποιητής Όμηρος, ο Ζεύς στερεί το μισό του λογικού από έναν υποδουλωμένο λαό, με τρόπο που δείχνει φανερά ότι νόμιζε πως οι δούλοι είναι άνθρωποι διαφορετικής φύσης και πολύ κατώτερης ικανότητας σε σχέση με τους ελεύθερους. Και τόσο αναγκαία έκρινε την ελευθερία στον άνθρωπο, που χωρίς αυτήν δεν μπορούσε να ονομαστεί άνθρωπος.

Ω Έλληνες, η ελευθερία είναι για μας όπως η όραση στους οφθαλμούς. Αν ο άνθρωπος δεν είναι ελεύθερος δεν είναι δυνατό να γνωρίσει τη διαφορά του από τον δούλο, κι επομένως, είναι αναγκαίο πράγμα στον δούλο να γνωρίσει την ελευθερία, για να μισήσει τη δουλεία και να την αποστραφεί.

Ας μη σας φανεί λοιπόν παράξενο, αν ο σκλάβος δεν γνωρίζει αμέσως (παραχρήμα) τη γλυκύτητα της ελεύθερης ζωής. Αυτός μπορεί να παρομοιαστεί μ’ έναν άρρωστο, που αποστρέφεται κάθε νόστιμο φαγητό, σα να μην ήταν πλέον φτιαγμένο από τα ίδια υλικά, που πρωτύτερα του άρεσαν. Αναγκαία λοιπόν του είναι η υγεία.

Η ελευθερία είναι περισσότερο αναγκαία στον δούλο, που ασθενεί στην ψυχή, και μη γνωρίζοντας σε τι συνίσταται η πρόσκαιρη αυτή ζωή, ζει μόνο για να τρώει, και υπάρχει σα να μην υπάρχει (είναι ωσάν να μην είναι).

Αγαπητοί μου, στοχαστείτε ότι, σε όποια κατάσταση κι αν βρίσκεται ο δούλος, πρέπει εξ ανάγκης να είναι δυστυχής. Αν μεν είναι πλούσιος, φοβάται να μη φτωχύνει, κι αν είναι φτωχός, λυπάται που δεν είναι πλούσιος.

Σε καθεστώς δουλείας, ο ενάρετος χλευάζεται, ο φιλαλήθης δεν εισακούεται, η τιμή συνοδεύεται από τη φτώχεια και η αρετή από την αδιαφορία· η δυσπιστία, ο φθόνος και το μίσος είναι αναπόφευκτα γεννήματα της δουλείας και στο μυαλό των δούλων αντικαθιστούν την εμπιστοσύνη, τη φιλία, κι αυτήν ακόμα τη φιλανθρωπία, ανώφελη εντελώς και πολλές φορές επιζήμια.

Λοιπόν, πώς είναι δυνατόν ο ταλαίπωρος δούλος, ο οποίος, απ’ όταν γεννήθηκε μέχρι το τέλος της ζωής του, άλλο δεν έμαθε παρά να υποτάσσεται σ’ έναν άλλο, πώς, λέω, μπορεί να καταλάβει ότι η φύση μας έκανε όλους όμοιους και ότι οι νόμοι πρέπει να βλέπουν αδιαχώριστα (αδιάφορα) όλους τους πολίτες; Πώς είναι δυνατόν, εκείνος ο σκληροτράχηλος τύραννος να στοχαστεί ποτέ και να καταπεισθεί, ότι όποιος θέλει ν’ ανέβει στον θρόνο, για να γίνει μεγαλύτερος από τους άλλους, γίνεται στο τέλος υποδεέστερος;

Πώς, τέλος πάντων, είναι δυνατόν, αγαπητοί μου, -ε! ταλαίπωρη ανθρωπότητα!- πώς είναι δυνατόν, λέω, εκείνος ο σκλάβος που πάντοτε χτυπιέται (τύπτεται) γυμνός, πεινασμένος κι αδικημένος και υπακούει όπως το βόδι τον γεωργό, από χρέος και συνήθεια, συχνά μάλιστα ο κύριος είναι πιο ποταπός από τον δούλο του, πώς, λέω, είναι δυνατόν να γνωρίσει αυτός, ότι ο ίδιος πρέπει να είναι μέρος του όλου και η ζωή του χρησιμεύει σε όλους, όπως κι ο θάνατός του; Πώς μ’ έναν λόγο, όντας δούλος, ν’ αγαπήσει την ελευθερία και να γνωρίσει την ανάγκη για την απόκτησή της;

Αλίμονο! (φεύ!) Αυτός νομίζει, και αναπόφευκτα μάλιστα νομίζει, ότι γεννήθηκε σκλάβος και ούτε καν τολμά να κακοτυχήσει τη γέννα του. Ω! πόσο εκστατικός θα έμενε ένας τέτοιος άνθρωπος, αν ένας ελεύθερος του έλεγε: τυφλέ και ανόητε άνθρωπε, μάθε ότι μία είναι η φύση και δεν διαφέρει σε τίποτα ο τύραννός σου από σένα. Τα περιστατικά της ζωής και η κακή διοίκηση μόνο σε κατέστησαν τόσο διαφορετικό, ώστε να διαφέρεις από τον αφέντη σου σχεδόν όσο διαφέρει ο χαλκός από το ασήμι. Άνοιξε τα μάτια του νου σου, δύστυχε θνητέ, και δες ότι ο ουρανός βρέχει για όλους, η γη βλασταίνει για όλους και τα φυσικά χαρίσματα είναι κοινά· κι εσύ, ταλαίπωρε, πιστεύεις σαν θεό έναν άλλον άνθρωπο, ίδιον μ’ εσένα, τρέμεις μπροστά του και του πουλάς το αξιότερο δώρο της φύσης, την ελευθερία σου! Πώς μπορείς… και άλλα τέτοια.

Τι στοχάζεστε θα του αποκρινόταν ο σκλάβος, αγαπητοί μου; Σίγουρα, ή θα τον νόμιζε για τρελό ή δε θα καταλάβαινε τίποτες· και πώς θα μπορούσε να υποφέρει τις αλυσίδες του, αν γνώριζε για μια στιγμή την αλήθεια; Πώς θα ήταν δυνατόν να δει ο φυλακωμένος ανοιχτή τη θύρα της φυλακής του και να μη φύγει; Βεβαίως, αδύνατον είναι να συμβεί παρόμοιο πράγμα.

Ιδού λοιπόν, πόσο απαραίτητη είναι η ελευθερία στον άνθρωπο, για να γνωρίσει το είναι του. Αδελφοί μου, ο δούλος δε γίνεται ποτέ ελεύθερος, αν δε γνωρίσει τι εστί ελευθερία, κι όποιος αγνοεί την ελευθερία, αγνοεί την ύπαρξή του (το είναι του). Πιστέψτε με, αδελφοί μου, ο δούλος ποτέ δε στοχάζεται πως είναι όμοιος με τον κύριο του, αλλά είναι σχεδόν βέβαιος ότι αυτός πρέπει να είναι δούλος κι εκείνος αφέντης. Τι δυστυχία! (Βαβαί!)

Όμως, πώς φλογίζεται η καρδιά εκείνων που γνωρίζουν την ελευθερία και δεν την έχουν. Εκείνοι στ’ αλήθεια τυραννιούνται, κι επομένως μόνον αυτοί γνωρίζουν εντελώς την ανάγκη τέτοιου καλού. Σ’ αυτούς πρέπει να ελπίζουν οι λαοί που είναι υπόδουλοι, επειδή αυτοί, κατά κάποιον τρόπο, μετριάζουν την ασχήμια τους, όπως μερικά κτίρια στολίζουν μια κατεδαφισμένη πόλη.

Αυτοί λοιπόν ας διδάξουν την αλήθεια κι ας καταπείσουν μια φορά τους αγαπητούς μου Έλληνες, ώστε να γνωρίσουν πως μόνο η δουλεία προξενεί τα κακά από τα οποία πάσχουν, κι ας καταλάβουν πόσο ανάγκη έχουν την ελευθερία, για να ζήσουν όσο το δυνατόν ευτυχισμένοι· γιατί, χωρίς αυτήν, δεν μπορούν να έχουν ούτε δικαιοσύνη, ούτε ισότητα (ομοιότητα), ούτε αγάπη, μ’ έναν λόγο, ούτε καμμιά άλλη αρετή. Αντιθέτως δε (τουναντίον), στην ελεύθερη ζωή τιμάται η αξιοσύνη κι έκαστος συμπολίτης βρίσκει το καλό του στο καλό των άλλων. Εκεί, ο καθένας είναι μέρος του όλου, η αρετή δοξάζεται, εκεί αναγνωρίζεται η ανδρεία, εκεί γίνεται πράξη η αγαθότητα, εκεί φυλάσσεται η φιλία, εκεί τιμάται ως άξιο πράγμα η τιμή, ο δικαστής (κριτής) δεν έχει προκαταλήψεις για τα πρόσωπα και ο κρινόμενος είναι μοναδικός· εκεί διαφεντεύουν οι νόμοι, και οι νόμοι είναι δικαστές, η αθωότητα είναι αδιαμφισβήτητη (απτόητος), η τιμωρία δίκαιη, η ανταμοιβή κοινή, και μύρια άλλα χρηστά κατορθώματα, που δεν τ’ αναφέρω χάρη συντομίας.

Και ποιός δε βλέπει πόσο αναγκαία είναι η ελευθερία; Ο ενάρετος θ’ αναγνωρίσει την ανάγκη της και θα προτιμήσει (προκρίνει) την ελεύθερη ζωή, όπου βλέπει να είναι η αρετή τιμημένη και δοξάζονται οι ενάρετοι. Και ο γενναίος στην ψυχή δε θα διστάσει καθόλου, βλέποντας τους ελεύθερους λαούς να τιμούν αιώνια τους γενναίους άνδρες και τους ήρωες.

Επιτέλους, ποιός, σε όποια κατάσταση κι αν βρίσκεται, δε θ’ αναγνωρίσει τη μεγάλη ωφέλεια της ελεύθερης ζωής; Σ’ αυτήν, ο πραματευτής βρίσκει ασφάλεια στην περιουσία του (εις το έχειν του), ο τεχνίτης έπαινο για τα έργα του κι ο παντρεμένος βεβαιότητα για την τιμή του· ο νέος έχει ευρύχωρο δρόμο για ν’ αναπτύξει τη φυσική κλίση του και να δείξει την εξυπνάδα του· αναμφίβολα, ο στρατιώτης θα ευεργετηθεί για τις ηρωικές πράξεις του· ο φτωχός δε φοβάται την ατιμία, αλλά βρίσκει συμπάθεια και βοήθεια στις δυστυχίες του και όχι ανυποληψία και ύβρεις· τέλος πάντων, κάθε καλός άνθρωπος βλέπει φανερά την ανάγκη της ελεύθερης ζωής και μόνον ο κακός θα διαλέξει τη δουλεία· αδελφοί μου, αυτό είναι φανερό, κι εσείς πολύ καλά πρέπει να το καταλάβετε.

Αφού λοιπόν είναι προφανές, ότι μόνον η ελευθερία κάνει τους ανθρώπους ενάρετους κι εμφυτεύει στις καρδιές όλων των πολιτών την άμιλλα, ώστε να κάνουν αγαθές πράξεις (ευ πράττειν), γι’ αυτό και μόνο στις ελεύθερες πολιτείες γεννιούνται μεγάλοι άνθρωποι και ιδού πώς η ελεύθερη πολιτεία είναι η αιτία για μεγάλα κατορθώματα.

Όπως ένα μυρωδάτο λουλούδι (ευώδες άνθος), όταν γεννιέται ανάμεσα στα δάση, όπου κανείς δεν το βλέπει, ή κατατρώγεται από τα ζώα ή σαπίζει τελείως με τον καιρό, τέτοιας λογής πράγματα συμβαίνουν και στις υποδουλωμένες πόλεις, στις οποίες, όταν βρεθεί κάποιος άξιος άνθρωπος (άξιον υποκείμενον) , αφού δεν έχει τρόπο ν’ αναδειχθεί, πεθαίνει, χωρίς κανένας να γνωρίσει την αξιοσύνη του.

Για τούτο, και η ιστορία, σχεδόν καθόλου ή πολύ σπάνια, μνημονεύει άξιους ανθρώπους που έζησαν σε καθεστώς δουλείας, ενώ, αντίθετα, εξιστορεί πλουσιοπάροχα μύρια ονόματα ανδρών που έζησαν σε πολιτείες ελεύθερες· λοιπόν, η ελευθερία είναι για τους άξιους πολίτες της ό,τι είναι το καλλιεργημένο περιβόλι για τα ωραία λουλούδια του, τα οποία είναι χρήσιμα, επαινούνται και αναγνωρίζονται απ’ όλους.

Αλλά, πόσες φορές πρέπει να το φωνάξω, πως η ελευθερία στον άνθρωπο είναι πιο αναγκαία κι από την ίδια την ύπαρξή του! Γιατί αυτή κάνει τη ζωή γλυκιά, αυτή γεννά τους υπερασπιστές της πατρίδας, αυτή φτιάχνει νομοθέτες, ενάρετους, σοφούς ανθρώπους και τεχνίτες, αυτή μόνη, τέλος πάντων, τιμά την ανθρωπότητα.

Το χάσμα μεταξύ Ελληνικού και Ευρωπαϊκού Πολιτισμού

Η σύγκρουση δύο διαφορετικών Πολιτισμών

Η Πολιτισμική κατάρρευση

Ο Δυτικός Πολιτισμός διέρχεται μια περίοδο δραματικά αυξανόμενης κοινωνικής κρίσης, η οποία συν τω χρόνω αποσαρθρώνει τις παγκόσμιες κοινωνικές δομές.

Η οικονομική κατάρρευση που βιώνουμε, αλλά και η κατάρρευση όλων των κοινωνικών δομών, δεν είναι το αίτιο αλλά το αποτέλεσμα μιας ολοκληρωτικής κατάρρευσης αξιών και ιδεών.

Αυτό που καταρρέει είναι ολόκληρο το «Δυτικό Πολιτισμικό Ρεύμα»όπως αυτό διαμορφώθηκε μετά την μεγάλη επιστημονική επανάσταση του 16ου -17ου αιώνα

Ο Δυτικός Πολιτισμός, άρα και η Οικονομία, από τότε ασπάστηκαν τα φιλοσοφικά και επιστημονικά δόγματα αυτής της Επανάστασης τα οποία όμως ήδη έχουν καταρρεύσει κάτω από τα πορίσματα της σύγχρονης Επιστημονικής Σκέψης.

Με βάση τα δόγματα της Επιστημονικής Επανάστασης του 16ου - 17ουαιώνα, το Δυτικό πολιτισμικό ρεύμα αναγόρευσε την ύλη ως πρωταρχικό και μοναδικό αξιακό γεγονός.

Στο βωμό αυτού του αγαθού και των παραγώγων του, ολόκληρος ο δυτικός πολιτισμός, επί αιώνες, θυσίαζε και θυσιάζει ακόμα, το σύνολο των ανθρώπινων αξιών του, ακόμα και την ίδια την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.

Με τον τρόπο αυτό, δημιουργήθηκε ένα υλιστικό και μηχανοκρατικό πολιτισμικό ρεύμα το οποίο κυριάρχησε σε όλο το δυτικό κόσμο, ως μια νέα Δογματική Θεολογία.

Θεός αυτής της θεολογικής δομής είναι η φιλοσοφική έννοια της ύλης. Είναι «πανταχού παρούσα και τα πάντα πληρούσα, ο θησαυρός των αγαθών και ζωής χορηγός».

Οι επί της Γης Απόστολοι και Νομοθέτες του νέου αυτού Θεού είναι οι Χρηματιστηριακοί Οίκοι, οι οποίοι συντάσσουν τις δέκα εντολές, δηλαδή τους κανόνες αγιοσύνης, τους οποίους οι πολίτες πρέπει να τηρούν αν θέλουν να έχουν τις ευλογίες του Θεού της «ύλης».

Το «Άγιο Πνεύμα» αντικαθίσταται από την έννοια του «χρήματος». το οποίο εκπορεύεται από τον θεό της Ύλης ως ανταπόδοση σε εκείνους τους πολίτες που τον υπηρετούν.

Ναοί του Θεού της ύλης, τα χρηματιστήρια και οι τράπεζες.

Το απάνθρωπο αυτό οικονομικό σύστημα το οποίο καταδυναστεύει τον σύγχρονο δυτικό πολιτισμό στηρίχθηκε σε μια παραχάραξη της έννοιας και της πρακτικής έκφρασης της έννοιας της Λογικής.

Ας δούμε όμως λίγο αναλυτικότερα τις ρίζες αυτού του προβλήματος.

Η έννοια της Λογικής

Ο Δυτικός Πολιτισμός, στη φάση της συγκρότησής του στηρίχθηκε, σε Θεολογικό επίπεδο, στα σκληρά δόγματα του Προτεσταντισμού. Τα θεολογικά αυτά δόγματα επηρέασαν δραματικά την επιστημονική και τεχνολογική συγκρότηση του νεοσύστατου δυτικού πολιτισμού δημιουργώντας το φιλοσοφικό σύστημα του Ορθολογισμού και την ακραία έκφρασή του, τον Υπερασιοναλισμό.

Βέβαια ο δυτικός Ορθολογισμός, τον οποίο υπηρετούμε μέχρι σήμερα, δεν έχει καμιά σχέση με τον Αριστοτελικό «Ορθό Λόγο» και γενικότερα με την Ηθική και τις Αξίες του Ελληνικού Πολιτισμού.

Τι είναι όμως ο Προτεσταντισμός;

Προτεσταντισμός

Προκειμένου να αποφύγουμε προσωπικές ή θεολογικές απόψεις θα αναφερθούμε στην κλασική κωδικοποίηση που έκανε σε κείμενό του ο αμερικανός Βενιαμίν Φραγκλίνος. Πρόκειται για την πιο συνοπτική παρουσίαση των βασικών παραμέτρων της Προτεσταντικής ηθικής.

O δεκάλογος του Προτεστάντη

Οι βασικές παράμετροι μπορούν να συνοψισθούν στο βασικό τρίπτυχο «λιτότητα, ακρίβεια, εργατικότητα», που χαρακτηρίζει κάθε καλό προτεστάντη.

Αυτές ακριβώς οι σχέσεις αποτελούν και την θεμελίωση του σχετικού έργου του Μαξ Βέμπερ και είναι οι ακόλουθες:

1. Ο χρόνος είναι χρήμα

Αυτό σημαίνει πως δεν πρέπει να υπολογίζεις μόνον αυτά που κερδίζεις κάθε μέρα, αλλά και το κόστος ευκαιρίας. Δηλαδή αυτό που χάνεις, όταν παραμένεις ανενεργός. Επομένως όχι στην ραστώνη και στο χάσιμο χρόνου, διότι έτσι χάνουμε χρήματα.

2. Η πίστωση είναι χρήμα

Δηλαδή εάν κάποιος μου αφήσει στα χέρια μου το χρήμα του- για παράδειγμα μια τράπεζα- με καλούς όρους πίστωσης, τότε έχω ευκαιρία να κερδίσω με καλή χρήση της πίστωσης και με εργασία. Το χρήμα φέρνει χρήμα.

3. Να τηρούμε ευλαβικά τις υποσχέσεις μας

Ο καλός πληρωτής έχει και το πορτοφόλι του δανειστή του. Διότι όποιος είναι γνωστός ότι πληρώνει στην προθεσμία του, όπως ακριβώς το υποσχέθηκε, μπορεί οποιαδήποτε στιγμή να σηκώσει όσο χρήμα θέλει. Είναι ο κανόνας λειτουργίας του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Όπως λέγεται στην αγορά, η καλή πίστη.

4. Δεν υπάρχουν ασήμαντες πράξεις.

Για τον Προτεστάντη όλα είναι σημαντικά. Και οι πιο καθημερινές πράξεις διαμορφώνουν την εικόνα του ατόμου, την πίστη που έχει στην κοινωνία. Επομένως η εργατικότητά σου αποδεικνύει πως θυμάσαι τις υποχρεώσεις σου, σε παρουσιάζει τίμιο άνθρωπος και αυτό πολλαπλασιάζει την πίστη σου στην αγορά

5. Να ζεις με όσα έχεις.

Δηλαδή να κάνεις υπολογισμό, ώστε να μην ξεφεύγεις ποτέ από τις δυνατότητές σου στην κατανάλωση. Η αποφυγή αυτού του κανόνα είναι όρος απαράβατος της ατομικής, της οικογενειακής και της κοινωνικής ειρήνης. Όλοι πρέπει να προσαρμόζονται στην πραγματικότητα.

6. Να μην ακολουθείς την παράδοση.

Πρόκειται για μια βασική προτεσταντική ιδέα. Η άρνηση της παράδοσης ξεκινά από την άρνηση της Πατερικής Εκκλησιαστικής Παράδοσης και την αποδοχή μόνον του κειμένου της Βίβλου.

7. Η φιλαργυρία είναι η πηγή όλων των κακών.

Για την προτεσταντική ηθική δεν είναι αποδεκτή μια συμπεριφορά αποθησαυρισμού, αλλά μια συμπεριφορά επένδυσης. Το ίδιο συμβαίνει και με την κατανάλωση. Η υπερβολή της συνδυάζεται με την φιλαργυρία. Και έτσι το πρότυπο είναι μια συμπεριφορά ταιριαστή στην προοπτική της επένδυσης και του κέρδους.

8. Η φιλανθρωπία δεν είναι λύση.

Για τον Προτεστάντη η ευθύνη ανήκει στο άτομο. Αυτό έχει τον απόλυτο έλεγχο των πράξεών του, οπότε η φιλανθρωπία συγκρούεται με την βασική ηθική αρχή της ατομικής ευθύνης.

9. Να είμαστε εργατικοί και παραγωγικοί.

Διότι έχουμε τοποθετηθεί στη γη από τον Θεό, για να είμαστε παραγωγικοί και να προστατεύουμε τα δημιουργήματά του. Εφόσον είμαστε κατ’ εικόνα του, θα πρέπει να τον ακολουθήσουμε. Όπως αυτός είναι παραγωγικός και δημιουργικός, έτσι πρέπει να είμαστε και εμείς.

10. Δεν έχουν σημασία τα έργα, αλλά η πίστη.

Αυτή είναι μια βασική ιδέα της προτεσταντικής θεολογίας. Θα σταθούμε ενώπιον του Θεού όχι με τα έργα μας, αλλά με την πίστη μας. Ωστόσο η θεία χάρις δεν είναι κάτι το απαθές, αλλά μια δύναμη που μας σπρώχνει προς την εργασία. Μέσω της εργασίας, που είναι μια ανάγκη, μας μεταδίδεται η παρουσία του Θεού.

Μετά όλα τα προηγούμενα ο Προτεσταντισμός των Δυτικών Κοινωνιών δεν αποτελεί μια θεολογία όπως την αντιλαμβανόμαστε στην Ελλάδα, αλλά μια «Οικονομική Θεωρία και αντίληψη» ενδεδυμένη το ένδυμα της Θεολογίας.

Ο Ανορθολογισμός του Δυτικού Πολιτισμού

Απότοκο του δυτικού Προτεσταντισμού είναι ο Δυτικός Ορθολογισμός ο οποίος δεν έχει καμιά σχέση με ότι πιστεύουμε ότι αυτός εκπροσωπεί.

Ο Ορθολογισμός είναι μια πνευματική κατεύθυνση κατά την οποία μοναδική πηγή γνώσης είναι η λογική σκέψη που προέρχεται από τη δύναμη του νου και την αντιληπτική ικανότητα της αίσθησης (sensation) διαμέσου του ορθού λόγου (διάνοι - ratio).

Ο ορθολογισμός στηρίζεται στη Λογική, η οποία όμως δεν είναι ένα σταθερό και δογματικό κατηγόρημα, ενιαίο και αναλλοίωτο σε κάθε γωνιά της Γης, όλες τις ιστορικές περιόδους, αλλά αναπτύσσεται μέσω της ανάπτυξης της Γνώσης. Με λίγα λόγια όσο διαφοροποιείται η Γνώση τόσο διαφοροποιείται και η Ανθρώπινη Λογική.

Η Λογική λοιπόν είναι θέμα Παιδείας.

Με βάση όλα τα προηγούμενα ο Ορθός Λόγος έχει τοπικά, χρονικά, προσωπικά, πολιτισμικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά. Με λίγα λόγια η έννοια της Λογικής δεν είναι αντικειμενικά προσδιορισμένη στο χρόνο και τον Χώρο.

Μετά όλα τα προηγούμενα το βασικό ερώτημα είναι ένα, «με ποια διαδικασία ο Δυτικός Πολιτισμός προσπαθεί να επιβάλει ενιαία Λογικά κριτήρια για όλες τις κοινωνίες που τον υπηρετούν; Ποιοι είναι οι κανόνες αυτοί και ποιός τους έχει καθορίσει»;

Η απάντηση είναι απλή όταν αναλύσουμε π.χ την σημερινή Ελληνική πραγματικότητα και την συνδέσουμε με τον δυτικό Προτεσταντικό δεκάλογο τον οποίο κατέγραψε ο Βενιαμίν Φραγκλίνος, και αναφέραμε προηγουμένως.

«Λογικό είναι κάθε τι το οποίο προσδιορίζεται από την Προτεσταντική λογική. Μια Θεολογική Δομή και λογική, η Προτεσταντική, καθορίζει την Κοινωνική Λογική των ανθρώπινων σχέσεων στον Δυτικό Πολιτισμό.

Όποιος συμφωνεί με αυτήν είναι «Λογικός» και επιβραβεύεται, όποιος διαφωνεί καταδικάζεται.

Υπερασιοναλισμός.

Όμως η κατάρρευση και η απανθρώπιση του Δυτικού Πολιτισμού δεν σταμάτησε στα όρια του Ορθολογισμού, αλλά επεκτάθηκε μέσω της επιβολής μιας ακόμα απαράδεκτης και ακραίας φιλοσοφικής προσέγγισης, του Υπερασιοναλισμού.

Σύμφωνα με την φιλοσοφική αυτή αντίληψη, οι θεωρητικές επιστημονικές έννοιες έχουν κάποιο πραγματικό νόημα, μόνο αν καταλήγουν σε κάποια πράξη μέτρησης ως προς ένα καθορισμένο σύστημα μέτρησης.

Όπως αναφέρει ο πατέρας αυτής της φιλοσοφίας Μπρίντζμαν: «Η απαρχή του Υπερασιοναλισμού οδηγεί σε ένα ριζικό μετασχηματισμό των τρόπων σκέψης μας. Δεν επιτρέπεται πια να χρησιμοποιούμε για να σκεφτόμαστε έννοιες που δεν θα ήταν δυνατόν να ορίσουμε με μετρητικούς όρους»

Για να είναι λοιπόν κάτι Επιστημονικά αποδεκτό, πρέπει να επιδέχεται κάποιου είδους αντικειμενική μέτρηση μέσω οργάνων

Το μέτρο δηλαδή είναι σημαντικότερο του μετρούμενου γεγονότος.

Έτσι το ότι το Σύμπαν μπορεί είναι άπειρο και άχρονο, θεωρείται ως μια απορριπτέα ιδέα εφόσον σ’ αυτή την περίπτωση δεν θα επιδεχόταν κάποια συγκεκριμένη ανθρώπινη μέτρηση. Κάτι τέτοιο θα σήμαινε, σύμφωνα με τον υπερασιοναλισμό, ότι η μελέτη του Σύμπαντος έπρεπε να βρίσκεται εκτός του επιστημονικού πεδίου.

Σύμφωνα λοιπόν με την υπερασιοναλιστική λογική, η μελέτη του χώρου και του χρόνου απλώς συνίσταται στη μέτρηση της συμπεριφοράς ρολογιών και ράβδων μέτρησης ή οποιονδήποτε αντίστοιχων πιο σύγχρονων μετρητικών διατάξεων.

Ο ρόλος των Αξιών

O δυτικός ορθολογισμός και σε προέκταση ο υπερασιοναλισμός τον οποίο υπηρετεί, αποτελεί βέβαια έναν αναγκαίο παράγοντα αντιμετώπισης του αισθητού περιβάλλοντός μας.

Ο Ορθολογισμός όμως πρέπει να αποτελεί μόνο μιαν όψη, την ποσοτική, του πολιτισμού της κοινωνίας μας. Η άλλη όψη, η ποιοτική, συγκροτείται από αξίες, οι οποίες ορθολογικά κρινόμενες δεν έχουν μια πραγματική αντικειμενικότητα.

Οι ανθρώπινες αξίες όμως δεν επιδέχονται μέτρησης με όργανα, άρα είναι αντιεπιστημονικές και απορρίπτονται.

Επειδή όμως έγινε αντιληπτό, ότι η απόρριψη των αξιών θα μηδένιζε τη δυναμική αυτής της φιλοσοφίας στο πλαίσιο της κοινωνίας των ανθρώπων, μέσω της Ορθολογικής σκέψης των «κατασκευαστών» της Λογικής, οι αξίες αντικαθίστανται, αξιωματικά, αλλά και «πονηρά», με συνώνυμες λέξεις με διαφορετικό όμως νόημα. Με τον τρόπο αυτό πίστευαν ότι θα εξυπηρετούνταν τα κοινωνικά, οικονομικά και θεολογικά «συμφέροντα» του καταρρέοντος δυτικού πολιτισμικού ρεύματος.

Έτσι η έννοια του «φίλου» αντικαθίσταται από την έννοια του «συνεργάτη», η σχέση με τον οποίο «σχεδόν» τελειώνει με το τέλος της μεταξύ μας επαγγελματικής συνεργασίας.

Η έννοια της «Δικαιοσύνης» αντικαθίσταται από την έννοια της «Νομιμότητας», με την σημείωση όμως ότι το «Νόμιμο» μπορεί να μην είναι και «Ηθικό».

Τέλος η έννοια της «Σπατάλης» αντικαταστάθηκε με την τόσο διαδεδομένη πλέον έννοια της «Ρευστότητας» η οποία καλύπτει ψευδοφιλοσοφικά την κραιπάλη του άκρατου καταναλωτισμού και δανεισμού που μας έχουν φέρει στην σημερινή δραματική κατάσταση.

Το πλέον απαράδεκτο όμως αυτής της φιλοσοφικής αντίληψης είναι ότι επέβαλε την άποψη ότι όλα τα γεγονότα που μπορούσαν να μετρηθούν έπρεπε να μπορούν να συγκριθούν μεταξύ τους. Αυτό σήμαινε ότι έπρεπε να καθορισθεί ένα κοινό μέτρο μέτρησης.

Ως τέτοιο μέτρο επελέγει το χρήμα…

Επειδή όμως και ο Άνθρωπος αποτελεί ένα μετρούμενο επιστημονικό γεγονός αποτιμήθηκε και αυτός εις χρήμα βάση τον επόμενο μαθηματικό τύπο:

Α = Υ_n^. P_a,n^. r

Όπου

Α είναι η αξία ενός ανθρώπου σε χρήμα,

Υn είναι η παραγωγικότητα ενός ατόμου ηλικίας (n), ενώ

Pa,n είναι η πιθανότητα ενός ατόμου ηλικίας (a) να ζει στην ηλικία (n).

Τέλος r είναι τα τρέχοντα τραπεζικά επιτόκια.

Με βάση αυτόν τον μαθηματικό τύπο, ζητήθηκαν πριν μερικά χρόνια από την γερμανική κυβέρνηση πολεμικές αποζημιώσεις για το χαμένο ανθρώπινο δυναμικό, αποτιμώντας την αξία ενός χαμένου εργαζόμενου για 25 χρόνια δουλειάς στα 180 περίπου ευρώ.

Ομοίως στα πλαίσια των πολεμικών αποζημιώσεων κάθε έμβρυο το οποίο λόγω διαφόρων πολεμικών αιτίων πέθανε αποτιμήθηκε για 35 χρόνια πιθανής μέσης ζωής του, σε περίπου 204 ευρώ.

Όπως βλέπουμε η συμπαντική ενιαία ανθρώπινη ύπαρξη μετασχηματίστηκε από την εκφυλισμένη επιστημονική και κοινωνική φιλοσοφία του υπερασιοναλισμού σε χρήμα, όπως ακριβώς και ένα αυτοκίνητο, ένα μπουκάλι κρασί ή ένα πακέτο τσιγάρα.

Ο Δυτικός λοιπόν Ορθολογισμός δεν έχει:
1. Διαχρονική αντικειμενικότητα και
2. Δεν περιέχει Αξίες εφόσον και αυτές, μη επιδεχόμενες μέτρησης με όργανα, δεν έχουν καμιά αποδεδειγμένη μετρούμενη αντικειμενικότητα.

Η υποκρισία του Δυτικού Πολιτισμού

Το ερώτημα όμως που διατυπώνεται σήμερα όλο και πιο έντονα είναι: «Γιατί είναι τόσο δύσκολο να κατανοήσουμε και να αποδεχθούμε την ορθότητα των νέων επιστημονικών ιδεών όταν μάλιστα αυτές αποδεικνύονται πειραματικά και πολυεπίπεδα;

Η απάντηση είναι απλή. Η Νέα Επιστημονική Σκέψη ανατρέπει την λογική μιας καταρρέουσας πολιτισμικής δομής δίνοντας στην έννοια των αξιών ένα νέο αποδεικνυόμενο εννοιολογικό περιεχόμενο το οποίο δημιουργεί νέα πολιτισμικά δεδομένα

Αυτή την ανατροπή αντιμάχεται το Παλαιό μέσω της δήθεν μη κατανόησης των Νέων Επιστημονικών Αληθειών.

Το τέλος του Υπερασιοναλιστικού Δυτικού Πολιτισμού

Όπως γίνεται κατανοητό από όλα τα προηγούμενα, ο ορθολογισμός και ο υπερασιοναλισμός αποτελούν τον κύριο μοχλό κατάρρευσης του Δυτικού πολιτισμού, επειδή οι λεγόμενοι ορθολογιστικοί διοικητικοί κύκλοι :
1. Δεν αντιλαμβάνονται την συνεχή αλλαγή του περιεχομένου του όρου «Λογική» σε επιστημονικό κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο, και το ότι η Λογική διαφέρει από περιοχή σε περιοχή.
2. Δεν κατανοούν ότι αν η «λογικής» του Ορθολογισμού μας στερεί τις «Αξίες» και την Ανθρωπιά, τότε η φιλοσοφία αυτή πρέπει να ακυρωθεί ως, κοινωνικά επικίνδυνη

Οι τρεις αλήθειες του Νέου Πολιτιστικού Ρεύματος

Οι τρεις αλήθειες του Νέου Πολιτιστικού Ρεύματος αλλά και της Νέας Λογικής των Αξιών είναι οι επόμενες

Πρώτη Αλήθεια

Για τη σύγχρονη επιστημονική σκέψη η αισθητή υλική πραγματικότητα, σε οποιοδήποτε επίπεδο, αποτελεί ένα matrix, δηλαδή μια ψεύτικη εικόνα, την οποία δημιουργεί η ανθρώπινη φυσιολογία μέσω των εγκεφαλικών διαδικασιών.

Αυτό το οποίο αντιλαμβάνονται οι αισθήσεις μας, το μάτι, το αυτί μας, η όσφρησή μας δεν είναι πραγματικότητα, αλλά μια πλάνη των αισθήσεών μας. Η πραγματικότητα των αισθήσεών μας, αυτό το δημιούργημα το οποίο ονομάζουμε φύση ή κόσμο, δεν έχει καμία υπόσταση για τη σύγχρονη φυσική

Η αλήθεια αυτή:
1. Kαταρρίπτει την Λογική της κυριαρχίας της Ύλης και των παραγώγων της ως κυρίαρχο κριτήριο αξιολόγησης των ανθρώπων, των κοινωνιών και των έργων τους .
2. Η οικονομία και τα υλικά αγαθά καταλαμβάνουν την αξία που τους αναλογεί δίνοντας απλά στον Άνθρωπο την δυνατότητα επίτευξης της πνευματικότητάς του .
3. Το «Μέτρο» αντικαθιστά τον πληθωρισμό των πλαστών αναγκών οι οποίες εξυπηρετούν απλά το κέρδος των λίγων και την ένδεια των πολλών
4. Η κοινωνική καταξίωση και η «ευτυχία» είναι αποτέλεσμα του «Είμαι» και όχι του «Έχω»

Δεύτερη αλήθεια

Η δεύτερη επιστημονική αλήθεια στην οποία θα στηριχθεί το νέο πολιτισμικό ρεύμα είναι ή έννοια της Ολικότητας. Το Σύμπαν της σύγχρονης επιστήμης είναι ένα ενιαίο σύστημα το οποίο δεν μερίζεται, ούτε αποτελείται από μέρη.

Τα πάντα μέσα στο Σύμπαν είναι Ένα, μια απέραντη ενιαία, και αδιαίρετη ενότητα

Η Ολικότητα συντρίβει την έννοια της διαίρεσης των πάντων σε ατομικότητες. Μια διαίρεση που ευνοεί την αποξένωση των ανθρώπων και την συντριβή κάθε ανθρώπινης ψυχικής επαφής με τους γύρω μας.

Αποδεικνύει την ανάγκη της συλλογικότητας έναντι του ατομικού συμφέροντος, μια ανάγκη που αποτελεί τη βάση της Δημοκρατίας.

Με τον τρόπο αυτό δίνει ένα νέο νόημα σε Συμπαντικές Αξίες όπως η Αγάπη, η Αλληλεγγύη, ο Αλτρουισμός, η Θυσία.

Η τρίτη αλήθεια

Η Τρίτη αλήθεια είναι ο νόμος δράσης αντίδρασης που μας διδάσκει ότι, μέσα σε μια ενιαία και αδιάσπαστη συμπαντική ουσία, κάθε κακή δράση μας πάνω σε κάποιο συμπαντικό μέρος, δημιουργεί την αυτόματη και ενστικτώδη αντίδραση του συνόλου της Δημιουργίας πάνω σε μας

Με λίγα λόγια ότι κάνουμε το εισπράττουμε πολλαπλάσια από κάθε γωνιά της συμπαντικής ενότητας.

Οι πολιτισμοί δεν αλλάζουν λόγω της καλής θέλησης των διοικητικών δομών, μέσω νόμων και διαταγμάτων.

Οι πολιτισμοί αλλάζουν μόνο αν το μορφωτικό επίπεδο των πολιτών επιτρέψει την κατανόηση των συντελεσθέντων αλλαγών.

Σε αυτή την κατεύθυνση πρέπει να στρέφονται οι προσπάθειές μας.

Ο επιστήμονας τη στιγμή της μεγάλης πολιτισμικής κρίσης πρέπει να τολμήσει να αποτελέσει τον ισχυρό βραχίονα ξεπεράσματός της, εκφραζόμενος ελεύθερα, ασχέτως του κοινωνικού και επαγγελματικού κόστους που πολλές φορές είναι αβάσταχτο

Όταν απελπίζεσαι*

*(ίσως απευθύνεται περισσότερο σε όσους έχουν κυρίαρχο το δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου τους)

Συμβαίνει ξανά και ξανά. Μπορείς πλέον ν’ αναγνωρίσεις το μοτίβο: αφιερώνεσαι αρχικά σε κάτι που θέλεις ολόψυχα και ολότελα. «Χάνεσαι» μέσα σε αυτό και η αίσθηση του χρόνου μπερδεύεται, ενόσω βυθίζεσαι με πάθος σε αυτό που κάνεις. Μετά, όσο ξαφνικά αφοσιώθηκες, άλλο τόσο αποτραβιέσαι από αυτό και «επιστρέφεις» στην «πεζή» πραγματικότητα.

Φαίνεται να μην μπορείς ποτέ να τελειώσεις κάτι που έχεις αρχίσει (κατ’ επιλογήν). Χάνεται ξαφνικά ο αρχικός ενθουσιασμός, εισχωρούν τα «φίδια» της αμφιβολίας και της αυτό-απόρριψης και ξαφνικά, έχεις την παρόρμηση να εγκαταλείψεις αυτό που υποθέτεις ότι σου στερεί το κέντρο της εστίασής σου. Προχωράς παρακάτω, μέχρι να συναντήσεις κάτι άλλο που θα τραβήξει την περιέργεια, τον ενθουσιασμό και το πάθος σου ή να τολμήσεις για άλλη μια φορά να καταπιαστείς με το ίδιο, μόνο και μόνο για να επαναλάβεις τη γνωστή διαδικασία, για άλλη μια φορά.

Γιατί όμως; Τι συμβαίνει;

Μήπως έχεις μια φοβία για το φόρτο εργασίας που απαιτείται να εκπληρώσεις κάτι; Ίσως χρειαστεί να «σπάσεις» την όλη διαδικασία σε μικρότερα κομμάτια, για να μην παγιδεύεσαι στην προσπάθεια να τ’ αφομοιώσεις όλα, με μιας.

Μήπως πιστεύεις ότι δεν είσαι ικανός να τελειώσεις ποτέ κάτι που αρχίζεις; Λες ότι «είναι χαραχτηριστικό σου». Σίγουρα το έχεις ζήσει αυτό πολλές φορές στο παρελθόν αλλά ίσως έχει έρθει η ώρα να σκεφθείς συνειδητά το θέμα, αποκαθιστώντας την αυτό-αξία σου.

Μήπως πιστεύεις ότι «είναι πολύ αργά για σένα»; Αν παρατηρήσεις τα λόγια και τις φράσεις που συχνά χρησιμοποιείς από συνήθεια για τον εαυτό σου, θ’ ανακαλύψεις πολλά για τις πεποιθήσεις σου και τον τρόπο που τοποθετείς τον εαυτό σου.

Μήπως πιστεύεις ότι δεν μπορείς να μάθεις όλ’ αυτά τα πράγματα γιατί δεν μπορείς να θυμηθείς ονόματα, ημερομηνίες και περιγραφές; Εδώ χρειάζεται να εφαρμόσεις τον δικό σου προσωπικό τρόπο μάθησης, με άλλες στρατηγικές που θ’ αναζητήσεις, καθώς και να επιλέγεις τα σημαντικά σημεία για να θυμάσαι, απορρίπτοντας τις λεπτομέρειες.

Μήπως αποσυντονίζεται η προσοχή σου από άλλα θέματα που συμβαίνουν στη ζωή σου και χάνεις την εστίασή της προσοχής σου, νοιώθοντας ότι αφήνεις άλλα σημαντικά στο περιθώριο ή ότι δεν έχεις το δικαίωμα να είσαι απορροφημένος με τα δικά σου ενδιαφέροντα; Δες αν έχεις ισορροπήσει τη ζωή σου ανάμεσα στα δικά σου ενδιαφέροντα και των άλλων, ή αν έχεις αφήσει τον εαυτό σου (ή τους άλλους) πίσω για κάποιο λόγο που δεν έχεις συνειδητά αποδεχτεί.

Ίσως ισχύουν ΟΛΑ αυτά ΚΑΙ ταυτόχρονα.

Οπότε, τι κάνεις;

Πολλές φορές, η απλή επανεστίαση συνειδητά, να είναι αρκετή. Να επανατοποθετείς την επιθυμία σου και να την ακολουθείς, ένα βήμα κάθε φορά, προς την εκπλήρωση του σκοπού σου. Δεν χρειάζεται να νοιώθεις εξουθένωση ή να βιάζεσαι να τελειώσεις, επειδή είσαι ανυπόμονος να δεις αποτελέσματα. Εξάσκησε την υπομονή σου, την εμπιστοσύνη σου και επέτρεψε στον εαυτό σου να απολαύσει τη διαδικασία αντί να νοιώθεις ότι είναι βάρος και ότι ΠΡΕΠΕΙ να εκτελέσεις με συγκεκριμένο τρόπο (ειδικά) ή σε συγκεκριμένο χρόνο. Τα άλλα θέματα που χρειάζεται να φροντίσεις στη ζωή σου αποτελούν μέρος της διαδικασίας και μέρος της μάθησης αν δεις τον εαυτό σου και τη ζωή σου από απόσταση, διευρύνοντας την αντίληψή σου.

Είναι σημαντικό να παραμένεις εστιασμένος και να αισθάνεσαι την πορεία σου, αναγνωρίζοντας όλες τις μικρές αλλαγές που συμβαίνουν μέσα σου. Είναι όλες σημαντικές πλευρές του εαυτού σου, οι οποίες σε διδάσκουν και σου δείχνουν ποιος είσαι (αν αφαιρέσεις την αυτό-κριτική). Πιο ουσιαστικά, η μεταμόρφωση ορισμένων κομματιών ή όψεών μας είναι ο λόγος που βιώνουμε τα «κατώτερα» κομμάτια μας. Αυτό είναι το καλύτερο «δώρο» που μπορείς να προσφέρεις στον Εαυτό σου, και η διαδικασία αφορά καλοσύνη, σεβασμό και ευγένεια.

Η ανυπομονησία σου και η πρώιμη απογοήτευση που την συνοδεύει, πάντα υπό με την απειλή της εγκατάλειψης, μπορεί να μεταμορφωθεί, μέσω της κατανόησης ότι δεν βρίσκεται σε ανταγωνισμό με κανέναν, ούτε με τον εαυτό σου αλλά ούτε με τον χρόνο. Τα πάντα πρέπει να γίνονται με χαρά, σεβασμό και πάθος ή καθόλου. Οπότε, όταν η απογοήτευση ή η εξουθένωση εμφανίζονται μπροστά σου, μπορείς να δώσεις στον εαυτό σου ένα «διάλλειμα», με σκοπό ν’ αφιερώσεις χρόνο για να αφομοιώσεις όλα όσα έχεις μάθει ή κάνει μέχρι τώρα. Έτσι, επιτρέπεις στη ζωή (ή στον Εαυτό σου) να συνεχίσει να σου προσφέρει την σοφία της.

Ο ενθουσιασμός σου, που μοιάζει σαν ένα κύμα τσουνάμι το οποίο δεν μπορεί να εμποδιστεί και σαρώνει όλα τα άλλα στο πέρασμά του, ο οποίος σε βοηθά να απορροφάς πολλά ταυτόχρονα και να αισθάνεσαι με όλες σου τις αισθήσεις και αμέριστη την προσοχή σου, είναι προσόν!. Το να αποδεχτείς και τις δυο πλευρές αυτού του εαυτού σου, οδηγεί στην ισορροπία… όσο παραμένεις αντικειμενικός παρατηρητής του εαυτού σου, διατηρώντας τον έλεγχο του νου σου.

Εμπιστεύσου ότι όταν έχεις «ξεχειλίσει» για την ώρα, σημαίνει ότι χρειάζεται να αποστασιοποιηθείς για λίγο (όχι να εγκαταλείψεις), επανεξετάζοντας όλα όσα έχουν συμβεί. Όταν αισθανθείς ότι είσαι έτοιμος να συνεχίσεις και να αφομοιώσεις κι άλλα, επιστρέφεις σε αυτό, με ανανεωμένη ενέργεια, έχοντας κατακτήσει πολύτιμα μαθήματα, και φυσικά έχοντας κατανοήσει (και αποδεχτεί) τον εαυτό σου περισσότερο.

Ίσως υπάρχει κάτι σε αυτές τις ενδιάμεσες φάσεις το οποίο χρειάζεται να δεις, να ανακαλύψεις ή να χρησιμοποιήσεις για το επόμενο κύμα ενθουσιασμού και παθιασμένης ενασχόλησής σου, το οποίο διαφορετικά δεν θα μπορούσε να έχει αποκαλυφθεί όταν βρίσκεσαι «ψυχή τε και σώματι» σε αυτό που θέλει όλη η δυναμική του ενθουσιασμού και του πάθους σου να αφοσιώνεται.

Το σημαντικό είναι να μην επιτρέψεις στην κατηγορία, στην απόρριψη και στην ενοχή να εισχωρήσουν, σε κανένα σημείο της διαδικασίας της διεύρυνσης και να προχωρήσεις ελεύθερος και με αυτάρκεια, ακολουθώντας το κάλεσμα της καρδιάς σου.

Σε ό,τι κι αν κάνεις, βιώνεις και αισθάνεσαι, ο εαυτός σου αξίζει την αποδοχή σου, ΑΚΟΜΑ και όταν δεν κατανοείς. Είναι ο εγωικός νους που δεν κατανοεί! Όταν αρχίσεις να τον παρατηρείς, θα διαπιστώσεις ότι είναι ένα πολύπλοκο σύστημα προγραμματισμού, το οποίο ελάχιστα έχεις επιλέξει συνειδητά εσύ.

Η αυτό-αποδοχή όμως, που είναι αγάπη εν δράση, είναι εντελώς δική σου απόφαση και αποκατάσταση της πραγματικής αξίας σου.

Τολμάμε να γκρεμίσουμε τις ψευδαισθήσεις των παιδιών;

Πρέπει να πούμε στα νέα παιδιά την αλήθεια…

Ότι δεν θα βρουν «δουλειά».

Ότι η αφθονία δεν μπορεί να είναι υλική και να χαρίζεται στην προσωπικότητα δίχως το τίμημα του πνεύματος.

Ότι όλα όσα κάναμε στο παρελθόν ήταν ασυνείδητα και επιφανειακά.

Ότι χρειάζεται μαζί να επανεξετάσουμε τα πάντα απ' όσα θεωρούμε δεδομένα.

Ότι τα γρήγορα αυτοκίνητα και τα πολλά λεφτά δεν προσφέρουν ασφάλεια, ούτε αξία, ούτε ελευθερία.

Ότι το να ρισκάρεις εμπεριέχει κίνδυνο αλλά η «αποτυχία» είναι απαραίτητη.

Ότι οι σχέσεις δεν προσφέρουν ευτυχία αλλά μαθήματα.

Ότι τον κόσμο τους θα πρέπει να τον φτιάξουν εξ’ αρχής.

Ότι η αλήθεια κρύβεται εκεί που δεν διδάχθηκαν να ψάχνουν.

Ότι χρειάζεται να ξαναθυμηθούν να ρωτάνε χρήσιμες ερωτήσεις, να ψάχνουν αληθινές απαντήσεις που τρέφουν την καρδιά τους και όχι το νου της εικόνας τους.

Ότι όλα όσα τους προσφέρουμε για να τα προετοιμάσουμε για τη ζωή δεν αξίζουν τίποτα μπροστά σε αυτά που θα πρέπει να ανακαλύψουν μόνοι τους, βιώνοντας, εξετάζοντας, ερευνώντας, αμφισβητώντας τα δεδομένα τους.

Ότι μάταια συνεχίσαμε ότι κληρονομήσαμε από άγνοια και εμείς.

Ότι η υποχρέωση δεν είναι καθήκον εκτός αν βαδίζει με τις προσταγές του Εαυτού τους και τότε γίνεται Θέληση, προθυμία και αφοσίωση.

Ότι δεν είμαστε ευεργέτες τους αλλά μόνο η δίαυλοι της εδώ ζωής τους.

Ότι η σοφία βρίσκεται κρυμμένη παντού, ανεξάρτητα από ηλικία, φύλο, έθνος, επάγγελμα ή κοινωνικό στάτους, φτάνει να μπορούν να την εντοπίζουν.

Ότι η γνώση που κυνηγάνε δεν εξασφαλίζει την ευτυχία αλλά ούτε και την επιτυχία τους.

Ότι το καθένα έχει κάτι μοναδικό να προσφέρει με την ύπαρξή του και οφείλει να το βρει.

Ότι ανεξάρτητα από αποδοχές και αποδείξεις αξίζει να πολεμούν για την Καρδιά και την απελευθέρωση της συνειδητότητάς τους.

Ότι είμαστε πλέον πρόθυμοι να μάθουμε, να επανεξετάσουμε, να αναθεωρήσουμε, ό,τι δεν λειτουργεί αλλά αντίθετα καταστρέφει την ενότητα και την επικοινωνία.

Ότι ο χρόνος δεν γιατρεύει τις πληγές τους ή τις δικές μας. Ότι τίποτα δεν "περνάει" παρά παραμένει κρυμμένο μέχρι να τολμήσουμε να το δούμε με ανοιχτά, καθαρά μάτια.

Και αυτά είναι μόνο η αρχή…
έχουμε πολλά να πούμε στα νέα παιδιά, στρέφοντας το βλέμμα ΜΕΣΑ μας αντί να κρατάμε το δάχτυλο υψωμένο, να δείχνει εικονικές πραγματικότητες που βολεύουν την κρυμμένη ενοχή μας…

Κι αν πούμε όλα αυτά στα νέα παιδιά, τι έχουμε να τους δώσουμε ως εναλλακτικές, σταματώντας για λίγο το άσκοπο τρέξιμο της μάταιης πραγματικότητάς μας;

Ξέρω εκ των προτέρων ότι κάποια άρθρα μου ενοχλούν και δεν αρέσουν σε όσους θέλουν και έχουν συνηθίσει να βλέπουν την (μάταιη) «θετική πλευρά της ζωής». Δεν αρέσουν οι προβληματισμοί, ειδικά όταν συμπεριλαμβάνουν την προσωπική μας δράση και στάση ζωής. Όμως η μονόπλευρη θέαση είναι παγίδα και στερεί από αυτόν που ζητά την απελευθέρωση από ψευδαισθήσεις, τη σοφία που δεν κατατάσσει, δεν ωραιοποιεί, μα δέχεται ταπεινά όλες τις θεάσεις, στέκεται με ευλάβεια μπροστά σε όλες τις αλήθειες, είναι έτοιμη ΚΑΘΕ ΣΤΙΓΜΗ να ξεκινήσει ξανά, εκ νέου, αφήνοντας όλα όσα έχει κατακτήσει, με σκοπό να διεκδικήσει αυτό που η περιορισμένη φαντασία απέκλεισε από τη συνειδητότητα…

Ενδείξεις...

Να θίγεται το εγώ μου και να μην αντιδρώ.

Να αδικείται το εγώ μου και να μην με επηρεάζει.

Να θέλω παρορμητικά ν’ απαντήσω αλλά να αφήνω ακόμα το σπαθί στη θήκη του.

Να μη με καταλαβαίνουν και παρόλα αυτά να σιωπώ.

Να με αγνοούν και όμως Εγώ αν με βλέπω.

Ενδείξεις ότι αρχίζω να ενδυναμώνω.

Ενδείξεις ότι έχω εστιάσει την προσοχή μου σε ό,τι έχει πραγματικά σημασία.

Ενδείξεις ότι διαφυλάσσω την ενέργειά μου για όλα όσα αξίζουν.

Αποδείξεις ότι έχω μετακινηθεί.

Αποδείξεις ότι έχω πλέον εμπιστευθεί.

Αποδείξεις ότι Κινώ τα δικά μου νήματα, ότι δεν εξαρτώμαι και δεν αφομοιώνομαι από ρόλους.

Αποδείξεις ότι δεν είμαι δούλος της εικόνας μου.

Μετά…

Αρχίζουν να με σέβονται, να με εκτιμούν και να με βλέπουν.

Αρχίζουν να κατανοούν τον Εαυτό τους.

Αρχίζουν να ενδυναμώνουν, να εστιάζονται στα σημαντικά.

Αρχίζουν να προστατεύουν την ενέργειά τους και να τη διοχετεύουν δημιουργικά.

Μαγικά αρχίζουν να πλησιάζουν, να συναισθάνονται και να έχουν την πρόθεση της συν-δημιουργίας.

Και γνωρίζουμε… το «μετά» είναι απλά «τώρα»… κάθε στιγμή που μπορούμε να σκεφτούμε έξω από τα όρια του εγώ μας.

Δυσμορφοβία ή αλλιώς η ντροπή για το σώμα μας

Η δυσμορφοβία ή αλλιώς η εμμονή με την εξωτερική εμφάνιση συνδέεται με διαταραχές του φάσματος των ψυχαναγκαστικών διαταραχών όπως είναι η υποχονδρία. Στην διαταραχή αυτή ο πάσχων παρουσιάζει μια γνωστική παραμόρφωση στην αυτοαντίληψή του. Ας δούμε πιο αναλυτικά τι ακριβώς είναι αυτή η διαταραχή όπως παρουσιάζεται.

Πρόκειται για την υπερβολική ενασχόληση εμμονή κάποιου ατόμου σε ένα φανταστικό ή ελάχιστης σημασίας μειονέκτημα στην εμφάνισή του και αυτή η εμμονή προξενεί σημαντική συναισθηματική αναστάτωση στη ζωή του. Βέβαια, οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν ανασφάλεια σχετικά με την εμφάνισή τους και εκφράζουν κάποια δυσαρέσκεια για ένα ή περισσότερα σημεία της. Όπως η δυσμορφοβία είναι σχετική με την επικράτηση παράλογων φόβων: οι πάσχοντες νιώθουν αποκρουστικοί, αποφεύγουν κοινωνικές συναναστροφές από το φόβο υποθετικής ταπείνωσης ή ρεζιλέματος και αφιερώνουν σημαντιά δυσανάλογο χρόνο και ενέργεια είτε παρατηρώντας τον εαυτό τους είτε προσπαθώντας να βρούνε λύσεις για τη διόρθωση του προβλήματός τους.

Υπάρχουν τρία βασικά διαγνωστικά κριτήρια για τη διάγνωση της διαταραχής.

1. Το άτομο ασχολείται υπερβολικά με ένα κατά φαντασία μειονέκτημα στην εξωτερική του εμφάνιση αν υπάρχει όμως μια ελαφριά σωματική ατέλεια η ανησυχία του είναι δυσανάλογα μεγάλη προς το πρόβλημα.

2. Η ενασχόληση αυτή προκαλεί σημαντική αναστάτωση κλινικά ή δυσχαιρένει τις κοινωνικές σχέσεις και τις επαγγελματικές δραστηριότητες.

3. Η ενασχόληση αυτή δεν εξηγείται καλύτερα με κάποια άλλη ψυχική διαταραχή όπως είναι η δυσαρέσκεια με το σχήμα και το μέγεθος του σώματος που παρατηρείται στην νευρική ανορεξία.

Σε ό, τι αφορά την εικόνα του σώματος εκδηλώνονται ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές κατά τις οποίες ένα άτομο

-Ελέγχει με εμμονή διαρκώς την αντανάκλασή του σε καθρέφτες σε τζαμαρίες ή βιτρίνες

-Μπορεί να μην αντέχει να κοιτάει την αντανάκλασή του ή να βλέπει τον εαυτό του σε φωτογραφίες.

-Προσπαθεί να καμουφλάρει το φανταστικό ψεγάδι φορώντας φαρδιά ρούχα ή υιοθετώντας συγκεκριμένη στάση σώματος, πχ καμπούριασμα

-Ακουμπάει πολύ συχνά το σημείο όπου πιστεύει ότι εντοπίζεται το σημάδι

-Γίνεται εχθρικό χωρίς πραγματικό λόγο με τους άλλους ιδίως με άτομα του αντίθετου φύλου

-Αναζητά διαρκώς επιβεβαίωση από τους κοντινούς του ανθρώπους

-Καταφεύγει σε υπερβολικές δίαιτες ή άσκηση

-Αυτοτραυματίζεται

-Συγκρίνει διαρκώς τον εαυτό του με τους άλλους ως προς τη γενική του εμφάνιση

-Χρησιμοποιεί τεχνικές απόσπασης της προσοχής από το πρόβλημα φορώντας πολύ εκκεντρικά ρούχα ή αξεσουάρ

-Αποκτά εμμονή με την πλαστική χειρουργική ή με άλλες διαδικασίες αλλά δεν ικανοποιείται ιδιαίτερα με το αποτέλεσμα. Μάλιστα σε πολύ ακραίες περιπτώσεις το άτομο επιχειρεί και μόνο του να επέμβει στο σώμα του.

(...) Έρευνες έχουν εντοπίσει τα σημεία του σώματος στα οποία εστιάζονται περισσότερο οι ασθενείς με δυσμορφοβία. Το 22% των ασθενών έχουν εμμονή με το βάρος, το 22% με την κοιλιά τους το 21% με το στήθος τους και το 20% με τους μηρούς.

Διαπιστώνεται ότι είναι λεπτή η διαχωριστική γραμμή που ξεχωρίζει τη δυσμορφοβία από τις διαταραχές πρόσληψης τροφής. Σε ορισμένες από τις διαταραχές πρόσληψης τροφής υπάρχουν στοιχεία δυσμορφοβίας καθώς τα άτομα διακατέχονται από ισχυρές εμμονές με το βάρος και το μέγεθος του σώματός τους. Ο ειδικός θα πρέπει να είναι σε θέση να διαπιστώσει μέσα από τη συμπτωματολογία αν το άτομο είναι δυσμορφοβικό ή αν εμπλέκεται και σε άλλες συμπεριφορές που σχετίζονται με τη διατροφή.

Εξιδανίκευση: Το μεγάλο λάθος της γυναίκας στον έρωτα

Οι σχέσεις των ανθρώπων εμφανίζονται να είναι σύνθετες, ενίοτε περίεργες και ευαίσθητες όμως δεν έπαψαν στιγμή να είναι απλές στην ουσία τους. Όταν δύο άνθρωποι, ανεξαρτήτου φύλου, αναπτύσσουν αισθήματα ο ένας για τον άλλον τότε αυτομάτως δημιουργείται ανάμεσα τους μία σχέση η οποία μπορεί να έχει χροιά ερωτική, φιλική, εργασιακή κ.α.

Στις ερωτικές - συντροφικές σχέσεις, οι άνθρωποι αισθάνονται πιο ευάλωτοι γιατί «ανοίγουν τη ψυχή τους» και επενδύουν συναισθηματικά περισσότερο από κάθε άλλη σχέση. Ένα από τα μεγαλύτερα λάθη που κάνουμε στις σχέσεις με τους «δικούς μας ανθρώπους» είναι η εξιδανίκευση. Όντας παρασυρμένοι από έντονα συναισθήματα, πολλές φορές τοποθετούμε τους/τις συντρόφους μας σε θρόνο και έκτοτε ξεκινά μία ανισορροπία στην σχέση η οποία είναι ψυχοφθόρα και κουραστική.

Το συγκεκριμένο φαινόμενο συναντάται περισσότερο στις γυναίκες γιατί φαίνεται να έχουν μία έμφυτη εσωτερική ανάγκη να θαυμάζουν το ταίρι τους και να υποτιμούν τις δυνατότητες τους. Οι άντρες, από την άλλη μεριά, λόγω εγωισμού και ανταγωνιστικότητας, δείχνουν να απολαμβάνουν τη «θεοποίηση» οπότε α-συνειδητά υποκινούν αυτή την ανισορροπία στην σχέση.

Η εξιδανίκευση του/της συντρόφου σε μία σχέση προκαλεί αισθήματα άγχους, ανασφάλειας, ζήλιας, φόβου απώλειας και έλλειψη αυτοπεποίθησης στον/ην μη θεοποιημένο σύντροφο. Η συνέπεια αυτών είναι ένας διαρκής αγώνας ικανοποίησης των επιθυμιών και αναγκών του/της θεοποιημένου συντρόφου εις βάρος της ψυχικής υγείας και ηρεμίας του άλλου.

Οι θρόνοι κρύβουν όνειρα τα οποία πολλές φορές δεν έχουν αντίκρισμα και προκαλούν αισθήματα απογοήτευσης και θλίψης. Ενώ ταυτόχρονα οι θρόνοι δημιουργούν απαιτήσεις οι οποίες προκαλούν μονόπλευρες, συνήθως, υποχωρήσεις και φθορές τόσο στην ίδια την σχέση όσο και στα εμπλεκόμενα άτομα. Οι θρόνοι και οι θεότητες είναι μόνο για τα παραμύθια και τις ιστορίες, στην πραγματικότητα οι άνθρωποι είμαστε όλοι ίσοι και έχουμε κοινό δικαίωμα στην αγάπη.

Ο θρόνος προκαλεί εμπόδια στις σχέσεις των ανθρώπων οπότε ας προσπαθήσουμε να δούμε αληθινά τη ψυχή του/ της συντρόφου μας και να μη δημιουργούμε μύθους… Η πραγματική ευτυχία σε μία σχέση έρχεται όταν υπάρχει αλήθεια!

Η ψυχή στην Αρχαία Ελλάδα, και η Αγία κόρη

«Λέγουν ότι η ψυχή του ανθρώπου είναι αθάνατος και άλλοτε μεν τελειώνει, οπότε λέγομε ότι ο άνθρωπος αποθνήσκει, άλλοτε δε πάλιν γεννάται, ποτέ όμως δεν χάνεται»
ΜΕΝΩΝ-ΠΛΑΤΩΝ

Για τους Έλληνες όπως αποδεικνύεται και από τον μύθο των Ελευσίνιων μυστηρίων, η μεταθανάτια ζωή ήταν δεδομένη, λόγω του αιώνιου τμήματος που υπήρχε μέσα στον άνθρωπο. Σύμφωνα με την Ορφική θεολογία η ψυχή επιβιώνει του σωματικού θανάτου, και μετενσαρκώνεται ξανά σε ένα νέο σώμα.

Υποστήριζε ότι γίνονται πολλές ενσαρκώσεις έως ότου η ψυχή δεν θα χρειάζεται πια να ξανά-ενσαρκωθεί, καθώς θα ενωθεί με την παλαιότερη καθαρή της κατάσταση. Ο μύθος του Κάστορα και του Πολυδεύκη χαρακτηρίζει την πίστη αυτή. Τα δύο αδέλφια ζούσαν εναλλάξ. Όταν ζούσε ο ένας πέθαινε ο άλλος. Στον μύθο αυτό τα δύο αδέλφια αντιπροσώπευαν τα ανώτερο και το κατώτερο εγώ, που δεν μπορούν να είναι και τα δύο«ζωντανά» ταυτόχρονα. Ο Πλούταρχος μας εξηγεί στο ακόλουθο απόσπασμα το ταξίδι της ψυχής:

«Γνωρίζουμε πως η ψυχή είναι άφθαρτη και θα πρέπει να την σκεπτόμαστε σαν ένα πουλί εγκλωβισμένο. Αν μείνει για πολύ χρόνο στο σώμα και εξοικειωθεί με τούτη την ζωή σαν αποτέλεσμα κάθε είδους εμπλοκής και συνήθειας, θα λάμψει ξανά μέσα σε ένα σώμα μετά από αλλεπάλληλες γεννήσεις και δεν θα πάψει ποτέ να εμπλέκεται στα πάθη και στις τύχες αυτού του κόσμου», ενώ ο «Πυθαγόριος» Εμπεδοκλής δήλωνε για αυτούς που αμφέβαλαν για την προΰπαρξη της ψυχής:

«Άφρονες και αγνοούντες είναι και με την σκέψη τους μακριά δεν φτάνουν, αυτοί που υποθέτουν πως εκείνο που δεν υπήρχε μπορεί να υπάρξει, ή πως εντελώς να πεθάνει κάτι μπορεί , και παντελώς να εξαφανιστεί. Αδύνατον αρχή να γίνει από την Μη ύπαρξη. Αδύνατον επίσης η ύπαρξη στο τίποτε να σβήσει, διότι εκεί όπου μία ύπαρξη οδηγείτε, εκεί θα συνεχίσει να είναι. Ποτέ κανένα μην πιστέψετε που καθοδηγούμενος εις τα θέματα αυτά υπήρξε, ότι τα πνεύματα των ανθρώπων ζουν μόνο όσο η αποκαλούμενη ζωή κρατά. Ότι μονάχα τότε ζούνε, όσοι απολαμβάνουν τις χαρές και τις λύπες τους, ή ότι προτού να γεννηθούν και αφού πεθάνουν, αυτοί είναι ένα τίποτα…».

Ο Ερμής ο Τρισμέγιστος σε έναν από τους σοφούς διάλογους του εξηγεί ότι τα πάντα είναι κίνηση, και ότι θάνατος είναι η αλλαγή μιας κατάστασης σε μία άλλη:

«-Δεν παθαίνουν πατέρα τα ζωντανά όντα στον κόσμο, μολονότι αποτελούν τμήματα του κόσμου;

- Σώπα, παιδί μου, γιατί κινδυνεύεις να παραπλανηθείς από την ονομασία του φαινομένου. Τα ζωντανά όντα δεν πεθαίνουν.. Απλώς καθώς είναι σύνθετα σώματα, διαλύονται. Η διάλυση αυτή δεν είναι θάνατος, αλλά διάλυση ενός μίγματος. Και αν πρόκειται να διαλυθούν, δεν καταστρέφονται, αλλά ανανεώνονται. Τι είναι στα αλήθεια, η ενέργεια της ζωής: Δεν είναι η κίνηση; Ή τι υπάρχει στον κόσμο που μένει ακίνητο; Τίποτε, παιδί μου.-Αλλά πατέρα η Γη τουλάχιστον δεν φαίνεται να είναι ακίνητη;-Όχι παιδί μου. Κατά αντίθεση προς όλα τα όντα, που φαίνεται σταθερή, αυτή υπόκειται σε πλήθος κινήσεων. Δεν θα ήταν ανόητο να υποτεθεί ότι η τροφός όλων των όντων θα πρέπει να είναι ακίνητη, αυτή που είναι η αιτία της γέννησης όλων των όντων , αυτή που γεννάει όλα τα πράγματα; Χωρίς κίνηση πράγματι είναι αδύνατον εκείνο που γεννάει να γεννήσει οτιδήποτε…

Μάθε λοιπόν ότι όλα τα πράγματα στον κόσμο μηδενός εξαιρουμένου βρίσκονται εν κινήσει, είτε ελαττούμενα είτε αυξανόμενα. Και ότι εκείνο που βρίσκεται σε κίνηση, βρίσκεται στην ζωή, χωρίς να είναι ανάγκη κάθε ζωντανό ον να διατηρεί την ταυτότητα του. Χωρίς αμφιβολία παιδί μου, ο κόσμος όταν τον δεις στο σύνολο του είναι ακίνητος, αλλά τα μέρη του βρίσκονται όλα σε κίνηση, χωρίς ωστόσο, τίποτε να χάνεται ή να καταστρέφεται…»

Χαρακτηριστικό της πίστης στην μετενσάρκωση είναι η πληροφορία μας διασώζεται από τον Διογένη τον Λαέρτιο , ότι ο Πυθαγόρας θυμόταν προηγούμενες ενσαρκώσεις του:

«Κάποτε είχα υπάρξει σαν Εύφορβος και τραυματίστηκα από τον Μενέλαο στην άλωση της Τροίας και πέθανα. Σε εκείνη τη ζωή συνήθιζε να λέει ότι πριν ήταν ο Αιθαλίδης και είχε λάβει σαν δώρο από τον Ερμή την μνήμη των ενσαρκώσεων του….».

Για τον Πλωτίνο, η Ψυχή έχει τρεις υποστάσεις. Ζει με τον Νου και διάμεσων του Νου ενώνεται με το Ένα. Το άλλο τμήμα της αυτό που κοιτάζει προς τον βυθό (ύλη-γη), είναι υπεύθυνο για τη δημιουργία των σωμάτων. Όμως και αυτό το τμήμα ποτέ δεν χάνει την επαφή του με τον Νου. Βρίσκεται ανάμεσα στον Νου και τις αισθήσεις. Η ψυχή είναι η ενδιάμεση αιτία των αισθήσεων και ο εκπρόσωπος του Νου, η οποία έχει την δυνατότητα να υπερυψώνεται πάνω από την λογική, εφόσον προέρχεται από τον Νου και την Παγκόσμια Ψυχή, αλλά και γιατί ένα τμήμα της παραμένει πάντοτε στους κόλπους του Νου. H ψυχή είναι η παραγωγική δύναμη του κόσμου, ενεργεί σε διαφορετικά επίπεδα και με διαφορετικούς τρόπους, παράγοντας έτσι διαδοχικά πυκνότερες εικόνες ή αντανακλάσεις του εαυτού της, εμψυχωμένες όμως με όλο και λιγότερη δύναμη.

Το χαμηλότερο σημείο της εκδήλωσης της σχηματίζει τον κόσμο της ύλης και των σκιών της σπηλιάς του Πλάτων, όπου η δύναμη της συνείδησης είναι ανύπαρκτη, βυθισμένη στην αδράνεια και στον λήθαργο της ύλης. Στο χαμηλότερο επίπεδο της ζωής, οι ατομικές ψυχές έχουν έντονη την τάση της χωριστικότητας και της απομόνωσης. Αυτή η χωριστικότητα, για τον Πλωτίνο, είναι το αμάρτημα της ανθρώπινης ψυχής, το οποίο και πληρώνει αφενός στον μεταθανάτιο Άδη και αφετέρου μετενσαρκωμένη σε σώματα που ταιριάζουν όσο το δυνατό καλύτερα στις ποιότητές της. Για τον Πλάτωνα, η ψυχή είναι αθάνατη, επειδή ό,τι κινείται αιώνια είναι αθάνατο, και πραγματικό. Αντίθετα ότι είναι κινούμενο από κάτι άλλο, όταν παύει να έχει κίνηση, παύει να έχει και ζωή. Αυτό όμως που κινείται από τον εαυτόν του, είναι και η πηγή και η αρχή της κίνησης, επομένως ενέχει την αρχή της ζωής. Η ψυχή ως κάτι το αυτοκινούμενο, είναι η αρχή της κίνησης και είναι αθάνατη και άφθαρτη. Στον διάλογο του Μένων του Πλάτων ο Σωκράτης δηλώνει:

«Έχω ακούσει Μένων, λέει, σοφούς άνδρες και γυναίκες να μιλάνε για τα θεία πράγματα. Είναι ιερείς και ιέρειες που ξέρουν για ποια πράγματα μιλάνε. Τα λέει ακόμα και ο Πίνδαρος και πολλοί άλλοι από τους ποιητές που είναι θείοι. Και θα σου τα αποκαλύψω βέβαια, αλλά εσύ θα κρίνεις αν είναι σωστά ή όχι. Λένε λοιπόν ότι η ψυχή του ανθρώπου είναι αθάνατη, η οποία (μπορεί βέβαια να) τελευτά - αυτό δηλαδή που ονομάζουμε θάνατο - αλλά ξαναγεννιέται και ποτέ δε χάνεται. Πρέπει όμως να διαβιώνει κανείς όσο πιο αγνά μπορεί. Και υπάρχει σοβαρός λόγος γι' αυτό.

Γιατί όσοι θα αποτίσουν προς την Περσεφόνη τις ποινές του παλαιού της πένθους αυτών τις ψυχές μετά από εννέα χρόνους (κύκλους ύπαρξης),στον πάνω ήλιο ανεβάζει. Και από αυτές (τις εξαγνισμένες ψυχές όταν επανενσαρκωθούν) προέρχονται οι λαμπροί βασιλιάδες και εκείνοι που εξελίσσονται ταχύτατα σε δυνατούς χαρακτήρες και σε μεγάλους σοφούς. Και μετά από αυτό (τον αλτρουιστικό άθλο, μπορεί να) αποκαλούνται αγνοί ήρωες».

Για τους Έλληνες λοιπόν ο άνθρωπος είναι τρις-υπόστατος, Σώμα ή ύλη, Ψυχή και Νους, κατά αντιστοιχία του κοσμικού τρίπτυχου Χάος, Θεός, κόσμος. Ο νοητικός κόσμος, ο Ψυχικός ή αστρικός και ο αιθερικός φυσικός κόσμος συνδέονται με τις τρεις υποστάσεις του Δία ή Ζήνα, οι οποίες αντιστοιχούν στον Ουράνιο Δία, τον χθόνιο Πλούτωνα και τον υδάτινο Ποσειδώνα. Ο πρώτος κυβερνούσε τα Ηλύσια πεδία, ο δεύτερος τον Άδη, και ο τρίτος τον ενεργειακό ωκεανό, όπου διαδραματίζεται η φυσική μας ύπαρξη. Μετά θάνατον το πνεύμα ή ο Νους του ανθρώπου πήγαινε στα Ηλύσια πεδία, το Είδωλο πήγαινε στον Άδη, και το σώμα διαλυόταν με τον φυσικό θάνατο. Έτσι το «είδωλο» είναι το «ενσαρκωμένο εγώ», το φυσικό σώμα και η προσωπικότητα.

Ο«Δαίμων» είναι το πνεύμα ο πραγματικός εαυτός που είναι ο συνδετικός κρίκος του καθενός με τον Θεό. Τα μυστήρια σαν σκοπό είχαν να βοηθήσουν τον μυημένο να καταλάβει ότι το «είδωλο», ήταν ένας απατηλός εαυτός και πως η πραγματική του ταυτότητα είναι ο «αθάνατος Δαίμων».Σύμφωνα με την μυθολογία, ο Κάτω Κόσμος βρισκόταν πέρα του Ωκεανού που έζωνε τη γη. Η ψυχή του νεκρού πέρναγε τρεις ποτάμιες διόδους, τον Αχέροντα, τον Κώκυτο, τον Πυριφλεγέθοντα και διέσχιζε με βάρκα την Αχερουσία Λίμνη. Το βασίλειο του Άδη ήταν ένας τόπος σκοτεινός όπου κυβερνούσε μαζί με τη σύζυγό του Περσεφόνη και δίκαζε τις ψυχές των νεκρών με τη βοήθεια τριών δικαστών, του Μίνωος, του Αιακού και του Ραδαμάνθυος. Ο Πλάτωνας μας περιγράφει μέσω της ιστορίας του Ήραντα την μεταθανάτια εμπειρία και την κρίση της ψυχής.:

«Σκοτώθηκε στη μάχη. Δέκα μέρες αργότερα, όταν απομάκρυναν τα πτώματα των νεκρών που ήδη είχαν σαπίσει, βρήκαν το πτώμα του, που ήταν εντελώς άθικτο και το μετέφεραν στην πατρίδα του για να ταφή.

Στη δωδέκατη μέρα μετά τον θάνατο του, καθώς ήταν ξαπλωμένο το πτώμα πάνω στην νεκρική πυρά, ο Ήραντας επέστρεψε στην ζωή και διηγήθηκε τι είδε στον άλλο κόσμο. Είπε ότι, όταν η ψυχή του εγκατέλειψε το σώμα του πήγε ταξίδι με πολυπληθή παρέα και έφτασε σε ένα μυστηριώδες μέρος όπου υπήρχαν δυο ανοίγματα στη γη. Ήταν κοντά το ένα στο άλλο και ακριβώς από πάνω τους ήταν άλλα δύο ανοίγματα στον ουρανό. Ανάμεσα στα δύο ζεύγη ανοιγμάτων, ήταν δικαστές καθισμένοι, που διέταζαν τους δίκαιους, αφού τους έκριναν και έγραφαν τις αποφάσεις στο στήθος τους, να ανέβουν στον ουρανό από τα δεξιά. Κατά ανάλογο τρόπο, οι άδικοι αναγκάζονταν να κατέβουν στη γη από αριστερά. Και εκείνοι είχαν γραμμένες τις αποφάσεις πάνω τους, αλλά στις πλάτες και όχι στα στήθη τους.»

Ανάμεσα στους μύθους που αναφέρονται στην ζωή μετά τον θάνατο, ήταν και ο μύθος του Ταντάλου. Ο Τάνταλος είχε καταδικαστεί να βασανίζεται από ακόρεστη δίψα στον Άδη. Νερό υπήρχε παντού γύρω του, όταν όμως προσπαθούσε να πιει, το νερό απομακρύνονταν. Το ίδιο συνέβαινε και με τα φρούτα, όταν άπλωνε τα χέρια να τα πιάσει αυτά ανέβαιναν τόσο ψηλά που δεν τα έφτανε. Ο μύθος σήμαινε ότι όσοι πέθαιναν γεμάτοι επιθυμίες, μετά τον θάνατο οι ίδιες κατώτερες αυτές γήινες επιθυμίες τον κρατούσαν στα κατώτερα πεδία, αφού προσπαθούσε μάταια να τις ικανοποιήσου. Ο Πλάτων στον Φαίδων γράφει σχετικά με το θέμα:

«Κάθε ηδονή ή λύπη σαν με καρφί προσηλώνει την ψυχή εις το σώμα και οιονεί δια περόνης καρφώνει και καθιστά αυτήν σωματοειδή, και την κάνει να νομίζει ότι εκείνα είναι αληθή, όσα και το σώμα νομίζει αληθή. Διότι εξ’ αιτίας του ότι φρονεί τα ίδια προς το σώμα και δια αυτά χαίρει, αναγκάζεται, νομίζω, και ομοίους τρόπους να έχει προς το σώμα και ομοίως να τρέφεται και αναγκάζεται να είναι τοιαύτη, ώστε να μην έλθει ποτέ καθαρά εις τον Άδη, αλλά να πίπτει εις άλλο σώμα και τρόπον τινά σπειρόμενη να φύεται αλλού, και ως εκ τούτου να στερείται της κοινωνίας του θείου, του καθαρού και του απλού».

Ο άνθρωπος λοιπόν κρίνεται για τις πράξεις του και δικάζεται, όπως διαβεβαιώνει και ο Δημόκριτος:

«Όποιος δεν δώσει σ' αυτόν που ζητά, δεν θα λάβει όταν ζητήσει».

Ας δούμε πως η Ελληνική μυθολογία περιγράφει την δράση των δυνάμεων της ανταποδιτικότητας. Σύμφωνα με τον Πίνδαρο, πρώτη σύζυγος του Δία υπήρξε η Θέμιδα αδελφή της οποίας ήταν η Μνημοσύνη. Η Θέμιδα αντιπροσώπευε την ιδέα της δικαιοσύνης, ήταν ο αντιπρόσωπος της παγκόσμιας τάξης και αρμονίας, η υπεύθυνη Θεά για την καταστολή κάθε υπερβολής και τη συγκράτηση του ανθρώπου στα όρια της Φύσης και της ορθότητας, μέσω της φοβερής Νεμέσεως, που είναι το εκτελεστικό όργανο της Θέμιδος. Η Θέμιδα είχε ως κόρες τις τρεις Μοίρες την Κλωθώ την Λάχεσης και την Ατραπό, οι οποίες μοίραζαν στους ανθρώπους τα καλά και τα κακά σύμφωνα με τον Ησίοδο.

Οι μοίρες αντιπροσώπευαν την δύναμη του πεπρωμένου η οποία κυριαρχούσε στην ανθρώπινη ζωή. Η Άτροπος αντιπροσώπευε το παρελθόν, η Λάχεσις το Μέλλον, και η Κλωθώ η οποία έκλωθε τις πράξεις και τις συνέπειες τους, το παρόν. Η εξουσία τους ήταν τόσο μεγάλη ώστε ούτε ο Δίας δεν μπορούσε να την αμφισβητήσει. Το πεπρωμένο ήταν ο ανυπέρβλητος νόμος που κυβερνούσε το σύμπαν. Στην ανατολική φιλοσοφία ο νόμος της δράσης και της αντίδρασης, της αιτίας και του αποτελέσματος, που είναι η αρχή της ανταποδιτικής δικαιοσύνης, ονομάζεται Κάρμα.

Σύμφωνα με την Μπλαβάτσκυ καμία αιτία δεν είναι χωρίς συνέπεια από την μικρότερη έως την μεγαλύτερη, από την κοσμική κίνηση, έως την κίνηση του ανθρώπινου χεριού και καθώς το όμοιο παράγει όμοιο, το «Κάρμα» είναι ο αόρατος νόμος ο οποίος σοφά, ισόποσα και διακριτικά ταιριάζει κάθε αποτέλεσμα στην αιτία του εξισορροπώντας έτσι την υπάρχουσα ανισορροπία.

Ο νόμος αιτίου-αποτελέσματος είναι ο μηχανισμός που κρατά την ισορροπία του μακρόσκοσμου και του μικρόκοσμου και ελέγχει την εξάπλωση του σύμπαντος και του ανθρώπου. Σύμφωνα με το νόμο της αιτιότητας, το οτιδήποτε συμβαίνει, γίνεται για κάποια απόλυτη ανάγκη. Κάθε γεγονός έχει την αιτία του, και κάτω από τις ίδιες συνθήκες οι ίδιες αιτίες παράγουν τα ίδια αποτελέσματα. Επομένως, τα γεγονότα συνδέονται με αναγκαίους και παγκόσμιους νόμους, όπως χαρακτηριστικά λέει και ο Αισχύλος :

«Υπάρχει το άγρυπνο βλέμμα του Νόμου που παρατηρεί τα πάντα».

Ο μύθος του Έρωτα και της ψυχής είναι μία όμορφη παραβολή της περιπέτειας της ψυχής στο ταξίδι της από την θεϊκή μονάδα στην ύλη. Ο έρωτας σε αυτόν τον μύθο συμβολίζει τον ανώτερο εαυτό, το αθάνατο πνεύμα του ανθρώπου, ενώ η ψυχή είναι το κατώτερο«εγώ», η οποία μένει στο πανέμορφο παλάτι που είναι το ανθρώπινο σώμα.

Σύμφωνα με τον μύθο, η ψυχή ήταν κόρη βασιλιά εξαίσιας ομορφιάς, και είχε δύο αδελφές. Οι αδελφές της ψυχής είχαν βρει συζύγους, ενώ η ίδια λόγω της σπάνιας ομορφιάς της φόβιζε τους άντρες. Ο πατέρας της απελπισμένος ρώτησε το μαντείο τι έπρεπε να κάνει για να βρει γαμπρό στην κόρη του Ψυχή, και το μαντείο απάντησε ότι θα έπρεπε να την στολίσουν σαν νύφη και να την αφήσουν σε ένα βράχο, όπου θα ερχόταν ένα τέρας να την κάνει δική του, όπως και έγινε.

Η Ψυχή μόνη στον βράχο αισθάνθηκε ένα άνεμο να την σηκώνει ψηλά και να την παρασύρει στον ουρανό, σε μία κοιλάδα όπου την πήρε ο ύπνος. Όταν ξύπνησε κατάλαβε ότι βρισκόταν σε ένα παλάτι από χρυσό και μάρμαρο. Επισκέφτηκε όλα τα δωμάτια και εκεί την δέχονταν φωνές που της αποκάλυπταν ότι ήταν σκλάβες της. Το βράδυ αισθάνθηκε δίπλα της μία παρουσία. Ήταν ο σύζυγος της για τον οποίο είχε μιλήσει το μαντείο, και ο οποίος δεν φαινόταν τελικά τόσο τερατώδης όσο φοβόταν, παρότι δεν μπορούσε να τον δει. Την προειδοποίησε μάλιστα ότι εάν προσπαθούσε να τον δει θα τον έχανε για πάντα.

Αυτό συνεχίστηκε για αρκετές εβδομάδες, δηλαδή την ημέρα ήταν μόνη στο γεμάτο φωνές παλάτι, ενώ το βράδυ αντάμωνε τον άντρα της. Ήταν πολύ ευτυχισμένη, κάποτε όμως επιθύμησε την οικογένεια της, οι οποίοι νόμιζαν ότι είχε πεθάνει. Ζήτησε την άδεια από τον σύζυγο της και αυτός της επισήμανε τους κινδύνους της απουσίας της, η Ψυχή όμως επέμενε και τελικά τα κατάφερε. Ο άνεμος την μετέφερε ξανά στον βράχο, και κατόπιν επέστρεψε στο πατρικό της.

Όταν οι αδελφές της διαπίστωσαν την ευτυχία της αδελφής τους ζήλεψαν, και όταν έμαθαν ότι δεν είχε δει ποτέ το πρόσωπο του συζύγου της, την έπεισαν να κρύψει την νύχτα όταν θα επέστρεφε κοντά του και να κοίταγε κρυφά το πρόσωπο του. Όταν η ψυχή έπραξε τα συμφωνηθέντα, έκπληκτη ανακάλυψε ότι δίπλα της κοιμόταν ένας όμορφος έφηβος ο Έρωτας. Τρέμοντας από την συγκίνησε μία σταγόνα από το λάδι του λύχνου έπεσε πάνω στον Έρωτα και τον ξύπνησε. Όπως την είχε όμως προειδοποιήσει ο Έρωτας έφυγε αμέσως, και δεν ξαναγύρισε ξανά. Χωρίς την προστασία του συζύγου της και λόγω της ομορφιάς της η Αφροδίτη την έκλεισε στο παλάτι της και την βασάνιζε με διάφορους τρόπους, και στο τέλος την υποχρέωσε να κατέβει στον κάτω κόσμο και να ζητήσει από την Περσεφόνη ένα φιαλίδιο με το νερό την νιότης.

Στον δρόμο της επιστροφής όμως η Ψυχή άνοιξε το απαγορευμένο μπουκάλι με το νερό της νιότης και αμέσως έπεσε σε βαθύ ύπνο. Ο σύζυγος την έρωτας όμως δεν μπορούσε να την ξεχάσει και όταν την είδε την ξύπνησε με τα βέλη του και ζήτησε από τον Δία να παντρευτεί την θνητή Ψυχή, όπως και έγινε για να ζήσουν μαζί για πάντα. Η Μετενσάρκωση δεν είναι βέβαια μια διδασκαλία που εμφανίζεται μόνο στην θεολογική σκέψη των Αρχαίων Ελλήνων. Είναι μία πίστη που υπήρχε και σε πολλές άλλες θρησκείες και χώρες, όπως, στην Ινδία στην Αίγυπτο και άλλου.

Το Ινδικό έπος «Μπαγκαβάτ Γκιτά», για παράδειγμα αναφέρει:

«Είπαν οι σοφοί, φθαρτά είναι τα σώματα και μόνο. Η ψυχή τους είναι άφθαρτη και αμέτρητη. Που ανθρώπου νους δεν νοιώθει, γιατί αυτή είναι απεριόριστη. Και εκείνος που νομίζει πως σκοτώνει η ψυχή, και ο άλλος που πιστεύει πως σκοτώνεται αυτή, και οι δύο τίποτε δεν ξέρουν. Γιατί η άφθαρτη ψυχή ούτε φθείρεται ούτε φθείρει. Δεν γεννιέται δεν πεθαίνει ούτε και ξαναγεννιέται μία που δεν γεννήθηκε ποτέ. Είναι αγέννητη και αρχαία και παντοτινή και αιώνια Κι ούτε ποτέ λιγοστεύει, ούτε και μπορεί να αλλάξει, ούτε αν σκοτωθεί το σώμα, χάνεται κι αυτή μαζί του. Την ψυχή όποιος πιστεύει πως είναι άφθαρτη και αιώνια, πως ποτέ δεν γεννηθεί, ούτε και άλλαξε ποτέ, πως μπορεί πια να νομίζει πως αυτός θα τη σκοτώσει, ή πως θα σταθεί αιτία του χαμού μιας ψυχής. Όπως κάθε άνθρωπος αφήνει τα φορέματα του τα παλιά για να πάρει άλλα καινούργια, Έτσι και η ψυχή πετάει τα παλιά τα σώματα της και άλλα ντύνεται καινούργια, την ψυχή σπαθί δεν κόβει, ούτε φωτιά την καίει. Νερό δεν την μαλακώνει, ούτε την ξεραίνει αγέρας. Για αυτό τη λένε άκοπη, άκαυτη και αμαλάκωτη, αμάραντη και αχάλαστη, και ολούθε πως περνάει Άναρχη και αμετάβλητη, αόρατη, ανείπωτη, απάτητη τέτοια σαν ξέρεις την ψυχή δεν πρέπει να λυπάσαι»..

Ο Άραβας ποιητής και φιλόσοφος Τζαλαλουντίν Ρούμι (13ος αιώνας μ.χ) περιγράφει την κοσμική διαδικασία της εξέλιξης της ψυχής με τα ακόλουθα λόγια:

«Πέθανα ορυκτό και έγινα φυτό. Πέθανα φυτό και έγινα ζώο. Πέθανα ζώο και έγινα άνθρωπος. Γιατί να φοβηθώ; Πότε ήμουν κάτι λιγότερο με τον θάνατο; Κι όμως άλλη μία φορά θα πεθάνω σαν άνθρωπος για να υψωθώ στους ευλογημένους Αγγέλους. Ακόμα και από την αγγελικότητα, πρέπει να προχωρήσω πιο πέρα. Όλοι εκτός από τον Θεό πεθαίνουν. Όταν θυσιάσω την αγγελική ψυχή μου θα γίνω αυτό που κανένα μυαλό δεν σκέφτηκε..»

H χριστιανική εκκλησία δεν αποδέχεται την μετενσάρκωση με βάση την απόφαση του συμβουλίου της Νίκαιας το 325 μ.χ, όπου και αποφασίστηκε ποια βιβλία θα αποτελούσαν την βίβλο που ξέρουμε σήμερα, ενώ πλήθος άλλων χριστιανικών βιβλίων καταστράφηκαν για να μην υπάρξει σύγχυση.
(Είναι χαρακτηριστικό ότι το 325 στην σύνοδο της Νίκαιας η συμμετοχή της Χριστιανικής Ελλάδας ανέρχεται μόλις σε τρεις επισκόπους επί συνόλου 318).

Έτσι τα πρώτα χρόνια του Χριστιανισμού οι Πατέρες της εκκλησίας δεν συμφωνούσαν οι μεταξύ τους σχετικά με τη φύση και το πεπρωμένο της ψυχής. Ο Κέλσος αναφέρει για παράδειγμα, ότι οι Χριστιανοί τροποποιήσαν τρεις ή τέσσερις φορές τα κείμενα τους έτσι ώστε να δυσκολέψουν όλους όσους ασκούσαν κριτική την Εποχή εκείνη, ενώ ο Ωριγένης δήλωνε :

«Είναι ένα αποδεκτό γεγονός σήμερα πως υπάρχει μια μεγάλη ποικιλία μεταξύ των χειρόγραφων, που οφείλεται άλλοτε στην απροσεξία των γραφέων ή στην διεστραμμένη αυθάδεια μερικών ανθρώπων να διορθώνουν τα κείμενα ή ξανά στο γεγονός όπου υπάρχουν κάποιοι που προσθέτουν ή διαγράφουν όπως τους ευχαριστεί, βάζοντας τους εαυτούς τους ως διορθωτές» .

Ο Χριστός επίσης είχε πει, ότι εάν κάποιος δεν γεννηθεί ξανά, δεν μπορεί να γνωρίσει την βασιλεία του Θεού. Τότε ο Νικόδημος μην καταλαβαίνοντας τον ρώτησε εάν είναι ποτέ δυνατόν ένας άνθρωπος μπορεί να μπει δεύτερη φορά σε μήτρα o Χριστός του απάντησε:

«..Εκτός και εάν κάποιος γεννηθεί από νερό και πνεύμα , δεν μπορεί να εισέλθει στο βασίλειο του Θεού. Αυτό που γεννήθηκε από σάρκα είναι σάρκα, και αυτό που γεννήθηκε από πνεύμα είναι πνεύμα».

Εξετάζοντας έτσι τις απόψεις των πρώτων Χριστιανών θεολόγων διαπιστώνουμε πως υπάρχει σαφή επίδραση του Πλάτων και του Πυθαγόρα.

Ο μάρτυρας Ιουστίνος (100-165 μ.Χ.), δέχεται ότι οι ψυχές ενσαρκώνονται πολλές φορές σε διάφορα ανθρώπινα σώματα, χωρίς κάθε φορά ο άνθρωπος να θυμάται τις προηγούμενές του ενσαρκώσεις. Αν η ζωή του ανθρώπου είναι ζωώδης, έλεγε, η ψυχή μπορεί στην επόμενή της ενσάρκωση, να ενσαρκωθεί στο σώμα κάποιου ζώου.

Ο Κλήμης Αλεξανδρείας (150-220 μ.Χ.), έλεγε ότι υπάρχει μια Εσωτερική Χριστιανική διδασκαλία που δεν είναι για όλους. Βάση αυτής, έλεγε ότι και εμείς προϋπήρξαμε σαν ψυχές και ο Χριστός προϋπήρξε, υπάρχει και θα υπάρχει πάντα πάνω στη Γη.

Ο Ωριγένης (185-254 μ.Χ.) έλεγε: «Oι ψυχές που έχουν οι άνθρωποι, είναι αθάνατες και προϋπήρξαν. Τα περί αναστάσεως των ψυχών, είναι σκέψεις αυτών που δεν έχουν εσωτερικές εμπειρίες και χρησιμοποιούν την ανθρώπινη λογική για πράγματα που δεν υπάγονται στο φυσικό πεδίο γνώσης. Οι ψυχές, προϋπήρξαν σε άλλους πνευματικούς κόσμους και μετά από έναν μεγάλο αριθμό ενσαρκώσεων, θα ξαναεπιστρέψουν σ' αυτούς τους ανώτερους κόσμους ..(...)...Κάθε ψυχή υπήρχε από την αρχή. Πέρασε συνεπώς από άλλους κόσμους και θα περάσει μέσα από άλλους ώσπου να φτάσει στην τελική ολοκλήρωση. Έρχεται σε αυτόν τον κόσμο ενδυναμωμένη από τις νίκες ή εξασθενημένη από τις ήττες της προηγούμενης ζωής της.»

Ο Άγιος Αυγουστίνος (354-430 μ.Χ.) υποστήριζε: «Οι ψυχές θα έλθουν κατά την ανάσταση στο σώμα που κάποτε κατοίκησαν, αλλά δεν πηγαίνουν από ένα ανθρώπινο, σε κάποιο άλλο μη ανθρώπινο σώμα».

Ο Συνέσιος (370-430 μ.Χ.): «Η ψυχή, έλεγε, έρχεται στη Γη και κατοικεί μέσα στο σώμα κάποιου ζώου, όπως κάποιος από μας μπαίνει σε ένα πλοίο για να ταξιδέψει. Με τον ίδιο τρόπο κατοικεί και μέσα σε σώματα ανθρώπων. Με αυτόν τον τρόπο, η ψυχή παίρνει εμπειρίες μέσα σε διάφορα σώματα στον υλικό κόσμο και τελικά επιστρέφει στο λιμάνι από το οποίο άρχισε το ταξίδι της, που είναι η Αγκαλιά του Πατέρα, το Βασίλειο των Ουρανών».

Τέλος ο Χαλκίδιος, έλεγε ότι: «οι ψυχές που δεν κατόρθωσαν σε μια τους ενσάρκωση να αποκτήσουν τη Θέωση, έρχονται και ξανάρχονται μέσα σε διάφορα ανθρώπινα σώματα, μέχρι να την αποκτήσουν».

Στην συνέχεια με την παρακμή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, τις καταστροφές των γραπτών κειμηλίων και το κλείσιμο των φιλοσοφικών σχολών, ακολούθησε η εποχή του Μεσαίωνα, που επέτρεψε να κυριαρχήσουν οι απόψεις των Ιερατείων, να διαστρεβλωθούν οι διδασκαλίες, σε βαθμό που να χαθεί το εσωτερικό τους νόημα, και σήμερα τα Ευαγγέλια να περιέχουν πολλές αντιφάσεις και ασάφειες.

Παρόλα αυτά όμως η κληρονομιά της Αρχαίας Ελλάδας έχει μπολιαστεί με την Ορθοδοξία, και όπως αποδεικνύεται οι μνήμες του λαού έχουν επηρεάσει καταλυτικά τα μυστήρια της Ορθοδοξίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η εκκλησία της «Αγίας Κόρης» που βρίσκεται στον Όλυμπο στο χωριό Βροντούτης Πιερίας, όπου έχει ανακαλυφθεί το αρχαιότερο ιερό της θεάς Δήμητρας. Η εκκλησία, η ονομασία της, η τοποθεσία που είναι χτισμένη, ο μαρμάρινος διάκοσμος της, η πηγή που υπάρχει στην εκκλησία, το όνομα του χωριού κοντά στο οποίο βρίσκεται, μαρτυρούν μία ισχυρή - αν μη τι άλλο- αρχαιοελληνική επιρροή.

Όλες οι ενδείξεις μαρτυρούν ότι υπάρχει άμεση σχέση, ανάμεσα στην «Αγία κόρη» και την θεά Περσεφόνη Κόρη της Δήμητρας, πρωταγωνίστριες στον μύθο των Ελευσίνιων μυστήριων. Η Αγία κόρη δεν αναγνωρίζεται επίσημα ως Αγία από την Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία, και δεν υπάρχει ιστορικά κάποια περιγραφή του βίου της (ως Αγίας), παρόλα αυτά τελείται κανονικά η λειτουργία στην εκκλησία από τον ιερωμένο του χωριού Βροντού, και μάλιστα λέγεται ότι είναι θαυματουργή .

Ο θρύλος λέει ότι η Αγία κόρη ήταν ένα εκπληκτικής ομορφιάς κορίτσι που έζησε κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Ο Τούρκος Αγάς την ήθελε για γυναίκα του, και η ίδια για να το σωθεί κατέφυγε στον Όλυμπο Κάποια στιγμή καταδιωκόμενη από τους Τούρκους φτάνει σε ένα σημείο όπου υπήρχε ένας τεράστιος βράχος. Την στιγμή που οι στρατιώτες προσπαθούν να την συλλάβουν ως εκ θαύματος ανοίγει μια είσοδος στον βράχο, και φαίνεται μία σπηλιά, όπου και μπαίνει η κόρη, ενώ ο βράχος αυτόματα ξανασφραγίζει γλιτώνοντας την κόρη από τους διώκτες της. Από μόνος του ο θρύλος είναι σαφώς επηρεασμένος από τον μύθο της Περσεφόνης και την απαγωγή της από τον Πλούτωνα παρά την θέληση της στον κάτω κόσμο.

Το εκκλησάκι είναι απομονωμένο από το χωρίο, κατά τον ίδιο τρόπο που ήταν και τα ιερά της Δήμητρας, καθώς επίσης στην εκκλησία υπάρχει μία πηγή που λέγεται ότι το νερό είναι ιερό και θαυματουργό, όπως συνέβαινε σε πολλά αρχαία ιερά κυρίως της Δήμητρας. Στο εσωτερικό της εκκλησίας υπάρχει ένα δένδρο το όποιο όταν η εκκλησία κατασκευαζόταν δεν πειράχτηκε ούτε καλύφθηκε, και όπως φαίνεται η εκκλησία χτίστηκε γύρω από το δένδρο με προσοχή. Τα δένδρα στην αρχαιότητα έπαιζαν σημαντικό ρόλο στα αρχαία ιερά , ας μη ξεχνάμε επίσης το«δένδρο της γνώσης» κοινό σε όλες τις μυθολογίες.

Στα δέντρα που υπάρχουν γύρω από την εκκλησία υπάρχει το έθιμο οι πιστοί να κρεμάνε σαν τάματα ρούχα και παπούτσια, κάτι που δεν συμβαίνει σε άλλες εκκλησίες. Όπως παραδέχεται και ο ιερωμένος που λειτουργεί στην εκκλησία, η συνήθεια αυτή δεν αποτελεί πρακτική της επίσημης εκκλησίας αλλά, είναι ένα τοπικό έθιμο. Η ημέρα εορτής της εκκλησίας είναι η πρώτη Μαΐου, η ημέρα της γιορτής της άνοιξης και των λουλουδιών. Για τους αρχαίους Έλληνες η άνοιξη και η εφορία της φύσης συμβολιζόταν με τη επιστροφή της Περσεφόνης στην μητέρα της μετά την αναγκαστική παραμονή της του ενός τρίτου του έτους με τον σύζυγο της στον κάτω κόσμο. Υπάρχει και δεύτερη ημέρα εορτής την ημέρα του Αγίου πνεύματος, μία μέρα μετά το «ψυχοσάββατο».

Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, οι νεκροί ονομάζονταν από τους Αθηναίους«Δημήτριοι». Σύμφωνα με την παράδοση, το Πάσχα μαζί με την ανάσταση του Χριστού, έρχονται στην Γη και οι ψυχές των πεθαμένων, και κατόπιν με την Πεντηκοστή οι ψυχές , όπως ακριβώς συνέβαινε και με την Περσεφόνη πρέπει να γυρίσουν στον κάτω κόσμο.

Σήμερα η Αγία Κόρη που βρίσκεται στις παρυφές του Ολύμπου, αποτελεί άμεσο συνδετικό κρίκο του παρελθόντος με το παρόν, και αποδεικνύει πέρα από όποιους θρησκευτικούς ή άλλους φανατισμούς την δυναμική της αρχαιοελληνικής παράδοσης….