Ο Μποντιντάρμα είπε:- Η ουσία του Ντάρμα είναι απόσπαση. Και ο σκοπός εκείνων που ασκούνται είναι η απελευθέρωση από τα φαινόμενα. Τα Σούτρα λένε:' Η απόσπαση είναι φώτιση, επειδή αρνείται τα φαινόμενα '. Βουδότητα σημαίνει επίγνωση. Οι θνητοί των οποίων ο νους αποκτά επίγνωση, φθάνουν στον Δρόμο της Φώτισης, και γι' αυτό ονομάζονται Βούδες. Τα Σούτρα λένε:' Εκείνοι που ελευθερώνονται από όλα τα φαινόμενα, ονομάζονται Βούδες '. Η παρουσία των φαινομένων σαν μη παρουσία δεν μπορεί να γίνει αντιληπτή οπτικά, αλλά μπορεί να γίνει γνωστή μόνο μέσω της σοφίας. Όποιος ακούσει και πιστέψει αυτήν την διδασκαλία, ανεβαίνει στο Μεγάλο Όχημα και εγκαταλείπει τις τρεις περιοχές.
Οι τρεις περιοχές είναι: απληστία, οργή και πλάνη. Η εγκατάλειψη των τριών περιοχών σημαίνει να πάμε από την απληστία, την οργή και την πλάνη πίσω στην ηθικότητα, τον διαλογισμό και την σοφία. Η απληστία, η οργή και η πλάνη δεν έχουν δική του φύση. Εξαρτώνται από τους θνητούς. Και όποιος είναι ικανός να συλλογιστεί, θα δει ότι η φύση της απληστίας, της οργής και της πλάνης είναι η βουδική φύση. Πέρα από την απληστία, την οργή και την πλάνη δεν υπάρχει άλλη βουδική φύση. Τα Σούτρα λένε:' Οι Βούδες έγιναν Βούδες μόνο, ενώ ζούσαν με τα τρία δηλητήρια και τρέφονταν με τον αγνό Ντάρμα '. Τα τρία δηλητήρια είναι: απληστία, οργή και πλάνη.
Το Μεγάλο Όχημα είναι ανώτερο όλων των οχημάτων. Είναι το μεταφορικό μέσον των Μποντισάτβα, οι οποίοι χρησιμοποιούν το κάθε τι χωρίς να χρησιμοποιούν τίποτε και ταξιδεύουν όλη μέρα χωρίς μετακίνηση. Τέτοιο είναι το όχημα των Βουδών. Τα Σούτρα λένε:'Το μη όχημα είναι το όχημα των Βουδών '.
Εκείνος που αντιλαμβάνεται ότι οι έξι αισθήσεις δεν είναι πραγματικές, ούτε οι πέντε συσσωρεύσεις είναι φανταστικές και ότι κανένα πράγμα τέτοιου είδους δεν μπορεί να εντοπιστεί στο σώμα, αυτός κατανοεί την γλώσσα των Βουδών. Τα Σούτρα λένε:' Η σπηλιά των πέντε συσσωρεύσεων είναι η αίθουσα του Ζεν. Το άνοιγμα του εσωτερικού ματιού είναι η πύλη του Μεγάλου Οχήματος '. Τι θα μπορούσε να είναι πιο σαφές;
Η μη σκέψη για τίποτε, είναι Ζεν. Από την στιγμή που θα το μάθεις, τότε το περπάτημα, η ορθοστασία, το κάθισμα ή το ξάπλωμα, το κάθε τι που θα κάνεις, θα είναι Ζεν. Το να μάθεις ότι ο νους είναι κενός, σημαίνει να δεις τον Βούδα. Οι Βούδες των δέκα κατευθύνσεων δεν έχουν νου. Το να δεις τον μη νου, σημαίνει να δεις τον Βούδα.
Το να εγκαταλείψεις τον εαυτό σου χωρίς να μετανιώσεις, είναι η μεγαλύτερη ευσπλαχνία. Το να υπερβείς την κίνηση και την ακινησία, είναι ο ανώτερος διαλογισμός. Οι θνητοί κινούνται συνεχώς, ενώ οι Άρχατ μένουν ακίνητοι. Αλλά ο ύψιστος διαλογισμός ξεπερνάει εκείνον των θνητών και των Άρχατ. Τα άτομα που φθάνουν σε αυτήν την κατανόηση απελευθερώνονται απ' όλα τα φαινόμενα χωρίς προσπάθεια και θεραπεύουν κάθε ασθένεια χωρίς φάρμακα. Τέτοια είναι η δύναμη του μεγάλου Ζεν.
Το να χρησιμοποιείς τον νου για να αναζητήσεις την πραγματικότητα, είναι πλάνη. Η μη χρήση του νου για την αναζήτηση της πραγματικότητας, είναι επίγνωση. Η απαλλαγή από τα λόγια, είναι απελευθέρωση. Το να παραμένεις αμόλυντος από την σκόνη των αισθήσεων, σημαίνει διαφύλαξη του Ντάρμα. Η υπέρβαση της ζωής και του θανάτου, σημαίνει εγκατάλειψη του οίκου. Το να μην υποστείς άλλη μια ύπαρξη, σημαίνει φθάσιμο στην Ατραπό. Η μη δημιουργία πλανών, είναι φώτιση. Το να μην βυθίζεσαι στην άγνοια, είναι σοφία. Η μη προσβολή, είναι νιρβάνα. Και η μη εμφάνιση του νου, είναι η άλλη όχθη.
Όταν είσαι παραπλανημένος, υπάρχει αυτή η όχθη. Όταν αφυπνίζεσαι, δεν υπάρχει. Οι θνητοί στέκουν σε αυτήν την όχθη. Αλλά εκείνοι που ανακαλύπτουν το μεγαλύτερο απ' όλα τα οχήματα, δεν στέκουν ούτε σε αυτήν ούτε στην άλλη όχθη. Είναι ικανοί να εγκαταλείψουν και τις δύο όχθες. Εκείνοι που θεωρούν την άλλη όχθη σαν διαφορετική από αυτήν, δεν κατανοούν το Ζεν.
Πλάνη σημαίνει θνητότητα, και επίγνωση σημαίνει βουδότητα. Δεν είναι το ίδιο πράγμα. Αλλά ούτε είναι κάτι διαφορετικό. Απλώς οι άνθρωποι διακρίνουν την πλάνη από την επίγνωση. Όταν είμαστε παραπλανημένοι, υπάρχει ένας κόσμος όπου μπορούμε να ξεφύγουμε. Όταν έχουμε επίγνωση, δεν υπάρχει τίποτε για να ξεφύγουμε.
Στο φως του αμερόληπτου Ντάρμα οι θνητοί δεν διαφέρουν από τους σοφούς. Τα Σούτρα λένε ότι ο αμερόληπτος Ντάρμα είναι κάτι στο οποίο οι θνητοί δεν μπορούν να εισδύσουν και το οποίο οι σοφοί δεν μπορούν να ασκήσουν. Ο αμερόληπτος Ντάρμα ασκείται μόνο από τους μεγάλους Μποντισάτβα και Βούδες. Το να θεωρείς την ζωή σαν διαφορετική από τον θάνατο, ή την κίνηση σαν διαφορετική από την ακινησία, σημαίνει ότι είσαι μεροληπτικός. Αμεροληψία σημαίνει να μην θεωρείς την δυστυχία σαν διαφορετική από το νιρβάνα, γιατί η φύση και των δύο είναι κενότητα. Όταν φαντάζονται ότι βάζουν ένα τέλος στην δυστυχία και εισέρχονται στο νιρβάνα, οι Άρχατ αποκλείονται από το νιρβάνα. Αλλά οι Μποντισάτβα γνωρίζουν ότι η δυστυχία είναι ουσιαστικά κενή. Και παραμένοντας στην κενότητα, παραμένουν στο νιρβάνα. Νιρβάνα σημαίνει απουσία γέννησης και θανάτου. Είναι πέρα από την γέννηση και τον θάνατο και πέρα από το νιρβάνα. Όταν ο νους παύει να κινείται, εισέρχεται στο νιρβάνα. Το νιρβάνα είναι ένας κενός νους. Όταν οι πλάνες δεν υφίστανται, οι Βούδες φθάνουν στο νιρβάνα. Όταν οι προσβολές δεν υφίστανται, οι Μποντισάτβα εισέρχονται στον τόπο της φώτισης.
Ένας ακατοίκητος τόπος είναι ένας τόπος χωρίς απληστία, οργή η πλάνη. Η απληστία είναι η περιοχή της επιθυμίας, η οργή είναι η περιοχή της μορφής και η πλάνη είναι η άμορφη περιοχή. Όταν αρχίζει μια σκέψη, εισέρχεται στις τρεις περιοχές. Όταν τελειώνει η σκέψη, εγκαταλείπεις τις τρεις περιοχές. Η αρχή ή το τέλος των τριών περιοχών, η ύπαρξη ή μη ύπαρξη των πάντων εξαρτάται από τον νου. Αυτό ισχύει για όλα, ακόμα και για τέτοια άψυχα πράγματα όπως είναι τα βράχια και τα ξύλα.
Όποιος γνωρίζει ότι ο νους είναι μια φαντασία και στερείται κάθε πραγματικότητας, γνωρίζει ότι ο νους του υπάρχει και δεν υπάρχει. Οι θνητοί δημιουργούν συνεχώς τον νου, ισχυριζόμενοι ότι υπάρχει. Και οι Άρχατ αρνούνται συνεχώς τον νου, ισχυριζόμενοι ότι δεν υπάρχει. Αλλά οι Μποντισάτβα και οι Βούδες ούτε δημιουργούν ούτε αρνούνται τον νου. Αυτό εννοείται με την έκφραση:' ο νους που ούτε υπάρχει ούτε δεν υπάρχει '. Ο νους που ούτε υπάρχει ούτε δεν υπάρχει ονομάζεται Μέση Ατραπός.
Αν χρησιμοποιείς τον νου σου για να μελετήσεις την πραγματικότητα, δεν θα κατανοήσεις ούτε τον νου ούτε την πραγματικότητα. Αν μελετήσεις την πραγματικότητα χωρίς να χρησιμοποιήσεις τον νου, θα τα κατανοήσεις και τα δύο. Όσοι δεν κατανοούν, δεν καταλαβαίνουν την κατανόηση. Οι άνθρωποι που είναι ικανοί για ορθή όραση, γνωρίζουν ότι ο νους είναι κενός. Η απουσία και των δύο, κατανόησης και μη κατανόησης, είναι αληθινή κατανόηση.
Εξεταζόμενη με την αληθινή όραση η μορφή δεν είναι απλώς μορφή, γιατί η μορφή εξαρτάται από τον νου. Και ο νους δεν είναι απλώς νους, γιατί ο νους εξαρτάται από την μορφή. Νους και μορφή δημιουργούνται και αναιρούνται αμοιβαία. Ό,τι υπάρχει, υφίσταται σε συσχετισμό με ό,τι δεν υπάρχει. Και ό,τι δεν υπάρχει, δεν υφίσταται σε συσχετισμό με ό,τι υπάρχει. Αυτή είναι η αληθινή όραση. Μέσω αυτής της όρασης τίποτε δεν είναι ορατό και τίποτε δεν είναι αόρατο. Μια τέτοια όραση φθάνει στις δέκα κατευθύνσεις χωρίς να κοιτάξει: γιατί τίποτε δεν είναι ορατό' γιατί η μη όραση είναι όραση' γιατί η όραση δεν είναι όραση. Αυτό που βλέπουν οι θνητοί είναι πλάνη. Η αληθινή όραση είναι αποσπασμένη από την όραση.
Ο νους και ο κόσμος είναι αντίθετοι και η όραση προβάλλει όταν αυτοί συναντιούνται. Όταν μέσα ο νους σου δεν διεγείρεται, ο κόσμος δεν προβάλλει έξω. Όταν ο κόσμος και ο νους είναι και οι δύο διαυγείς, αυτή είναι η αληθινή όραση. Και αυτή η κατανόηση είναι αληθινή κατανόηση.
Το να μην βλέπεις τίποτε, σημαίνει να αντιλαμβάνεσαι την Ατραπό και το να μην κατανοείς τίποτε, σημαίνει να γνωρίζεις τον Ντάρμα, επειδή η όραση δεν είναι ούτε όραση ούτε μη όραση και η κατανόηση δεν είναι ούτε κατανόηση ούτε μη κατανόηση. Το να βλέπεις δίχως να κοιτάζεις, είναι αληθινή όραση. Το να κατανοείς χωρίς να αντιλαμβάνεσαι, είναι αληθινή κατανόηση.
Η αληθινή όραση δεν είναι απλώς η βλέπουσα όραση. Είναι επίσης μη βλέπουσα. Και η αληθινή κατανόηση δεν είναι απλώς η κατανοούσα κατανόηση. Είναι επίσης μη κατανοούσα. Αν κατανοείς κάτι, οτιδήποτε, τότε δεν κατανοείς. Μόνον όταν δεν κατανοείς τίποτε έχεις αληθινή κατανόηση. Η κατανόηση δεν είναι ούτε κατανόηση, ούτε μη κατανόηση.
Τα Σούτρα λένε:' Το να μην εγκαταλείπεις τη σοφία, είναι ανοησία '. Όταν ο νους υπάρχει, η κατανόηση και η μη κατανόηση είναι και οι δύο λάθος.
Όταν κατανοείς, η πραγματικότητα εξαρτάται από σένα. Όταν δεν κατανοείς, εσύ εξαρτάσαι από την πραγματικότητα. Όταν η πραγματικότητα εξαρτάται από σένα, το μη αληθινό γίνεται αληθινό. Όταν εσύ εξαρτάσαι από την πραγματικότητα,το αληθινό γίνεται μη αληθινό. Όταν εσύ εξαρτάσαι από την πραγματικότητα, όλα είναι ψεύτικα. Όταν η πραγματικότητα εξαρτάται από σένα, όλα είναι αληθινά. Έτσι ο σοφός δεν χρησιμοποιεί τον νου του για να αναζητήσει την πραγματικότητα, ούτε την πραγματικότητα για να αναζητήσει τον νου. Δεν χρησιμοποιεί τον νου για να ψάξει για τον νου, ούτε την πραγματικότητα για να αναζητήσει την πραγματικότητα. Ο νους του δεν δίνει γέννηση στην πραγματικότητα, ούτε η πραγματικότητα δίνει γέννηση στον νου του. Και επειδή και τα δύο- νους και πραγματικότητα-είναι ήρεμα, αυτός βρίσκεται πάντα σε σαμάντι.
Όταν ο θνητός νους εμφανίζεται, η βουδότητα εξαφανίζεται. Όταν ο θνητός νους εξαφανίζεται, η βουδότητα προβάλλει. Όταν ο νους εμφανίζεται, η πραγματικότητα εξαφανίζεται. Όταν ο νους εξαφανίζεται, η πραγματικότητα εμφανίζεται. Εκείνος που γνωρίζει ότι τίποτε δεν εξαρτάται από τίποτε, έχει βρει την Ατραπό. Και όποιος γνωρίζει ότι ο νους δεν εξαρτάται από τίποτε, βρίσκεται πάντα στον τόπο της φώτισης.
Όταν δεν κατανοείς, κάνεις λάθος. Όταν κατανοείς,δεν κάνεις λάθος. Αυτό συμβαίνει γιατί η φύση του λάθους είναι κενή. Όταν δεν κατανοείς, το σωστό φαίνεται λαθεμένο. Όταν κατανοείς, το λάθος δεν είναι λάθος, γιατί λάθος δεν υπάρχει. Τα Σούτρα λένε:'Τίποτε δεν έχει δική του φύση'. Δράσε. Μην αναρωτιέσαι. Όταν αναρωτιέσαι, κάνεις λάθος. Το λάθος είναι αποτέλεσμα της αμφιβολίας. Όταν φθάσεις σε μια τέτοια κατανόηση, οι λαθεμένες πράξεις των περασμένων ζωών σου σβήνονται. Όταν αυταπατάσαι, οι έξι αισθήσεις και οι πέντε σκιές γίνονται πρόξενοι δυστυχίας και θνητότητας. Όταν αφυπνίζεσαι, οι έξι αισθήσεις και οι πέντε σκιές γίνονται πρόξενοι του νιρβάνα και της αθανασίας.
Εκείνος που αναζητά την Ατραπό, δεν ψάχνει έξω από τον εαυτό του. Γνωρίζει ότι ο νους είναι η Ατραπός. Αλλά όταν βρίσκει τον νου, δεν βρίσκει τίποτε. Και όταν βρίσκει την Ατραπό,δεν βρίσκει τίποτε. Και όταν βρίσκει την Ατραπό, δεν βρίσκει τίποτε. Αν νομίζεις ότι μπορείς να χρησιμοποιήσεις τον νου για να βρεις την Ατραπό, αυταπατάσαι.Όταν αυταπατάσαι, η βουδότητα υπάρχει. Όταν έχεις επίγνωση, δεν υπάρχει. Αυτό συμβαίνει επειδή η επίγνωση είναι βουδότητα.
Αν αναζητάς την Ατραπό, η Ατραπός δεν θα εμφανισθεί, ώσπου να εξαφανισθεί το σώμα σου. Είναι σαν να βγάζεις τον φλοιό ενός δέντρου. Αυτό το καρμικό σώμα υφίσταται συνεχή αλλαγή. Δεν έχει σταθερή ύπαρξη. Να ασκείσαι σύμφωνα με τις σκέψεις σου. Μην μισείς ούτε και να αγαπάς την ζωή και τον θάνατο. Κράτα την κάθε σκέψη σου ελεύθερη από πλάνη και ενόσω ζεις θα δεις την αρχή του νιρβάνα, και στον θάνατο θα νιώσεις την ασφάλεια της μη επαναγέννησης.
Το να βλέπεις την μορφή αλλά να μην φθείρεσαι απ' αυτήν, ή το να ακούς τον ήχο αλλά να μην φθείρεσαι απ' αυτόν, είναι απελευθέρωση. Τα μάτια που δεν είναι προσκολλημένα στην μορφή, είναι Πύλες του Ζεν. Τα αυτιά που δεν προσκολλώνται στον ήχο, είναι επίσης Πύλες του Ζεν. Με λίγα λόγια εκείνοι που αντιλαμβάνονται την ύπαρξη και την φύση των φαινομένων και παραμένουν αποσπασμένοι, έχουν ήδη απελευθερωθεί. Εκείνοι που αντιλαμβάνονται την εξωτερική εμφάνιση των φαινομένων, βρίσκονται στο έλεός τους. Απελευθέρωση σημαίνει να μην υπόκεισαι σε προσβολή. Δεν υπάρχει άλλη απελευθέρωση. Όταν γνωρίζεις πως να κοιτάζεις την μορφή, τότε η μορφή δεν διεγείρει τον νου και ο νους δεν δημιουργεί την μορφή. Μορφή και νους είναι αμφότερα αγνά.
Όταν οι πλάνες απουσιάζουν, ο νους είναι η χώρα των Βουδών. Όταν οι πλάνες είναι παρούσες, ο νους είναι κόλαση. Οι θνητοί δημιουργούν πλάνες. Και επειδή χρησιμοποιούν τον νου για να γεννήσουν τον νου, βρίσκονται πάντα στην κόλαση. Οι Μποντισάτβα βλέπουν μέσα από τις πλάνες. Και επειδή δεν χρησιμοποιούν τον νου για να γεννήσουν τον νου, βρίσκονται πάντα στην χώρα των Βουδών. Αν δεν χρησιμοποιείς τον νου σου για να δημιουργήσεις νου, κάθε κατάσταση του νου είναι κενή και κάθε σκέψη είναι ακίνητη. Έτσι πηγαίνεις από τη μια βουδική χώρα στην άλλη. Όταν προβάλλει μια σκέψη, υπάρχει καλό και κακό κάρμα, παράδεισος και κόλαση. Όταν καμιά σκέψη δεν προβάλλει, δεν υπάρχει καλό και κακό κάρμα, ούτε παράδεισος και κόλαση.
Το σώμα ούτε υπάρχει, ούτε δεν υπάρχει. Επομένως η ύπαρξη σαν θνητός και η μη ύπαρξη σαν σοφός είναι αντιλήψεις με τις οποίες ο σοφός δεν έχει καμία σχέση. Η καρδιά του είναι κενή και απέραντη σαν τον ουρανό.
Εκείνο που ακολουθεί, παρατηρείται στην Ατραπό. Βρίσκεται πέρα από την δυνατότητα αντίληψης των Άρχατ και των θνητών.
Όταν ο νους φθάνει στο νιρβάνα, δεν βλέπεις το νιρβάνα, γιατί ο νους είναι νιρβάνα. Αν βλέπεις το νιρβάνα κάπου έξω από τον νου, τότε αυταπατάσαι.
Κάθε δυστυχία είναι ένας βουδικός σπόρος, γιατί η δυστυχία ωθεί τους ανθρώπους να αναζητήσουν την σοφία. Αλλά μπορείς να πεις μόνο ότι η δυστυχία γεννάει την βουδότητα. Δεν μπορείς να πεις ότι η δυστυχία είναι βουδότητα. Το σώμα και ο νους είναι ο αγρός. Η δυστυχία είναι ο σπόρος, η σοφία είναι το βλαστάρι και η βουδότητα είναι ο καρπός.
Ο Βούδας στον νου είναι σαν το άρωμα σε ένα δέντρο. Ο Βούδας προέρχεται από έναν νου απαλλαγμένο από δυστυχία, ακριβώς όπως το άρωμα προέρχεται από ένα θαλερό δένδρο. Δεν υπάρχει το άρωμα χωρίς το δέντρο, ούτε ο Βούδας χωρίς τον νου. Αν υπάρχει άρωμα χωρίς δέντρο, τότε πρόκειται για διαφορετικό άρωμα. Αν υπάρχει Βούδας χωρίς το νου, τότε πρόκειται για έναν διαφορετικό Βούδα.
Όταν τα τρία δηλητήρια είναι παρόντα στον νου σου, ζεις στην χώρα της ρυπαρότητας. Όταν τα τρία δηλητήρια απουσιάζουν, ζεις στην χώρα της αγνότητας. Τα Σούτρα λένε ' Αν γεμίσεις την χώρα με ακαθαρσίες και βρωμιές, κανένας Βούδας δεν θα εμφανισθεί ποτέ '. Η ρυπαρότητα και η βρωμιά αναφέρονται στην πλάνη και τα δηλητήρια. Ο Βούδας αναφέρεται στον αγνό και αφυπνισμένο νου.
Δεν υπάρχουν λόγια που να μην είναι Ντάρμα.Το να μιλάς όλη μέρα χωρίς να λες τίποτε, αυτό είναι η Ατραπός. Το να είσαι σιωπηλός όλη μέρα και όμως να λες κάτι, δεν είναι η Ατραπός. Έτσι η ομιλία ενός Τατχαγκάτα δεν εξαρτάται από την σιωπή του, ούτε η σιωπή του εξαρτάται από την ομιλία του, ούτε η ομιλία του υπάρχει ξέχωρα από την σιωπή του. Εκείνοι που κατανοούν και την ομιλία και την σιωπή, βρίσκονται σε σαμάντι. Αν μιλάς όταν γνωρίζεις, η ομιλία σου είναι ελεύθερη. Αν μένεις σιωπηλός όταν δεν γνωρίζεις, η σιωπή σου είναι δέσμια. Αν η ομιλία δεν προσκολλάται στα φαινόμενα, είναι ελεύθερη. Αν η σιωπή προσκολλάται στα φαινόμενα, είναι δέσμια. Η ομιλία είναι ουσιαστικά ελεύθερη. Δεν έχει καμιά σχέση με την προσκόλληση. Και η προσκόλληση δεν έχει καμιά σχέση με την ομιλία.
Η πραγματικότητα δεν έχει ύψος ή βάθος. Αν κοιτάξεις ψηλά ή χαμηλά, δεν πρόκειται για κάτι πραγματικό. Μια σχεδία δεν είναι πραγματική, αλλά ο επιβάτης της σχεδίας είναι. Το άτομο που ανεβαίνει σε μια τέτοια σχεδία μπορεί να διασχίσει εκείνο που δεν είναι πραγματικό. Γι' αυτό ακριβώς είναι πραγματικό.
Σύμφωνα με τον κόσμο υπάρχει αρσενικό και θηλυκό, πλούτος και φτώχεια. Σύμφωνα με την Ατραπό δεν υπάρχει αρσενικό και θηλυκό, ούτε πλούτος και φτώχεια. Όταν μια θεά πραγματώνει την Ατραπό, δεν αλλάζει το φύλο της. Όταν ο σταβλίτης αφυπνίζεται, δεν αλλάζει την κοινωνική του θέση. Ελεύθεροι από φύλο και κατάσταση μετέχουν της ίδιας βασικής εμφάνισης. Η θεά αναζήτησε δώδεκα χρόνια την θηλυκότητά της, χωρίς επιτυχία. Μια παρόμοια αναζήτηση του ανδρισμού θα είναι εξίσου άκαρπη. Τα δώδεκα χρόνια αντιπροσωπεύουν τις δώδεκα εισόδους.
Χωρίς τον νου δεν υπάρχει Βούδας. Χωρίς τον Βούδα δεν υπάρχει νους. Παρόμοια χωρίς νερό δεν υπάρχει πάγος και χωρίς πάγο δεν υπάρχει νερό. Όποιος μιλάει για την εγκατάλειψη του νου, δεν φθάνει και πολύ μακριά. Μην προσκολλάσαι στις εμφανίσεις του νου. Τα Σούτρα λένε:' Όταν δεν βλέπεις καμιά εμφάνιση, τότε βλέπεις τον Βούδα '. Αυτό εννοείται με την έκφραση, ' απελευθέρωση από τις εμφανίσεις του νου '.
Η έκφραση:' χωρίς τον νου δεν υπάρχει Βούδας', σημαίνει ότι ο Βούδας προέρχεται από τον νου. Ο νους γεννάει τον Βούδα. Αλλά παρ' όλο που ο Βούδας προέρχεται από τον νου, ο νους δεν προέρχεται από τον Βούδα. Ακριβώς όπως το ψάρι προέρχεται από το νερό, αλλά το νερό δεν προέρχεται από το ψάρι. Όποιος θέλει να δει ένα ψάρι, βλέπει πρώτα το νερό. Και όποιος θέλει να δει έναν Βούδα, βλέπει πρώτα τον νου. Από την στιγμή που θα δεις το ψάρι, ξεχνάς το νερό. Από την στιγμή που θα δεις τον Βούδα, ξεχνάς τον νου. Αν δεν ξεχάσεις τον νου, ο νους θα σε μπερδέψει, ακριβώς όπως το νερό θα σε μπερδέψει αν δεν το ξεχάσεις.
Η θνητότητα και η βουδότητα είναι σαν το νερό και τον πάγο. Η προσβολή από τα τρία δηλητήρια είναι θνητότητα. Η εξάγνιση μέσω των τριών απαλλαγών είναι βουδότητα. Εκείνο που παγώνει και γίνεται πάγος τον χειμώνα, λιώνει και γίνεται νερό το καλοκαίρι. Εξαφάνισε τον πάγο και δεν θα υπάρχει πια νερό. Απαλλάξου από την θνητότητα και δεν θα υπάρχει πια βουδότητα. Αληθινά η φύση του πάγου είναι ίδια με την φύση του νερού. Και η φύση του νερού είναι η φύση του πάγου. Η φύση της θνητότητας είναι ίδια με την φύση της βουδότητας. Η θνητότητα και η βουδότητα μοιράζονται την ίδια φύση, ακριβώς όπως τα γούτοου και φούτζου μοιράζονται την ίδια ρίζα αλλά όχι την ίδια εποχή. Μόνο εξαιτίας της πλάνης των διαφορών υπάρχουν οι λέξεις 'θνητότητα' και 'βουδότητα'. Όταν ένα φίδι γίνεται δράκοντας, δεν αλλάζει τα λέπια του. Και όταν ένας θνητός γίνεται σοφός, δεν αλλάζει το πρόσωπό του. Γνωρίζει τον νου του μέσω της εσωτερικής σοφίας και φροντίζει το σώμα του μέσω της εξωτερικής πειθαρχίας.
Οι θνητοί απελευθερώνουν τους Βούδες και οι Βούδες απελευθερώνουν τους θνητούς. Αυτό εννοούμε με την λέξη 'αμεροληψία'. Οι θνητοί απελευθερώνουν τους Βούδες, επειδή η προσβολή δημιουργεί επίγνωση. Οι Βούδες απελευθερώνουν τους θνητούς, επειδή η επίγνωση αρνείται την προσβολή. Δεν είναι δυνατόν να μην υπάρξει προσβολή. Και δεν είναι δυνατόν να μην υπάρξει επίγνωση. Αν δεν υπήρχε η προσβολή, τίποτε δεν θα δημιουργούσε επίγνωση. Και αν δεν υπήρχε η επίγνωση, τίποτε δεν θα μπορούσε να αρνηθεί την προσβολή. Όταν παραπλανιέσαι, οι Βούδες απελευθερώνουν τους θνητούς. Όταν έχεις επίγνωση, οι θνητοί απελευθερώνουν τους Βούδες. Οι Βούδες δεν γίνονται μόνοι τους Βούδες. Ελευθερώνονται από τους θνητούς. Οι Βούδες θεωρούν την πλάνη σαν πατέρα τους και την απληστία σαν μητέρα τους. Η πλάνη και η απληστία είναι διαφορετικές ονομασίες της θνητότητας. Η πλάνη και η θνητότητα είναι σαν το δεξί και το αριστερό χέρι. Δεν υπάρχει άλλη διαφορά.
Όταν παραπλανιέσαι, βρίσκεσαι σε αυτήν την όχθη. Όταν έχεις επίγνωση, βρίσκεσαι στην άλλη όχθη. Αλλά από την στιγμή που γνωρίζεις ότι ο νους σου είναι κενός και δεν βλέπεις πλέον εμφανίσεις, τότε βρίσκεσαι πέρα από την πλάνη και την επίγνωση. Και από την στιγμή που βρίσκεσαι πέρα από την πλάνη και την επίγνωση, τότε η άλλη όχθη δεν υπάρχει. Ο Τατχαγκάτα δεν βρίσκεται σ' αυτήν ούτε στην άλλη όχθη. Ούτε βρίσκεται στο ενδιάμεσο. Οι Άρχατ βρίσκονται στο ενδιάμεσο και οι θνητοί σε αυτήν την όχθη. Στην άλλη όχθη είναι η βουδότητα.
Οι Βούδες έχουν τρία σώματα: ένα σώμα μεταμόρφωσης, ένα σώμα ανταμοιβής και ένα αληθινό σώμα. Το σώμα μεταμόρφωσης ονομάζεται επίσης σώμα ενσάρκωσης. Αυτό εμφανίζεται όταν οι θνητοί κάνουν καλές πράξεις. Το σώμα ανταμοιβής εμφανίζεται όταν καλλιεργούν την σοφία και το αληθινό σώμα εμφανίζεται όταν αποκτούν επίγνωση του υπέρτατου. Το σώμα μεταμόρφωσης είναι αυτό που βλέπεις να πετάει προς όλες τις κατευθύνσεις σώζοντας τους άλλους όταν μπορεί. Το σώμα ανταμοιβής θέτει ένα τέλος στις αμφιβολίες. 'Η μεγάλη φώτιση που συνέβη στα Ιμαλάια' ξαφνικά γίνεται αληθινή. Το αληθινό σώμα δεν λέει, ούτε κάνει τίποτε. Παραμένει απόλυτα ήρεμο. Αλλά στην πραγματικότητα δεν υπάρχει ούτε ένα βουδικό σώμα, πολύ λιγότερο τρία. Αυτή η ομιλία για τα τρία σώματα βασίζεται απλώς στην ανθρώπινη κατανόηση, η οποία μπορεί να είναι ρηχή, μέτρια ή βαθιά.
Οι άνθρωποι ρηχής κατανόησης φαντάζονται ότι συσσωρεύουν ευλογίες και συγχέουν το σώμα μεταμόρφωσης με τον Βούδα. Οι άνθρωποι μέτριας κατανόησης φαντάζονται ότι θέτουν τέρμα στην δυστυχία και συγχέουν το σώμα ανταμοιβής με τον Βούδα. Και οι άνθρωποι βαθιάς κατανόησης φαντάζονται ότι δοκιμάζουν την βουδότητα και συγχέουν το αληθινό σώμα με τον Βούδα. Αλλά οι άνθρωποι με βαθύτατη κατανόηση κοιτάζουν προς τα μέσα χωρίς να περισπώνται από τίποτε. Αφού ο καθαρός νους είναι ο Βούδας, φθάνουν στην κατανόηση του Βούδα χωρίς να χρησιμοποιήσουν τον νου. Τα τρία σώματα, ακριβώς όπως και όλα τα άλλα πράγματα, είναι ανεπίτευκτα και απερίγραπτα. Ο ανεμπόδιστος νους φθάνει στην Ατραπό. Τα Σούτρα λένε: ' Οι Βούδες δεν κηρύττουν τον Ντάρμα. Δεν απελευθερώνουν τους θνητούς και δεν δοκιμάζουν την βουδότητα '. Αυτό ακριβώς εννοώ.
Τα άτομα δημιουργούν το κάρμα' το κάρμα δεν δημιουργεί τα άτομα. Δημιουργούν κάρμα σε αυτήν την ζωή και παίρνουν την ανταμοιβή τους στην επόμενη. Ουδέποτε ξεφεύγουν. Μόνο εκείνος που είναι τέλειος δεν δημιουργεί κάρμα σε αυτήν την ζωή και δεν λαμβάνει καμιά ανταμοιβή. Τα Σούτρα λένε: ' Εκείνος που δεν δημιουργεί κάρμα, αποκτάει τον Ντάρμα '. Αυτά δεν είναι κενά λόγια. Μπορείς να δημιουργήσεις κάρμα, αλλά δεν μπορείς να δημιουργήσεις ένα άτομο. Όταν δημιουργείς κάρμα, ξαναγεννιέσαι μαζί με το κάρμα σου. Όταν δεν δημιουργείς κάρμα, χάνεσαι μαζί με το κάρμα σου. Επομένως αφού το κάρμα εξαρτάται από το άτομο και το άτομο εξαρτάται από το κάρμα, αν ένα άτομο δεν δημιουργεί κάρμα, το κάρμα δεν έχει εξουσία πάνω του. Κατά τον ίδιο τρόπο: ' Ένα άτομο μπορεί να διευρύνει την Ατραπό. Η Ατραπός δεν μπορεί να διευρύνει το άτομο '.
Οι θνητοί συνεχίζουν να δημιουργούν κάρμα και επιμένουν λαθεμένα ότι δεν υπάρχει ανταμοιβή. Αλλά μπορούν να αρνηθούν την δυστυχία; Μπορούν να αρνηθούν πως ό,τι σπέρνει η παρούσα κατάσταση του νου, το θερίζει η επόμενη; Πως μπορούν να ξεφύγουν; Αλλά αν η παρούσα κατάσταση του νου δεν σπέρνει τίποτε, τότε η επόμενη κατάστασή του δεν θερίζει τίποτε. Μην παρανοείς το κάρμα.
Τα Σούτρα λένε: ' Παρά το ότι μπορεί να πιστεύουν στον Βούδα, όσοι φαντάζονται ότι οι Βούδες ασκούν πειθαρχίες, δεν είναι Βουδιστές. Το ίδιο ισχύει και για κείνους που φαντάζονται ότι οι Βούδες υπόκεινται σε ανταμοιβές πλούτου ή φτώχειας. Αυτοί είναι ιντσαντίκα. Είναι ανίκανοι για πίστη '.
Εκείνος που κατανοεί την διδασκαλία των σοφών, είναι σοφός. Εκείνος που κατανοεί την διδασκαλία των θνητών, είναι θνητός. Ο θνητός που μπορεί να εγκαταλείψει την διδασκαλία των θνητών και να ακολουθήσει την διδασκαλία των σοφών, γίνεται σοφός. Αλλά οι ανόητοι αυτού του κόσμου προτιμούν να αναζητούν τους σοφούς πολύ μακριά. Δεν πιστεύουν ότι η σοφία του δικούς τους νου είναι σοφία. Τα Σούτρα λένε : Στους ανθρώπους χωρίς κατανόηση, μην κηρύττεις το Σούτρα '. Επίσης λένε: ' Ο νους είναι η διδασκαλία '. Αλλά οι άνθρωποι που δεν έχουν κατανόηση, δεν πιστεύουν στο δικό τους νου, ούτε πιστεύουν ότι κατανοώντας την διδασκαλία μπορούν να γίνουν σοφοί. Προτιμούν να αναζητούν μακρινή γνώση και ποθούν πράγματα του διαστήματος, βουδικές εικόνες, φως, λιβάνια και χρώματα. Πέφτουν θύματα της πλάνης και χάνουν τα λογικά τους.
Τα Σούτρα λένε: ' Όταν κατανοείς ότι όλες οι εμφανίσεις δεν είναι εμφανίσεις, τότε βλέπεις τον Τατχαγκάτα '. Όλες οι μυριάδες πύλες προς την αλήθεια προέρχονται από τον νου. Όταν οι εμφανίσεις του νου είναι διαφανείς σαν το διάστημα, τότε έχουν εξαφανιστεί.
Οι ατέλειωτες δυστυχίες μας είναι οι ρίζες της ασθένειας. Όταν οι θνητοί ζουν, ανησυχούν για τον θάνατο. Όταν είναι χορτάτοι, ανησυχούν για την πείνα. Δική τους είναι η Μεγάλη Αβεβαιότητα. Αλλά οι σοφοί δεν εξετάζουν το παρελθόν, δεν ανησυχούν για το μέλλον, ούτε προσκολλώνται στο παρόν. Κάθε στιγμή ακολουθούν την Ατραπό. Αν δεν έχεις αφυπνιστεί σ' αυτή τη μεγάλη αλήθεια, τότε καλά θα κάνεις να αναζητήσεις έναν δάσκαλο πάνω στην γη ή στον ουρανό. Μην δημιουργείς την ίδια σου την έλλειψη.
