Η αλλοίωση της Δημοκρατίας

«Ζούμε στο τέλος μιας εποχής, που καθορίσθηκε από ψευδαίσθηση δημοκρατίας και επίφαση νομιμότητας.»

Υπάρχει αρκετή σύγχυση για το τι περιγράφεται από την όρο Δημοκρατία. Αλλοίωση όρων – σκόπιμη ή μη δεν έχει νόημα – οδηγεί σε ελλειμματικούς διαλόγους και προφανώς σε ανάλογης ποιότητας αποφάσεις.

Είναι εύκολο να προσδιορίζουμε την Δημοκρατία μέσω της αναφοράς σε «σοφούς» ή μέσω κειμένων. Το δύσκολο είναι να κατανοήσουμε ένα από τα πλέον ριζοσπαστικά και επαναστατικά πολιτεύματα που έχει επινοήσει ο άνθρωπος για να αποφασίζουν οι πολίτες το παρόν και το μέλλον στις κοινωνίες.

Το πρώτο εμπόδιο είναι ότι δεν υπάρχει σωστό ή λάθος σε μια Δημοκρατία. Υπάρχουν αποφάσεις που είναι ωφέλιμες ή όχι για το σύνολο. Υπάρχουν επιχειρήματα, και γύρω από αυτά γίνεται – ή θα πρέπει να γίνεται – η συζήτηση περί της ωφελιμότητας και των συνεπειών που θα έχει μια απόφαση.

Την αίσθηση του «λάθος ή σωστό» προσπαθούν να σχηματίσουν στους πολίτες, με το να επηρεάζουν την κοινή γνώμη, διάφοροι μηχανισμοί. Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, άνθρωποι που επηρεάζουν την διαμόρφωση της κοινής γνώμης, στερεότυπα και προκαταλήψεις, βιώματα, εκπαιδευτική διαδικασία, συνομωσιολογίες και ανορθολογικές διαδικασίες , παραπληροφόρηση, όλα αυτά δημιουργούν ένα εξαιρετικά δύσκολο περιβάλλον για να γίνει σωστά και με ψυχραιμία η λογική επεξεργασία επιχειρημάτων και να ολοκληρωθεί η ανταλλαγή θέσεων και απόψεων.

Δεύτερο εμπόδιο είναι ότι η Δημοκρατία βασίζεται στην συνεχή συμμετοχή των πολιτών, η όποια δεν μπορεί να περιορίζεται μόνο στις εκλογές ή στην ενημέρωση των πεπραγμένων στης κυβέρνησης ή των κομμάτων. Σημαίνει ότι οι πολίτες συμμετέχουν ενεργά στην δημιουργία και διαμόρφωση πολιτικής μέσω διαφορετικών μηχανισμών που περιλαμβάνουν πρωτοβουλίες πολιτών, κόμματα κλπ.

Οι πολίτες όμως φαίνονται να μην συμμετέχουν. Ιδεοληπτικές διαδικασίες, προσπάθειες καθοδήγησης από κομματικούς μηχανισμούς, καθοδηγητές κάθε τύπου, προσπαθούν να ελέγξουν ή να οδηγήσουν τις εξελίξεις προς την μια ή την άλλη κατεύθυνση, με αποτέλεσμα να κουράζουν, να πιέζουν και να απομακρύνουν τους πολίτες από τα κοινά. Αποτελεί δε σχήμα οξύμωρο ο ισχυρισμός τους – ειδικά των οργανωμένων στελεχών- ότι προσπαθούν να υποστηρίξουν με την μέθοδο αυτή την αύξηση της συμμετοχής του κόσμου. Σήμερα περισσότερο από πότε οι άνθρωποι αντιδρούν στην καθοδήγηση.

Τρίτο εμπόδιο είναι η απώλεια εμπιστοσύνης στους θεσμούς. Δεν υφίσταται Δημοκρατία χωρίς θεσμούς, ούτε θεσμοί χωρίς Δημοκρατία. Η απώλεια της αξίας των θεσμών οδηγεί στην σταδιακή κατάρρευση των κοινωνικών και πολιτικών αξίων που συγκροτούν την βάση του πολιτεύματος.

Στην ουσία η φθορά των θεσμών οδηγεί στην διάβρωση των δομικών στοιχείων που αποτελούν την Δημοκρατία. Η συνέχεια είναι η αντικατάσταση της Δημοκρατίας είτε από μια μορφή ολιγαρχίας είτε από μια χαοτική κατάσταση που ταλαιπωρεί και πολίτες και κοινωνία. Η θεραπεία όταν φτάσει η κατάσταση σε αυτό το σημείο είναι χρονοβόρα και αρκετές φορές επώδυνη.

Τέταρτο εμπόδιο ο πολιτικός λόγος που βασίζεται κυρίως στο θυμικό. Συνθήματα, ρητά και επιφανειακές δηλώσεις χωρίς τεκμηρίωση με μόνο στόχο το κομματικό όφελος δεν οδηγούν σε μια καλύτερη Δημοκρατία. Αντίθετα προκαλούν σύγχυση στην κοινωνία. Ο κίνδυνος να επικρατήσουν δημαγωγοί γίνεται ορατός ειδικά αν ταυτόχρονα υπάρχει σε εξέλιξη οικονομική ή κοινωνική κρίση.

Πέμπτο εμπόδιο ο αποκλεισμός των πολιτών από την διαδικασία λήψης αποφάσεων. Με δυο λόγια κυβερνήσεις και πολιτικοί κατά κανόνα δεν διεξάγουν δημοψηφίσματα. Πολύ περισσότερο αποφεύγουν να δώσουν στον λαό την δυνατότητα να τα διοργανώνει. Και αν αναρωτιέστε το γιατί, η απάντηση που δίνουν είναι ότι θα θέματα είναι πολύ «τεχνικά» για τον μέσο πολίτη.

Σε μια Δημοκρατία οι αποφάσεις δεν γίνεται να παίρνονται αποκλειστικά από ειδικούς. Αντίθετα θα πρέπει όλοι οι πολίτες της χώρα να έχουν την δυνατότητα, να συμμετέχουν στις διαδικασίες λήψης των αποφάσεων, όπως και να έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες που είναι κρίσιμες για την λήψη αποφάσεων.

Αν και τα παραπάνω εμπόδια δεν είναι μοναδικά έχουν ως συνέπεια η Δημοκρατία να παγιδεύεται σε ένα φαύλο κύκλο με χαοτικά χαρακτηριστικά. Η κατάσταση αυτή, τελικά, οδηγεί αναπόφευκτα την κοινωνία σε ανατροφοδοτούμενα αδιέξοδα.

Επιχειρώντας να συνοψίσουμε την κατάσταση φαίνεται πως οι πληγές στην λειτουργία της Δημοκρατίας συνδέονται και δημιουργούν αστάθεια στην ίδια την κοινωνία. Η αστάθεια αυτή με την σειρά της αυξάνει τα συμπτώματα και ανατροφοδοτείται.

Θεσμοί, κοινωνικές παροχές, διοικητική σταθερότητα, δικαιοσύνη, εκπαίδευση, κοινωνικές παροχές, σταδιακά αποσταθεροποιούνται και καταρρέουν. Από εκεί προκύπτουν τα χαοτικά χαρακτηριστικά που καθορίζουν τον φαύλο κύκλο μέσα στον όποιο παγιδεύεται η Δημοκρατία.

Υπάρχουν δε και συγκεκριμένα συμπτώματα όπως:

• Πολίτες σε σύγχυση.
• Ανεξέλεγκτοι πολιτικοί.
• Επικράτηση του ανορθολογικού λόγου.
• Εμφάνιση και ισχυροποίηση παραλλήλων κέντρων εξουσίας.

Με δυο λόγια έχουμε μια αρρώστια που χρειάζεται να θεραπευτεί.

Στο λογικό ερώτημα ποια είναι η θεραπεία η απάντηση είναι μια:

Περισσότερη Δημοκρατία.

Και αυτό γίνεται μόνο όταν γυρίσει η εξουσία πίσω στον Λαό για να ορίσει ξανά πως λειτουργεί, πως δομείται και πως εφαρμόζεται το πολίτευμα. Οποιοσδήποτε άλλος τρόπος οδηγεί στην εγκατάσταση ολιγαρχικών λύσεων που προφανώς δεν είναι απάντηση σε μια κρίση πολιτεύματος.