H μαγεία της συγχρονικότητας

Το συναίσθημα είναι γνώριμο. Μπορεί να κάθεστε σε μια καφετέρια ή να στέκεστε στην ουρά στο σούπερ μάρκετ και ξαφνικά να συναντήσετε έναν άγνωστο ο οποίος, για κάποιο ανεξήγητο λόγο, σας φαίνεται σαν ένας παλιός φίλος. Βρίσκεστε στο ίδιο μήκος κύματος. Οι ενέργειές σας συντονίζονται κι αργότερα φεύγετε νιώθοντας αναζωογονημένοι και αισιόδοξοι – ίσως ακόμα και νεότεροι! Αυτή είναι η ισχύς των όμοιων δονήσεων.

Φέρτε στο μυαλό σας μια άλλη συνηθισμένη εμπειρία: την ενθαρρυντική επίδραση του να αποτελείτε μέρος μιας ομάδας επικεντρωμένης σε ένα συναρπαστικό εγχείρημα – ένα κοινοτικό έργο, μια ενδιαφέρουσα αθλητική εκδήλωση ή συναυλία, μια συλλογική προσευχή ή διαλογισμό.
Η συμμετοχή σε μια συλλογική εμπειρία συχνά φαίνεται να μεγεθύνει τα αποτελέσματα γιατί ο κάθε συμμετέχων κυριολεκτικά «δονείται» με τον ίδιο τρόπο. Ακριβώς όπως όταν 2 βιολιά παίζουν την ίδια νότα ενισχύεται ο ήχος, η επίδραση 2 ή περισσότερων ανθρώπων που κινούνται στο «ίδιο μήκος κύματος» μπορεί να δημιουργήσει μια βελτιωμένη εμπειρία που υπερβαίνει το άθροισμα των μερών της.

Η δύναμη των όμοιων δονήσεων μπορεί να εκδηλωθεί με εκπληκτικούς τρόπους. Σκεφτείτε, για παράδειγμα, την εφαρμογή τους στη σφαίρα της ψυχολογικής και σωματικής θεραπείας. Οι ιατρικές σπουδές και η πρακτική εμπειρία έχει δείξει ότι όταν οι ασθενείς συμμετέχουν σε συνεδριάσεις ομάδων υποστήριξης μαζί με άλλους ανθρώπους που έχουν παρόμοια προβλήματα υγείας, η συλλογική ενέργεια τους δίνει ένα ερέθισμα που επιτρέπει την αλλαγή και την ίαση.
Το φαινόμενο αυτό έχει μετρηθεί και επιστημονικά. Για παράδειγμα, οι ερευνητές έχουν διαπιστώσει ότι όχι μόνο μπορούν οι άνθρωποι να χρησιμοποιήσουν την πρόθεσή τους προκειμένου να επηρεάσουν μηχανήματα με τυχαία συμπεριφορά, αλλά η συνεργασία ανάμεσα σε άτομα που εργάζονται μαζί – δηλαδή που βρίσκονται «στο ίδιο μήκος κύματος» – δίνει τη δυνατότητα να ασκηθεί ακόμη μεγαλύτερη επιρροή [1].

Οδηγούμενοι από αυτά τα αποτελέσματα, οι ερευνητές Dean Radin και Roger Nelson από το Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, τοποθέτησαν συσκευές τυχαίων αποτελεσμάτων σε διαφόρους χώρους ισχυρής επικοινωνίας: συναυλίες, αθλητικά γεγονότα, ακόμα και στο φεστιβάλ του Καιόμενου Ανθρώπου στη Νεβάδα. Τα αποτελέσματα ήταν σημαντικά και αναμενόμενα. Όπως είχαν προβλέψει οι ερευνητές, οι μηχανές πράγματι παρουσίασαν απόκλιση από τα τυχαία αποτελέσματα κατά τη διάρκεια αυτών των συλλογικών εκδηλώσεων «υψηλών δονήσεων» [2, 3].

Αν η συλλογική ενέργεια μπορεί να επηρεάσει τις μηχανές, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι επηρεάζει κι εμάς πάρα πολύ. Στην πραγματικότητα, αυτό έχει επίσης μετρηθεί επιστημονικά. Για παράδειγμα, σε μια σειρά από μελέτες σχετικά με τις επιδράσεις του υπερβατικού διαλογισμού διαπιστώθηκε ότι αν αρκετοί διαλογιστές συνεργαστούν και εστιάσουν τις προθέσεις τους σε έναν συγκεκριμένο στόχο, μπορούν να επιτύχουν καταπληκτικά πράγματα – όπως να μειώσουν το ποσοστό των βίαιων εγκλημάτων σε μια πόλη για παρατεταμένα χρονικά διαστήματα [4].

Ένα άλλο φαινόμενο που ενδέχεται να συνδέεται με την ισχύ των όμοιων δονήσεων είναι η συγχρονικότητα, δηλαδή η σύμπτωση φαινομενικά άσχετων γεγονότων που έχουν το ίδιο νόημα. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της συγχρονικότητας είναι όταν το ρολόι ενός ατόμου σταματά την ακριβή ώρα του θανάτου του. Το φαινόμενο περιγράφηκε για πρώτη φορά από τον διάσημο Ελβετό ψυχίατρο Carl Jung, ο οποίος επινόησε και τον όρο «συγχρονικότητα» [5]. Η πρώτη εντυπωσιακή επαφή του με μια «σημαντική σύμπτωση» αυτού του είδους συνέβη όταν μια ασθενής του περιέγραψε ένα όνειρο που είχε δει σχετικά με έναν χρυσό σκαραβαίο.

Ξαφνικά, ο Jung άκουσε ένα χτύπημα στο παράθυρο. Όταν το άνοιξε, μια χρυσόμυγα – ένα έντομο που μοιάζει με σκαραβαίο – πέταξε μέσα στο δωμάτιο. Ο Jung γρήγορα κατάλαβε τι συνέβαινε. Συνειδητοποίησε ότι η μυθολογική έννοια του σκαραβαίου – ένα αρχαίο αιγυπτιακό σύμβολο για την αναγέννηση – ήταν εξαιρετικά χρήσιμη για τα προβλήματα της ασθενούς του και ότι η εξιστόρηση του ονείρου της ήταν ο λόγος για τον οποίο το έντομο είχε εμφανιστεί εκείνη τη στιγμή.

Αν το σκεφτείτε, το φαινόμενο της συγχρονικότητας έχει βαθιές επιπτώσεις. Ειδικότερα, το σύμπαν ίσως και να μην λειτουργεί σαν μια ψυχρή και χωρίς λογική μηχανή. Αντιθέτως, η πραγματικότητα που βιώνουμε κάθε μέρα είναι πλημμυρισμένη με κάποιο νόημα. Κάθε πεδίο νοήματος διαθέτει ιδιαίτερη δόνηση και τα αντικείμενα, τα άτομα, τα συναισθήματα, τα σύμβολα, τα όνειρα και οι εκδηλώσεις που μοιράζονται αυτή τη δόνηση συντονίζονται μεταξύ τους και, στη συνέχεια, ως αποτέλεσμα προκύπτουν στον χώρο και τον χρόνο. Αν αυτό ισχύει, μπορεί να αποτελεί την αιτία της συγχρονικότητας. Με άλλα λόγια, εκτός από την απλή έννοια αιτίας και αποτελέσματος, η συγχρονικότητα ίσως είναι ένας άλλος βασικός μηχανισμός που καθορίζει τον τρόπο που ξεδιπλώνεται η πραγματικότητα.

Αν κάνετε μια αναδρομή στη ζωή σας, είμαι βέβαιη ότι θα εντοπίσετε μερικές προσωπικές εμπειρίες συγχρονικότητας. Συχνά, αυτές οι καταπληκτικές συμπτώσεις συμβαίνουν σε καίρια χρονικά διαστήματα – όπως όταν συναντάτε τον πραγματικό έρωτά σας, όταν κάνετε τη δουλειά των ονείρων σας ή όταν η μοίρα φαίνεται να σας ανοίγει μια πόρτα. Κατά μια έννοια, η ένταση της επιθυμίας σας μπορεί να δημιουργήσει ένα πεδίο που να φέρνει τις τυχαίες συγχρονικότητες μπροστά σας. Παρακάτω περιγράφω 2 καταπληκτικά παραδείγματα από τη δική μου ζωή.

Το 2008, όταν έγραφα ένα βιβλίο για το θέμα αυτό [6], αφιέρωσα λίγες ημέρες μελετώντας το έργο του Βρετανού βιολόγου Rupert Sheldrake και τη θεωρία του για τα μορφικά πεδία – μια θεωρία που επίσης σχετίζεται άμεσα με την ισχύ των όμοιων δονήσεων. O Sheldrake συνέλαβε την έννοια του μορφικού συντονισμού για τα όμοια ή παρεμφερή πράγματα, όπως τα άτομα που ανήκουν στο ίδιο είδος ή τα άτομα που συνδέονται συναισθηματικά, με τον οποίο επικοινωνούν μεταξύ τους.

Χρησιμοποίησε η θεωρία του για να ερμηνεύσει διάφορα ανεξήγητα φαινόμενα, όπως για παράδειγμα, τον λόγο που τα ζώα μπορούν να εξελιχθούν με παρόμοιο τρόπο σε απομακρυσμένα μέρη του πλανήτη ακόμη και όταν δεν είναι δυνατή η φυσική επαφή ανάμεσα στους πληθυσμούς [7].
Ύστερα από μια ημέρα ανάγνωσης και καταγραφής των ιδεών του Sheldrake, ο σύζυγός μου επέστρεψε στο σπίτι από τη δουλειά του σε ένα ερευνητικό εργαστήριο πληροφορικής στη Σίλικον Βάλλεϋ και μου είπε το εξής: «Δεν θα πιστέψεις τι συνέβη. Αύριο, ο Rupert Sheldrake θα δώσει μια διάλεξη στο εργαστήριό μου και μετά θα τον βγάλουμε έξω για φαγητό». Ήταν απίστευτο!
Υπάρχει και κάτι άλλο: συζητήσεις για εσωτερικά θέματα, όπως η θεωρία των μορφικών πεδίων του Sheldrake, δεν είναι συνηθισμένες σε ερευνητικά εργαστήρια πληροφορικής. Στην πραγματικότητα, η ομιλία του Sheldrake δεν είχε ιδιαίτερη απήχηση. Όμως, ένας από τους ερευνητές του εργαστηρίου τον είχε συναντήσει στη Σκωτία και τον είχε προσκαλέσει για να μιλήσει την επόμενη φορά που θα βρισκόταν στην περιοχή μας. Πριν προλάβω να τελειώσω να γράφω για τον Rupert Sheldrake, ήδη καθόμουν δίπλα του και έτρωγα μαζί του. Σύμπτωση ή συγχρονικότητα;

Ένα άλλο εκπληκτικό γεγονός συγχρονικότητας συνέβη το καλοκαίρι του 2013. Κάθε χρόνο, ο σύζυγός μου κι εγώ πηγαίνουμε διακοπές σε μια περιοχή με ειδυλλιακές λίμνες στο Οντάριο του Καναδά που ονομάζεται Μουσκόκα. Το 2013, αποφασίσαμε να διασχίσουμε τη χώρα από την Καλιφόρνια μέχρι τον Καναδά για πρώτη φορά και πήραμε μαζί μας το iPod το οποίο ήταν γεμάτο με χιλιάδες τραγούδια για να τα ακούμε κατά τη διάρκεια του ταξιδιού μας. Οδηγήσαμε 5.000 μίλια μέσα από τις βόρειες πολιτείες των ΗΠΑ προς τον Καναδά. Προς το τέλος του καλοκαιριού, κατευθυνθήκαμε νότια στην πατρίδα μου, το Μπάφαλο της Νέας Υόρκης, με σκοπό να επισκεφτούμε την οικογένεια και τους φίλους μας πριν επιστρέψουμε με το αεροπλάνο στην Καλιφόρνια.

Συνήθως, όταν ταξιδεύουμε νότια προς το Μπάφαλο, αυτό σημαίνει και το τέλος των χαλαρωτικών καλοκαιρινών διακοπών μας. Γι’ αυτό τον λόγο νιώθω κάπως λυπημένη όταν διασχίζουμε τη γέφυρα της Ειρήνης πάνω από τον ποταμό Νιαγάρα στο Μπάφαλο. Εκείνο το καλοκαίρι όμως, έχοντας μόλις εξερευνήσει την τεράστια έκταση των ΗΠΑ, ένιωσα διαφορετικά. Ήμουν ευτυχισμένη που επέστρεφα στο σπίτι. Ακριβώς τη στιγμή που αρχίσαμε να βλέπουμε στον δρόμο σημάδια που έδειχναν ότι η γέφυρα της Ειρήνης ήταν κοντά, στο iPod ξεκίνησε να ακούγεται ένα τραγούδι που δεν είχαμε ακούσει όλο το καλοκαίρι. Μετά την εισαγωγή, ο Ray Charles ξεκίνησε να τραγουδά: «Oh beautiful, for spacious skies, for amber waves of grain…». «Δεν το πιστεύω! Άλλη μία συγχρονικότητα!», είπα στον σύζυγό μου. Καθώς το τραγούδι συνέχιζε, θαύμασα αυτή την καταπληκτική «σύμπτωση».

Ένιωσα ευλογημένη, καθηλωμένη, ευτυχισμένη, γοητευμένη. Ακριβώς τη στιγμή που βρισκόμασταν στο κέντρο της γέφυρας, όπου βρίσκονται 3 σημαίες – πρώτα η σημαία του Καναδά, μετά η διεθνής σημαία και τέλος η Αμερικανική – η φωνή του Ray έφτασε στο αποκορύφωμα του τραγουδιού του America the Beautiful: «From sea to shining sea!». Ήταν απίστευτο.

Σκεφτείτε το. Στον κόσμο δεν μπορεί να συμβαίνουν όλα τόσο τυχαία. Εμείς οι άνθρωποι ίσως είμαστε κάτι πολύ παραπάνω από παθητικοί παρατηρητές ενός σύμπαντος χωρίς νόημα, έρμαια του τυχαίου. Αντιθέτως, είμαστε όλοι ενεργοί συνδημιουργοί και όχι μόνο με προφανείς τρόπους. Η ατομική και ιδιαίτερα η συλλογική μας ύπαρξη επηρεάζει τα πάντα και τους πάντες γύρω μας, ακόμα και τον τρόπο που η ίδια η πραγματικότητα εξελίσσεται.Φυσικά, οι σοφές διδασκαλίες πολλών αυτοχθόνων λαών υπογραμμίζουν ήδη αυτή την αλήθεια.

Στην πραγματικότητα, υπάρχουν πνευματικοί δάσκαλοι που τονίζουν ότι η αύξηση της συγχρονικότητας μπορεί να αποτελεί σημάδι ότι βρισκόμαστε στον σωστό δρόμο. Γνωρίζοντας αυτό, ένιωθα ακόμη πιο ενθουσιασμένη όταν η φωνή του Ray Charles προανήγγειλε την επιστροφή μου στην Αμερική. Να βρίσκεστε λοιπόν σε εγρήγορση όταν προκύψει κάποια συγχρονικότητα. Μην την αποφεύγετε, δείτε τι θα επακολουθήσει! Μοιραστείτε τις «θετικές δονήσεις» σας με τον κόσμο γύρω σας. Έχουν πραγματικά αποτελέσματα, ίσως πολύ σημαντικότερα απ’ όσο νομίζετε.
--------
Πηγές:
[1] R.G. Jahn and B.J. Dunne. “On the Quantum Mechanics of Consciousness, with Application to Anomalous Phenomena.” Foundations of Physics. 16(8), 721–772 (1986).
[2] R.D. Nelson, et al. “Field REG Anomalies in Group Situations.” Journal of Scientific Exploration, 10(1), 111–141 (1996).
[3] R.D. Nelson, et al. “Field REG II: Consciousness Field Effects: Replications and Explorations.” Journal of Scientific Exploration, 12(3), pp. 425–454 (1998).
[4] J.S. Hagelin, et al. “Effects of Group Practice of the Transcendental Meditation Program on Preventing Violent Crime in Washington, DC: Results of the National Demonstration Project, June–July 1993.” Social Indicators Research, 47: 153–201 (1999).
[5] C. Jung. Jung on Synchronicity and the Paranormal: Key Readings. London: Routledge (1977).
[6] A. Lansky. Active Consciousness: Awakening the Power Within. Portola Valley, California: R.L.Ranch Press (2011).
[7] R. Sheldrake. The Presence of the Past: Morphic Resonance and the Habits of Nature. Rochester, Vermont: Park Street Press (1988).