Μαργαριτάρι η Ιστορία Ενός Μύθου

Τι ακριβώς είναι τελικά το μαργαριτάρι; Γιατί είναι τόσο πολύτιμο; Τι κάνει τις γυναίκες να το λατρεύουν;
Τι είναι αυτό το μοναδικό κόσμημα που η Κλεοπάτρα δεν δίστασε να καταπιεί επιδεικτικά εμπρός στα μάτια της έκπληκτης αυλής της προκειμένου να αποδείξει τον ακραίο και εξωπραγματικό χαρακτήρα της;

Ποιο στοιχείο του ιδιαίτερου αυτού οργανικού υλικού είχε γοητεύσει την βασίλισσα Ελισάβετ Ι, ώστε να την ωθήσει να το καθιερώσει ως το μοναδικό περίβλημα της παρθενίας της;

Ήδη από το 23ο αιώνα π.κ.ε. τα μαργαριτάρια είχαν στιγματίσει ποικιλοτρόπως τις ζωές πολλών ιστορικών και όχι μόνο, προσωπικοτήτων, που διεκδικούσαν να τα αποκτήσουν και τελικά τα κατάφεραν.
Για πολλούς αιώνες τα μαργαριτάρια χρησιμοποιούνταν συστηματικά στην ιατρική περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο πολύτιμο λίθο. Οι Κινέζοι συνήθιζαν να καταπίνουν ‘’χάπια’’ μαργαριταριών για να κατακτήσουν τη πολυπόθητη αθανασία. Άλλες ασιατικές κουλτούρες είχαν αναγάγει τα μαργαριτάρια σε ιδανική θεραπεία ενάντια στον πυρετό, τη δυσπεψία, την αιμορραγία και τις ασθένειες του ματιού. Ακόμη και σήμερα σε πολλές περιοχές της ανατολής τα μαργαριτάρια των χαμηλών ποιοτήτων αξιοποιούνται σαν πρώτη ύλη για την παρασκευή φαρμάκων, αλλά και ερωτικών φίλτρων.
Η αρχαία προέλευση της λέξης μαργαριτάρι, που έχει αποδοθεί σε αυτή τη πανέμορφη οργανική ύλη, δικαιολογεί τόσο την ιστορική γοητεία που έχει ασκήσει αυτό το κόσμημα στον άνθρωπο όσο και την άμεση σύνδεση του με ποικίλες θεραπευτικές ιδιότητες.
Στην αρχαία Ελλάδα, το μαργαριτάρι αφιερώθηκε στην Αφροδίτη, τη θεά της ομορφιάς. Η Αφροδίτη, αναδύθηκε από το νερό μέσα από ένα κοχύλι και γι αυτό θα μπορούσε να συγκριθεί με ένα πολύτιμο μαργαριτάρι. Οι Φοίνικες είχαν πιθανότατα φέρει τα μαργαριτάρια στη Ελλάδα, αλλά μόνο μετά την Περσική επιρροή οι άντρες και οι γυναίκες άρχισαν να στολίζονται με αυτά. Ο Όμηρος σπάνια αναφέρει τα μαργαριτάρια. Πιθανώς μιλάει για αυτά όταν λέει: « Οι πολύτιμοι λίθοι που ακτινοβολούσαν σαν τρεις λαμπερές σταγόνες κρεμόντουσαν από τα αυτιά της».
Τα μαργαριτάρια για τους αρχαίους Έλληνες συμβόλιζαν τα δάκρυα των θεών και τις δροσοσταλίδες της σελήνης.
Στην κλασσική Σανσκριτική λογοτεχνία, κατά τη διάρκεια του 1ου αιώνα μ.κ.ε, το μαργαριτάρι αναφερόταν στα κείμενα με την ονομασία mukta ή αλλιώς το αγνό.
Η γέννηση τους στο εσωτερικό της θάλασσας έχει εγείρει μύθους που θέλουν τα μαργαριτάρια να είναι η ψυχή των στρειδιών που τα γενούν, ενώ ένας αρχαίος κινέζικος μύθος αναφέρει ότι κάθε φόρα που οι δράκοντες μάχονται στον ουρανό βρέχει μαργαριτάρια.
Στην πραγματικότητα η ίδια η προέλευση και δημιουργία του μαργαριταριού παραπέμπει στην αξεπέραστη αγνότητα της φύσης, που τόσο πολύ έχει υμνηθεί από όλους τους πολιτισμούς στην ανθρώπινη ιστορία.

« Τελειοποιημένα από τη φύση και χωρίς καμία απαίτηση από την τέχνη για την ενίσχυση της ομορφιάς τους, τα μαργαριτάρια είναι φυσικά οι παλαιότεροι πολύτιμοι λίθοι που έχει γνωρίσει ποτέ ο άνθρωπος» Kunz 1908

Παρά την άμεση σύνδεση τους με την αγνότητα και την φυσική τελειότητα, τα μαργαριτάρια στην πραγματικότητα είναι αποτέλεσμα ενός παιχνιδιού της φύσης. Στην κυριολεξία, το μαργαριτάρι γεννιέται συμπτωματικά ως υποπροϊόν του αμυντικού συστήματος των εν ζωή στρειδιών, τόσο του αλμυρού όσο και του γλυκού νερού, εφόσον οι οργανισμοί προσβάλλονται από κάποιον εξωγενή παράγοντα. Παρόλο που στη φύση υπάρχουν χιλιάδες διαφορετικά είδη τέτοιων στρειδιών, μόνο ένα ελάχιστο ποσοστό εξ αυτών καταφέρνει να μας χαρίσει το πανέμορφο αυτό κόσμημα, που αιώνες τώρα μαγεύει τόσο με την απλότητα όσο και με την διακριτική του λάμψη. Μια λάμψη στην οποία ούτε οι βασιλείς είχαν τη δύναμη ν΄ αντισταθούν.
Η βασίλισσα Ελισάβετ Ι παραμένει η ιστορικότερη λάτρης των μαργαριταριών και η μοναδική προσωπικότητα που είχε ταυτίσει τον εαυτό της τόσο πολύ με ένα μοναδικό πολύτιμο λίθο. Η προσήλωση και η ταύτιση της Virgin Queen με τα μαργαριτάρια καθίσταται προφανής από το γεγονός και μόνο ότι είχε στη κατοχή της 3.000 βραδινές τουαλέτες, όλες στολισμένες με αληθινά μαργαριτάρια.
Αλλά και η Αικατερίνη των Μεδίκων υπήρξε μεγάλη θαυμάστρια και συλλέκτρια μαργαριταριών ξεκινώντας ήδη από την ηλικία των δεκατεσσάρων ετών (1533). Όταν στο γάμο της εμφανίστηκε στο πλευρό του μέλλοντα βασιλεία Henry II φορώντας 6 σειρές μαργαριταριών, τεραστίων για εκείνη την εποχή, διαστάσεων.
Ωστόσο, μέσα από όλο αυτό το μοναδικό βασίλειο των μαργαριταριών και των ανθρώπων που τα λάτρεψαν, ένα και μόνο μαργαριτάρι κατάφερε να αποσπάσει τον τίτλο του μυθικού και μέσα από την μοναδική του ιστορία ίντριγκας και δράματος, αποτέλεσε αντικείμενο απαράμιλλου θαυμασμού για όλους εκείνους που το απέκτησαν έστω και για λίγο, αλλά και για όλους εκείνους που απλώς έγιναν κοινωνοί της σπάνιας ύπαρξης του μέσα από ιστορικές διηγήσεις.
Το όνομα και μόνο του θρυλικού αυτού μαργαριταριού προδίδει αρκετά από τον μύθο που το περικλείει «La Pellegrina» όπως έχει μείνει στην ιστορία, καθώς και ως «The Wanderen» δηλ. «Η Περιπλανώμενη».
Η ιστορία του μοναδικού αυτού μαργαριταριού ξεκινάει είτε στα νερά της Βενεζουέλας είτε στα χέρια κάποιου σκλάβου στις ακτές του Παναμά, κατά τη διάρκεια της Ελισαβετιανής περιόδου. Ανεξάρτητα ωστόσο, από το ποιος ήρθε πρώτος σε επαφή με αυτό το μαργαριτάρι, το «La Pellegrina» δεν άργησε να περιέλθει στην κατοχή βασιλικών χεριών.
Η ιστορία θέλει τον εξερευνητή Don Diego de Temes να παραδίδει το 1554 το Pellegrina στον τότε Φίλλιπο ΙΙ της Ισπανίας. Το εξωπραγματικό για την εποχή εκείνη βάρος του μαργαριταριού, σχεδόν 11.5 γραμμαρίων, το κατέστησε εξ αρχής μοναδικό και η αξία του είχε εκτιμηθεί στην εποχή εκείνη στην υψηλότατη τιμή των 100.000 δουκάτων.
Το ίδιο σφράγισε τον γάμο του βασιλεία Φιλλίπου ΙΙ με την Mary Tudor (που έμεινε γνωστή στην ιστορία ως Bloody Mary) και ήταν το μοναδικό κόσμημα που εκείνη φόρεσε ως νύφη.
Αργότερα το Pellegrina εθεάθη, με το υπέροχο σχήμα σαν δάκρυ, στο λαιμό της βασίλισσας Μαργαρίτας της Ισπανίας κατά τη διάρκεια της υπογραφής εκεχειρίας ανάμεσα στην Ισπανία και την Αγγλία το 1605. Με τελευταίο ισπανό κάτοχό του το βασιλιά ΦίλιπποIV, το Pellegrina πέρασε στα χέρια των Γάλλων όταν το 1812 ο τότε πρίγκιπας Louis-Napoleon ανέλαβε το αξίωμα. Η εξαθλίωση που έπληξε τον Napoleon τα επόμενα χρόνια τον ανάγκασε να πουλήσει το ήδη διάσημο μαργαριτάρι στον φίλο του Μαρκήσιο του Abercom στο Λονδίνο.
Πολλά χρόνια χρειάστηκε να μεσολαβήσουν για να ξαναβρεθεί το θρυλικό μαργαριτάρι στο προσκήνιο και μάλιστα σε ένα ανέλπιστο περιβάλλον και με πολλούς διεκδικητές. Το 1969 το Pellegrina βρέθηκε να δημοπρατείται εκ μέρους του διάσημου οίκου Sotheby’s και πολλοί ήταν εκείνοι που εκ μέρους της Ισπανικής εξουσίας εμφανίστηκαν ως νόμιμοι κάτοχοι και απαίτησαν να διακοπεί η δημοπρασία αμέσως.
Η ιστορία αυτή που δημοσιοποιήθηκε ιντρίγκαρε τον εκλεκτικό και απαιτητικό Richard Burton, ο οποίος κατάφερε τελικά να αποκτήσει το μαργαριτάρι μέσω τηλεφώνου, με την προσφορά των $370.000 με απώτερο σκοπό να το δωρίσει στην τότε σύζυγο του Elizabeth Taylor ως δώρο για την ημέρα του Αγ. Βαλεντίνου.
Τιμώντας το όνομα που του είχε δοθεί, το Pellegrina χάρισε κάποιες επιπλέον στιγμές αγωνίας στους νέους κατόχους του λίγο πριν ο Burton το παραδώσει στον Cartier προκειμένου το τεράστιο μαργαριτάρι να γίνει ένα πανέμορφο και εντυπωσιακό κόσμημα.
Όταν ο υπεύθυνος του οίκου Sotheby’s της Νέας Υόρκης, Ward Landrigan, επισκέφτηκε το ζεύγος Burton στην εξωπραγματική σουίτα του στο Ceasars Palace, δεν μπορούσε να φανταστεί πως ύστερα από μια σεβαστή ποσότητα σαμπάνιας που του πρόσφεραν, θα κατέληγαν όλοι μαζί να ψάχνουν απελπισμένα ανάμεσα στα χαλιά της σουίτας για το Pellegrina το οποίο είχε εξαφανιστεί.
Ποιος το περίμενε άλλωστε πως το θρυλικό αυτό μαργαριτάρι που είχε επιβιώσει από πολέμους, κατοχές και πλημμύρες θα κινδύνευε να αφανιστεί μόλις 15 λεπτά από την παράδοση του στον νέο του κάτοχο και που τελικά βρέθηκε στο στόμα ενός εκ των σκυλιών της Elizabeth Taylor που είχε εκλάβει το μαργαριτάρι ως παιχνίδι.
Λίγα χρόνια αργότερα η σύζυγος του Landrigan κατάφερε να βρει ένα πορτρέτο της Mary Tudor (χρονολογημένο το 1554) στο οποίο η τότε βασίλισσα φορούσε το θρυλικό μαργαριτάρι. Ο Burton, φυσικά, έσπευσε να το αποκτήσει και μάλιστα το δώρισε το 1972 στην Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου. Όσον αφορά, ωστόσο, το μέλλον του Pellegrina , πολλές είναι οι φήμες που θέλουν την Elizabeth Taylor να το είχε πουλήσει σε άγνωστο αγοραστή το 1995.
Και έτσι η ιστορία του μύθου συνεχίζεται …
Όπως για πολλά ακόμη εκατοντάδες χρόνια το μαργαριτάρι θα συνεχίζει να γοητεύει και να μαγεύει τους ανθρώπους εκείνους που είχαν την τύχη να μοιραστούν λίγη από τη μυθική του ομορφιά. Μια ομορφιά που πηγάζει από την απαράμιλλη απλότητα της φυσικής του δημιουργίας και που είναι η κύρια αιτία που καθιστά το μαργαριτάρι το αιώνιο σύμβολο της αγνότητας.
Όσο το μαργαριτάρι θα παραμένει το επίσημο κόσμημα του κάθε βασιλικού πρωτοκόλλου και οι εικόνες των προτύπων της κομψότητας με πιο αντιπροσωπευτικές τις Greys Kelly, Audrey Hepburn και Jacqueline Bouvier Kennedy , θα μένουν ανεξίτηλα στο μυαλό μας, τόσο όλοι που δεν έχουν ακόμη νιώσει το ευγενές και μοναδικό άγγιγμα του μαργαριταριού επάνω τους θα αναζητούν λίγη από την μαγεία αυτού του ανεπανάληπτου συναισθήματος.