Μινωϊκός ο πρώτος αναλογικός υπολογιστής

Τον πρώτο αναλογικό υπολογιστή στην ιστορία της ανθρωπότητας είχαν ανακαλύψει οι Μινωίτες, όπως υποστηρίζει ο κρητικός ερευνητής αιγαιακών γραφών, Μηνάς Τσικριτσής.

Σύμφωνα με τον ερευνητή, το μινωικό αντικείμενο, που είχε βρεθεί το 1898 στο Παλαίκαστρο Σητείας, προηγήθηκε του «Μηχανισμού των Αντικυθήρων» κατά 1.400 χρόνια και είναι ο πρώτος αναλογικός υπολογιστής στην Ιστορία και μάλιστα φορητός.

«Αναζητώντας μινωικά ευρήματα με αστρονομικές απεικονίσεις στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, εντοπίσαμε μια λίθινη μήτρα από την περιοχή του Παλαίκαστρου Σητείας. Στην μήτρα αυτή είχαν αναφερθεί ο Στέφανος Ξανθουδίδης και ο Άρθουρ Έβανς, διατυπώνοντας ότι τα ανάγλυφα σύμβολα που εμφανίζονται στην επιφάνεια της μήτρας συσχετίζονται με τον Ήλιο και τη Σελήνη», τονίζει ο κ. Τσικριτσής.

Όπως εξηγεί ο κρητικός ερευνητής αφού πρώτα αναλύθηκε η ανάγλυφη απεικόνιση του ακτινωτού δίσκου στο δεξιό μέρος της μήτρας αυτής, στη συνέχεια τεκμηριώθηκε η χρήση αυτού, ως μήτρα για την κατασκευή ενός μηχανισμού, που χρησίμευε ως αναλογικός υπολογιστής προσδιορισμού εκλείψεων. Ταυτόχρονα εξετάσθηκαν οι χρήσεις του μηχανισμού ως ηλιακό ρολόι και ως όργανο υπολογισμού γεωγραφικού πλάτους.

«Η κατασκευή αυτή έχει τη δυνατότητα να προσδιορίσει την ώρα και το γεωγραφικό πλάτος ενός τόπου αν χρησιμοποιήσουμε τα τρία εργαλεία, δύο βελόνες κι έναν διαβήτη, που υπάρχουν στην μήτρα πάνω από το δίσκο», τονίζει ο κ. Τσικριτσής και εξηγεί: «Ο ακτινωτός δίσκος έχει στην περιφέρεια 25 τριγωνικά σχήματα αν τα αριθμήσουμε ανά μισή ώρα και τοποθετήσουμε μία βελόνα κάθετα στο κεντρικό βαθούλωμα και προσανατολίσουμε τον κεντρικό σταυρό σε βορρά - νότο, τότε η σκιά της βελόνας δείχνει το σημείο του ακτινωτού δίσκου που αντιστοιχεί στην ώρα της παρατήρησης. Φαίνεται λοιπόν ότι ο μηχανισμός αυτός θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως ημερήσιο ηλιακό ρολόι χειρός (12,5ωρών). Από αυτή τη χρήση προκύπτει ότι η ώρα αντιστοιχεί σε περίπου 58 λεπτά, πολύ κοντά στην ώρα που χρησιμοποιείται σήμερα. Θεωρώντας ότι ένας τριγωνικός δείκτης (ακτινωτό τμήμα) αντιστοιχεί σε περίπου μισή ώρα, οι πέντε κουκίδες που υπάρχουν πάνω σε κάθε τριγωνικό δείκτη χωρίζουν αυτόν σε 5 μικρότερες μονάδες χρόνου, διάρκειας περίπου 6 σημερινών λεπτών».

Εξηγώντας ο κ. Τσικριτσής τη χρήση του μηχανισμού για τον υπολογισμό του γεωγραφικού πλάτους, τονίζει ότι «αν ο χρήστης του δίσκου χρησιμοποιούσε ως όργανα, μία βελόνα και μία λαβίδα, που υπάρχουν στο αποτύπωμα του πλακιδίου και σημείωνε ανά δύο εβδομάδες την άκρη της σκιάς όταν μεσουρανεί ο Ήλιος, τότε θα μπορούσε με την γωνία «ω» να καταγράφει το γεωγραφικό πλάτος του τόπου που βρίσκεται. Έτσι σε μελλοντική απομάκρυνση του από τον τόπο του στο βορρά, βρίσκοντας τη γωνία απόκλισης τού τόπου του θα μπορούσε, παρατηρώντας τη σκιά της βελόνας, την αντίστοιχη εβδομάδα, να προσδιορίσει πόσο βόρεια κατευθύνθηκε, ώστε να μπορεί να επιστρέψει».

«Γράφοντας το βιβλίο μου για την «Αστρονομία του Κρητομυκηναϊκού Πολιτισμού», έφτασα και στο συγκεκριμένο εύρημα. Πρόκειται γι’ έναν μικρό, φορητό, αναλογικό υπολογιστή που προσδιορίζει όλες τις εκλείψεις και κάνει την ίδια δουλειά με τον “Μηχανισμό των Αντικυθήρων”, τον οποίο μέχρι πρόσφατα θεωρούσαμε τον αρχαιότερο μηχανικό υπολογιστή», δηλώνει και προσθέτει: «Επιπλέον, όμως, τα αντίγραφα αυτού του δίσκου έχουν τη δυνατότητα να δουλέψουν ως ηλιακά ρολόγια, αν τοποθετηθεί μία βελόνα κάθετα στο κέντρο και προσανατολιστεί ο κεντρικός σταυρός σε βορά-νότο. Παράλληλα μπορούσαν να προσδιορίζουν το γεωγραφικό πλάτος. Είναι ένα όργανο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί και στη ναυσιπλοΐα αλλά και στην Αστρονομία».

Λειτουργία μέχρι σήμερα

«Συνδυάζοντας τις γνώσεις μου για τον Μινωικό Πολιτισμό και την Αστρονομία κατέληξα στο συμπέρασμα ότι η λειτουργία του μηχανισμού αυτού αφορούσε τη μέτρηση του χρόνου και την πρόβλεψη σεληνιακών και ηλιακών εκλείψεων», μας ανέφερε. Η εντυπωσιακή αποκάλυψη του κ. Τσικριτσή λειτουργεί μέχρι και σήμερα καθώς, όπως αναφέρει, «διαπιστώνω με το αντίγραφο που κατασκεύασα ότι ο υπολογιστής αυτός είναι σε θέση να προβλέπει τις εκλείψεις. Το επιβεβαίωσα ξεκινώντας από την ολική σεληνιακή έκλειψη στις 21 Δεκεμβρίου 2010 και έφθασα να προβλέπω όλες τις εκλείψεις μέχρι το 2018 χρησιμοποιώντας τον δίσκο αυτόν».

Ο ακτινωτός δίσκος του 15ου αιώνα π.Χ. χωρίζεται σε δύο ημικύκλια, που το καθένα έχει 29 και 30 χαράξεις. Αυτά τα ημικύκλια αναπαριστούν δύο σεληνιακούς μήνες 29,5 ημερών, που αρχίζουν και τελειώνουν με πανσέληνο.

Αν, κάθε μέρα, μετακινείται δεξιόστροφα μία βελόνα στον εσωτερικό κύκλο (της Σελήνης) και κάθε δύο μήνες μετακινείται μία άλλη βελόνα με τον ίδιο τρόπο στην περιφέρεια με τα ακτινωτά τριγωνικά δόντια που έχουν 112 τρύπες, τότε καταγράφεται η πορεία της Σελήνης ως προς τη θέση των δεσμών.

Η πορεία του Ήλιου καταγράφεται στον κύκλο της περιφέρειας του Δίσκου με κίνηση αντίθετη από την κίνηση της Σελήνης, ώστε κάθε περίπου 6 μέρες να κινείται μία θέση. Αν συνέπιπτε ο Ήλιος να είναι κοντά σ’ ένα δεσμό και η Σελήνη σε πανσέληνο ή νέα Σελήνη τότε έχουμε έκλειψη. «Οι Μινωίτες γνώριζαν για το φυσικό φαινόμενο που ονομάζεται “Σάρος”», αναφέρει ο κ. Τσικριτσής και εξηγεί πως «πρόκειται για το γεγονός ότι οι εκλείψεις επαναλαμβάνονται με την ίδια σειρά κάθε 18,5 σεληνιακά χρόνια».

Ο κ. Τσικριτσής, σημειώνει ακόμη ότι «πάνω στη μήτρα που βρέθηκε υπήρχαν δύο βελόνες και μία λαβίδα. Ένας διαβήτης, δηλαδή. Οπότε μ’ αυτά τα εργαλεία το δουλεύεις άνετα. Θα μπορούσαμε να το ονομάσουμε ένα μικρό «portable» χρησιμοποιώντας τους όρους της σύγχρονης τεχνολογίας. Το σημαντικό είναι ότι αυτό το εύρημα αλλάζει την ιστορία της Τεχνολογίας, καθώς είναι μια εφεύρεση προγενέστερη του Μηχανισμού των Αντικυθήρων».

Χαρακτηριστικό είναι, ότι με βάση την έρευνα του κρητικού ερευνητή γίνεται συσχετισμός του ευρήματος της Σητείας με το φημισμένο Στόουνχεντζ της Βρετανίας. «Ουσιαστικά το Στόουνχεντζ αποτελεί μια αποτύπωση σε μεγάλη κλίμακα του υπολογιστή αυτού ή κάποιου άλλου αντίστοιχου», τονίζει.

Όπως εξηγεί, αν τοποθετηθεί το αποτύπωμα του μηχανισμού του Παλαικάστρου πάνω σ’ ένα σκίτσο του Στόουνχετζ, έτσι ώστε η ευθεία συμμετρίας που στοχεύει στο θερινό ηλιοστάσιο στο Στόουνχετζ να ταυτιστεί με την εσωτερική γραμμή της διπλής σειράς του σταυρού στο δίσκο του Παλαικάστου και να φέρουμε και μία κάθετη γραμμή στον άξονα, τότε παρατηρείται ότι:

α) οι δύο δίσκοι με τους κάθετους άξονες χωρίζονται σε 4 τεταρτημόρια που καθένα έχει τους ίδιους αριθμούς χαράξεων(14 &15 άνω, 16 &14 κάτω) δίσκος Παλαικάστρου, και στο Στόουνχετζ οι κύκλοι Ζ΄ και Υ΄ με τις 29 και 30 οπές ταυτίζονται ομοιόμορφα.

β) γενικότερα το πλήθος των χαράξεων29 και 30 στον εσωτερικό κύκλο του Παλαικάστρου σχετίζονται με το πλήθος των οπών των δύο κύκλων Ζ΄ (29) και Υ΄ (30). Το πλήθος αυτών των οπών η χαράξεων αντιστοιχούν σε σεληνιακό μήνα 29,5 ημερών. Επιπρόσθετα μπορεί το πλήθος των 59 χαράξεων του Παλαικάστρου να ταυτιστεί και με τον κύκλο από 59 μικρότερες γαλαζόπετρες που ονομάζεται (Κύκλος από Γαλαζόπετρες) γύρω από τα 5 τρίλιθα του Στόουνχετζ.

γ) O εξωτερικός τελικός κύκλος που περιβάλει όλο το Στόουνχετζ, με τις 57 οπές με όνομα κύκλος Όμπρι (Aubrey Holes). Μπορεί να ταυτιστεί με τον εξωτερικό κύκλο του δίσκου του Παλαικάστρου που έχει και αυτός 58 οπές.

δ) Μέσα από τα τρίλιθα στο Στόουνχετζ υπάρχουν 19 πέτρες σε σχήμα πέταλου με όνομα (Πέταλο από Γαλαζόπετρες), το ίδιο πλήθος υπάρχει και στο δίσκο του Παλαικάστρου με μορφή μικρών οπών σε δύο περιοχές του εσωτερικού σταυρού.

«Τελικά με βάση τα περιγραφόμενα διαφαίνεται ότι ο Μινωικός Πολιτισμός θα πρέπει να είχε σχέση και επαφή με τους υπερβορείους, όπως αναφέρει και ο Διώδορος ο Σικελιώτης», επισημαίνει ο κ. Τσικριτσής και προσθέτει ότι «αυτά που έχουμε βρει είναι ελάχιστα και προσωρινά αρχεία των Μινωιτών. Αποδεικνύεται ότι είχαν πλούσια γνώση σε τομείς, όπως η Αστρονομία και τα Μαθηματικά. Ήταν ένας Πολιτισμός πολύ προχωρημένος που είχε φτάσει σε διάφορα μέρη του τότε κόσμου».