Ήδη από την αρχαιότητα, ο έρωτας έχει απασχολήσει έντονα το ανθρώπινο γένος. Στην τέχνη αποτελεί πηγή έμπνευσης, ενώ στην φιλοσοφία τροφή για σκέψη. Το «Εγκώμιο για τον έρωτα» του Alain Badiou, είναι η μοναδική απόπειρα του μεγάλου Γάλλου Φιλοσόφου, να προσδιορίσει τον έρωτα. Το βιβλίο εκδόθηκε το 2009, και πρόκειται για μία σειρά συνεντεύξεων – στα πλαίσια του ετήσιου Φεστιβάλ της Αβινιόν- με τον δημοσιογράφο της Le Monde, Nicola Truong. Βασικός σκοπός του βιβλίου είναι ο επαναπροσδιορισμός του έρωτα. Μεταξύ άλλων, το βιβλίο πραγματεύεται την επίδραση των διαδικτυακών σελίδων γνωριμιών στον έρωτα, καθώς και την σχέση του έρωτα με την πολιτική και την τέχνη. Κεφάλαιο Πρώτο: «Ο απειλούμενος έρωτας». Σ’ αυτό το κεφάλαιο, ο Badiou θα μας παρουσιάσει τις δύο βασικές απειλές του έρωτα: την ασφάλεια και την άνεση. Παίρνοντας ως παράδειγμα την ιστοσελίδα γνωριμιών, Meetic, ο Badiou, θα υποστηρίξει ότι τέτοιου είδους ιστοσελίδες καταστρέφουν τον έρωτα, καθώς πωλούν έναν είδος εμπορευματοποιημένου έρωτα. Το να αγοράσει κανείς σεξ είναι εφικτό, έρωτα όμως, όχι! Στην προσπάθεια του να διασώσει τον έρωτα από τέτοιου είδους απειλές, θα καταλήξει στο συμπέρασμα πως το αναπάντεχο και το τυχαίο αποτελούν βασικές προϋποθέσεις ώστε να αναπτυχθεί και να εξελιχθεί ο έρωτας. «Ο έρωτας χωρίς τον κίνδυνο είναι αδύνατον να υπάρξει, όπως και ο πόλεμος χωρίς τον θάνατο». Επομένως, το ρίσκο, η περιπέτεια και ο κίνδυνος που προκύπτουν μέσα από την διαφορετικότητα του άλλου, είναι στοιχεία ζωτικής σημασίας για τον έρωτα. Ο Badiou αντιλαμβάνεται τον έρωτα ως μία σχέση δέσμευσης μεταξύ δύο ατόμων, προϋπόθεση της οποίας αποτελεί μία πρώτη τυχαία συνάντηση. Ο έρωτας εκτυλίσσεται με την πάροδο του χρόνου και περιλαμβάνει την συνεχή εκ νέου δέσμευση και προσπάθεια. Αυτή η διάρκεια, όμως, που υπονοείται διαφέρει από την συμβατική σημασία της έννοιας και διευκρινίζει: «ως διάρκεια δεν εννοούμε κατά κύριο λόγο ότι ο έρωτας πρέπει να διαρκέσει, να είμαστε ερωτευμένοι πάντα, ή για πάντα. Πρέπει να αντιληφθούμε πως ο έρωτας επινοεί έναν διαφορετικό τρόπο διάρκειας μέσα στη ζωή. Ότι, στη δοκιμασία του έρωτα, η ύπαρξη του καθενός έρχεται αντιμέτωπη με μια νέα χρονικότητα». Συνεχίζοντας, θα καταλήξει πως ο έρωτας είναι μία διαδικασία αναζήτησης της αλήθειας στην οποία συμμετέχουν δύο. «Τι είδους κόσμο μπορεί να δει κανείς, όταν τον βιώνει από την οπτική των δύο και όχι του ενός; Τι είναι ο κόσμος όταν βιώνεται, αναπτύσσεται και τον ζει κανείς υπό την οπτική της διαφορετικότητας και όχι της ταυτότητα; Έτσι πιστεύω ότι οφείλει να είναι ο έρωτας». Βλέπει τον έρωτα ως μία συνοδοιπορία για δύο, χωρίς όμως να απαιτείται η «συγχώνευση» των δύο αυτών προσώπων. Ο καθένας διατηρεί την διαφορετικότητα του και η σχέση αναπτύσσεται, εξελίσσεται και λειτουργεί πάνω στην διαφορετικότητα. Είναι η διαφορετικότητα που θα γεννήσει την ένωση των δύο ανθρώπων.
«Ο έρωτας δεν είναι μία σύμβαση ανάμεσα σε δύο ναρκισσιστές» θα συμπληρώσει. Χωρίς να κατακρίνει την σεξουαλική ικανοποίηση, υπογραμμίζει πως το να περιορίζεται κανείς μόνο σε αυτήν, σημαίνει ότι είναι ναρκισσιστής. Θέτοντας ως μοναδική επιδίωξη την σεξουαλική απόλαυση, δεν υφίσταται πραγματική ένωση μεταξύ δύο ανθρώπων. Ο καθένας παίρνει από τον άλλον αυτό που τον ευχαριστεί και τίποτα παραπάνω. Αυτό όμως, υποστηρίζει ο Badiou δεν είναι ο πραγματικός έρωτας. «Στο σεξ, σε τελική ανάλυση, είστε σε σχέση με τον ίδιο σας τον εαυτό μέσα από τη διαμεσολάβηση του άλλου. Ο άλλος σας χρησιμεύει για να ανακαλύψετε το πραγματικό της απόλαυσης. Στον έρωτα, αντίθετα, η μεσολάβηση του άλλου έχει προς ίδια αξία. Αυτό είναι η ερωτική συνάντηση: εφορμάτε προς κατάκτηση του άλλου, προκειμένου να τον κάνετε να υπάρξει μαζί σας όπως ακριβώς είναι. Πρόκειται για μια σύλληψη πολύ πιο βαθυστόχαστη από εκείνη την τελείως κοινότοπη, σύμφωνα με την οποία ο έρωτας δεν θα ήταν παρά μια φαντασιακή παράσταση πάνω στο πραγματικό τού φύλου». Και συνεχίζει «Τελικά, είναι αλήθεια ότι η σεξουαλικότητα, όσο θαυμάσια κι αν είναι, και μπορεί να είναι, καταλήγει μέσα σ’ ένα είδος κενού. Αυτός ακριβώς είναι και ο λόγος για τον οποίο διέπεται από τον νόμο της επανάληψης: πρέπει να ξαναρχίζουμε, ξανά και ξανά από την αρχή. Κάθε μέρα, όταν είμαστε νέοι! Έτσι, ο έρωτας θα ήταν η ιδέα ότι κάτι παραμένει μέσα σ’ αυτό το κενό, και αυτό που συνδέει τους εραστές είναι κάτι άλλο και όχι αυτή η σχέση, η οποία δεν υπάρχει».
«Ο έρωτας δεν είναι μία σύμβαση ανάμεσα σε δύο ναρκισσιστές» θα συμπληρώσει. Χωρίς να κατακρίνει την σεξουαλική ικανοποίηση, υπογραμμίζει πως το να περιορίζεται κανείς μόνο σε αυτήν, σημαίνει ότι είναι ναρκισσιστής. Θέτοντας ως μοναδική επιδίωξη την σεξουαλική απόλαυση, δεν υφίσταται πραγματική ένωση μεταξύ δύο ανθρώπων. Ο καθένας παίρνει από τον άλλον αυτό που τον ευχαριστεί και τίποτα παραπάνω. Αυτό όμως, υποστηρίζει ο Badiou δεν είναι ο πραγματικός έρωτας. «Στο σεξ, σε τελική ανάλυση, είστε σε σχέση με τον ίδιο σας τον εαυτό μέσα από τη διαμεσολάβηση του άλλου. Ο άλλος σας χρησιμεύει για να ανακαλύψετε το πραγματικό της απόλαυσης. Στον έρωτα, αντίθετα, η μεσολάβηση του άλλου έχει προς ίδια αξία. Αυτό είναι η ερωτική συνάντηση: εφορμάτε προς κατάκτηση του άλλου, προκειμένου να τον κάνετε να υπάρξει μαζί σας όπως ακριβώς είναι. Πρόκειται για μια σύλληψη πολύ πιο βαθυστόχαστη από εκείνη την τελείως κοινότοπη, σύμφωνα με την οποία ο έρωτας δεν θα ήταν παρά μια φαντασιακή παράσταση πάνω στο πραγματικό τού φύλου». Και συνεχίζει «Τελικά, είναι αλήθεια ότι η σεξουαλικότητα, όσο θαυμάσια κι αν είναι, και μπορεί να είναι, καταλήγει μέσα σ’ ένα είδος κενού. Αυτός ακριβώς είναι και ο λόγος για τον οποίο διέπεται από τον νόμο της επανάληψης: πρέπει να ξαναρχίζουμε, ξανά και ξανά από την αρχή. Κάθε μέρα, όταν είμαστε νέοι! Έτσι, ο έρωτας θα ήταν η ιδέα ότι κάτι παραμένει μέσα σ’ αυτό το κενό, και αυτό που συνδέει τους εραστές είναι κάτι άλλο και όχι αυτή η σχέση, η οποία δεν υπάρχει».
Ο έρωτας αποτελεί, σύμφωνα με τον ίδιο, μία από τις τέσσερις προϋποθέσεις της φιλοσοφίας – μαζί με την επιστήμη, την τέχνη και την πολιτική. Ο ορισμός του για τον έρωτα μπορεί να παραλληλιστεί με εκείνον για την πολιτική, υπό την έννοια ότι και η πολιτική ξεκινάει με ένα τυχαίο συμβάν και κινείται προς την κατεύθυνση της αλήθειας. Ωστόσο, η πολιτική και ο έρωτας διακρίνονται από μία καίρια διαφορά. Η πολιτική αναφέρεται σε συλλογικότητες, ενώ ο έρωτας αποκλειστικά σε μία δυάδα. Επιπλέον, για τον ορισμό της πολιτικής η ύπαρξη ενός εχθρού είναι απαραίτητη, αντίθετα στον έρωτα δεν ισχύει αυτό. Στον έρωτα ως εχθρός νοείται ο εγωισμός, στην πολιτική το μίσος. «Στην πολιτική, όπου υπάρχουν εχθροί, ένας από τους ρόλους της οργάνωσης, όποια κι αν είναι αυτή, είναι να ελέγξει, δηλαδή να εξαλείψει, κάθε φαινόμενο μίσους. Κάτι που δεν σημαίνει βέβαια επ’ ουδενί, “να κηρύξει την αγάπη”, αλλά –κι αυτό είναι ένα μείζον διανοητικό πρόβλημα– να ορίσει τον πολιτικό εχθρό με τη μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια και αυστηρότητα». Τέλος, ο Badiou θα προβεί σε έναν ακόμη παραλληλισμό, εκείνο του Κομμουνισμού και του έρωτα. Και στους δύο, επισημαίνει, αγνοείται η προέλευση και κυριαρχεί η αποδοχή της διαφορετικότητας. Ο Alain Badiou μας παροτρύνει να αναδιατυπώσουμε τον έρωτα. Μας υποδεικνύει την διαφορετικότητα ως ένα χαρακτηριστικό του έρωτα, το οποίο πρέπει να αποδεχτούμε και να σεβαστούμε. Αναφέρεται στην απαγκίστρωση από κάθε εγωιστικό και ναρκισσιστικό στοιχείο που χαρακτηρίζει την εποχή μας. Οι σχέσεις θέλουν προσπάθεια, υπομονή και επιμονή και έχουν ως ανταμοιβή την απόλαυση του έρωτα. «Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο έρωτας είναι μια επίμονη περιπέτεια. Η περιπετειώδης πλευρά είναι απαραίτητη, αλλά εξίσου απαραίτητη είναι και η ανάγκη για επιμονή. Με το να τα παρατήσουμε στο πρώτο εμπόδιο, στη πρώτη διαμάχη, ο έρωτας στρεβλώνεται. Ο πραγματικός έρωτας είναι αυτός που θριαμβεύει διαρκώς, μερικές φορές οδυνηρά, πάνω στα εμπόδια που τίθενται από το χρόνο, το χώρο και τον κόσμο»- Alain Badiou
Alain Badiou, Εγκώμιο στον έρωτα
Alain Badiou, Εγκώμιο στον έρωτα
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου