"Ποιος είπε ότι οι φιλόσοφοι ήταν ανίκανοι για πόλεμο; Εγώ είμαι σε θέση να γνωρίζω ότι τον Αρχύτα τον εξέλεξαν οι Ταραντίνοι έξη φορές για στρατηγό, ο Μέλισσος έγινε ναύαρχος, ο Σωκράτης έλαβε μέρος σε τρεις εκστρατείες, ο Πλάτων και αυτός στην Τανάγρα και την Κόρινθο. Την δε εκστρατεία του Ξενοφώντα και την ανάληψη της στρατηγίας, πολλοί είναι που την εξυμνούν και ο ίδιος την αναφέρει στην ιστορία του Κύρου (Κύρου Ανάβαση). Ο Δίων ο γιος του Ιππαρίνου κατέλυσε την τυραννία του Διονύσιου. Ο Επαμεινώνδας σαν Βοιωτάρχης νίκησε τους Λακεδαιμόνιους στα Λεύκτρα και ανεδείχθη πρώτος μεταξύ των Ελλήνων. Ο Ζήνων υπερασπίστηκε τους Αθηναίους απέναντι στον Αντίγονος. Κανένας δεν παρέλειψε να πολεμήσει, είτε με την άποψη είτε με τα όπλα."
ΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ ΣΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΚΛΑΥΔΙΟΥ ΑΙΛΙΑΝΟΥ (ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ)
Claudius Aelianus Soph., Varia historia Book 7, section 14, line 1
Ο Μέλισσος ήταν ο στρατηγός των Σαμίων εναντίον των Αθηναίων, πολιτικός και φιλόσοφος εκ των Προσωκρατικών, μαθητής και ομόδοξος του Παρμενίδη και εκπρόσωπος της ελεατικής σχολής.
Άνδρας φιλόσοφος και κατεξοχήν δημοκρατικός πολίτης ο Μέλισσος έχοντας βαθιά γνώση των ιδεών και των πολιτικών πραγμάτων και καταστάσεων της εποχής τους, έγινε στρατηγός των Σαμίων και στράφηκε κατά των Αθηναίων, επιδιώκοντας προφανώς να προστατεύσει τα συμφέροντα και την αξιοπρέπεια των Σαμίων από τις ανώφελες και επικίνδυνες τάσεις της αθηναϊκής ηγεμονίας. Η θέση της Σάμου και η ναυτική της ισχύς καθιστούσαν αυτή κλειδί στο χώρο του ανατολικού Αιγαίου και της παρείχαν τη δυνατότητα να επικοινωνεί άνετα με τα κέντρα του πολιτισμού της Ιωνίας και να παρακολουθεί τις πνευματικές και άλλες εξελίξεις που λάμβαναν χώρα στον Ελληνισμό της Μεγάλης Ελλάδας.
Είναι γνωστό το γεγονός ότι ο Μέλισσος ως ναύαρχος νίκησε τους Αθηναίους, τη μία μάλιστα φορά τον ίδιο τον Περικλή, που ήταν επικεφαλής του Αθηναϊκού στόλου.
Η φιλοσοφική παιδεία την οποία έλαβε ο Μέλισσος στην Ελέα της Μ. Ελλάδας ήταν τέτοιας σπουδαιότητας, ώστε παρείχε σ' αυτόν τη δυνατότητα να αντιληφθεί και να κρίνει τα πολιτικά πράγματα της εποχής του και τον καθιστούσε αναμφίβολα ικανό να κατανοήσει ότι η κυριαρχική τάση των Αθηναίων μετά τα Μηδικά δεν συμφωνούσε με τα ιδεώδη της ελευθερίας που εκπροσωπούσαν οι Αθηναίοι κατά τη διάρκεια των αγώνων κατά των Περσών. Ο Μέλισσος καλύτερα από κάθε άλλον μπορούσε να αντιληφθεί ότι η αθηναϊκή τάση της κυριαρχίας πάνω στους συμμάχους δεν είχε αγαθά κίνητρα, ούτε φυσικά ήταν σύμφωνη με τα συμφέροντα των συμμάχων πόλεων, αφού μετέβαλε αυτές σε υποτελείς. Η διαπίστωση αυτή οδήγησε τους Σαμιους σε ανοιχτή ρήξη με τους Αθηναίους.
Δεν είναι χωρίς σημασία το γεγονός ότι πρώτος ο Μέλισσος αντιλήφθηκε με οξυδέρκεια τον ολέθριο δρόμο, που θα ακολουθούσε η Αθηναϊκή πολιτική. Δέκα χρόνια πριν από την έκρηξη του Πελοποννησιακού πολέμου με τη σθεναρή του αντίσταση κατά των Αθηναίων έδειξε το διαβλητό τρόπο ενεργειών της αθηναϊκής πολιτικής και επεσήμανε προκαταβολικά την επικίνδυνη τροπή που επρόκειτο να λάβουν τα ελληνικά πράγματα κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο. Γι' αυτό η σύγκρουση των Σαμίων με τους Αθηναίους κατά το 441-440 πκχ και η κατ' αυτήν στάση του ηγέτη των Σαμίων Μελισσου πρέπει να θεωρηθούν υπό το πρίσμα της διαφυλάξεως των αξιών του ελληνικού πνεύματος και κατά της άποψης ότι η πιο μεγάλη και ισχυρή πόλη πρέπει να διαφεντεύει τις άλλες που καθίστανται υποτελείς.
Έτσι στη θάλασσα της Αρχαίας Σάμου κοντά στα στενά της Μυκάλης ο αρχηγός των Σαμίων πολιτικός και φιλόσοφος Μέλισσος ναυμάχησε με τον Αθηναϊκό στόλο υπό την ηγεμονία του Περικλέους το 440 πκχ, υπερασπίζοντας την ελευθερία και ανεξαρτησία των Σαμίων. Αρχικά είχε επιτυχίες, αλλά τελικώς οι Αθηναίοι, μετά από πολιορκία εννέα μηνών, ανάγκασαν τους αποστάτες να παραδοθούν.
Η Φιλοσοφία του
Στο σύγραμμά του «Περί φύσεως ή περί όντος» ο Μέλισσος αναπτύσσει τη θεωρία του Ξενοφάνη, την οποία τελειοποίησε και ο Παρμενίδης. Η βασική αρχή της είναι ότι μόνο το «ΟΝ» υπάρχει, δηλαδή το Σύμπαν, και αυτό αναγκαστικά ταυτίζεται με τον Θεό.
Ειδικότερα, ο Μέλισσος δεχόταν ως αρχή του κόσμου το «ΕΝ» (ένα), το οποίο χαρακτήριζε αιώνιο, άπειρο, ενιαίο, ακίνητο, απόλυτα όμοιο μόνο με τον εαυτό του και αμετάβλητο: «Μέλισσος και Ζήνων το ΕΝ και το ΠΑΝ, και μόνον Αΐδιον και Άπειρον είναι το ΕΝ», ενώ το γίγνεσθαι το θεωρούσε δημιούργημα των αισθήσεων, και γι' αυτό απατηλό: «Μέλισσον ΕΝ το ΠΑΝ λέγοντας είναι και δια το τας αισθήσεις ψευδείς είναι»
Δίδασκε ότι το «όντως ον» «ουκ έχει αρχήν, ουδέ τελευτήν» και συνεπώς δεν μπορεί να γεννηθεί αφ' εαυτού. Διότι αν γεννιόταν, τότε μοιραία θα έπρεπε και να πεθάνει, ενώ το όντως ον είναι αιώνιο και άφθαρτο.
Ο Μέλισσος απέρριπτε τόσο την εμπεδόκλειο διδασκαλία για την ανάμιξη των 4 βασικών στοιχείων, όσο και την υπόθεση της ατομικής θεωρίας για την ύπαρξη κενού χώρου. Πίστευε και δίδασκε ότι στη Φύση δεν υπάρχει τίποτα το βέβαιο και ότι όλα τα επίγεια είναι φθαρτά.
Σύμφωνα με τον Διογένη Λαέρτιο (ο οποίος επίσης τον θεωρούσε εξαιρετικό πολιτικό, με δημοκρατικό ήθος και ανδρεία.), ο Μέλισσος θεωρούσε ότι το Σύμπαν είναι ΕΝΑ, άπειρο, πλήρες, αναλλοίωτο, ακίνητο και ομοιογενές: «εδόκει δε αυτώ το Παν άπειρον είναι και αναλλοίωτον και ακίνητον και εν και όμοιον εαυτώ και πλήρες». Ήταν αντίθετος στις θεωρίες της κίνησης και της μεταβολής.
Σύγχρονοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι το έργο του Γοργία «Περί φύσεως ή περί του όντος» αντέγραψε το ομώνυμο έργο του Μελίσσου, πράγμα που ανακαλύφθηκε με αντιπαραβολή προς τα σωζόμενα, από τον Σιμπλίκιο, αποσπάσματα του έργου του Μελίσσου.
[θραύσμα 1: Καὶ Μέλισσος δὲ τὸ ἀγένητον τοῦ ὄντος ἔδειξε τῶι κοινῶι τούτωι χρησάμενος ἀξιώματι· γράφει δὲ οὕτως· ἀεὶ ἦν ὅ τι ἦν καὶ ἀεὶ ἔσται. Εἰ γὰρ ἐγένετο, ἀναγκαῖόν ἐστι πρὶν γενέσθαι εἶναι μηδὲν· εἰ τοίνυν μηδὲν ἦν, οὐδαμὰ ἂν γένοιτο οὐδὲν ἐκ μηδενός᾿.
θραύσμα 7: Οὕτως οὖν ἀίδιόν ἐστι καὶ ἄπειρον καὶ ἓν καὶ ὅμοιον πᾶν. Οὐδ᾿ ἂν τὸ ὑγιὲς ἀλγῆσαι δύναιτο· ἀπὸ γὰρ ἂν ὄλοιτο τὸ ὑγιὲς καὶ τὸ ἐόν, τὸ δὲ οὐκ ἐὸν γένοιτο. Καὶ περὶ τοῦ ἀνιᾶσθαι ὡυτὸς λόγος τῶι ἀλγέοντι. Οὐδὲ κενεόν ἐστιν οὐδέν· τὸ γὰρ κενεὸν οὐδέν ἐστιν· οὐκ ἂν οὖν εἴη τό γε μηδέν. Οὐδὲ κινεῖται· ὑποχωρῆσαι γὰρ οὐκ ἔχει οὐδαμῆι, ἀλλὰ πλέων ἐστίν. Εἰ μὲν γὰρ κενεὸν ἦν, ὑπεχώρει ἂν εἰς τὸ κενόν· κενοῦ δὲ μὴ ἐόντος οὐκ ἔχει ὅκηι ὑποχωρήσει.
θραύσμα 8:Τοῦ γὰρ ἐόντος ἀληθινοῦ κρεῖσσον οὐδέν.]
Επίσης ο Πλούταρχος βασιζόμενος στο χαμένο έργο του Αριστοτέλη "Πολιτεία Σαμίων", μας παρέχει και τα τεκμήρια που δικαιολογούν τον έπαινο του Διογένη του Λαέρτη για την πολιτική ζωή του Μελισσου.
ΠΟΛΕΜΗΣΕ ΓΙΑ ΤΟ ΝΗΣΙ ΤΟΥ , ΑΞΙΟΣ , ΑΝΔΡΕΙΟΣ , ΕΥΠΑΤΡΙΔΗΣ . ΕΠΙΘΕΤΑ ΠΟΥ ΗΘΙΚΑ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΦΘΊΝΟΥΝ ΤΗΝ ΣΗΜΕΡΟΝ ΕΠΟΧΗ
ΑπάντησηΔιαγραφή