Ανθολόγιο Αττικής Πεζογραφίας

ΠΛΑΤΩΝ, ΑΠΟΛΟΓΙΑ ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ

ΠΛ Απολ 35b–35d

Ο Σωκράτης εξηγεί γιατί αρνείται να ικετεύσει για την αθώωσή του

Απολογούμενος στην Ηλιαία, ο Σωκράτης ανασκεύασε τις εναντίον του κατηγορίες (βλ. και ΠΛ Απολ 30c–31c) και αναφέρθηκε στο δαιμόνιον, τη φωνή που άκουγε μέσα του και τον εμπόδιζε να ασχοληθεί με τα κοινά. Αφού τόνισε την εναρμόνιση λόγων και έργων του και καθόρισε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ως δασκάλου, ο Σωκράτης περνά στον επίλογο της κύριας απολογίας του.

Χωρὶς δὲ τῆς δόξης, ὦ ἄνδρες, οὐδὲ δίκαιόν μοι δοκεῖ
[35c] εἶναι δεῖσθαι τοῦ δικαστοῦ οὐδὲ δεόμενον ἀποφεύγειν, ἀλλὰ
διδάσκειν καὶ πείθειν. οὐ γὰρ ἐπὶ τούτῳ κάθηται ὁ δικα-
στής, ἐπὶ τῷ καταχαρίζεσθαι τὰ δίκαια, ἀλλ’ ἐπὶ τῷ κρίνειν
ταῦτα· καὶ ὀμώμοκεν οὐ χαριεῖσθαι οἷς ἂν δοκῇ αὐτῷ, ἀλλὰ
δικάσειν κατὰ τοὺς νόμους. οὔκουν χρὴ οὔτε ἡμᾶς ἐθίζειν
ὑμᾶς ἐπιορκεῖν οὔθ’ ὑμᾶς ἐθίζεσθαι· οὐδέτεροι γὰρ ἂν ἡμῶν
εὐσεβοῖεν. μὴ οὖν ἀξιοῦτέ με, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τοιαῦτα
δεῖν πρὸς ὑμᾶς πράττειν ἃ μήτε ἡγοῦμαι καλὰ εἶναι μήτε
[35d] δίκαια μήτε ὅσια, ἄλλως τε μέντοι νὴ Δία πάντως καὶ ἀσε-
βείας φεύγοντα ὑπὸ Μελήτου τουτουΐ. σαφῶς γὰρ ἄν, εἰ
πείθοιμι ὑμᾶς καὶ τῷ δεῖσθαι βιαζοίμην ὀμωμοκότας, θεοὺς
ἂν διδάσκοιμι μὴ ἡγεῖσθαι ὑμᾶς εἶναι, καὶ ἀτεχνῶς ἀπολο-
γούμενος κατηγοροίην ἂν ἐμαυτοῦ ὡς θεοὺς οὐ νομίζω. ἀλλὰ
πολλοῦ δεῖ οὕτως ἔχειν· νομίζω τε γάρ, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι,
ὡς οὐδεὶς τῶν ἐμῶν κατηγόρων, καὶ ὑμῖν ἐπιτρέπω καὶ τῷ θεῷ
κρῖναι περὶ ἐμοῦ ὅπῃ μέλλει ἐμοί τε ἄριστα εἶναι καὶ ὑμῖν.

***
Αλλά, άνδρες, πέρα από τη φήμη, δεν μου φαίνεται πως είναι δίκαιο να παρακαλεί κανένας τον δικαστή και παρακαλώντας τον να αθωώνεται, αλλά να του εξηγεί και να τον πείθει. Γιατί ο δικαστής δεν κάθεται γι' αυτό τον σκοπό στην έδρα, για να απονέμει τη δικαιοσύνη κάνοντας χάρη, αλλά για να κρίνει σύμφωνα με τους νόμους. Και μάλιστα δεν έχει ορκιστεί ότι θα κάνει χάρη σε όποιον τυχόν του αρέσει, αλλά ότι θα δικάζει σύμφωνα με τους νόμους. Επομένως μήτε εμείς πρέπει να σας εθίζουμε να γίνεστε παραβάτες του όρκου σας [επίορκοι] μήτε εσείς να συνηθίζετε. Γιατί ούτε εμείς ούτε εσείς θα πράτταμε σύμφωνα με τη θέληση των θεών. Μην έχετε λοιπόν την αξίωση από μένα, άνδρες Αθηναίοι, ότι πρέπει να πράττω ενώπιόν σας τέτοια, τα οποία κρίνω ότι δεν είναι ούτε καλά ούτε δίκαια ούτε ευσεβή, αφού εξάλλου, μα τον Δία, κατηγορούμαι από αυτόν εδώ τον Μέλητο για ασέβεια. Γιατί προφανώς, αν προσπαθήσω να σας πείσω και σας παρασύρω με τις παρακλήσεις μου, αν και έχετε δώσει όρκο, θα σας δίδασκα να μην πιστεύετε ότι υπάρχουν θεοί και με την απολογία μου θα κατηγορούσα τον εαυτό μου ότι δεν πιστεύω στους θεούς. Άλλα κάθε άλλο παρά αυτό συμβαίνει. Γιατί και στους θεούς πιστεύω, άνδρες Αθηναίοι, όσο κανένας κατήγορός μου, και αναθέτω σ' εσάς και στον θεό να κρίνετε για μένα όπως πρόκειται να είναι το καλύτερο και για μένα και για σας.