Ο παρατηρητής και η τέχνη της παρατήρησης

Όταν βιώνουμε την επίγνωση για πρώτη φορά και αρχίζουμε πραγματικά να παρατηρούμε το σώμα, ή να παρατηρούμε τις εντυπώσεις μέσα στον νου, ή να παρατηρούμε τις αντιδράσεις με έναν αποσπασμένο τρόπο, ξαφνικά αισθανόμαστε ότι υπάρχει αποταύτιση από το πρόγραμμα του νου μας ή από οποιαδήποτε κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε. Μπορούμε να δούμε την κατάσταση ή το νοητικό πρόγραμμα ξεκάθαρα, μπορούμε να αρχίσουμε να βρίσκουμε λύσεις στο πρόγραμμα ή στην κατάσταση πιο εύκολα. Και εκείνος ο παλιός πόνος, εκείνο το παλιό δυσάρεστο συναίσθημα, εκείνο το παλιό άγχος ή η παλιά ενοχή, οτιδήποτε ήταν προσκολλημένο στο συγκεκριμένο μας πρόβλημα, δεν υπάρχει πια. Μόνο μια ανάμνησή του υπάρχει. Αυτό είναι το μεγάλο δώρο που φέρνει η επίγνωση.

Γίνομαι ο Παρατηρητής σημαίνει ξυπνάω από το όνειρο.

Στην φιλοσοφία ονομάζεται ¨αυτοστοχασμός¨.

Στην ψυχοσύνθεση λέγεται ¨αποταυτοποίηση¨.

Ο Γκουρτζίεφ την ονόμαζε ¨αυτοπαρατήρηση¨.

Οι γιόγκις παρατήρηση ή επίγνωση.

Στο Ζεν ¨επιμελής στοχασμός¨.

Έμφαση στην προσοχή

Για να γίνει η παρατήρηση, ένα εσωτερικό κομμάτι – μέρος της ύπαρξη μας γίνεται ανεξάρτητο, για να αποκτήσει έτσι την δυνατότητα να παρατηρεί τόσο τα εσωτερικά, όσο και τα εξωτερικά βιώματα, χωρίς να προσκολλάτε ή να συγχωνεύετε με αυτά, άρα και να αναλώνετε από αυτά τα βιώματα. Αυτό το ανεξάρτητο μέρος της ύπαρξή μας, ο Παρατηρητής – Εαυτός κοιτάζει τα γεγονότα της ζωής χωρίς να τα αξιολογεί, χωρίς να τα επικρίνει, δεν έχει προτιμήσεις.

Στην πράξη της παρατήρησης υπάρχει ο παρατηρητής, το αντικείμενο παρατήρησης και μια απόσταση ανάμεσά τους.

Έτσι όταν ο παρατηρητής Εαυτός παρατηρεί μια δράση ή αντίδραση, αυτόματα τίθεται μια απόσταση ανάμεσα στον Εαυτό Παρατηρητή και στην δράση ή αντίδραση. Αυτή η απόσταση – χώρος δεν επιτρέπει την ταύτιση ή την προσκόλληση του Παρατηρητή – Εαυτού με αυτό που παρατηρεί.
Διαφορετικά οι αυτοματοποιημένες αντιδράσεις χρωματίζουν και δίνουν την δική τους μορφή στον κόσμο και στην Ζωή.

Η παρατήρηση ανοίγει τα ψυχολογικά μας παράθυρα να μπει το φως και ο αέρας των διευρυμένων και πολλαπλών προοπτικών ξεφεύγοντας από την στενή περιχαρακωμένη σειρά πεποιθήσεων και αντιλήψεων.

Αν το Εγώ – Παρατηρητής μπορεί να παρατηρεί π.χ. την θλίψη και την εμπειρία της, αυτό σημαίνει ότι δεν είναι μόνο η θλίψη . Οτιδήποτε μπορώ να παρατηρώ μπορώ και να το ξεπεράσω.

Παρατηρώντας τις αντιδράσεις μου γίνομαι πιο ελεύθερος επειδή δεν ταυτίζομαι με αυτές.

Με το να ταυτίζομαι με μια σκέψη ή συναίσθημα περιορίζω τον εαυτό μου να ζει μέσα σε μια υπνωτική κατάσταση. Αν ταυτιστείς με αισθήματα ταπείνωσης τότε ζεις στα όρια της εμπειρίας που χαρακτηρίζει την ταπείνωση. Αν βγω από αυτή την υπνωτική κατάσταση μετακινώντας την αντίληψή μου στο πεδίο της παρατήρησης θα διαπιστώσω κι άλλες επιλογές.

Παρατηρώντας κατανοώ ότι υπάρχω έξω από τις σκέψεις και τα συναισθήματα μου γι' αυτό επηρεάζομαι λιγότερο από αυτά.

Υπάρχει το παρατηρητικό Εγώ υπάρχουν όμως και μικρά εγώ του τύπου: εγώ αισθάνομαι καλά, εγώ αγαπώ τον εαυτό μου κ.λ.π.

Αυτά τα μικρά εγώ εναλλάσσονται άρα δεν μπορεί να είναι η βαθύτερη πραγματική μου φύση ή ο ανώτερος Εαυτός ο οποίος είναι σταθερός και αναλλοίωτος και πάντα εκεί. Είναι η ταύτιση του ανώτερου Εαυτού με τα μικρά εγώ που εναλλάσσονται και αυτό δημιουργεί ανασφάλεια.

Εγώ: Συναισθήματα και εμπειρίες σχετίζονται άμεσα με ένα αντίστοιχο σχήμα συμπεριφοράς. Ο εγκέφαλος σαν ένα P/C διατηρεί ένα σύνολο εμπειριών που αναγνωρίζονται σαν καταστάσεις του Εγώ.

Το εγώ είναι ένας εαυτός σκέψεων, εικόνων, φαντασίες, ταυτίσεις, μνήμες, κίνητρα, ιδέες και πληροφορίες. Επίσης, είναι υποβολές, εντολές, προστάγματα, απαγορεύσεις που αφομοιώθηκαν από τους γονείς και όχι μόνο. Στη πορεία ανάπτυξης του το εγώ απωθεί στο ασυνείδητο οποιαδήποτε απειλή που θα έφερνε σε δύσκολη θέση το άτομο. Αυτές οι απωθημένες σκέψεις λέγονται σκιά.

Υπάρχει αυτό που λέμε η καλή βιτρίνα; ή κοινωνικό πρόσωπο (persona). Για να διευκολύνουμε τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις π.χ επαγγελματική, συζυγική, γονική κλπ. Φοράμε την κατάλληλη προσωπικότητα. Μια persona πιο συγκεκριμένη από τις άλλες εκμεταλλεύεται και κυβερνά την επίγνωση με συνέπεια οι άλλες persona να γίνονται σκιά. Έτσι έχουμε persona + σκιά = Εγώ. Όλες αυτές οι εμπειρίες καταγράφονται στη μνήμη και είναι όσα γνώρισε το άτομο στη παιδική ηλικία , ότι διδάχτηκε από τους γονείς, τις αντιλήψεις των γεγονότων καθώς και την παραμόρφωση που υφίσταται οι αναμνήσεις. Οι καταγραφές μπορούν να ξαναπαιχτούν. Το κάθε γεγονός μπορεί να έρθει στη μνήμη ακόμα και να ξαναβιωθεί. Το κάθε άτομο έχει 3 εγωικές καταστάσεις που αποτελούν χωριστές και διακεκριμένες πηγές συμπεριφοράς, τη γονική, την ενήλικη και την παιδική. Οι καταστάσεις αυτές είναι πραγματικές. Ο γονιός, ο ενήλικας και το παιδί εκπροσωπούν πραγματικούς ανθρώπους που υπάρχουν ή που υπήρξαν κάποτε.

Οι 3 καταστάσεις του Εγώ:

Γονική: περιλαμβάνει τις στάσεις και τη συμπεριφορά που έχουμε πάρει από εξωτερικές πηγές, κυρίως από τους γονείς. Εξωτερικά εκφράζεται συχνά προς τους άλλους με μια στάση προκατάληψης, κριτικής ή προστασίας. Εσωτερικά γίνεται αισθητή σαν μια σειρά από παλιά γονικά μηνύματα που συνεχίζουν να επηρεάζουν το εσωτερικό μας παιδί. Όταν ενεργείται, σκέφτεστε και αισθάνεστε όπως βλέπατε να κάνουν οι γονείς σας βρίσκεστε στη γονική κατάσταση του Εγώ.

Ενήλικη: δεν έχει σχέση με την ηλικία του Εγώ. Είναι προσανατολισμένη στην καθημερινή πραγματικότητα και την αντικειμενική συλλογή πληροφοριών. Είναι οργανωμένη, προσαρμοστική, έξυπνη και λειτουργεί δοκιμάζοντας την πραγματικότητα, σκεπτόμενη και αξιολογώντας τις πιθανότητες λογικά.

Όταν χειρίζεστε την καθημερινότητα, συλλέγετε δεδομένα και αξιολογείτε αντικειμενικά τότε βρίσκεστε στην ενήλικη κατάσταση ρου Εγώ.

Παιδική: Περιλαμβάνει τις παρορμήσεις που διαθέτει φυσιολογικά ένα παιδί, τις καταγραφές από τα πρώιμα βιώματά του, τις αντιδράσεις του και τις θέσεις του που έπαιρνε πάνω στον εαυτό του και τους άλλους. Εκφράζεται σαν μια παλιά συμπεριφορά από την παιδική ηλικία. Όταν ενεργείτε και αισθάνεστε όπως κάνατε σαν παιδί τότε βρίσκεστε στην παιδική κατάσταση του Εγώ.

Οι άνθρωποι μπορούν να αισθάνονται, να μυρίζουν, να αγγίζουν, να μιλάνε, να ακούνε, να κοιτάνε και να ενεργούν από την κάθε κατάσταση του Εγώ. Η κάθε μία έχει το δικό της πρόγραμμα. Μερικοί άνθρωποι αντιδρούν περισσότερο με μία κατάσταση του Εγώ π.χ με τη γονική κατάσταση βλέπουν τον κόσμο όπως παρατήρησαν τους γονείς τους να τον βλέπουν δηλ. βλέπουν τον κόσμο με τα μάτια των γονιών τους. Η ικανότητα να αισθάνονται τον κόσμο μόνοι τους έχει μειωθεί ή παραμορφωθεί. Κάποιοι άλλοι είναι παιδιά και πολλοί λίγοι φέρονται και ζουν σαν ενήλικες.

Τώρα κάντε την εξής ερώτηση στον εαυτό σας: Ποιος παρατηρεί το νοητικοσυναισθηματικό γίγνεσθαι; Εγώ παρατηρώ.

Ποιο ερχόταν πρώτο, το Εγώ που παρατηρεί ή οι σκέψεις και τα συναισθήματα; Θα συνειδητοποιήσουμε ότι το Παρατηρηρητικό Εγώ ήταν εκεί πριν, κατά την διάρκεια, και μετά την συναισθηματική εμπειρία.

Το Εγώ ή Ανώτερος Εαυτός είναι πάντα εκεί και βλέπει όλα τα παροδικά εγώ ή υποπροσωπικότητες. Όταν κατανοηθεί ότι δεν είμαστε οι σκέψεις και τα συναισθήματα αλλά μάλλον μια Παρατηρητική Παρουσία, τότε αναδύεται μια πιο διαυγής εικόνα για τον εαυτό μας, την ζωή μας και τον κόσμο.

Μερικοί ονομάζουν αυτή την Παρουσία Εσωτερικό Εαυτό ή απλά Ύπαρξη.

Η μεγάλη διαφορά μεταξύ της συνήθους συγκέντρωσης ή οραματισμού και διαλογισμού είναι η συνειδητή παρουσία μέσα στον εαυτό μας, αλλά και του εαυτού μας στο περιβάλλον μας. Η παρουσία αυτή είναι μια κατάσταση της συνειδητότητάς μας. Είναι το να παρατηρούμε και το έξω και το μέσα. Να είμαστε σε επαγρύπνηση. Όχι απλώς κοιτάζω, αλλά Εγώ κοιτάζω, χωρίς όμως την σκέψη περί του εγώ, αλλά το ίδιο το εγώ γίνεται αντικείμενο παρατήρησης.

Τότε γίνομαι ο Παρατηρητής.