Ένα κι ένα κάνουν δύο εκτός κι αν μιλάμε για συσσωμάτωμα εννοιών. Ένα μείγμα με γόητρο κι αίγλη, μια ευγενική εξυπνάδα. Μπορούμε να δημιουργήσουμε έναν καινούργιο όρο που να τα εμπεριέχει και τα δύο; Ίσως ναι, αν δώσουμε σημασία κι αφουγκραστούμε τις υψηλές συχνότητες των εννοιών. Ίσως κι όχι αν το πάρουμε το θέμα επιφανειακά. Με τα όσα βλέπει η πεθερά σχεδόν κανείς δεν έμεινε ικανοποιημένος. Ίσως ξεγελασμένος, ή μερικώς ευχαριστημένος. Κι αφού τα μέτρια δε μας αρέσουν διόλου, ας μιλήσουμε για τις έννοιες που θίξαμε.
Ευγένεια, ευγένεια, ευγένεια, καλοί τρόποι κι ίσως κι ευγενική καταγωγή. Είναι από τζάκι αυτή η ιδιότητα του χαρακτήρα μας. Πνεύμα γλυκό, με μάτια και πρόσωπο καθαρό, έτσι φαντάζομαι θα ήταν η ιδιότητα αυτή αν είχε μορφή, όμως είναι άυλη και λιγάκι απροσδιόριστη. Είναι επίκτητη ή έμφυτη ανάγκη; Ίσως και τα δύο. Κάποια πράγματα πάνε σετ με την ψυχή και φωνάζουν δυνατά και συγχρονισμένα με τον παλμό που επιλέγει κανείς να ζει. Έχει να κάνει με τον χαρακτήρα του καθένα, βέβαια ο χαρακτήρας έχει να κάνει λόγο και με επίκτητα χαρακτηριστικά. Να ευχαριστήσουμε γονείς και κηδεμόνες για όσα μας έμαθαν. Ο σεβασμός π.χ. είναι σπουδαία αρετή και γειτόνισσα της ευγένειας.
Η ευγένεια, όμως, πέρα από ιδιότητα ψυχής είναι και μια κοινωνικά αποδεκτή συμπεριφορά κι εκεί κάπου μπαίνει η παγίδα της εικόνας. Η ευγένεια σπάει κόκαλα και κερδίζει ακροατήρια. Είναι σαν ενίσχυση της πειθούς μας. Οι καλοί τρόποι, το ήρεμο και γλυκό πνεύμα, το γαλήνιο πρόσωπο, σαγηνεύουν και τραβάν τα βλέμματα. Είναι σαν ένα φως μέσα στην απόλυτη μαυρίλα, η μελωδία της ηχορύπανσης, η οργάνωση του όχλου. Για να είναι προσποιητή όμως και να πραγματώνεται όταν υπάρχει όφελος απαιτείται μια ικανοποιητική δόση εξυπνάδας, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι οι ευφυείς άνθρωποι υποκρίνονται ευγενικά συναισθήματα.
Πέρα από απέχθεια στο μέτριο, εκδηλώνουμε τη δυσανασχέτησή μας και στην απολυτότητα. Ο ευφυής, ο έξυπνος, ο εύστροφος, ο ικανός έχει τη δεξιότητα της ευθυκρισίας και συνήθως λογίζεται ως άτομο αποδοτικό και λειτουργικό ή και παρακινητικό. Οδηγεί το πλήθος ή γελάει με τον λάθος δρόμο που έχει επιλέξει η μάζα, καθώς οδεύει προς την ορθή κατεύθυνση. Συνήθως, βέβαια, συγχέουμε την ευφυΐα με τη μόρφωση και την εκπαίδευση. Ο άνθρωπος ο μορφωμένος, ο αφοσιωμένος σ’ έναν σκοπό- μια επιστήμη έχει διευρύνει τους πνευματικούς του ορίζοντες κι όταν ένα άτομο βλέπει πέρα από τη μύτη του υπερνικά τα δεσμά της απολυτότητας.
Άσπρο-μαύρο απόλυτα χρώματα δίχως γκρι υποδηλώνουν την έλλειψη διαλλακτικότητας και προσαρμοστικότητας, που κι αυτά ανήκουν στον ασκό της εξυπνάδας. Κι αν τα παιδιά της ευφυΐας συνήθως είναι όμορφα κι αξιοθαύμαστα τότε προσθέστε τους κι ευγενικούς τρόπους για τέλεια συνταγή. Κι αν ψάχνετε απάντηση στο πρωταρχικό ερώτημα του άρθρου δεν έχω απόλυτη και ξεκάθαρη απάντηση. Η αλήθεια είναι σχετική, υποκειμενική και στέκεται κάπου στη μέση· η χρυσή τομή των εννοιών αχνοφαίνεται.
Οι ευφυείς άνθρωποι ίσως έχουν το μυαλό να προσποιηθούν ευγενικά συναισθήματα για ν’ αποκομίσουν οφέλη. Από την άλλη πλευρά του νομίσματος οι ευφυείς άνθρωποι λόγω των διευρυμένων οριζόντων τους, έχουν πατάξει το αιμοβόρικο χαρακτηριστικό της απολυτότητας και το έχουν αντικαταστήσει με τον σεβασμό και την κατανόηση, ή ακόμα και την εξερεύνηση. Για μόνο ένα ίσως να είμαι σίγουρη: ότι η έλλειψη ευγένειας φανερώνει συμπλέγματα κατωτερότητας κι ανασφάλειας.
Η ευγένεια ακούγεται ελκυστική έννοια, φιγουράρει στο κόκκινο χαλί των ονείρων μας και κρατάει το όσκαρ της καλύτερης κοινωνικά αποδεκτής συμπεριφοράς αρκεί να είναι γνήσια κι αυθεντική. Μια ευγενική ψυχή είναι αγνή και δε γνωρίζει από κουτοπονηριές και δηθενισμούς. Δεν έχει ανάγκη να προσποιηθεί γιατί είναι η ίδια ανάγκη. Ανάγκη αυτοπροσδιορισμού κι αυτοπραγμάτωσης. Τα έμφυτα χαρακτηριστικά γελάνε με όσα η επιτηδευμένη εικόνα κυνηγά να ομοιάσει. Δεν αντιγράφεται εύκολα το πρωτότυπο κι αν το επιδιώκουμε ας το κάνουμε με σεβασμό. Ας είμαστε ευφυείς αν κυνηγάμε την εύκολη αντιγραφή, γιατί τα φτηνά υποκριτικά ταλέντα όταν δεν πηγάζουν φυσικά, είναι το λιγότερο γελοία.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου