Γιατί η αδιαφορία μας πληγώνει περισσότερο από μία διαφωνία απόψεων

Όπου υπάρχουν άνθρωποι, υπάρχουν συγκρούσεις. Η διαπροσωπική σύγκρουση μπορεί να εκδηλωθεί με την «θερμή» μορφή, όπως με έντονες διαφωνίες, ή με την «ψυχρή» μορφή, όπως με το να αγνοούμε κάποιον. Αν και οι δύο είναι δυσάρεστες εμπειρίες, η καθημερινή διαίσθηση των ανθρώπων, η θεωρία και τα εμπειρικά στοιχεία υποδεικνύουν ότι το να αγνοείται κανείς πονά περισσότερο από το να διαφωνεί μαζί του.

Ο φόβος των ανθρώπων να αγνοηθούν ή να αποκλειστούν κοινωνικά αντανακλάται συχνά στην υπερευαισθησία τους απέναντι ακόμη και στις παραμικρές ενδείξεις που θα μπορούσαν να σηματοδοτήσουν τον κοινωνικό αποκλεισμό. Επιπλέον, το αίσθημα ότι αγνοούνται ή αποκλείονται είναι τόσο ισχυρό που μπορεί να επηρεάσει τις αισθητηριακές αντιλήψεις των ανθρώπων, όπως το να κάνει το περιβάλλον να φαίνεται πιο ήσυχο. Αυτά εγείρουν το ερώτημα: Γιατί η ψυχρή αντιμετώπιση είναι πολύ πιο τρομακτική από τον καυγά;

Αμφιβολίες για την αυτοεκτίμηση

Όπως συμβαίνει με τα περισσότερα κοινωνικά ψυχολογικά φαινόμενα, υπάρχει πιθανώς ένα πλήθος απαντήσεων. Μια πιθανότητα είναι ότι, σε αντίθεση με μια άμεση διαφωνία στην οποία εξακολουθεί να επικοινωνείται η αιτία της σύγκρουσης, όταν οι άνθρωποι αγνοούνται, οι πληροφορίες αποκόπτονται.

Αυτό σημαίνει ότι τα άτομα που αγνοούνται πρέπει να επιδίδονται σε αναστοχασμό για να καταλάβουν τι έκαναν λάθος και αναστάτωσαν το άτομο που τα αγνοεί. Εκτός από το δυσάρεστο της δαπάνης νοητικής προσπάθειας, η αβεβαιότητα που συνοδεύει μια τέτοια πληροφοριακή «ξηρασία» έχει συχνά ως αποτέλεσμα το απορριπτόμενο άτομο να συλλογίζεται συστηματικά διάφορους πιθανούς λόγους για τους οποίους το αγνοούν. Αυτό συνήθως περιλαμβάνει την εξέταση ενός καταλόγου αντιπαθητικών ή προσβλητικών λέξεων, πράξεων ή χαρακτηριστικών της προσωπικότητας που έχουν πει, κάνει ή διαθέτουν, αντίστοιχα.

Όταν κατακλύζεται από έναν κατάλογο αρνητικών ιδιοτήτων (π.χ. να είναι κακός, να λέει ακατάλληλα πράγματα, να μη νοιάζεται σε μια συγκεκριμένη περίσταση κ.λπ.), η αυτοεκτίμηση του ατόμου αναπόφευκτα πλήττεται. Από την άλλη πλευρά, κατά τη διάρκεια μιας άμεσης διαφωνίας, το πρόβλημα θα έχει εντοπιστεί και δεν θα απαιτείται περαιτέρω αναστοχασμός.

Έλλειψη ελέγχου

Ένας άλλος πιθανός λόγος για τον οποίο η αγνόηση είναι συχνά πιο επίφοβη από τις διαφωνίες είναι ότι υπάρχει διμερής επικοινωνία κατά τη διάρκεια μιας διαφωνίας. Επομένως, το περιεχόμενο της αλληλεπίδρασης, και ως εκ τούτου το αποτέλεσμα, θα μπορούσε λίγο πολύ να ελέγχεται και από τα δύο μέρη. Ωστόσο, όταν αγνοείται, το άτομο χάνει αυτή την αίσθηση ελέγχου απλώς και μόνο επειδή, σε αντίθεση με τον καυγά, η αγνόηση είναι μονόδρομος. Δεν υπάρχει τρόπος να αποκατασταθεί ή να διασωθεί η κατάσταση με την εκ νέου εμπλοκή στο διάλογο.

Δεν αξίζει προσοχής

Ορισμένες φορές οι άνθρωποι αποδίδουν το γεγονός ότι αγνοούνται στην πεποίθηση ότι δεν είναι αρκετά σημαντικοί ώστε να δικαιολογούν οποιαδήποτε προσοχή, όπως για παράδειγμα μια σημαντική διαφορά στην κοινωνική θέση μεταξύ των ίδιων και του αγνοούντα. Αυτό είναι διαισθητικά λογικό, δεδομένου ότι η συμβατική σοφία υποδηλώνει ότι το να διαφωνεί κανείς με κάποιον είναι μια επίπονη εργασία, τουλάχιστον πιο επίπονη από το να αγνοεί ένα άτομο.

Προκύπτει, λοιπόν, ότι τα άτομα που αγνοούνται θα μπορούσαν να συμπεράνουν ότι το άλλο άτομο μπορεί να μη θέλει πια σχέση μαζί του και έτσι δεν καταβάλει την προσπάθεια να ξεκαθαρίσει τυχόν παρεξηγήσεις. Αυτό δημιουργεί ομολογουμένως έντονη πικρία.

Εξετάζοντας ορισμένους πιθανούς λόγους για τους οποίους η ψυχρή αντιμετώπιση θα μπορούσε να είναι πιο καταστροφική από τη διαφωνία, γεννάται το ερώτημα: Υπάρχουν πρακτικές συνέπειες; Είναι σημαντικό να έχουμε κατά νου τους στόχους μας όταν επιλέγουμε μια συγκεκριμένη στρατηγική σε διάφορα πλαίσια. Για παράδειγμα, όταν ένας Youtuber δέχεται σχόλια μίσους, το αν οι σχολιαστές του πρέπει να αγνοηθούν ή να αντιμετωπιστούν εξαρτάται από τον στόχο που θέλει να επιτύχει ο Youtuber. Αν ο στόχος είναι να ξεκαθαριστούν οι παρεξηγήσεις, τότε η διαφωνία θα ήταν η κατάλληλη επιλογή. Αν ο στόχος είναι να υποδηλωθεί στους σχολιαστές ότι δεν είναι αρκετά σημαντικοί για να λάβουν προσοχή, τότε ίσως θα ήταν σοφό να επιλέξει τη «σιωπηλή τιμωρία».

Η ίδια λογική θα μπορούσε να εφαρμοστεί σε γεωπολιτικές συγκρούσεις στις οποίες μια χώρα έχει προσβάλει ή αδικήσει μια άλλη. Εάν ο στόχος είναι να διαλευκανθούν οι παρεξηγήσεις και να αποκατασταθούν οι διμερείς σχέσεις, θα ήταν σκόπιμο να υπάρξει ανοιχτή επικοινωνία. Ωστόσο, αν ο στόχος είναι να τιμωρηθεί μια χώρα και να ενθαρρυνθούν οι ηγέτες της να αναλογιστούν τα διάφορα αδικήματά τους, ίσως ο πλήρης τερματισμός της επικοινωνίας θα ήταν μια εύστοχη τακτική.