Πώς προκύπτουν τα «δύο μέτρα και δύο σταθμά» στις σχέσεις

Ένας συνηθισμένος τρόπος σκέψης είναι πως πιστεύουμε ότι όλοι οι άνθρωποι βλέπουν τα πράγματα με τον ίδιο τρόπο και επομένως αντιδρούν με τον ίδιο τρόπο. Με άλλα λόγια, τείνουμε να πιστεύουμε ότι οι άλλοι σκέφτονται όπως εμείς. Επιπροσθέτως, ισχυριζόμαστε ότι σχετιζόμαστε με τον ίδιο τρόπο με όλους όσους γνωρίζουμε και αντιδρούμε με τον ίδιο τρόπο μαζί τους.

Όμως, η πραγματικότητα είναι διαφορετική· συχνά λειτουργούμε με δύο μέτρα και δύο σταθμά στις σχέσεις μας – ένα σύνολο προσδοκιών για κάποιους ανθρώπους και ένα εντελώς διαφορετικό σύνολο για άλλους. Τα double standards, όπως ονομάζονται στα αγγλικά, είναι συνηθισμένα και καταστροφικά για τις σχέσεις.

Για δεκαετίες, οι γονείς μου έλεγαν: «Φερόμαστε σε όλα τα παιδιά μας το ίδιο». Όμως μαζί ανακαλύψαμε κατά τη διάρκεια της ψυχοθεραπείας ότι δεν διαχειρίζονταν τα παιδιά τους με τον ίδιο τρόπο. Αντίθετα, χρησιμοποιούσαν ξεχωριστές και αντίθετες μεθόδους για να σχετίζονται με το κάθε παιδί της οικογένειας.

Τα δύο μέτρα και δύο σταθμά δεν είναι υγιή ή χρήσιμα, αλλά είναι συνηθισμένα. Λαμβάνουν χώρα σε πολλούς τομείς της ζωής – στα οικονομικά, στους οικογενειακούς ρόλους, στην ανατροφή των παιδιών, στις δουλειές του σπιτιού, στη δουλειά και με τους φίλους και τους συγγενείς. Γιατί υπάρχουν όμως; Γιατί είμαστε γενναιόδωροι με κάποιους ανθρώπους και τσιγκούνηδες με άλλους; Γιατί είμαστε πλουσιοπάροχοι και επιεικείς με ένα παιδί και σκληρά αρνητικοί με ένα άλλο;

Φαίνεται ότι οι προηγούμενες εμπειρίες της ζωής οδηγούν στη θέσπιση «διπλών προτύπων» στις σχέσεις. Αυτές οι εμπειρίες λαμβάνουν χώρα χωρίς επίγνωση και συμβαίνουν αυτόματα. Ένα μέρος της απάντησης βρίσκεται στην πρώιμη συναισθηματική μας προετοιμασία μέσα στην οικογένειά μας. Ο τρόπος με τον οποίο διαμορφωνόμαστε από τις συναισθηματικές αντιδράσεις των γονέων μας προς εμάς καθορίζει το πώς εμείς, με τη σειρά μας, διαμορφώνουμε συναισθηματικά τα παιδιά μας. Η συναισθηματική διαμόρφωση λαμβάνει χώρα ασυνείδητα μέσα στα τρία πρώτα χρόνια της ζωής. Μας κάνει να θεσπίζουμε αυτόματα δύο πρότυπα συμπεριφοράς στις σχέσεις μας.

Η συναισθηματική διαμόρφωση δημιουργεί δύο ρόλους/προσωπικότητες

Οι γονείς, λοιπόν, ή οι πρώτοι φροντιστές μάς διαμορφώνουν συναισθηματικά γύρω από το να δίνουμε και να λαμβάνουμε συναισθηματική υποστήριξη στις σχέσεις. Ως αποτέλεσμα, κάποιοι από εμάς είναι συναισθηματικά «προγραμματισμένοι» να είναι καλοί συναισθηματικοί φροντιστές για τους άλλους. Λέμε ότι αυτοί οι άνθρωποι έχουν παντοδύναμες προσωπικότητες. Συμπεριφέρονται και σκέφτονται σαν η ικανότητά τους να παρέχουν φροντίδα να είναι εξαιρετικά ισχυρή.

Άλλοι άνθρωποι δέχονται πρώιμη συναισθηματική διαμόρφωση που τους οδηγεί στο να γίνουν αριστοτέχνες στο να αντλούν συναισθηματική τροφή από τους άλλους. Τους ονομάζουμε αδύναμες προσωπικότητες. Συμπεριφέρονται και σκέφτονται σαν να είναι εξαιρετικά αδύναμοι και ανίκανοι να δώσουν φροντίδα στους άλλους.

Η «παντοδύναμη» προσωπικότητα

Όταν είμαστε συναισθηματικά προετοιμασμένοι να έχουμε μια «παντοδύναμη» προσωπικότητα και να προσφέρουμε υπερβολική συναισθηματική στήριξη και φροντίδα στους άλλους, δεν θεωρούμε ότι ο εαυτός μας χρειάζεται φροντίδα. Ως εκ τούτου, εύκολα κακοποιούμαστε και μας εκμεταλλεύονται. Μπορεί να έχουμε εξαιρετικά χαμηλή αυτοεκτίμηση παρά τα τρομερά επιτεύγματα.

Επίσης, δεν βλέπουμε ότι οι άλλοι άνθρωποι με παντοδύναμες προσωπικότητες φροντίδας χρειάζονται φροντίδα και στήριξη – έτσι τους συμπεριφερόμαστε εν αγνοία μας με τον τρόπο που συμπεριφερόμαστε στον εαυτό μας. Παρακρατούμε τη φροντίδα και την υποστήριξη. Δεν μπορούμε να υποστηρίξουμε άλλους ανθρώπους με παντοδύναμες προσωπικότητες πέρα από αυτό που μπορούμε να κάνουμε για τον εαυτό μας.

Αυτό το μοτίβο διαστρεβλώνει τους τρόπους με τους οποίους αξιολογούμε τους εαυτούς μας και διαστρεβλώνει τους τρόπους με τους οποίους βλέπουμε τους άλλους. Οδηγεί αυτόματα σε συμπεριφορές και σκέψεις που διαιωνίζουν τα «δύο μέτρα και δύο σταθμά» στις σχέσεις μας – ένα για ανθρώπους σαν εμάς και ένα για ανθρώπους που δεν μας μοιάζουν.

Όταν μια παντοδύναμη προσωπικότητα συναντά μια πιο αδύναμη προσωπικότητα, παρέχει αμέριστη συναισθηματική υποστήριξη. Είναι σα να έχουμε ένα εσωτερικό σύστημα ραντάρ που διακρίνει τους ανθρώπους με βάση το είδος της πρώιμης συναισθηματικής τους διαμόρφωσης. Αυτό οδηγεί τις παντοδύναμες προσωπικότητες να βλέπουν τους άλλους μέσα από δύο διαφορετικά πρίσματα.

Η ανίσχυρη προσωπικότητα

Αν διαμορφωθήκαμε συναισθηματικά ως παιδιά να έχουμε μια πιο «αδύναμη» προσωπικότητα και να περιμένουμε συναισθηματική στήριξη από τους άλλους, δείχνουμε αβοήθητοι μέσα στις σχέσεις μας. Οι ανίσχυρες προσωπικότητες δεν είναι καλές στο να παρέχουν συναισθηματική στήριξη, ειδικά σε παντοδύναμους ανθρώπους. Εύκολα κυριαρχούμε πάνω σε παντοδύναμες προσωπικότητες. Έχουμε διογκωμένη αυτοεκτίμηση παρά τα λίγα επιτεύγματα.

Όταν συναντάμε ένα άλλο άτομο ανίσχυρης προσωπικότητας, δεν περιμένουμε καμία φροντίδα. Τους αξιολογούμε, όπως αξιολογούμε τον εαυτό μας, περιμένοντας να μην καταβάλλεται καμία προσπάθεια για προσφορά φροντίδας. Έτσι, ο ανίσχυρος διατηρεί επίσης τα δικά του δύο μέτρα και δύο σταθμά, ένα για τους «όμοιούς» του και ένα άλλο για εκείνους με παντοδύναμες προσωπικότητες, από τους οποίους αναμένει στήριξη.

Οικογενειακά «δύο μέτρα και δύο σταθμά»

Όλοι έχουμε γίνει μέρος του να λαμβάνουμε και να μοιράζουμε δύο μέτρα και δύο σταθμά στους τρόπους με τους οποίους σχετιζόμαστε με τους ανθρώπους στην οικογένειά μας. Κάποια νεαρά παιδιά με παντοδύναμη προσωπικότητα εξοργίζονται με τα αδέρφια που τυγχάνουν σταθερά ευνοϊκής μεταχείρισης. Αυτό εκλογικεύεται από τους γονείς επειδή ένα αδελφάκι είναι το μικρότερο, το μεγαλύτερο, το αγόρι, το κορίτσι κ.ο.κ. Τα παιδιά με αδύναμη προσωπικότητα μπορεί να θυμώσουν αν ένα αδελφάκι δέχεται ιδιαίτερη φροντίδα και προσοχή, πιστεύοντας ότι μόνο αυτά θα πρέπει να καρπώνονται όλη την οικογενειακή στήριξη.

Αντιμετώπιση του προβλήματος

Αν αποκτήσουμε μεγαλύτερη επίγνωση του τρόπου με τον οποίο η συναισθηματική διαμόρφωση διαστρεβλώνει εμάς και με τη σειρά τους τα παιδιά μας, τότε μπορούμε να κόψουμε τα δεσμά που μας κάνουν να σκεφτόμαστε με τέτοιο τρόπο. Αυτό θα μειώσει τα δύο μέτρα και δύο σταθμά, καθώς και θα μας επιτρέψει να δίνουμε και να δεχόμαστε συναισθηματική στήριξη στις σχέσεις μας με αμοιβαίο τρόπο. Οι ισορροπημένες και μη εξαρτημένες σχέσεις ευδοκιμούν αξιολογώντας τι χρειάζεται το κάθε άτομο τη συγκεκριμένη στιγμή και παρέχοντάς το. Τα άκαμπτα δύο μέτρα και δύο σταθμά το μόνο που καταφέρνουν είναι να δημιουργούν εμπόδια.