Γιατί η υπερβολική σιγουριά για τον εαυτό μπορεί να βλάπτει

Η πρώτη γνωριμία με κάποιον μπορεί να σας δώσει την ευκαιρία για οξυδερκείς παρατηρήσεις σε σχέση με την ιδιοσυγκρασία του. Η πρώτη σας εντύπωση θέτει τη βάση για το πώς θα εξελιχθεί η σχέση σας με αυτό το άτομο. Ίσως έχετε ένα ραντεβού με μια νέα οδοντίατρο γιατί δεν είστε πια ικανοποιημένοι από τον προηγούμενο. Ύστερα από μια γρήγορη ματιά στη στοματική σας κοιλότητα, σας αναφέρει αμέσως τις διαδικασίες που πιθανόν χρειάζεστε, πόσο θα κοστίσουν και ποια θα πρέπει να είναι η συχνότητα των ραντεβού σας. Σας υπενθυμίζει ότι πριν το επόμενο ραντεβού σας θα πρέπει να πλένετε τα δόντια σας και να τα καθαρίζετε με νήμα επιμελώς, ώστε να μην υπάρχουν υπολείμματα τροφής ανάμεσα στα δόντια σας. Σας λέει επίσης ότι χρειάζεται ν’ αγοράσετε ακριβές συσκευές εκ των οποίων και μια ηλεκτρική οδοντόβουρτσα και μια συσκευή καθαρισμού δοντιών με νερό. Έχετε ζαλιστεί από τον όγκο της πληροφορίας, φεύγετε από το ιατρείο και αναρωτιέστε αν θα ήταν καλό να δείτε και άλλους οδοντιάτρους πριν επιστρέψετε σ’ εκείνη για το δεύτερο ραντεβού σας. Μοιάζει δεσποτική και θα προτιμούσατε κάποια που δεν είναι τόσο απαιτητική από την πρώτη συνάντηση, ακόμα και αν οι οδηγίες που σας έδωσε ήταν σωστές.

Οι επιστήμονες που μελετούν τη διαχείριση των εντυπώσεων ενδιαφέρονται να εντοπίσουν τους παράγοντες που επηρεάζουν τις αντιδράσεις των ανθρώπων απέναντι στην προσωπικότητα, στο ύφος επικοινωνίας και στην εμφάνιση των άλλων. Η παρακάτω έρευνα μπορεί να σας δώσει σημαντικές απαντήσεις σε σχέση με το γιατί νιώσατε έτσι στην αλληλεπίδρασή σας με αυτή την οδοντίατρο αλλά και πώς να παρουσιάζετε καλύτερα τον εαυτό σας στους άλλους ανθρώπους. Η υπερβολική σιγουριά στην πρώτη συνάντηση από αυτή την άποψη, αφήνει την εντύπωση πως είστε δεσποτικοί, υπερβολικοί στις απαιτήσεις που μπορεί να έχετε από τον άλλο άνθρωπο και πως μπορεί να τον επισκιάσετε κατά τη διάρκεια της συζήτησης. Υπάρχει επίσης περίπτωση αν συστηθείτε στους άλλους κάπως επιθετικά ν’ αποκαλύψετε υπερβολικά πολλές πληροφορίες για εσάς. Η οδοντίατρος δεν έδωσε υπερβολικά πολλές πληροφορίες για την ίδια, αλλά ίσως έχετε γνωρίσετε άλλους ανθρώπους σε κοινωνικές περιστάσεις που μοιράζονται μαζί σας την ιστορία της ζωής τους από το πρώτο λεπτό της συνάντησής σας μονολογώντας ακατάπαυστα για πέντε λεπτά, περιγράφοντας μια σειρά από προσωπικές στιγμές που σας φέρνουν σε αμηχανία. Αυτό σας κάνει να θέλετε να τρέξετε να βρείτε έναν πιο ευχάριστο συνομιλητή.

Σε νέα έρευνα του WayneCrawfordκαι των συνεργατών του (2018) από το πανεπιστήμιο του Τέξας στο Άρλινγκτον, χρησιμοποιήθηκε η θεωρία της αυτο-επιβεβαίωσης για να κατανοηθούν καλύτερα οι ασυμφωνίες ανάμεσα στον τρόπο που συστήνονται οι άνθρωποι και στον τρόπο που αντιλαμβάνονται οι άλλοι την παρουσία τους. Επιστρέφοντας στο παράδειγμα των ανθρώπων που αποκαλύπτουν πολλά για τον εαυτό τους από την πρώτη στιγμή της γνωριμίας τους με κάποιον, με τη συνδρομή της θεωρίας της αυτοεπιβεβαίωσης διαπιστώνουμε πως εκείνοι θεωρούν πως είναι απλώς κοινωνικοί και φιλικοί ενώ οι άλλοι μπορεί να τους θεωρήσουν εκνευριστικούς.

Σύμφωνα με τη θεωρία της αυτο-επιβεβαίωσης, οι άνθρωποι επιθυμούν να τους βλέπουν οι άλλοι με τον ίδιο τρόπο που αντιλαμβάνονται οι ίδιοι τον εαυτό τους. Συνεπώς, «εφόσον η αυτο-αντίληψη και η αυτο-εικόνα είναι πολύ σημαντικές για την κατανόηση του εαυτού και της πραγματικότητας, οι άνθρωποι προστατεύουν την άποψη που έχουν για τον εαυτό τους.

ΑΙΣΘΑΝΟΜΑΣΤΕ ΠΙΟ ΧΑΡΟΥΜΕΝΟΙ ΟΤΑΝ Η ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΜΑΣ ΑΠΟΨΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΜΑΣ ΣΥΜΠΙΠΤΕΙ ΜΕ ΑΥΤΗ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΟΙ ΑΛΛΟΙ ΓΙΑ ΕΜΑΣ.

Οι άνθρωποι είμαστε προκατειλημμένοι υπέρ του εαυτού μας όταν αυτο-αξιολογούμαστε (εκτός αν πάσχουμε από κατάθλιψη), κι έτσι – σύμφωνα με την πρόταση της θεωρίας- επιθυμούμε και οι άλλοι να μας αξιολογούν εξίσου θετικά μ’ εμάς.

Κατά συνέπεια, το άτομο που συμπεριφέρεται με υπερβολική σιγουριά, όταν γνωρίζει νέους ανθρώπους θεωρεί ότι αυτή η τακτική είναι κατάλληλη. Η οδοντίατρος πιστεύει ότι παρέχει πληροφορίες ζωτικής σημασίας τις οποίες έχετε ανάγκη άμεσα, αντί να περιμένει να σας γνωρίσει καλύτερα, διότι αντιλαμβάνεται τον εαυτό της ως μια ικανή επαγγελματία που γνωρίζει πολύ καλά τι κάνει. Το αποτέλεσμα με όρους διαχείρισης των εντυπώσεων είναι ασυμφωνία ανάμεσα στον τρόπο που το δρων υποκείμενο (σε αυτή την περίπτωση η οδοντίατρος) και το κοινό (εσείς) ερμηνεύουν τη συμπεριφορά. Σύμφωνα με την θεωρία της αυτο-επιβεβαίωσης, όταν εμφανιστεί αυτή η ασυμφωνία, εκείνος που θα βιώσει τις αρνητικές συνέπειες είναι το δρων υποκείμενο.

Έτσι, το πρόβλημα των ανθρώπων που συμπεριφέρονται με υπερβολική σιγουριά είναι ότι πιστεύουν πως κάνουν το σωστό και όταν ανακαλύπτουν πως κάτι τέτοιο δεν ισχύει (για παράδειγμα δεν κλείσατε δεύτερο ραντεβού με τη συγκεκριμένη οδοντίατρο), αυτή η ασυμφωνία μειώνει τη θετική τους αυτο-εικόνα. Φυσικά, υπάρχει περίπτωση ορισμένοι άνθρωποι να προτιμούν να λαμβάνουν αυτές τις πληροφορίες αμέσως κι έτσι να μην προκύψει ασυμφωνία. Σε αυτή την περίπτωση, η οδοντίατρος και ο ασθενής θα έχουν εναρμονίσει τις ερμηνείες τους σε σχέση με τη συμπεριφορά της οδοντιάτρου.

Τα δεδομένα στην έρευνα του Crawfordκαι των συνεργατών του προέκυψαν από τις απαντήσεις 175 εργαζομένων σε μια κυβερνητική υπηρεσία (εκ των οποίων το 61% γυναίκες με μέσο όρο ηλικίας τα 43 έτη) σε ερωτηματολόγια αυτο-αξιολόγησης των στρατηγικών διαχείρισης των πρώτων εντυπώσεων τους στο χώρο εργασίας τους και σε σχέση με την ικανοποίησή που παίρνουν από τη δουλειά τους. Οι προϊστάμενοί τους (60% γυναίκες με μέσο όρο τα 47 έτη) παρείχαν αξιολογήσεις σε παράλληλες κλίμακες σε σχέση με τους υφιστάμενους τους που συμπεριλάμβαναν μια κλίμακα που μετρούσε πόσο αρεστοί τους ήταν οι υπάλληλοί τους.

Όπως ήταν αναμενόμενο, οι ερευνητές παρατήρησαν ότι προέκυψαν αρνητικά αποτελέσματα για τους υφιστάμενους των οποίων οι αυτο-αξιολογήσεις απέκλιναν από αυτές των προϊσταμένων τους. Για παράδειγμα, όταν οι προϊστάμενοι εκτιμούσαν ότι οι υφιστάμενοί τους είχαν πιο ευνοϊκή εικόνα για τον εαυτό τους σε σχέση με αυτή που αξιολογούσαν οι ίδιοι, οι υπάλληλοι αποδεικνύονταν συχνά λιγότερο ικανοποιημένοι από την εργασία τους και λιγότερο συμμορφωμένοι με τις πρακτικές της επιχείρησης.

Από θεωρητική άποψη, η μελέτη του Πανεπιστημίου του Τέξας στο Άρλινγκτον ήταν σημαντική γιατί έδειξε πως σε ό,τι αφορά στη διαχείριση των εντυπώσεων χρειάζεται να εξετάζουμε εξίσου το δρων υποκείμενο και το κοινό και όχι απλώς τις αυτο-αξιολογήσεις των δρώντων (όπως συμβαίνει συχνά σε αυτό το πεδίο ερευνών).

Επιστρέφοντας στο αρχικό ζήτημα, αυτό των ανθρώπων που συμπεριφέρονται με υπερβολική σιγουριά, μπορούμε πια να κατανοήσουμε πως αυτό δεν συμβαίνει πάντα από την πλευρά τους. Αν αναρωτηθούμε ποιος έχει την ευθύνη γι’ αυτή την συμπεριφορά, η απάντηση είναι κανείς, καθώς είναι κάτι που προκύπτει από την αλληλεπίδραση μεταξύ των ανθρώπων. Ο άνθρωπος που μοιράζεται υπερβολικά πολλές πληροφορίες μαζί σας σ’ ένα πάρτυ και σας φαίνεται εκνευριστικός, μπορεί σε κάποιον άλλον να φαίνεται λαμπερός και ενδιαφέρον.

Προκειμένου ν’ αποφύγετε να είστε εκείνος με την υπερβολικά «άνετη» συμπεριφορά, η έρευνα του Crawfordκαι των συνεργατών του αποτελεί μια πρόταση ώστε να μάθετε να «διαβάζετε» το κοινό σας.

ΜΗΝ ΣΥΜΠΕΡΙΦΕΡΕΣΤΕ ΜΕ ΤΟΝ ΙΔΙΟ ΤΡΟΠΟ ΣΕ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΠΟΥ ΣΥΝΑΝΤΑΤΕ.

Ο Crawfordκαι οι συνεργάτες του σημείωσαν πως σε ορισμένα ζεύγη υφισταμένου -προϊσταμένου η ασυμφωνία ελαττωνόταν όσο αυξανόταν το χρονικό διάστημα που συνεργάζονταν μεταξύ τους. Η ενθουσιώδης συμπεριφορά, η εξομολογητική διάθεση και οι επίμονες προσπάθειες να κάνουν οι άλλοι αυτό που εσείς θεωρείτε σωστό μπορεί να είναι αποτελεσματικές με το σύντροφο ή τον καλύτερο σας φίλο, αλλά θα αποθαρρύνουν σίγουρα κάποιον που δεν σας έχει γνωρίσει ποτέ ξανά.

Για να συνοψίσουμε, η αίσθηση εαυτού που έχουν οι άνθρωποι επηρεάζεται πολύ από τον τρόπο που τους αξιολογούν οι άλλοι, όπως άλλωστε υπέδειξαν οι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Τέξας στο Άρλινγκτον. Το να διατηρήσετε την αίσθηση αυταξίας σας και πληρότητας μπορεί να εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από τη διασφάλιση ότι καταφέρατε να κάνετε την εντύπωση που εσείς επιθυμείτε.