Γυναικεία κατάθλιψη

Θα ξεκινήσω αναφέροντας τη θέση της Collete Soler, που αναφέρει πως ο όρος κατάθλιψη στον ενικό αριθμό δεν υφίσταται, γιατί είναι αδύνατο να περιγράψουμε τύπους κατάθλιψης που να έχουν κάποια συνεκτικότητα. Μπορούμε όμως να μιλάμε για καταθλιπτικές καταστάσεις με παραλλαγές. Έτσι, το άτομο δε χάνει την υποκειμενικότητά του και ταυτόχρονα διατηρείται η προσωπική ιστορία του καθενός και μέσα σε αυτή και τα αίτια της καταθλιπτικής κατάστασης.

Η μάστιγα του φράγματος της επιθυμίας

Αλλά, για να χάσει κάποιος κάτι, χρειάζεται πρώτα να το κατέχει, να γνωρίζει δηλαδή, την πορεία της προσωπικής του ιστορίας που θα τον βοηθήσει να κατανοήσει και τα αίτια. Αυτό μπορεί να συμβεί μέσω της ανάλυσης, όπου είναι το είδος εκείνο του λόγου που προσφέρει ένα αίτιο γι' αυτό που ταλαιπωρεί και συνεπώς μια γνώση.

Διακοπή της επιθυμίας

Η καταθλιπτική κατάσταση είναι η διακοπή της επιθυμίας, η διακοπή των στόχων. Παίρνει τη μορφή της επιθυμίας άλλου πράγματος, αγνώστου, που ακυρώνει όλα τα παρόντα ή πιθανά πράγματα που -σε άλλη περίπτωση- θα ικανοποιούσαν. Σα να λέει κανείς ότι κανένα από αυτά που άξιζαν, δεν αξίζουν πλέον.

Κοινωνικά πρότυπα

Οι ενδοβολές που περνιούνται από τους γονείς στα παιδιά και από γενιά σε γενιά, δημιουργούν πρότυπα συμπεριφορών στα δύο φύλλα. Μελέτες αναφέρουν ότι οι γυναίκες είναι περισσότερο επιρρεπείς στα καταθλιπτικά χαρακτηριστικά απ' ότι οι άντρες. Το πόρισμα αυτό βέβαια μπορεί να προκύπτει από το γεγονός ότι οι γυναίκες τις περισσότερες φορές επηρεάζονται περισσότερο από τα συναισθήματά τους και έχουν τη δυνατότητα να τα περιγράψουν καλύτερα όσο βρίσκονται σε αυτή την κατάσταση.

Στις γυναίκες είναι περισσότερο επιτρεπτό να γκρινιάζουν, να κάνουν περισσότερο θόρυβο όταν πονάνε, και αυτό το διακρίνουμε και σε παλιότερες εποχές ακόμα, όπου μια γυναίκα μπορούσε να εκφράζει έτσι τη θηλυκότητα της, την αδυναμία της, μέσω του παραπόνου για την έλλειψή της.

Σε αντίθεση με τους άνδρες, που αντίστοιχα, τις περισσότερες φορές κι αυτοί, μαθαίνουν από μικροί ότι "ο θαρραλέος δεν κλαίει, δεν παραπονιέται", με αποτέλεσμα ως ενήλικες να προσπαθούν να κρύψουν τη δυσκολία τους και κάποια συναισθήματά που τους ταλαιπωρούν.

Το κόστος της αγάπης

Ένας από τους σημαντικότερους λόγους που φαίνεται να επηρεάζει τις γυναίκες περισσότερο, είναι η προσέγγιση τους στο θέμα του έρωτα και της αγάπης. Η θλίψη στη γυναίκα μπορεί να γεννηθεί από ένα έλλειμμα αγάπης, όπως εξίσου και από το πένθος ενός έρωτα. Στη γυναίκα, η επιβεβαίωση έρχεται μέσω της αγάπης. Αντίθετα, στον άντρα η αρρενωπότητα επιβεβαιώνεται από το "έχειν", με τη σεξουαλική εξουσία και τα παράγωγά της. Οι γυναίκες περισσότερο μαθημένες να προσαρμόζονται στις επιθυμίες των σημαντικών για εκείνες άλλων (συντρόφων, εργοδοτών, γονέων), προσπαθούν ταυτόχρονα να επιδεικνύουν τη θηλυκότητά τους, συνήθως μέσω των κοινωνικών προτύπων και να γίνονται, με αυτό τον τρόπο, το αίτιο της επιθυμίας του άλλου.

Σε αυτή την ανάγκη της γυναίκας να αγαπηθεί, βρίσκει πρόσφορο έδαφος ο καταναλωτικός καπιταλισμός, (αγορές, δίαιτες, πλαστικές επεμβάσεις) έχοντας άμεση επίπτωση στους κοινωνικούς δεσμούς αφού δημιουργεί, όπως σε όλους τους τομείς, ανασφάλεια και συνθήκες προσωρινότητας. Η αγάπη, φαίνεται κι αυτή να ακολουθεί τους όρους του έχειν, είναι κι αυτή μετρήσιμη.

Αναρωτιόμαστε συχνά πόσο τακτικά νιώθουμε αγάπη, ποιές είναι οι ζημίες, ποιά τα κέρδη κ.ο.κ.
Ο πολιτισμός της (τεχνοκρατικής) Επιστήμης, λοιπόν, και του Καπιταλισμού φαίνεται να αλλάζει την πραγματικότητα των γυναικών, που προσπαθούν να απολαύσουν από τις κατακτήσεις και το '' έχειν ", αποφεύγοντας την κύρια επιθυμία η οποία είναι γύρω από τη σεξουαλική σχέση, αλλά και από τα ερωτήματα, που ενίοτε την ταλανίζουν: πόσο θηλυκό είμαι; , μήπως είμαι αρκετά αρρενωπή; κ.α.

Απωθημένες σκέψεις, καταπιεσμένα λόγια

Μία ακόμη κατηγορία αιτιών, που παρατηρούμε περισσότερο, είναι κάποιες σημαντικές σκέψεις, προβληματισμοί, φαντασιώσεις των γυναικών που δε γίνονται λόγος, δηλ. που δεν αρθρώνονται. Σε αυτό το σημείο θα κάνω μια μικρή αναδρομή στην ιστορία της Ψυχανάλυσης. Οι γυναίκες στην εποχή του Freud, που υπέφεραν από σωματικά συμπτώματα, αλλά που δε μπορούσαν οι γιατροί να εντοπίσουν την αιτία των προβλημάτων αυτών, φάνηκε πως, ακούγοντάς τες ο Freud και ο Breuer να μιλούν για την προσωπική τους ιστορία και να θυμούνται σημαντικά περιστατικά που είχαν ξεχάσει, όπως επίσης και να εκφράζουν τις επιθυμίες τους χωρίς κριτική ή συμβουλή, τα σωματικά αυτά συμπτώματα εξασθενούσαν.

Οι γυναίκες αυτές, οι οποίες έδειξαν ότι ήθελαν να μιλήσουν, συνέβαλαν ικανά στο να παραχθεί μια νέα γνώση στον άντρα- Freud. Η γυναίκα λοιπόν, ως το φύλο εκείνο που θέλει να κάνει τον άντρα να παράξει μια γνώση, εκείνη που ζητά απαντήσεις και σκαλίζει τα πράγματα, πολλές φορές στην προσπαθειά της να μη θυμώσει, απογοητεύσει, φοβίσει τον άλλο, συσσωρεύει ανησυχίες κι αγωνίες. Διχάζεται στα - όχι και στα ναι, ιστάμενη πολλές φορές αλύγιστη μπροστά σε γεγονότα ή καταστάσεις θλίψης και πόνου ενώ αμύνεται να τα βιώσει, με αποτέλεσμα τα καταθλιπτικά χαρακτηριστικά να λειτουργούν ως σανίδα σωτηρίας, για να ξεκουραστεί το μυαλό από τις σκέψεις, που είναι ισοπεδωτικές.

Φαίνεται δε, σε κάποιες περιπτώσεις, να είναι ο μόνος τρόπος να γίνει έκκληση για βοήθεια στους σημαντικούς άλλους. Είναι ίσως ένας τρόπος να αποφύγει κανείς την επαφή με το ασυνείδητό του, να θάψει τις αιτίες της θλίψης για να λυτρωθεί από τον πόνο, πληρώνοντας έτσι ένα άλλο τίμημα. Να υποφέρει πάλι, μέσα σε έναν κυκεώνα πλαστών προβλημάτων, αλλά με την ανημπόρια πια, που του επιτρέπεται να στηριχθεί, να χαϊδευτεί, να βοηθηθεί από τους σημαντικούς άλλους. Κι όμως στη ζωή , ενώ παλεύουμε να είμαστε πλήρεις και να μη βιώνουμε τις απώλειες όταν έρχονται.

Η ζωή δεν είναι τίποτα άλλο παρά προσαρμογή στις απώλειες, όπως και στην ιδέα της δικής μας απώλειας.

Η εποχή της εικόνας

Στη σημερινή εποχή της εικόνας, όπου ο λόγος χάνει όλο και περισσότερο έδαφος, οι γυναίκες φαίνεται να χρειάζεται περισσότερο να μπορούν να ισορροπήσουν μεταξύ αυτών (λόγου και εικόνας). Η αποδοχή στη βαθύτερη επιθυμία όλων να αγαπήσουμε και να αγαπηθούμε δεν σηματοδοτεί αδυναμία. Τουναντίον, δηλώνει το θάρρος για την αναζήτηση του προσωπικού τρόπου κατάκτησης της και την αποδοχή στο δικαίωμα του διαφορετικού τρόπου του άλλου.