Παρασκευή 23 Αυγούστου 2019

ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ - Ὄρνιθες (1164-1195)

ΧΟ. οὗτος, τί ποιεῖς; ἆρα θαυμάζεις ὅτι
1165 οὕτω τὸ τεῖχος ἐκτετείχισται ταχύ;
ΠΙ. νὴ τοὺς θεοὺς ἔγωγε· καὶ γὰρ ἄξιον·
ἴσα γὰρ ἀληθῶς φαίνεταί μοι ψεύδεσιν.
ἀλλ᾽ ὅδε φύλαξ γὰρ τῶν ἐκεῖθεν ἄγγελος
εἰσθεῖ πρὸς ἡμᾶς δεῦρο πυρρίχην βλέπων.
ΑΓΓΕΛΟΣ Β’
1170 ἰοὺ ἰού, ἰοὺ ἰού, ἰοὺ ἰού.
ΠΙ. τί τὸ πρᾶγμα τουτί; ΑΓ. Β’ δεινότατα πεπόνθαμεν.
τῶν γὰρ θεῶν τις ἄρτι τῶν παρὰ τοῦ Διὸς
διὰ τῶν πυλῶν εἰσέπτετ᾽ εἰς τὸν ἀέρα,
λαθὼν κολοιοὺς φύλακας ἡμεροσκόπους.
1175 ΠΙ. ὦ δεινὸν ἔργον καὶ σχέτλιον εἰργασμένος.
τίς τῶν θεῶν; ΑΓ. Β’ οὐκ ἴσμεν· ὅτι δ᾽ εἶχε πτερά,
τοῦτ᾽ ἴσμεν. ΠΙ. οὔκουν δῆτα περιπόλους ἐχρῆν
πέμψαι κατ᾽ αὐτὸν εὐθύς; ΑΓ. Β’ ἀλλ᾽ ἐπέμψαμεν
τρισμυρίους ἱέρακας ἱπποτοξότας·
1180 χωρεῖ δὲ πᾶς τις ὄνυχας ἠγκυλωμένος,
κερχνῄς, τριόρχης, γύψ, κύμινδις, αἰετός·
ῥύμῃ τε καὶ πτεροῖσι καὶ ῥοιζήμασιν
αἰθὴρ δονεῖται τοῦ θεοῦ ζητουμένου·
κἄστ᾽ οὐ μακρὰν ἄπωθεν, ἀλλ᾽ ἐνταῦθά που
1185 ἤδη ᾽στίν. ΠΙ. οὐκοῦν σφενδόνας δεῖ λαμβάνειν
καὶ τόξα. χώρει δεῦρο πᾶς ὑπηρέτης·
τόξευε, παῖε· σφενδόνην τίς μοι δότω.

ΧΟ. πόλεμος αἴρεται, πόλεμος οὐ φατὸς [στρ.]
1190 πρὸς ἐμὲ καὶ θεούς. ἀλλὰ φύλαττε πᾶς
ἀέρα περινέφελον, ὃν Ἔρεβος ἐτέκετο,
1195 μή σε λάθῃ θεῶν τις ταύτῃ περῶν.

***
ΚΟΡ. Ε συ, τί κάνεις; Απορείς που τόσο
γρήγορα οικοδομήθηκε το τείχος;
ΠΙΣ. Μά τους θεούς, σαστίζει ο νους του ανθρώπου·
σαν ψέματα μου φαίνεται... στ᾽ αλήθεια.
Μα κείθε ένας φρουρός μάς φέρνει νέα·
ένοπλος χορευτής λες κι είναι, ως τρέχει.
Έρχεται τρέχοντας άλλος μαντατοφόρος.
Ο ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΜΑΝΤΑΤΟΦΟΡΟΣ
1170 Πα πα πα πα!
ΠΙΣ. Τί τρέχει; Μίλα. Β’ ΜΑ. Συμφορά μάς βρήκε·
κάποιος θεός, απ᾽ την παρέα του Δία,
μπήκε απ᾽ τις πύλες στον... αέρα· ξέφυγε
τις καλιακούδες, βάρδιες της ημέρας.
ΠΙΣ. Φριχτή και φοβερή έχει κάμει πράξη.
Ποιός ήταν; Β’ ΜΑ. Άγνωστο· ένα μόνο ξέρω,
είχε φτερούγες. ΠΙΣ. Έπρεπε να ορμήσουν
περίπολα εναντίον του να τον πιάσουν.
Β’ ΜΑ. Στείλαμε ιπποτοξότες, τρεις μυριάδες
1180 γεράκια· ορμούν μαζί οι γαντζονυχάτοι,
γύπας, αϊτός, πετρίτης, κιρκινέζι,
βαρβατοπούλι· κι όπως όλοι ψάχνουν,
το θεό να βρουν, ο αιθέρας όλος τρέμει
απ᾽ των φτερών το θρόισμα και τη φόρα·
αλλά μακριά δεν είναι, θα ᾽ναι κάπου
εδώ κοντά. ΠΙΣ. Στα τόξα! Στις σφεντόνες!
Σαϊτεύετε, βαράτε! Όλο τ᾽ ασκέρι
εδώ! Ας μου δώσει κάποιος μια σφεντόνα.

ΧΟΡ. Πόλεμος πουλιών και θεών ξεσπάει·
1190 άγρια μάχη. Στ᾽ άρματα! Φυλάτε
το νεφοζωσμένο γύρω αέρα,
γέννημα του Ερέβους,
κάποιος θεός μη σας ξεφύγει και περάσει.

Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας: ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ - ΔΗΜΙΦΩΝΤΑΣ / ΜΑΣΤΟΥΣΙΟΣ

ΔΗΜΙΦΩΝΤΑΣ / ΜΑΣΤΟΥΣΙΟΣ
(κρατήρας, αστερισμός)
 
Ο Υγίνος είναι ο μόνος που παραδίδει τον μύθο του κρατήρα, όπου ο ευγενής Μαστούσιος ανακάτεψε κρασί με το αίμα των θυγατέρων του θράκα βασιλιά Δημιφώντα και του το έδωσε να το πιει. Ο κρατήρας αυτός έγινε αστερισμός (Υγίν., Astron. 2.40). Πιο συγκεκριμένα:
 
Ο Δημιφώντας ήταν βασιλιάς στην Ελαιούντα της Χερσονήσου της Θράκης (λέγεται αλλιώς και χερσόνησος της Καλλίπολης, απέναντι από το Σίγειο), όπου λεγόταν ότι είχε ταφεί ο θεσσαλός ήρωας Πρωτεσίλαος, ο πρώτος από τους Αχαιούς που σκοτώθηκε στην Τροία. Κάποτε ο βασιλιάς πήρε χρησμό από το μαντείο του Απόλλωνα ότι, για να σταματήσει ο λιμός που μάστιζε την περιοχή και είχε φέρει ακαρπία, έπρεπε να θυσιάζει μια νέα κοπέλα από τις αρχοντοπούλες της πόλης κάθε χρόνο, προκειμένου να εξευμενίσει τους οργισμένους πατρώους θεούς. Κι εκείνος έβαζε σε κληρωτίδα όλα τα ονόματα εκτός των δικών του κοριτσιών. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, ο ευγενής Μαστούσιος αρνήθηκε να κληρώσουν τις κόρες του, παρά μόνο αν συμπεριλαμβάνονταν και τα ονόματα των θυγατέρων του βασιλιά του. Τότε ο Δημιφώντας επέλεξε για τη θυσία την κόρη του άρχοντα χωρίς να κάνει κλήρωση.
 
Ο Μαστούσιος προσποιήθηκε ότι, για χάρη του συνόλου, δέχθηκε την πράξη· εξάλλου, η κόρη του θα μπορούσε να είχε κληρωθεί, αν τηρούνταν η συνηθισμένη διαδικασία της κληρωτίδας. Στην πραγματικότητα, εκείνος δεν είχε ξεχάσει τον θάνατο της κόρης του και περίμενε την κατάλληλη στιγμή για να εκδικηθεί. Άφηνε όμως τον χρόνο να περάσει, ώστε ο Δημιφών να πιστεύει ότι η υπόθεση είχε ξεχαστεί. Και όταν θεώρησε ότι ήρθε η κατάλληλη στιγμή, κάλεσε τον βασιλιά και τις κόρες του να πάρουν μέρος σε θυσία. Και καθώς οι νέες έφτασαν πρώτες, επειδή ο πατέρας τους ήταν απασχολημένος με μια δημόσια υπόθεση, ο Μαστούσιος τις σκότωσε και ανακάτωσε το αίμα τους με κρασί μέσα σε ένα κύπελλο. Από αυτό έδωσε στον Δημιφώντα να πιει. Όταν ο βασιλιάς κατάλαβε τι είχε γίνει έριξε τον Μαστούσιο και το κύπελλο στη θάλασσα, και η μεν θάλασσα ονομάστηκε Μαστουσία, το δε λιμάνι Κρατήρας από το κύπελλο. Αυτός ο κρατήρας έγινε ο ομώνυμος αστερισμός.
 
Ο Υγίνος σημειώνει ότι αυτό έγινε για να θυμούνται οι άνθρωποι ότι κανένας δεν μπορεί να κερδίσει από μια κακή πράξη που μένει ατιμώρητη ούτε οι έχθρες μπορούν να ξεχαστούν. Αλλά βέβαια, ο συγγραφέας της ποιητικής αστρονομίας σημειώνει και την εκδοχή του Ερατοσθένη ότι ο κρατήρας του ουρανού, που πρώτος τον σημείωσε ο αστρονόμος του 2ου μ.Χ. αι. Πτολεμαίος, είναι το κύπελλο που χρησιμοποίησε ο Ικάριος, για να δείξει το κρασί στους ανθρώπους· και άλλων που θεωρούν ότι είναι το χάλκινο δοχείο, όπου οι Αλωάδες Ώτος και Εφιάλτης κράτησαν αλυσοδεμένο τον Άρη για δεκατρείς μήνες. Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή, ο κρατήρας είναι μια κανάτα με νερό που καταστερίστηκε από τον Απόλλωνα, για να θυμίζει στους ανθρώπους την αναγκαιότητα της τέλεσης θυσιών προς τους θεούς -το νερό ήταν συστατικό και προϋπόθεση της θυσίας-, χρέος που όταν δεν τελείται, δεν μένει ατιμώρητο*
--------------------------
*Ιουδαιοχριστιανικές αναπαραστάσεις των ουράνιων μορφών (κυρίως του 17ου αι.) θεωρούν τον αστερισμό του Κρατήρα ως το κύπελλο του Ιωσήφ της Αριμαθαίας, όπου συγκεντρώθηκε το αίμα του Ιησού στον σταυρό, είτε ως μία από τις πέτρινες υδρίες που χρησιμοποιήθηκαν στον γάμο της Κανά, είτε το Δισκοπότηρο του Μυστικού Δείπνου. Κατά άλλους ο αστερισμός του Κρατήρα και μέρος του αστερισμού του Κόρακα είναι η Κιβωτός της Διαθήκης.

Όταν αφήνεσαι, όλα ξεκαθαρίζονται

Κάπως έτσι λειτουργεί η πίστη: όταν πλέον εμπιστεύεσαι, με κάποιο σχεδόν μαγικό τρόπο, όλα ξεκαθαρίζουν. Αλλά έχουμε παρεξηγήσει τις έννοιες και έχουμε παρερμηνεύσει τις λέξεις που χρησιμοποιούμε αλόγιστα στην καθημερινότητα μας.

Προσπαθούμε να ελέγξουμε τη ζωή, θέλουμε οι άλλοι να αλλάξουν για να ικανοποιήσουν τις ανάγκες μας, πολεμάμε συνεχώς ενάντια στο ρέμα της ζωής, χωρίς να λαμβάνουμε υπόψη ότι όλα αυτά που σχεδιάζουμε και προσπαθούμε μας κρατάνε μακριά από την πραγματικότητα που συμβαίνει εν τω μεταξύ και δεν αντιλαμβανόμαστε.

Για να εμπιστεύεσαι όμως πρέπει να γνωρίζεις και δεν μπορείς να γνωρίζεις αν δεν κατανοείς. Η κατανόηση είναι προϊόν της παρατήρησης και η παρατήρηση είναι πάντα επαναστατική ενέργεια. Ο κύκλος αυτός δεν σπάει και δεν αλλάζει σε καμία περίπτωση, για κανέναν άνθρωπο.

Αφήνομαι δεν σημαίνει παραιτούμαι ή μένω απαθής. Αντίθετα, αφήνομαι σημαίνει κάνω το καλύτερο που μπορώ, δηλώνοντας το ποιος είμαι κάθε στιγμή, ενώ εμπιστεύομαι απόλυτα την πορεία της ζωής.

Το θέμα είναι ότι θέλουμε να παίρνουμε χωρίς να δίνουμε και ο πόνος, τον οποίο μάταια προσπαθούμε να αποφύγουμε, είναι μέρος του παιχνιδιού. Αν δεν κατανόησες, αν δεν λειτούργησες συνειδητά με καθαρή πρόθεση, θα ζήσεις τις συνέπειες, θα πληρώσεις το τίμημα της πράξης σου. Όχι ως τιμωρία, μα απλά σαν συνέπεια, σαν μέρος της δράσης που εσύ προκάλεσες και πρέπει να ολοκληρωθεί.

Ο πόνος γίνεται πολύ μεγαλύτερος αν εξακολουθείς να μη βλέπεις, να μην αλλάζεις, να προσπαθείς να ελέγξεις (τους άλλους ή τις καταστάσεις) και να πολεμάς – τον εαυτό σου κυρίως που αλλού θέλει να σε πάει και αλλού αγωνίζεσαι να πας.

Είναι εκπληκτικό όλο το σκηνικό που παρακολουθώ να συμβαίνει τις τελευταίες βδομάδες στη ζωή μου και στη ζωή των γύρω μου. Φτάνει να δηλώνεις καθαρά την πρόθεση σου, να ακολουθείς με πάθος την καρδιά σου και όλο το σύμπαν συνωμοτεί για να επιτευχθεί αυτό με τον καλύτερο τρόπο. Ποτέ δεν θα μπορούσες ο ίδιος να προβλέψεις ή να σχεδιάσεις με τόση μαεστρία και τελειότητα τα πάντα, όσο και αν το επιχειρείς, και εδώ έγκειται η εμπιστοσύνη και το άφημα.

Το πρόβλημα είναι ότι πολλά από τα σημάδια που σε οδηγούν, εμφανίζονται σαν εμπόδια που πρέπει να ξεπεράσεις, προβλήματα που πρέπει να λύσεις, αλλαγές που χρειάζεται να είσαι ευέλικτος να κάνεις, για να αποδείξεις την πίστη και την σταθερότητα της πρόθεσης σου. Ο αδύναμος εαυτός σου φοβάται και συχνά βρίσκει πιο εύκολη την παραίτηση παρά την αλλαγή που χρειάζεται να υποστεί.

Μετά είναι και το θέμα του χρόνου. Τα θέλει όλα και τα θέλει τώρα, χωρίς να είναι πρόθυμος να καλλιεργήσει κάποιες από τις απαραίτητες προϋποθέσεις – την υπομονή, την εμπιστοσύνη, το άνοιγμα στην ενέργεια – που θα εξασφαλίσουν αυτό που δηλώνει ότι θέλει.

Θα έχεις σίγουρα προσέξει κάποιες στιγμές της ζωής σου που ήσουν τελείως ήρεμος και χαλαρός εσωτερικά, πώς, με κάποιο εκπληκτικό τρόπο όλα έγιναν και όλα λειτούργησαν, έτσι ακριβώς όπως έπρεπε και ήθελες να εξελιχθούν. Δεν πίεσες τίποτα, δεν προσπάθησες να ελέγξεις, παρά αφέθηκες, παραιτήθηκες από κάθε πόλεμο και ανοίχτηκες στη ζωή, ξεκάθαρος για αυτό που ήθελες. Τότε, και μόνο τότε, κινήθηκε η ενέργεια.

Αντίθετα, θα έχεις προσέξει ότι όσο πιο αγχωμένος και φοβισμένος είσαι, όσο περισσότερο προσπαθείς να κατευθύνεις τα πράγματα, τόσο δεν γίνεται τίποτα, όλα φαίνονται στατικά ή λειτουργούν εναντίον σου. Είναι γιατί εσύ τα εμποδίζεις. Η έλλειψη εμπιστοσύνης σε οδηγεί στο φόβο, στο άγχος, στις λανθασμένες κινήσεις, στην ανικανότητα να παρατηρείς και να ερμηνεύεις τα σημάδια που εμφανίζονται.

Πάντα υπάρχουν τα μηνύματα που σε κατευθύνουν ακριβώς εκεί που ο Εαυτός σου έχει ορίσει να πας. Μπορεί αυτός ο προορισμός να είναι αντίθετος με αυτό που νομίζεις ότι θέλεις (και συχνά είναι) αλλά αυτός είναι ο εσωτερικός πόλεμος η διαρκής εσωτερική διαμάχη που έχεις ευθύνη να αντιμετωπίσεις.

Η πεποίθηση «θα το πιστέψω όταν το δω» δεν φέρνει παρά τα αποτέλεσμα που η ίδια επικαλείται: θα βλέπεις πάντα αυτά που πιστεύεις γιατί οι αισθήσεις πάντα ακολουθούν τη σκέψη. «Ζήτα και θα σου δοθεί» και αυτό ακριβώς συμβαίνει κάθε φορά. Ζητάμε, με φόβο, έλλειψη πίστης, ανασφάλεια και μας δίνεται αυτό ακριβώς που ενδόμυχα δηλώνουμε: τα αποτελέσματα της εστίασης της προσοχής μας. Δεν έχει καμία σημασία τι λέμε εξωτερικά ή τι ευχόμαστε. Σημασία έχει τι πιστεύουμε. Αυτό γίνεται η πραγματικότητα μας.

Μια νέα ακαδημαϊκή χρονιά είναι πάντα μια νέα ευκαιρία να δούμε διαφορετικά τη ζωή. Μετά τις διακοπές, κάθε νέο ξεκίνημα είναι μια νέα ευκαιρία για επαναπροσδιορισμό. Γονείς, παιδιά, έφηβοι, φοιτητές, επαγγελματίες, ζευγάρια, φίλοι… οι στόχοι μας ας μην είναι τόσο επιφανειακά εστιασμένοι.

Ποιος είπε πως τα όνειρα δεν πραγματοποιούνται; Το ζήτημα είναι πόσο εμπιστευόμαστε τα όνειρα μας για να τα διεκδικούμε ανεξάρτητα από πόσα εμπόδια χρειάζεται να περάσουμε ή τις αλλαγές που πρέπει να κάνουμε.

Ποιος είπε ότι η ευτυχία δεν υπάρχει; Η ευτυχία βρίσκεται και μέσα στο νοσοκομείο όταν το παιδί σου αναρρώνει πολύ νωρίτερα και καλύτερα από όσο μπορούσαν να προβλέψουν οι γιατροί.

Ποιος είπε πως η αγάπη δεν ζει πια εδώ; Η αγάπη είναι στο βλέμμα της μάνας που κλαίει βουβή ενώ στρίβει και κοιτάζει αλλού για να μη σε επηρεάσουν τα δάκρια της, να μη μεγαλώσουν τον πόνο σου.

Ποιος είπε ότι η κατανόηση είναι ανύπαρκτη; Κατανόηση είναι να λες «όχι» σε κάποιον που αγαπάς γιατί έτσι ξέρεις ότι τον βοηθάς περισσότερο να επικαλεστεί την εσωτερική του δύναμη που ξέρεις και εμπιστεύεσαι ότι διαθέτει.

Ποιος είπε ότι δεν υπάρχει συμπόνια σε αυτή τη ζούγκλα που ζούμε; Αυτές τις μέρες είδα ανθρώπους να σώζουν τα σπίτια γειτόνων και ξένα σκυλιά από τη φωτιά που κινδύνευε να αφανίσει τα δάση από την Αττική μετά την αυθαιρεσία των ανθρώπων και τη βεβήλωση της φύσης.

Η φύση δεν εκδικείται, η ζωή δεν είναι δύσκολη, ο θεός δεν τιμωρεί. Όλα αυτά τα κάνουμε μόνοι μας με τις επιλογές μας και τις πράξεις μας. Ζούμε τις συνέπειες των πεποιθήσεων μας και τίποτα δεν θα αλλάξει αν εξακολουθούμε να βρίσκουμε εξωτερικούς εχθρούς και να κατηγορούμε οτιδήποτε έξω από μας για την πραγματικότητα μας.

Αφήνομαι σημαίνει βλέπω αυτό που συμβαίνει αντί να παραμένω κολλημένος σε αυτό που ισχυρίζομαι ότι θα έπρεπε να είχε συμβεί. Και αυτό απαιτεί πίστη.

Πλάνο Ζωής

Ή πως να σχεδιάσεις τη Ζωή σου χωρίς να απογοητεύεσαι

Οι άνθρωποι νομίζουν ότι η όμορφη τέχνη, οι ανακαλύψεις και οι πετυχημένες επιχειρήσεις είναι η εκτέλεση ενός σχεδίου που υπήρχε στο μυαλό κάποιου ανθρώπου και πως το μόνο που χρειάστηκε να κάνει είναι να το υλοποιήσει. Κάτι σαν τη συνταγή μαγειρικής.
Αυτό δεν είναι πολύ ρεαλιστικό.

Γιατί κάνουμε προγραμματισμό (και γιατί δεν πρέπει)


Ο προγραμματισμός παρέχει μια αίσθηση ελέγχου. Φανταζόμαστε ένα αποτέλεσμα. Οργανώνουμε τα βήματα για να φτάσουμε εκεί. Μετά εκτελούμε. Ελέγχουμε το πεπρωμένο μας!

Ακούγεται υπέροχο, σωστά; Αλλά στην πραγματικότητα, δεν έχουμε καμία ιδέα τι θα μας προσφέρει το σύμπαν. Ό,τι κι αν πιστεύεις ότι έρχεται για εσένα - τα επόμενα 5 λεπτά ή 5 χρόνια - κάτι σου ξεφεύγει. Η φαντασία μας είναι απίστευτα περιορισμένη και το σύμπαν απίστευτα απέραντο.

Και παρότι όλοι οι σχεδιασμοί βασίζονται στην ικανότητά σου να προβλέψεις με ακρίβεια το μέλλον. Κάτι το οποίο βέβαια δε μπορείς να κάνεις. Δεν υπάρχει περίπτωση να μπορείς να σχεδιάσεις την αναπάντεχη γνωριμία σε μια εκδήλωση ή την κεραυνοβόλο ιδέα καθώς κάνεις μπάνιο. Εντούτοις αυτά τα μη-σχεδιασμένα γεγονότα συνήθως συμβάλλουν στην επιτυχία ή αποτυχία όλων των προσπαθειών σου.
Εν συντομία: Τα σχέδια μας βασίζονται σε μια έκδοση του μέλλοντος που πιθανόν να μη συμβεί ποτέ. Μια εναλλακτική πραγματικότητα. Όσο καλό και αν είναι το πλάνο σου, αν δημιουργήθηκε πριν την ώρα του είναι προϊόν μυθοπλασίας. Και είναι η συνταγή για την καταστροφή.

 

Πως να κάνεις Πλάνο Ζωής


Χρειάζεται να εγκαταλείψουμε την κοινή έννοια του προγραμματισμού. Χρειάζεται να απελευθερώσουμε τους εαυτούς μας ώστε να λειτουργούμε αυθόρμητα. Χρειάζεται να αντιμετωπίσουμε το σύμπαν ακριβώς όπως είναι. Και να παραμείνουμε ανοιχτοί στις ευκαιρίες που θα έρθουν προς το μέρος μας.

Αυτό λέγεται αυτοσχεδιασμός.
  • Έτσι γράφουν οι συγγραφείς τα βιβλία.
  • Έτσι γίνεται το stand-up comedy.
  • Έτσι μιλάμε στους αγνώστους.
  • Έτσι τρέχουν οι επιχειρήσεις.
  • Έτσι πρέπει να ζεις.
Σίγουρα δε λέω ότι οι συγγραφείς δεν έχουν ένα μυθιστορηματικό σκελετό ή δεν ξέρουν για τα θέματα με τα οποία θέλουν να καταπιαστούν. Ούτε λέω πως οι προβλέψεις για το μέλλον δεν πρέπει να λειτουργούν ως προειδοποίηση.

Χρειάζεται, απλώς, να σταματήσουμε να προγραμματίζουμε λεπτό-προς-λεπτό και να προγραμματίσουμε μεγαλύτερες περιόδους της ζωής μας, να γίνουμε πιο επινοητικοί, να εμπιστευτούμε τον εαυτό μας και να δεχτούμε όλες τις εκβάσεις της ζωής.

Προγραμμάτισε μεγάλες περιόδους της ζωής σου


Το πλεονέκτημα του προγραμματισμού μια μεγάλης περιόδου είναι ότι σου επιτρέπει να είσαι παρών/ούσα. Δεν χρειάζεται να εκτελείς απλώς ένα σενάριο. Μπορείς να ενσωματώσεις οτιδήποτε συμβαίνει τριγύρω που θα κάνει ακόμα καλύτερο από ότι το προγραμμάτισες.

Επειδή είμαι χρόνια σε όμιλο δημόσιας ομιλίας ρητορικής έχω πολύ ζωντανό παράδειγμα στο κομμάτι της προετοιμασμένης ομιλίας.

Έχεις προσπαθήσει ποτέ να δώσεις μια ομιλία απομνημονεύοντας λέξη προς λέξη κάθε πρόταση; Αν ναι, τότε σίγουρα ήσουν δύσκαμπτος/η. Δεν υπήρχε αλληλεπίδραση με το κοινό. Και αν συνέβη κάτι απρόοπτο, πιθανώς δυσκολεύτηκες πολύ να επανέλθεις στη σειρά που ήσουν ή τα έχασες εντελώς.

Σε αντίθεση με αυτό, σε μια ομιλία που σχεδίασες το θέμα για το οποίο ήθελες να μιλήσεις, κάλυψες και πάλι όλα τα κύρια σημεία. Αλλά αυτή τη φορά η ροή του λόγου ήταν πολύ καλύτερη και είχες επαφή με το κοινό. Και αν τα πράγματα βγήκαν εκτός προγράμματος ήσουν έτοιμος/η να ανταποκριθείς. Μπορεί μάλιστα να έγινε και ακόμα καλύτερη η παρουσίασή σου.

Δεν ξέρεις αυτά που δεν ξέρεις.


Μιλώντας σε κάποιον άγνωστο άνθρωπο: Μπορεί να μην έχω κάποιο σενάριο αλλά ξέρω ότι θέλω να μάθω τι ξεχωριστό έχουν.

Στην επιχείρησή μου: Μπορεί να μην έχω ακριβές ετήσιο ή 5ετές πλάνο αλλά ξέρω ότι θέλω καθημερινά να παρέχω την καλύτερη ποιότητα υπηρεσιών πάντα με χαμόγελο.

Στην οικογένειά μου: Μπορεί να μην έχω ιδέα πως θα εξελιχθεί.

Στη ζωή μου: Μπορεί να μην ξέρω ακριβώς τι θα συμβεί ώρα με την ώρα αλλά ξέρω ότι κάθε στιγμή θέλω να επιλέγω την ευτυχία.

Είναι σημαντικό να υπάρχει ένα πρόγραμμα / μέθοδος / σύστημα αλλά να λειτουργείς ελεύθερα μέσα σε αυτό. Να βγεις από τη ρουτίνα κάποιες φορές. Έτσι κι αλλιώς ένα πρόγραμμα είναι Οδηγός όχι Ευαγγέλιο.

Να είσαι εύπορος


Όχι, όχι, δεν εννοώ απαραίτητα σε χρήματα. Να έχεις αρκετούς πόρους (υλικούς, πνευματικούς και ανθρώπινους) για να μπορείς α) να υλοποιήσεις όσα χρειάζεσαι και β) να καλύψεις ό,τι απρόβλεπτο συμβεί.

Αν θέλεις να αλλάξεις δουλειά, χρειάζεται να βάλεις χρήματα στην άκρη, να κάνεις νέες επαφές με ανθρώπους, διασυνδέσεις - γνωριμίες που θα οδηγήσουν να κάνεις μια ευκολότερη μετάβαση.

Σε ό,τι κι αν έχεις επιλέξει επαγγελματικά να κάνεις, γίνε καλός, πολύ καλός. Συνέχισε την πρακτική και παρακολούθησε νέα σεμινάρια και εκπαιδεύσεις για να γίνεις καλύτερος. Δεν είναι στόχος τό τέλειο, στόχος είναι η συνεχής εξέλιξη.

Οι ανθρώπινοι πόροι, οι άνθρωποι που γνωρίζεις είναι η δύναμη σου. Επένδυσε χρόνο στους κατάλληλους ανθρώπους που θα σε κάνουν πλούσιο, πλούσιο συναισθηματικά, πλούσιο σε ιδέες, πλούσιο σε υπέροχες εμπειρίες.

Εμπιστεύσου τον εαυτό σου (και το σύμπαν).

Δεν υπάρχει πάντα σαφής διέξοδος. Πρέπει να συνειδητοποιήσεις: η φαντασία σου πασχίζει.

Αν εμπιστευτείς βαθιά τον εαυτό σου, τις απεριόριστες δυνατότητες που έχεις μέσα σου και το γεγονός ότι μπορείς να βασιστείς στον εαυτό σου, θα είσαι έτοιμος να διαχειριστείς κάθε κατάσταση που θα προκύψει.

Go with the flow ή Αποδέξου οποιαδήποτε έκβαση.

Αυτό είναι σημαντικό! Βασικό. Σε καθιστά ικανό/ή να κάνεις τα πάντα.

Χρειάζεται να επιτρέψεις την πιθανότητα να μη λειτουργήσει τίποτα από αυτά που έχεις προγραμματίσει.

Η ζωή συνεχίζει. Θα είσαι καλά! Ή θα γίνεις σύντομα.
 
Όταν συνειδητοποιήσεις ότι θα είσαι καλά ό,τι κι αν γίνει, δεν έχεις πλέον την ανάγκη να ελέγξεις τον κόσμο. Χαλαρώνεις. Και προς έκπληξη σου το να μη χρειάζεσαι τα πράγματα να γίνουν ακριβώς έτσι όπως τα θέλεις να γίνουν υπάρχει μεγαλύτερη περίπτωση να γίνουν όπως θέλεις. Σκέψου όλες τις στιγμές που ήθελες κάτι διακαώς σε αντίθεση με τις στιγμές που επιθυμούσες κάτι και δεν το πίεσες.

Να έχεις στόχους, σίγουρα, αλλά χρειάζεται να αποδεχτείς ότι όλες οι εκβάσεις είναι πιθανές.

Αν εμπιστευτείς και αποδεχτείς, θα είσαι ελεύθερος.

Η «τρέλα» σήμερα

Αν ρωτήσουμε έναν οποιοσδήποτε άνθρωπο για το ποιος νομίζει ότι είναι «τρελός», θα πει ότι οι «τρελοί» είναι εκείνοι που χρειάζονται ψυχίατρο επειδή συμπεριφέρονται μ’ ένα τρόπο ο οποίος είτε έχει αλλοπρόσαλλη και ανάρμοστη συμπεριφορά που μπορεί να είναι δυναμικά επικίνδυνη στον ίδιο και στον άλλο είτε έχει βίαια ξεσπάσματα και σεξουαλικές παρορμήσεις.
 
Ένα ενδιαφέρον πείραμα έγινε στην Αμερική, κατά το οποίο κάποιος ερευνητής έφτιαξε μια σειρά από εικόνες, στις οποίες παρουσιάζονταν ιδιαίτερες εκδηλώσεις που περιείχαν σε διάφορους βαθμούς όλες τις παραπάνω περιγραφές.
 
Τις εικόνες αυτές τις έδειξε σε ειδικά διαλεγμένα άτομα από τα οποία στη συνέχεια ζήτησε να κρίνουν κατά τη γνώμη τους πόσο τα πρόσωπα των εικόνων ήταν τρελά ή όχι.
 
Το αποτέλεσμα ήταν ότι ακόμη και σε περιπτώσεις προφανώς τρελής, η γνώμη που δόθηκε ήταν τόσο πιο επιεικής όσο το υποκείμενο στο πείραμα ταυτιζόταν με το πρόσωπο της εικόνας.
 
Το συμπέρασμα είναι ότι αποδεχόμαστε την τρέλα σαν κάτι που μπορεί να συμβαίνει στους άλλους αλλά όχι σε εμάς, στους συγγενείς ή στους στενούς μας φίλους.
 
Όσο πιο απρόσωπα μπορούμε να αντιμετωπίσουμε κάποιον τόσο περισσότερο τείνουμε να τον χαρακτηρίσουμε τρελό αν έχει συμπεριφορά διαφορετική από τη δική μας.
 
Αυτός ο φυσικός διαχωρισμός ανάμεσα στις σκέψεις μας και στα αισθήματά μας, βρίσκεται κρυμμένος πίσω από την αμφιταλαντευόμενη συμπεριφορά μας προς την τρέλα.
 
Όταν έχουμε διάθεση να κατανοήσουμε τους «τρελούς», θα μπορούσαμε να πούμε ότι τους δεχόμαστε σαν πλάσματα όμοια μ’ εμάς που έχουν ανάγκη από φροντίδα, αλλά όταν βρισκόμαστε σε συγκινησιακή διέγερση με αιτία μια απειλή που στρέφεται εναντίον μας ή εναντίον των αγαπημένων προσώπων μας, είμαστε έτοιμοι να ζητήσουμε αυστηρό περιορισμό.
 
Αυτό που μέχρι τώρα ήταν μια αποδοχή χωρίς επιφυλάξεις, ελάχιστα διαφέρει από μια καλυμμένη άρνηση.
 
Αυτή η θέση βρίσκεται κρυμμένη πίσω από τις παροιμίες και τα ανέκδοτα που λέμε για τους «τρελούς».
 
Όλα αυτά περιέχουν συγκαταβατικότητα και ηρεμία στην αντιμετώπιση των τρελών, αλλά στην πραγματικότητα είναι ένα μέσον για να κρύψουμε την πικρή αλήθεια και τους καλά κρυμμένους φόβους μας.
 
Σήμερα η κοινωνία ξέρει ότι η «τρέλα» υπάρχει και πρέπει να κατανοηθεί και να αντιμετωπιστεί είτε το θέλουμε είτε όχι.
 
Αυτός ο ενδόμυχος διχασμός, συγκινησιακά τονισμένος, επιδρά αρνητικά, δίνοντας σε περιόδους στρες εντελώς αρνητική θέση.
 
Νέες ιδέες για τη φύση της έχουν δημιουργηθεί και οι παλαιότερες έχουν γίνει πιο πολύπλοκες, αλλά οι αναστολές που υπάρχουν μέσα μας συχνά ασυνείδητες έχουν παραμείνει κατά μεγάλο ποσοστό αμετάβλητες από την προϊστορική εποχή.
 
Alexander Ross Ken Mitchel, Σχιζοφρένεια και κοινωνία

Ώστε να μπορούν οι άνθρωποι -που μέχρι τότε βυθισμένοι στην αμάθεια διαχειρίζονταν άσχημα και βίαια τις ζωές τους- να ζουν καλύτερα

Μια άποψη για την αρχαία φιλοσοφία, ενός διανοούμενου που γράφει από τη σκοπιά κάποιου που βρίσκεται έξω από τον χώρο της φιλοσοφίας – του Λουκιανού από τα Σαμόσατα. Ο σατιρικός αυτός συγγραφέας του 2ου αιώνα μ.Χ., στον διάλογό του Δραπέται, βάζει τη Φιλοσοφία να υπενθυμίζει στον πατέρα της Δία τον λόγο που την έστειλε στη Γη: ώστε να μπορούν οι άνθρωποι -που μέχρι τότε βυθισμένοι στην αμάθεια διαχειρίζονταν άσχημα και βίαια τις ζωές τους- να ζουν καλύτερα. Αρχικά, λέει, επισκέφθηκε την Ινδία, τους Βραχμάνες, κατόπιν την Αιθιοπία, την Αίγυπτο, τη Βαβυλώνα και τέλος τη Θράκη, τον άγριο Βορρά. Τελικά έφθασε στους Έλληνες, όπου πίστευε πως θα εκτελούσε με ευκολία την αποστολή της. Όπως αποδείχτηκε όμως, τα πράγματα ήταν δυσκολότερα από ό,τι περίμενε.

Ύστερα από ένα ενθαρρυντικό ξεκίνημα, εμφανίστηκαν οι Σοφιστές και ανακάτεψαν τη φιλοσοφία με τις σοφιστείες. Στη συνέχεια, οι Αθηναίοι εκτέλεσαν τον Σωκράτη! H Φιλοσοφία συνέχισε παραπονούμενη για την όχι και τόσο υπέροχη διαμονή της στην Ελλάδα. Οι περισσότεροι άνθρωποι, λέει, την εκτιμούν αν και δεν την πολυκαταλαβαίνουν και υπάρχουν γνήσιοι φιλόσοφοι που αγαπούν και αναζητούν την αλήθεια, κι έτσι το όλο εγχείρημά της αξίζει τον κόπο. Υπάρχουν όμως και ψευτοφιλόσοφοι, που στοχεύουν μόνο στα λεφτά και τη φήμη, κι αυτοί την καθιστούν ανυπόληπτη και την κάνουν έξω φρένων. Και τώρα χρειάζεται λίγη θεϊκή βοήθεια για να βελτιώσει την κατάσταση.

Στον ελληνορωμαϊκό κόσμο η φιλοσοφία, καλώς ή κακώς, καθιερώθηκε ως ξεχωριστό γνωστικό πεδίο, με τις δικές του πρακτικές, τα δικά του κείμενα, τους δικούς του θεσμούς. Για τους λειτουργούς και για το ακροατήριό της είχε πολύ πιο επιτακτικό χαρακτήρα από ό,τι έχει για μας σήμερα. Η φιλοσοφία ήταν τότε για τον κόσμο μια φυσική προέκταση της συνηθισμένης καλής εκπαίδευσης, δεδομένης της σπουδαιότητας του καλώς ζήν και του σημαντικού ρόλου της φιλοσοφίας ως προς αυτό. Σε εμάς σήμερα -σε αντίθεση με τους αρχαίους— υπάρχει μια ένταση ανάμεσα στην ιδέα ότι η φιλοσοφία μάς δίνει τη δυνατότητα να καταλαβαίνουμε τους εαυτούς μας και τον κόσμο και στην ιδέα ότι η φιλοσοφία είναι μια αυστηρή και διανοητικά απαιτητική ενασχόληση.

O σημαντικός ρόλος στη ζωή τον οποίο κατείχε η φιλοσοφία στην αρχαιότητα έχει υποκατασταθεί από μια ποικιλία ενδιαφερόντων και επιδιώξεων· όμως η φιλοσοφία μετράει ακόμη, εξακολουθεί να έχει σημασία, και μπορούμε ακόμη με πολλούς τρόπους να συσχετίσουμε τα ενδιαφέροντά μας με εκείνα των αρχαίων και να διαπιστώσουμε πως η μελέτη τους οδηγεί με τον φυσικότερο τρόπο σε άμεση δέσμευση. Το παλιό πρόβλημα της Φιλοσοφίας παραμένει και, ελλείψει θεϊκής βοήθειας, θα πρέπει τη δουλειά να την κάνουμε εμείς και, για χάρη μας, να αναζητούμε την αλήθεια και να ξεσκεπάζουμε το ψεύδος.

H Ρωσία στέλνει το πρώτο ανθρωποειδές ρομπότ στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό

Το πρώτο της ανθρωποειδές ρομπότ, τον Φιόντορ, έστειλε στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS), η Ρωσία.

Ο Φιόντορ, το ανθρωποειδές ρομπότ της Ρωσίας, ξεκίνησε σήμερα από το κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ και αναμένεται να φτάσει το Σάββατο στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS) όπου θα μείνει για 10 μέρες για να εξεταστεί κατά πόσο τέτοιες μηχανές μπορούν να εξερευνήσουν το μακρινό διάστημα.

Ο ρωσικός πύραυλος είναι εξοπλισμένος με ένα νέο σύστημα ψηφιακού ελέγχου και μηχανές τελευταίας τεχνολογίας για να δοκιμαστούν αποστολές ανεφοδιασμού στον ISS χωρίς ανθρώπους, εξηγεί η NASA.

To ανθρωπόμορφο αυτό ρομπότ έχει ύψος 1,80 και ζυγίζει 160 κιλά. Το Φιόντορ είναι ρωσικό όνομα, αλλά η μεταγραφή του στα αγγλικά (Fedor) ανταποκρίνεται στο ακρωνύμιο του Final Experiment Demonstration Object Research.

Το ρομπότ που έχει και... social media

Ο Φιόντορ διαθέτει λογαριασμούς στους ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης Instagram και Twitter, όπου παρουσιάζει την καθημερινότητά του, όπως για παράδειγμα το πώς μαθαίνει να ανοίγει ένα μπουκάλι.

Από τη στιγμή που θα φτάσει στον ISS θα εκπαιδευτεί στην εκτέλεση διάφορων εργασιών υπό την επίβλεψη του Ρώσου αστροναύτη Αλέξαντρ Σκβόρτσοφ, ο οποίος εντάχθηκε στην ομάδα του ISS τον προηγούμενο μήνα, σύμφωνα με το πρακτορείο ειδήσεων RIA Novosti. Θα ελεγχθούν επίσης οι ικανότητές του σε συνθήκες πολύ περιορισμένης βαρύτητας. Ανάμεσα σε αυτά που πρέπει να μάθει να κάνει είναι και η μίμηση της ανθρώπινης κινησιολογίας, ώστε να μπορεί να βοηθά τους αστροναύτες να πραγματοποιήσουν τις εργασίες τους.

«Θα μπορεί για παράδειγμα να χειριστεί ένα κατσαβίδι ή κλειδιά» εξηγεί ο Αλεξάντρ Μπλοσένκο, διευθυντής προγραμμάτων της Ρωσικής Διαστημικής Αντιπροσωπείας σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Rossiyskaya Gazeta».

Κατά τον ίδιο το ρομπότ αυτό σχεδιάστηκε για να δουλεύει σε δύσκολες συνθήκες που θα ήταν επικίνδυνες για τον άνθρωπο.

Δεν είναι το πρώτο ρομπότ στο διάστημα

Ο Φιόντορ δεν είναι το πρώτο ρομπότ στο διάστημα. Το 2011 η ΝASA είχε στείλει ένα ανθρωποειδές ρομπότ στον ISS, το Robonaut 2, το οποίο είχε τον ίδιο στόχο με τον Φιόντορ, επέστρεψε όμως στη γη το 2018 λόγω τεχνικών προβλημάτων. Το 2013 η Ιαπωνία ειχε στείλει στον ISS, το ρομπότ Kirobo, το οποίο μπορούσε και να μιλήσει, αλλά μόνο στα ιαπωνικά.

Στο πλαίσιο της κατάκτησης του διαστήματος, η οποία θεωρείται από τους Ρώσους στρατηγικό ζήτημα, οι ρωσικές αρχές δεν μπορούν να κρύψουν τις φιλοδοξίες τους για τον Φιόντορ και τα μελλοντικά του «αδέρφια».

Παρά τα τελευταία ατυχήματα, τα σκάνδαλα και τη διαφθορά στον τομέα της διαστημικής έρευνας, η Ρωσία παραμένει η μόνη χώρα που είναι αυτή τη στιγμή σε θέση να στείλει ανθρώπους στον ISS.

Η Αρχαιολογία του Μύθου

Η Μυθολογία απορρέει από τις ενέργειες του ανθρώπινου σώματος.
 
Ο μύθος είναι μέσον απελευθέρωσης από τα δεσμά που έχει επιβάλει η ίδια η ανθρωπότητα στον εαυτό της. Είναι ο οδοδείκτης για την πορεία της συνείδησης των πραγμάτων, από το συγκεκριμένο στο αφηρημένο, από την ανθρώπινη φυλή ως τον δημιουργό της. Μέσα από πολλαπλές μυθολογικές αφηγήσεις και τις διαφορετικές εκδοχές των μύθων αναδύεται μια κοινή ουσία, μια στοιχειώδης ιδέα η οποία δημιουργεί το υπόβαθρο μιας κοινής κληρονομιάς, που απλώνεται σε όλες τις επικράτειες και τις «ανθρωπογενετικές ζώνες» του πλανήτη.
 
Υπάρχουν πολλοί τρόποι να παρουσιάσει κανείς την παγκόσμια μυθολογία. Μπορεί να αποδώσει ξερά τα γεγονότα, τις καταγραφές και την επιστημονική έρευνα ή να σκιαγραφήσει την παρουσίασή του με ένα ευχάριστο αφηγηματικό ύφος. Μπορεί επίσης να προσθέσει την ιστορική τεκμηρίωση ή να ανάγει τη μυθολογία στο επίπεδο της κοινωνιολογικής έρευνας, μέσω της ψυχολογικής διερεύνησης των δρώμενων που υφαίνουν τον ιστό του μύθου. Σε όλες τις περιπτώσεις, όμως, το έργο μένει ημιτελές.
 
Στην σύνθεσή τους κρύβεται η δύναμη του μύθου σαν πηγή της διδασκαλίας των εθνών. Η τετραλογία «Μάσκες του Θεού» είναι προϊόν μιας τέτοιας σύνθεσης, στην οποία συμβαδίζουν η επιστημονική έρευνα, η ιστορική τεκμηρίωση, η αφηγηματική γλαφυρότητα και οι κοινωνικές, ψυχολογικές προεκτάσεις ενός θησαυρού, από τις ανεξάντλητες δεξαμενές της παγκόσμιας πνευματικής κληρονομιάς. Δεξαμενές στις οποίες τα άτομα, οι φυλές, τα έθνη, η ανθρωπότητα ολόκληρη, χρειάζεται να ανατρέξουν εκ νέου, προκειμένου να ανακαλύψουν ξανά την ταυτότητα και τις πραγματικές τους δυνατότητες πάνω στο πρόσωπο της γης.
 
Διερευνούνται τα κοινά στοιχεία της ιερατικής πόλης-κράτους, του θυσιασμένου βασιλιά, του έρωτα, της καθόδου στον κάτω κόσμο και της θριαμβευτικής επιστροφής, στην επικράτεια των εξελιγμένων πολιτισμών της Πρωτονεολιθικής, της Μέσης και της Ύστερης Νεολιθικής Εποχής. Επίσης, η μυθική εικόνα αναδεικνύεται σαν έμφυτος μηχανισμός αποδέσμευσης σημειακών ερεθισμάτων, γεγονός που προσδίδει στην μυθολογία το χαρακτηριστικό μιας νέας, υγιούς και δυναμικής επιστήμης.
 
Το 'Ηρωικό Πρότυπο
 
Οι μύθοι, οι θρύλοι και τα ηρωικά έπη διέγειραν πάντοτε και συγκινούσαν τις καρδιές μας. Από τα πρώτα εκείνα χρόνια της άγραφης ιστορίας μας ο 'Ηρωας έχει έναν κεντρικό ρόλο στην ανάπτυξη του πολιτισμού, λειτουργώντας για το κοινό συμφέρον. Είτε γλίτωνε τους λαούς από άσχημα τέρατα, κατάρες ή επικίνδυνες εισβολές είτε είχε ανέκαθεν μια ενεργό κοινωνική παρουσία, η οποία σφράγισε όλες τις εποχές. Το 'Ηρωικό Πρότυπο γαλούχησε γενεές επί γενεών σε κάθε γωνιά του κόσμου. Κάθε φορά το όνομα και οι πράξεις διαφέρουν, αλλά το κεντρικό θέμα παρέμεινε αναλλοίωτο όσοι αιώνες και αν πέρασαν. Αμέτρητες ήταν οι μορφές και άπειρα τα κατορθώματα του Hρωα, ωστόσο η επίδρασή του στον ψυχικό μας κόσμο είναι το ίδιο έντονη.
 
Ο Ηρακλής, ο Θησέας, ο Ιάσονας ή ο Βασιλιάς Αρθούρος και οι Ιππότες του δεν είναι τυχαίο που ακόμη και σήμερα προκαλούν ρίγη συγκίνησης. Η Ταύτιση με την ηρωική μορφή έχει μια βαθύτατη ψυχολογική ερμηνεία, είτε γινόταν στις «πρωτόγονες» εποχές είτε στην σημερινή ορθολογική κοινωνία μας. Ο αέναος κοσμογονικός κύκλος είναι παρών σε κάθε παράδοση. Αυτή η συνεχής παγκόσμια επανάληψη πέρασε μέσα από του θρύλους, τους μύθους και τα λαϊκά παραμύθια και κατά μυστηριώδη τρόπο επιβιώνει μέχρι σήμερα.
 
Οι δημερινές συνθήκες είναι διαφορετικές, η ανθρωπότητα στηρίζει τις αξίες της σε οικονομικούς δείκτες, ωστόσο η μορφή του 'Hρωα υφίσταται, προσαρμοσμένη στα σύγχρονα δεδομένα …και σήμερα Ήρωας είναι μόνον εκείνος που ξεπερνά τα όρια της εποχής του.
 
Ήρωας είναι κάποιος που δίνει την ζωή του σε κάτι που είναι μεγαλύτερο από τον ίδιο.
 
Η φαντασία είναι προϊόν του ανθρωπίνου σώματος.
 
Οι ενέργειες που φέρνουν στην επιφάνεια τις φαντασίες προέρχονται από τα όργανα του σώματος. Τα όργανα του σώματος είναι η πηγή της ζωής μας, και των προθέσεων μας για τη ζωή, και βρίσκονται σε σύγκρουση το ένα με το άλλο. Ανάμεσα σ’ αυτά τα όργανα, φυσικά, είναι και ο εγκέφαλος. Και μετά, πρέπει να αναλογιστούμε τις διάφορες παρορμήσεις που κυριαρχούν στο ζωικό μας σύστημα – την ερωτική ορμή, την παρόρμηση για κατάκτηση, και άλλα παρόμοια, την αυτοσυντήρηση, κι έπειτα συγκεκριμένες σκέψεις που έχουν να κάνουν με ιδέες και ιδανικά και πράγματα που στέκουν μπροστά μας ως στόχοι για τους οποίους αξίζει να ζει κανείς και που δίνουν στη ζωή την αξία της, και όλα αυτά.
 
Όλες αυτές οι διαφορετικές δυνάμεις έρχονται σε σύγκρουση μέσα μας. Και η λειτουργία των μυθολογικών εικόνων είναι να εναρμονίσουν, να συντονίσουν τις ενέργειες του σώματός μας, έτσι ώστε να ζήσουμε μία αρμονική και καρποφόρα ζωή σε συμφωνία με την κοινωνία μας, και με το νέο μυστήριο που αναδύεται με κάθε νέο ανθρώπινο όν – άραγε, ποιες είναι οι πιθανότητες αυτής της συγκεκριμένης ανθρώπινης ζωής;
 
Και η Μυθολογία έχει να κάνει με την καθοδήγησή μας, μας καθοδηγεί – πρώτα, σε σχέση με την κοινωνία και με όλον τον κόσμο της φύσης, που είναι έξω μας αλλά επίσης μέσα μας, επειδή τα όργανα του σώματός μας είναι της φύσης –κι έπειτα, επίσης, η καθοδήγηση αυτή του ατόμου το οδηγεί μέσα από τα αναπόφευκτα στάδια της ζωής, από την παιδικότητα στην ωριμότητα, κι έπειτα στην τελευταία πύλη. Κι αυτό έχει να κάνει με αυτά τα ζητήματα…
 
Κατά μία έννοια, πίσω από κάθε φαντασία, πίσω από κάθε μυθολογική ιστορία, υπάρχει κάποιο είδος μιας βαθύτερης αλήθειας για τη ζωή. Μια Μυθολογία δεν είναι απλά η φαντασία του ενός ή του άλλου ατόμου. Είναι μία συστηματοποιημένη οργάνωση των φαντασιών σε σχέση με τις αξίες μίας δεδομένης τάξης στην κοινωνία. Έτσι ώστε οι μυθολογίες πάντα πηγάζουν από συγκεκριμένα κοινωνικά περιβάλλοντα. Και όταν συνειδητοποιείς ότι κάθε ένας από τους αρχαίους πολιτισμούς ήταν βασισμένος σε μία μυθολογία, μπορείς τότε να συνειδητοποιήσεις τη δύναμη αυτής της μεγάλης, πολύ μεγάλης κληρονομιάς που έχουμε.
 
Κάθε μυθολογία –και στην Μυθολογία συμπεριλαμβάνω και τις θρησκείες– και κάθε θρησκεία, έχει αναπτυχθεί μέσα σε μία συγκεκριμένη κοινωνική τάξη. Και σήμερα αυτές οι κοινωνικές τάξεις έχουν έρθει σε σύγκρουση μεταξύ τους. Το μόνο που έχεις να κάνει είναι δεις τι γίνεται τώρα στη Μέση Ανατολή, και βλέπεις ότι είναι ένας τρόμος. Υπάρχουν τρεις κύριες μονοθεϊστικές θρησκείες στον κόσμο, που προκαλούν την καταστροφή. Έχω βρεθεί στη Βυρηττό: κάποτε ήταν μια ένδοξη πανέμορφη αξιαγάπητη μικρή πόλη, και τώρα είναι μία κόλαση, επειδή κάθε μία από αυτές τις θρησκείες πιστεύει ότι έχει όλες τις αξίες με το μέρος της, και δεν ξέρει πώς να ανοίξει και να αναγνωρίσει ότι οι άλλοι είναι επίσης ανθρώπινα όντα. Και παρ’ όλο που αυτές οι θρησκείες προέρχονται από το ίδιο κουτί, δεν μπορούν να συνευρεθούν, να συζήσουν.
 
Έτσι,  μεγάλο μέρος των κοινωνικών μας συγκρούσεων, απορρέει από την αποτυχία των ηγετών αυτών των κοινωνιών να αντιληφθούν ορθά τον ρόλο των μυθολογιών τους. Ο ρόλος της μυθολογίας τους ήταν να υποστηρίξει την κοινωνία τους. Και κρέμονται από αυτό. Υπάρχουν μυθολογίες όπως αυτή της Βιβλικής παράδοσης, που έχουν να κάνουν με το να συντονίσουν το άτομο σε μία ομάδα. Είναι μέλος αυτής της ομάδας. Βαπτίζεται ή περιτομείται ή ό,τι άλλο, σε αυτήν την ομάδα. Και αυτό πλέον είναι το πεδίο της ελεημοσύνης του και της συμπάθειάς του, και προβάλλει όλη την επιθετικότητά του έξω από αυτήν την ομάδα, οπουδήποτε απέναντι.
 
Υπάρχει και ένα άλλο είδος θρησκείας, που πηγάζει κι αναπτύσσεται από την συναισθηματική ζωή της φυσικής τάξης. Είναι όντα της Φύσης, στο κάτω-κάτω, όχι μέλη μιας κοινωνίας, αρχικά. Θρησκείες όπως οι Διονυσιακές λατρείες της αρχαίας Ελλάδας κι ο Ινδουισμός, είναι γεμάτες από αυτό.  Και όλες οι θρησκείες που έχουν να κάνουν με τον διαλογισμό, έρχονται εδώ από την Ανατολή.  Είναι πολύ σημαντικό πράγμα για τους ανθρώπους σήμερα, αυτές οι θρησκείες του εσωτερικού αναλογισμού και του διαλογισμού –το να αναγνωρίζεις μέσα σου τις δυνάμεις που είναι αυτές των Θεών.

Ολοι οι Θεοί είναι απλά προβολές ανθρώπινων δυνατοτήτων.
 
Δεν είναι στ’ αλήθεια εκεί έξω. Είναι εδώ μέσα. 
 
Εκείνη η φράση: «Το βασίλειο των ουρανών είναι μέσα σου», είναι μια καλή φράση, ένας καλός λόγος. Και ποιος είναι στους ουρανούς; Ο θεός. Οπότε, πού βρίσκεται αυτός; Κοίτα μέσα σου, εδώ.  Έχεις δύο είδη θρησκειών – εκείνες που απευθύνονται εκεί έξω, έτσι, και εκείνες που κοιτάζουν εδώ μέσα, εσωτερικά, εδώ.
 
Τώρα, υποθέτω ότι κάποιος μπορεί να πει ότι το βασικό μεγάλο παράδειγμα είναι οι διαφορές και οι σχέσεις π.χ. του βουδισμού με τον χριστιανισμό. Η ιδέα της βουδικής συνείδησης είναι ότι όλα τα όντα είναι βουδικά, («Βούδας» σημαίνει Φωτισμένος), και η όλη λειτουργία στον διαλογισμό και σε όλα τα συναφή, είναι να βρεις αυτή την βουδική συνείδηση μέσα σου και να ζεις από αυτό και με αυτό, αντί των ενδιαφερόντων των ματιών και των αυτιών. Καταλαβαίνεις τι εννοώ; Οι αισθήσεις μπορούν να μας αποσπάσουν από την δική μας αληθινή ύπαρξη και σκοπό. Και ο στόχος του διαλογισμού είναι να το βρεις αυτό μέσα σου, κι έπειτα να το αφήσεις να αναλάβει τον έλεγχο.
 
Λοιπόν, οι φιγούρες που αντιπροσωπεύουν τις δύο αυτές ιδέες βρίσκονται σε αντίθεση. Η βουδιστική εικονολογία συγκεντρώνεται στον ειρηνισμό, στο να βρεις ειρήνη μέσα σου και γαλήνη. Η χριστιανική, με τον εσταυρωμένο Χριστό, συγκεντρώνεται στην ηρωική στάση ζωής, που σε διαλύει ως άτομο, ανακαλύπτοντας το ένα μέσα σου, εν μέσω των ταραχών του κόσμου.
 
Υπάρχει και στον βουδισμό αυτό, στην ιδέα του «Μποντισάτβα», δηλαδή εκείνου που έχει βρει το αιώνιο μέσα του, και το αναγνωρίζει μέσα στον κόσμο. Και έχουν βρει έναν πολύ όμορφο ορισμό: Χαρούμενη Συμμετοχή στις Θλίψεις του Κόσμου (Joyful Participation in the Sorrows of the World). Δέχεσαι τις θλίψεις για τον εαυτό σου και για τον κόσμο, στην συνειδητοποίηση του πόσο φωτεινή ακτινοβολία είναι το ότι μια καλά βιωμένη ζωή μπορεί να σε βγάλει από όλα αυτά, μπροστά.
 
Αυτά είναι τα ίδια πράγματα, το ένα εστιάζει στην δραστική, τραγική οπτική, και το άλλο στην γαλήνια, ολοκληρωμένη οπτική. Είναι δύο όψεις του ίδιου πράγματος. Η εσωτερική ενατένιση του κόσμου και της αναζήτησης του αιώνιου μέσα μας, είναι ο διαλογισμός, ο οποίος μπορεί να πηγάζει από πολλές διαφορετικές πηγές, πετυχαίνοντας τελικά τους ίδιους στόχους.
 
Το να δίνεις προσοχή στους μύθους, με αυτήν την έννοια, στην ουσία φέρνει έξω πολλά λεπτοφυή και βαθιά συναισθήματα που με άλλο τρόπο δεν θα μπορούσαμε να δούμε ή να νιώσουμε. Τον τρόπο με τον οποίο αυτό χτυπάει μια βαθιά φλέβα, μπορείτε να τον δείτε παντού γύρω σας. Έχω διδάξει στο πανεπιστήμιο για σχεδόν σαράντα χρόνια, κι αυτό είναι το θέμα μου. Και έχω δει τι κάνει. Οι φοιτητές έρχονται με τις θρησκείες τους, και έπειτα τους λες για ποιο πράγμα μιλάνε οι θρησκείες τους, και τότε, ω, κάτι συμβαίνει!
 
Δεν πιστεύω ότι οι άνθρωποι ψάχνουν για το νόημα της ζωής περισσότερο από όσο ψάχνουν για την εμπειρία της ζωής.
 
Ολες μας οι επιστήμες είναι το υλικό που πρέπει να μυθολογηθεί. Μια μυθολογία δίνει το πνευματικό προϊόν που εισάγεται –το ψυχολογικό, εσωτερικό εισαγόμενο– του κόσμου της φύσης γύρω μας, όπως τον καταλαβαίνουμε σήμερα. Δεν υπάρχει καμία αληθινή σύγκρουση μεταξύ Επιστήμης και Θρησκείας. Η Θρησκεία είναι η αναγνώριση των βαθύτερων διαστάσεων των πραγμάτων που μας αποκαλύπτει η Επιστήμη.
 
Αυτό που βρίσκεται σε σύγκρουση, είναι η επιστήμη του 2000 π.κ.ε., που είναι αυτό που έχεις στη βίβλο, και η επιστήμη του εικοστού αιώνα μ.κ.ε.. Πρέπει να αποσυνδέσεις τα μηνύματα της βίβλου από την επιστήμη της.  Για παράδειγμα: στην χριστιανική καθολική θρησκεία υπάρχει το δόγμα που πιστεύει ότι ο Ιησούς αναστήθηκε από τους νεκρούς και αναλήφθηκε με το σώμα του στους ουρανούς, και ότι η μητέρα του, η Μαρία, καθώς κοιμόταν αναλήφθηκε επίσης στους ουρανούς. Εντάξει;  Και ξέρεις, πλέον, ότι αν πηγαίνουν με την ταχύτητα του φωτός, από τότε μέχρι σήμερα, δεν θα έχουν βγει ακόμη από τον Γαλαξία μας. Και ξέρεις πια τι σημαίνει για ένα ανθρώπινο σώμα το να βγει έξω πάνω στη στρατόσφαιρα. Η εικόνα, η μυθική εικόνα, δεν ταιριάζει με το σύγχρονο μυαλό. Κι έτσι το μήνυμα δεν μπορεί να περάσει πια μέσα στο σύγχρονο ανθρώπινο σώμα. Πρέπει να μεταφράσεις αυτά τα πράγματα στην σύγχρονη ζωή και στην σύγχρονη εμπειρία.
 
Η Μυθολογία είναι η αξιολόγηση της εμπειρίας, δίνοντάς της την πνευματική ή ψυχολογική της διάσταση. Και, αν έχεις πολλά πράγματα που δεν μπορείς να τα συνταιριάσεις με την σύγχρονη φύση, δεν μπορείς να τα διαχειριστείς. Τα πρώτα πράγματα που φεύγουν με την σύγχρονη επιστήμη είναι η ιδέα ότι οι θεοί και οι «ουρανοί» είναι κάπου εκεί έξω στο διάστημα. Φυσικά και δεν είναι…
 
Εννοώ, νομίζω ότι υπάρχουν χιλιάδες εκατομμύρια γαλαξίες εκεί έξω τώρα, και σμήνη γαλαξιών, και λοιπά, και κάθε γαλαξίας είναι πολύ μεγάλο μέρος, και πολλοί από αυτούς είναι κατά πολύ μεγαλύτεροι από τον δικό μας Γαλαξία, αυτόν που ο ήλιος μας δεν βρίσκεται παρά στην περιφέρειά του, κι ο κόσμος μας είναι μηδαμινά μικρός… θεέ μου! Καταλαβαίνετε…
 
Κι έτσι, ο θεός είναι συγκεκριμένα αυτός που το σκέφτηκε και το σχεδίασε όλο αυτό. Αλλά αυτό δεν υπάρχει πουθενά μέσα στην βίβλο, δεν είναι αυτός ο θεός της βίβλου προφανώς, γιατί εκείνος το μόνο που σκέφτηκε ήταν μια τούρτα τριών επιπέδων.
 
Από την άλλη, όταν διαβάζεις του μύθους των Puranas στην Ινδία, την Mahabharata, δεν υπάρχει πρόβλημα να τα συγκρίνεις με την σύγχρονη επιστήμη, κανένα πρόβλημα, είναι στο ίδιο μήκος κύματος. Μιλούν για κύκλους του σύμπαντος, για το σύμπαν, ακόμη και για θεούς μέσα σε θεούς, σχεδόν μιλούν για όλα… Ποιος ξέρει πώς τα βρήκαν…και ίσως να τα βρήκαν μέσα από τον διαλογισμό… Αφού ό,τι είναι εκεί έξω υπάρχει και μέσα μας.
 
Και οι άπειρες δυνατότητες του ανθρώπου. Συχνά έχω αναρωτηθεί για το κατά πόσο οι μύθοι των μαγικών δυνάμεων και των Siddhis, ή των ψυχικών δυνάμεων που εμφανίζονται σε άτομα στους μύθους, είναι με κάποιον τρόπο οι εξελικτικοί προϊδεασμοί αυτού που πρόκειται να γίνουμε: ότι οι μύθοι μάς καθοδηγούν προς το μέλλον μας. Λοιπόν, εφ’ όσον αποκαλύπτουν δυνατότητες του ανθρωπίνου πνεύματος, είναι προφητικοί, διότι νομίζω ότι το ανθρώπινο πνεύμα εξελίσσεται. Επίσης, από την άλλη, αναλογίζομαι ότι, αν καταφέρουμε να λύσουμε τα προβλήματά μας στον κόσμο, θα αναπτύξουμε μια νέα Μυθολογία –ότι οι παλιοί μύθοι δεν μας υπηρετούν πια, κατά μία έννοια.
 
Υπάρχουν δύο πράγματα που πρέπει να γίνουν, αν πρόκειται να έχεις μια Μυθολογία που να είναι κατάλληλη για τον σύγχρονο άνθρωπο. Το ένα πράγμα είναι να πάρεις τον κόσμο της φύσης όπως είναι γνωστός σήμερα, (και, θεέ μου, ακούω πρόσφατα για κάποια από τα πράγματα που οι φυσικοί και οι αστρονόμοι ανακαλύπτουν, και είναι τελείως μαγικά και θαυμαστά και απίστευτα) Αυτό είναι το γόνιμο έδαφος. Δεν είναι δύσκολο να το μετατρέψεις όλο αυτό σε μυστικιστική έμπνευση.
Το δεύτερο πράγμα είναι να συνειδητοποιήσεις ότι η κοινωνία στην οποία είσαι εμπλεκόμενος, δεν είναι αυτή η ομάδα ή η άλλη ομάδα, ή αυτή η κοινωνική τάξη ή η άλλη, ή αυτή η φυλή ή η άλλη, αλλά, ο ΠΛΑΝΗΤΗΣ η Ανθρωπότητα. Ακόμη δεν έχουμε μια Μυθολογία που να αναγνωρίζει την ανθρώπινη ταυτότητα ενός ατόμου στην άλλη πλευρά του διχτυού του γηπέδου του τένις.  Αλλά θα έρθει, θα έρθει, αλλά δεν είναι ακόμη εδώ.
 
Λοιπόν, σε τι πρέπει να εστιαστούμε; Πρέπει να κερδίσουμε μια εσωτερική, πνευματική ζωή. Να τα φιλτράρουμε όλα από εκεί μέσα, συνειδητά. Πιστεύω ότι υπάρχουν σύμπαντα μέσα σε σύμπαντα. Πρέπει να περάσουμε από την δεδομένη συνείδηση στο μυστήριο της συνείδησης, και να βρούμε αυτήν την καταπληκτική πτυχή της ζωής –το ότι αποτελούμε μέγα μυστήριο– μέσα μας, μέσα στον εαυτό μας, να το φωτίσουμε. Με τεχνικές σαν τον διαλογισμό, την εσωτερική ενατένιση, μπορούμε να το κάνουμε αυτό.
 
Αυτό το μυστήριο είναι αυτό για το οποίο μιλούν οι «θρησκείες» και προσωποποιούν αυτό το μυστήριο, αυτό κάνουν. Μας δίνουν εικόνες για να στοχεύουμε, αυτό είναι όλο. Αυτό είναι ο Μύθος. Είναι η εσωτερική πλευρά αυτής της αλήθειας, και σε οδηγεί πιο μέσα, και τελικά έξω από τον εαυτό σου, σε σύνδεση με το Όλον.
 
Δεν είμαι μύστης, είμαι ένας λόγιος κι αυτό είναι όλο. Θυμάμαι μια φορά που με ρώτησε ο Alan Watts: «Έι, Τζο, τελικά ποια γιόγκα εξασκείς;» Του είπα: «Υπογραμμίζω προτάσεις» Κι αυτό είναι όλο που κάνω. Δεν είμαι γκουρού. Είμαι ένας ταξιδιώτης αυτού του χρυσού κόσμου των Μύθων, και γράφω βιβλία με τις ανταποκρίσεις μου.
 
Αλλά ξέρω το μήνυμα, το έχω εκλάβει από αυτόν τον κόσμο, και το μήνυμα είναι: Βρες την θεϊκή Δύναμη, το θείον, μέσα σου. Πώς να το κάνεις αυτό; Η ελληνική λέξη είναι «ΕΝΘΟΥΣΙΑΣΜΟΣ», και το να είσαι Ενθουσιώδης ή Ενθουσιασμένος σημαίνει να έχεις τη θεία ουσία εντός σου, σημαίνει «γεμάτος από θεό μέσα σου, στις ουσίες σου» Τι είναι αυτό που σε κάνει Ενθουσιώδη; Νιώσε το. Ακολούθησε το. Αυτή είναι πάντα η συμβουλή μου προς τους νέους ανθρώπους.
 
Τι σε Ενθουσιάζει αληθινά;
 
Εμπιστέψου το, ακολούθησέ το.
 
Ακολούθα την έκστασή σου! Follow your Bliss!
Ακολούθα την ευδαιμονία σου!
 
Ε Ν Θ Ο Υ Σ Ι Α Σ Ο Υ!
 
Η ζωή σου είναι ο καρπός των δικών σου πράξεων. Δεν έχεις κανέναν να κατηγορήσεις εκτός από τον εαυτό σου. Δεν μπορείς να έχεις δημιουργικότητα, αν δεν αφήσεις πίσω σου τα καθωσπρέπει, τα δεδομένα, όλους τους κανόνες. H Εκσταση, αυτός ο Ενθουσιασμός, είναι το μήνυμα του θεού μέσα σου. Εκεί βρίσκεται η ζωή σου. Αυτό είναι στ’ αλήθεια η ζωή που μας δόθηκε. Ανακάλυψέ την, κάνε την στόχο σου, δική σου πορεία και στόχο, ακολούθησε την, εξερεύνησε το μυστήριο. Ο αληθινός εαυτός σου, ο θεϊκός, σε περιμένει στην άλλη άκρη.
 
Στην μυθολογία υπάρχουν 4 βασικές λειτουργίες όσον αφορά στην επίδραση της πάνω στην ανθρώπινη εμπειρία.
 
Αφύπνιση ενός Αισθήματος Δέους μπροστά στο Μυστηρίου της Ζωής: Το ανώτερο μυστήριο της ύπαρξης δεν μπωρεί να εκφραστεί με τον λόγο, γιατί προϋπάρχει και υπερβαίνει αυτόν. Η μόνη δυνατή προσέγγιση του αυτού είναι η άμεση εμπειρία. Οι μύθοι και οι τελετές που τους αναπαριστούν μπορούν να οδηγήσουν σε μία τέτοια εμπειρία μέσω της σύνδεσης της ατομικής εμπειρίας με κάτι μεγαλύτερο. Έτσι όρισε και την ετυμολογία της λέξη religion (λατ. religio) ως re-link (επανασύνδεση).
 
Κοσμολογική Λειτουργία: Τον καιρό της δημιουργίας τους, οι μύθοι λειτουργούσαν ως πρώτο-επιστήμη, αναγάγωντας γενικά συμπεράσματα μέσα από φυσικές παρατηρήσεις.
 
Διατήρηση της Υπάρχουσας Τάξης: Η δομή των αρχαίων κοινωνιών δημιουργήθηκε κάτω από πολύ ισχυρότερες πιέσεις απ’ ότι οι σύγχρονες. Η δομή αυτή συχνά κρινόταν απαραίτητη για την επιβίωση των κοινωνιών αυτών και εδώ ο μύθος έπαιζε τον βασικό ρόλο για τη διαιώνιση της.
 
Καθοδήγηση του ανθρώπου μέσα από τα στάδια της ζωής: Εδώ ο μύθος προσέφερε ένα αρχετυπικό πρότυπο για τα στάδια της ενηλικίωσης, της ζωής μετά και τελικά την αντιμετώπιση της πραγματικότητας του θανάτου.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ: Ἠθικὰ Νικομάχεια (1101b-1102a)

[XII] Διωρισμένων δὲ τούτων ἐπισκεψώμεθα περὶ τῆς εὐδαιμονίας πότερα τῶν ἐπαινετῶν ἐστὶν ἢ μᾶλλον τῶν τιμίων· δῆλον γὰρ ὅτι τῶν γε δυνάμεων οὐκ ἔστιν. φαίνεται δὴ πᾶν τὸ ἐπαινετὸν τῷ ποιόν τι εἶναι καὶ πρός τι πῶς ἔχειν ἐπαινεῖσθαι· τὸν γὰρ δίκαιον καὶ τὸν ἀνδρεῖον καὶ ὅλως τὸν ἀγαθόν τε καὶ τὴν ἀρετὴν ἐπαινοῦμεν διὰ τὰς πράξεις καὶ τὰ ἔργα, καὶ τὸν ἰσχυρὸν δὲ καὶ τὸν δρομικὸν καὶ τῶν ἄλλων ἕκαστον τῷ ποιόν τινα πεφυκέναι καὶ ἔχειν πως πρὸς ἀγαθόν τι καὶ σπουδαῖον. δῆλον δὲ τοῦτο καὶ ἐκ τῶν περὶ τοὺς θεοὺς ἐπαίνων· γελοῖοι γὰρ φαίνονται πρὸς ἡμᾶς ἀναφερόμενοι, τοῦτο δὲ συμβαίνει διὰ τὸ γίνεσθαι τοὺς ἐπαίνους δι᾽ ἀναφορᾶς, ὥσπερ εἴπομεν. εἰ δ᾽ ἐστὶν ὁ ἔπαινος τῶν τοιούτων, δῆλον ὅτι τῶν ἀρίστων οὐκ ἔστιν ἔπαινος, ἀλλὰ μεῖζόν τι καὶ βέλτιον, καθάπερ καὶ φαίνεται· τούς τε γὰρ θεοὺς μακαρίζομεν καὶ εὐδαιμονίζομεν καὶ τῶν ἀνδρῶν τοὺς θειοτάτους [μακαρίζομεν]. ὁμοίως δὲ καὶ τῶν ἀγαθῶν· οὐδεὶς γὰρ τὴν εὐδαιμονίαν ἐπαινεῖ καθάπερ τὸ δίκαιον, ἀλλ᾽ ὡς θειότερόν τι καὶ βέλτιον μακαρίζει. δοκεῖ δὲ καὶ Εὔδοξος καλῶς συνηγορῆσαι περὶ τῶν ἀριστείων τῇ ἡδονῇ· τὸ γὰρ μὴ ἐπαινεῖσθαι τῶν ἀγαθῶν οὖσαν μηνύειν ᾤετο ὅτι κρεῖττόν ἐστι τῶν ἐπαινετῶν, τοιοῦτον δ᾽ εἶναι τὸν θεὸν καὶ τἀγαθόν· πρὸς ταῦτα γὰρ καὶ τἆλλα ἀναφέρεσθαι. ὁ μὲν γὰρ ἔπαινος τῆς ἀρετῆς· πρακτικοὶ γὰρ τῶν καλῶν ἀπὸ ταύτης· τὰ δ᾽ ἐγκώμια τῶν ἔργων ὁμοίως καὶ τῶν σωματικῶν καὶ τῶν ψυχικῶν. ἀλλὰ ταῦτα μὲν ἴσως οἰκειότερον ἐξακριβοῦν τοῖς περὶ τὰ ἐγκώμια πεπονημένοις· ἡμῖν δὲ δῆλον ἐκ τῶν

[1102a] εἰρημένων ὅτι ἐστὶν ἡ εὐδαιμονία τῶν τιμίων καὶ τελείων. ἔοικε δ᾽ οὕτως ἔχειν καὶ διὰ τὸ εἶναι ἀρχή· ταύτης γὰρ χάριν τὰ λοιπὰ πάντα πάντες πράττομεν, τὴν ἀρχὴν δὲ καὶ τὸ αἴτιον τῶν ἀγαθῶν τίμιόν τι καὶ θεῖον τίθεμεν.

***
[12] Αφού τελειώσαμε τη συζήτηση των θεμάτων αυτών, ας εξετάσουμε τώρα και το αν η ευδαιμονία είναι από τα πράγματα που αξίζουν τον έπαινο ή μήπως μάλλον από τα πράγματα που αξίζουν την τιμή και τον σεβασμό μας — ότι δεν είναι από τα πράγματα που απλώς μπορούν να είναι αγαθά, αυτό είναι, βέβαια, φανερό.

Είναι φανερό ότι κάθε φορά που επαινούμε κάτι, το επαινούμε α) επειδή έχει μια συγκεκριμένη ιδιότητα, και β) επειδή βρίσκεται σε κάποια συγκεκριμένη σχέση προς κάτι άλλο. Επαινούμε, πράγματι, τον δίκαιο, τον ανδρείο και γενικά τον καλό άνθρωπο και την αρετή εξαιτίας των πράξεων και των έργων τους· επαινούμε, επίσης, τον δυνατό αθλητή, τον δρομέα και όλους τους υπόλοιπους επειδή έχουν κάποιες φυσικές ιδιότητες και επειδή βρίσκονται σε κάποια συγκεκριμένη σχέση με κάτι καλό και αξιόλογο. Αυτό γίνεται φανερό και από τους επαίνους που λέγονται για τους θεούς: οι έπαινοι αυτοί φαίνονται αστείοι, γιατί οι θεοί επαινούνται με τα μέτρα που ισχύουν για μας τους ανθρώπους· αυτό όμως συμβαίνει, επειδή ο έπαινος γίνεται, όπως είπαμε, ενσχέσει με κάτι άλλο. Αν ο έπαινος είναι για πράγματα σαν αυτά που περιγράψαμε, είναι φανερό ότι για τα άριστα πράγματα δεν ταιριάζει ο έπαινος, αλλά κάτι μεγαλύτερο και καλύτερο, όπως δείχνουν και τα ίδια τα πράγματα· τις λέξεις, πράγματι, «μακαρίζω» και «ευδαιμονίζω» τις λέμε για τους θεούς και, ύστερα, και για τους πιο θεϊκούς μεταξύ των ανθρώπων. Το ίδιο και για τα αγαθά· κανένας, πράγματι, δεν επαινεί την ευδαιμονία όπως επαινεί τη δικαιοσύνη, αλλά τη μακαρίζει, σαν κάτι το θεϊκότερο και καλύτερο.

Έτσι και ο Εύδοξος άσκησε με πολλή επιτυχία το έργο του συνηγόρου υποστηρίζοντας την απονομή του αριστείου στην ηδονή: ήταν, δηλαδή, της γνώμης ότι το γεγονός πως η ηδονή, παρόλο ότι είναι ένα από τα αγαθά, δεν επαινείται, δηλώνει ότι είναι κάτι ανώτερο από τα πράγματα στα οποία ταιριάζει να απονέμεται έπαινος· τέτοια θεωρούσε ότι είναι η περίπτωση του θεού και του υπέρτατου αγαθού — γιατί όλα τα άλλα κρίνονται ενσχέσει με αυτά.

Ο έπαινος είναι για την αρετή (αυτή κάνει τον άνθρωπο ικανό να πράττει το ωραίο), ενώ τα εγκώμια προορίζονται για τις πράξεις, τις πράξεις του σώματος και τις πράξεις της ψυχής. Ίσως όμως η διαπίστωση και η διατύπωση λεπτών διακρίσεων στα θέματα αυτά ανήκει περισσότερο σ᾽ αυτούς που έχουν ασχοληθεί με τα εγκώμια. Για μας έχει γίνει φανερό από όσα

[1102a] ειπώθηκαν ότι η ευδαιμονία είναι από τα πράγματα που, ως τέλεια, αξίζουν την τιμή και τον σεβασμό μας. Ότι έτσι έχει το πράγμα προκύπτει λογικά και από το ότι η ευδαιμονία είναι αρχή· για χάρη της πράγματι κάνουμε όλοι όλα τα άλλα. Αυτό όμως που είναι η αρχή και η αιτία των αγαθών λέμε ότι είναι κάτι το άξιο τιμής, κάτι το θεϊκό.