Εσωστρεφής σ’ έναν κόσμο εξωστρεφών

Καλώς ή κακώς, ο κόσμος έχει βασιστεί σε στερεότυπα που βοηθούν περισσότερο τα εξωστρεφή μέλη του απ’ ό,τι τα εσωστρεφή. Αυτό γίνεται εύκολα αντιληπτό ακόμη και μέσα από απλά καθημερινά παραδείγματα. Ένας εξωστρεφής θεωρείται η ψυχή της παρέας και τις περισσότερες φορές από την πλειοψηφία αντιμετωπίζεται ως ένας αυταπόδεικτα ενδιαφέρων άνθρωπος με έντονη προσωπικότητα είτε όντως είναι, είτε όχι.

Το συμπέρασμα του δυναμικού εξωστρεφή – που του δίνει προβάδισμα ακόμη και στα περισσότερα επαγγέλματα εκεί έξω – συνάγεται από τους περισσότερους μιας και στο μυαλό του μέσου όρου των ανθρώπων κάποιος που δε μιλάει πολύ, δε φωνάζει, παρατηρεί ήρεμα τους γύρω του και συμμετέχει σε μια συζήτηση μόνο αν τον ενδιαφέρει το θέμα είναι είτε αντικοινωνικός, είτε βαρετός.

Κι εδώ είναι το λάθος στη γενικότερη εντύπωση του κόσμου για τα εσωστρεφή άτομα. Ένας εσωστρεφής, λοιπόν, όπως φανερώνει κι η ίδια η λέξη δεν είναι λιγότερο ανήσυχος ή πληθωρικός άνθρωπος απλώς στρέφοντάς την προσοχή του προς τα μέσα – δηλαδή προς τον εαυτό, την ψυχολογία, το πνεύμα και τα συναισθήματα – δεν τον ενδιαφέρει να αναλώνεται σε άσκοπες εκρήξεις ή παρεμβάσεις, αλλά αρέσκεται περισσότερο στο ρόλο του ακροατή, παρατηρητή ή/και αναλυτή χωρίς αυτό – όπως παρεξηγημένα πιστεύεται – να σημαίνει πως είναι λιγότερο ενεργητικός.

Ένας παρατηρητής αναλύει, σκέπτεται, αντιλαμβάνεται κάθε ερέθισμα κι ύστερα όλα αυτά στρέφοντάς τα προς τα μέσα τα αξιολογεί, τα ξεψαχνίζει, τα εξελίσσει, βρίσκει πιθανά παρακλάδια τους, ψάχνει πιθανότητες, προσπαθεί να ψυχολογήσει, εμβαθύνει εκεί που άλλοι αρκούνται στην επιφάνεια, γεννά ιδέες και δεν έχει διάθεση παράλληλα με όλα τα παραπάνω να σπαταλά ενέργεια σε άσκοπες κινήσεις – κατά τη γνώμη του – αχρείαστου εντυπωσιασμού.

Ένας εσωστρεφής δε βρίσκει κανένα ενδιαφέρον στις μικρές καθημερινές συζητήσεις. Κάπως έτσι μπορεί να μείνει για ώρα σιωπηλός σε μια παρέα δίνοντας την εντύπωση πως δεν περνάει καλά ή πως σνομπάρει τους άλλους. Την ίδια στιγμή παρ’ όλα αυτά – σε αντίθεση με την εντύπωση που δίνει – μπορεί να έχει ήδη πλάσει με το μυαλό του κόσμους ολόκληρους κι ιστορίες γι’ αγρίους.

Στην πραγματικότητα αν τον αναγκάσεις από υποχρέωση ως δείγμα ευγένειας να πάρει μέρος σε μια κουβέντα χωρίς κάποιο ιδιαίτερο για τον ίδιο νόημα θα βασανίζεται ώσπου κάποιος να τον σώσει από αυτό το μαρτύριο. Αντιθέτως, αν το θέμα μιας συζήτησης έχει υπόβαθρο πιο φιλοσοφικό, υπαρξιακό, συμπεριλαμβάνει αφηρημένες έννοιες κι ιδέες θα μπορούσες να έρθεις αντιμέτωπος με την άλλη του πλευρά και να τον δεις ξαφνικά να μιλάει τόσο παθιασμένα που θα σε κάνει να αναρωτιέσαι αν είναι ο ίδιος άνθρωπος ο οποίος λίγη ώρα πριν στεκόταν αμίλητος στη γωνιά του.

Το μυαλό του εσωστρεφή είναι χάος. Συνήθως οι σκέψεις του είναι αβυσσαλέες κι αδυνατεί να τις βάλει ακόμη κι ο ίδιος σε τάξη. Γι’ αυτό, ο προφορικός λόγος ίσως να τον δυσκολεύει κι έτσι συχνά καταφεύγει στο γράψιμο όπου οργανώνει με περισσότερη ψυχραιμία αυτή την άβυσσο που έχει για μυαλό. Λένε πως οι περισσότεροι – όχι φυσικά όλοι – στοχαστές, φιλόσοφοι, καλλιτέχνες, συγγραφείς, ποιητές κ.ο.κ ήταν ή είναι στη βάση τους εσωστρεφείς.

Είτε ισχύει είτε όχι κάτι τέτοιο, με μια απλή παρατήρηση του κόσμου γύρω μας, όπως και του παρελθόντος, θα καταλάβουμε ότι ίσως να μην απέχει και πολύ από την πραγματικότητα μιας κι η ενέργεια ενός εσωστρεφούς περιστρέφεται γύρω από τη σκέψη και τη δημιουργία κι άλλων υποσκέψεων κι ιδεών ενώ η ενέργεια ενός εξωστρεφούς -χωρίς να σημαίνει ότι δε σκέφτεται – γίνεται εκρηκτική πράξη χωρίς ιδιαίτερο κοσκίνισμα.

Άλλος ένας τρόπος να βασανίσεις κάποιον εσωστρεφή είναι να τον καλέσεις στο τηλέφωνο. Ακριβώς επειδή δεν αγαπά τις συζητήσεις τέτοιου είδους, όταν είναι υποχρεωμένος να συμμετέχει σε αυτές, γλιτώνει πολλές φορές από το άγχος της αμηχανίας ή κερδίζει χρόνο κάνοντας κάποιον μορφασμό που θα δείχνει τη διάθεσή του απέναντι σε όσα ακούει δίχως να είναι απαραίτητο να μιλά συνεχώς. Αυτή η δυνατότητα μέσω τηλεφώνου δεν υπάρχει εφόσον δεν υπάρχει οπτική επαφή. Ουσιαστικά, λοιπόν, τον αναγκάζεις να μιλά συνέχεια δίχως παύσεις κάτι που τον εξαντλεί.

Ένα εσωστρεφές άτομο έχει διαφορετικά όρια στο τι θεωρεί προσωπικό του χώρο. Δεν επιδιώκει αγκαλιές και φιλιά με οποιονδήποτε χωρίς να σημαίνει ότι δε συμπαθεί τον εκάστοτε με τον οποίο συναναστρέφεται. Δεν είναι αντικοινωνικός όπως το αντιλαμβάνονται πολλοί. Απλώς μετά από κάθε δραστηριότητα, ειδικά αν αυτή συμπεριλαμβάνει πολλά άτομα, έχει απόλυτη ανάγκη επαναφόρτισης των προσωπικών του μπαταριών. Έτσι, όσο εύκολα θα τον δεις να αποζητά κοινωνικές εκδηλώσεις κάθε είδους, άλλο τόσο εύκολα θα τον δεις να κλείνεται στο καβούκι του για όσο χρειαστεί ώσπου να επανακτήσει την ενέργεια που νιώθει ότι του απομυζούν οι άλλοι.

Θα περάσει καλά με κόσμο αλλά εξίσου καλά περνάει και με την παρέα του ίδιου του του εαυτού. Οι αντικρουόμενες αυτές ανάγκες του κάποιες φορές ίσως τον οδηγούν σε κυκλοθυμικές συμπεριφορές κι ενώ όσο είναι σπίτι μπορεί να σκέφτεται πόσο ωραία θα ήταν αν έβγαινε όταν έρθει η ώρα να βγει μπορεί ν’ αρχίσει να σκέφτεται λίγο μετά πόσο ωραία περνούσε σπίτι του μόνος.

Είναι πολύπλοκα όντα οι εσωστρεφείς. Όχι περισσότερο ή λιγότερο από έναν εξωστρεφή αλλά χρειάζονται ειδικούς χειρισμούς που απαιτούν να τους έχεις προηγουμένως κατανοήσει αντί να τους κατατάξεις κι εσύ στις συνηθισμένες αβάσιμες κατηγορίες που συνηθίζουν να τους τοποθετούν πολλοί.

Το μυαλό ενός εσωστρεφή μπορεί να σε ταξιδέψει σε μονοπάτια που δεν έχεις καν διανοηθεί, αν τον εμπνεύσεις. Από τη στιγμή που θα του δώσεις την ευκαιρία να εκφραστεί ελεύθερα δείχνοντάς σου πως σε ενδιαφέρει να ακούσεις όσα σκέφτεται, πιθανότατα θα καταλήξεις να τον θεωρείς ένα από τα πιο ενδιαφέροντα και σκεπτόμενα άτομα που έχεις γνωρίσει.

Απλώς δεν είναι φωνακλάς και πρακτικά πληθωρικός. Είναι όμως πληθωρικές οι ιδέες του κι οι σκέψεις του φωνάζουν σε άλλα ντεσιμπέλ από αυτά που θα μπορούσε κι ο ίδιος να κουμαντάρει. Σεβάσου τη φαινομενική σιωπή του ώστε να καταφέρεις να γνωρίσεις την ουσιαστική εκρηκτικότητα που επικρατεί μέσα του. Πού ξέρεις; Ίσως κάτι να έχει να σου πει. Ίσως να μην το μετανιώσεις.

Προφανώς τα πάντα διαφέρουν από άνθρωπο σε άνθρωπο κι η ατομικότητα – σε ό,τι έχει να κάνει με τη διαφορετικότητα – είναι πάνω από κάθε ομάδα. Ωστόσο, κάποια βασικά χαρακτηριστικά ξεχωρίζουν σε διάφορες ομάδες ανθρώπων, όπως στους εσωστρεφείς, τα οποία χρησιμοποιούνται όταν πρόκειται να αναλυθούν προς ευκολία έκφρασης και συνεννόησης. Ο καθένας ωστόσο έχει την όμορφη και πολύτιμη διαφορετικότητά του σε όποια από τις ευρύτερες ομάδες κι αν ανήκει κι αυτό καλό είναι να μην το ξεχνάμε ποτέ.