Ασκληπιός

Βίος του Ασκληπιού

 

Το ταξίδι μας πίσω στην εγκοίμηση ως είναι φυσικό ξεκινάει από τον βίο του Ασκληπιού που χάνεται στον μύθο.

 

Η ετυμολογία του ονόματός του δεν έχει αποσαφηνιστεί πλήρως. Ο Πίνδαρος τον αποκαλούσε «τον πιο ευγενή και τρυφερό δωρητή της απάλειψης του πόνου και της προσφοράς της υγείας».

Άλλοι υποστηρίζουν ότι το όνομά του σημαίνει «Τα ασκελή ποιεί ήπια», δηλαδή ευφραίνει τα καταβεβλημένα.

 

Η λέξη ήπια μας φανερώνει και τον χαρακτήρα του. Λέγεται ότι αγαπούσε πολύ τους ανθρώπους και ήταν πολύ γλυκομίλητος και συνεπώς ότι ήταν αυτός που καλλιέργησε την ψυχοθεραπεία, αφού γιάτρευε με «λόγια που μπορούσαν να ανακουφίζουν τις βασανισμένες ψυχές των ανθρώπων».

 

Τέλος άλλοι μελετητές συνδέουν το όνομά του με το ρήμα ασκέω, ασκώ. Στην ενεργητική φωνή σημαίνει επεξεργάζομαι, διακοσμώ, καλλωπίζω, καλλιεργώ ή μετέρχομαι μία τέχνη. Στην μέση φωνή «ασκούμαι» σημαίνει γυμνάζομαι, ενδυναμώνω μέσω άσκησης και μελέτης το σώμα και το πνεύμα μου. Ο Ασκληπιός θεράπευε ασκώντας την τέχνη και τις ευγενικές του μεθόδους και ταυτοχρόνως υποδεικνύοντάς μας πώς να ενδυναμώσουμε το σώμα μας και το πνεύμα μας μέσω της άσκησης και της μελέτης.

 

Υπάρχουν τρείς παραλλαγές για τον βίο του.

 

Σύμφωνα με την επικρατέστερη ο Ασκληπιός ήταν γιός του Απόλλωνα, του θεού της ιατρικής, και της Κορωνίδας, μίας όμορφης πριγκίπισσας από την Θεσσαλία. Όταν η Κορωνίδα έμεινε έγκυος, για να νομιμοποιήσει την εγκυμοσύνη της, παντρεύτηκε έναν θνητό, τον Ίσχυ. Η είδηση του γάμου έκανε έξαλλο τον Απόλλωνα. Πρώτα μεταμόρφωσε το αγαπημένο του κοράκι που του εκόμισε την είδηση από άσπρο σε μαύρο. Έπειτα έστειλε την Αρτέμιδα να θανατώσει με τα βέλη της την άπιστη γυναίκα του και την οδήγησε ο ίδιος στην πυρά. Εκεί αναλογίστηκε την πράξη του και ανοίγοντας την κοιλιά της μητέρας του διέσωσε το βρέφος Ασκληπιό. Είναι η πρώτη καισαρική τομή που αναφέρεται στην παγκόσμια παράδοση.

 

Εκπαίδευση του Ασκληπιού

 

Ο Απόλλωνας έδωσε στο παιδί το όνομά του και το παρέδωσε στον κένταυρο Χείρωνα, τον πιο σοφό και ευγενικό από τους κενταύρους. Ο Χείρων ήταν ο ίδιος μέγας ιατρός με γνώσεις στην χρήση των βοτάνων και των ιερών επικλήσεων. Μάλιστα υπέφερε ο ίδιος από μία πληγή που του είχε προξενήσει άθελά του ο Ηρακλής.

 

Έτσι ο Ασκληπιός διδάχθηκε την ιατρική τέχνη από τον Χείρωνα και συμπλήρωσε τις γνώσεις που είχε λάβει από τον πατέρα του, την διάγνωση, την ενορατική ενδοσκόπηση και την ερμηνεία των ονείρων. Σ’ αυτά ο θεός - πατέρας πρόσθεσε ως επιστέγασμα την δύναμη των λέξεων, την εκληκτική και μοναδική αυτή διάσταση του ανθρώπου που του επιτρέπει να επικοινωνεί, να δημιουργεί και να θεραπεύει.

 

Παράλληλα η Αθηνά του χάρισε δύο φιαλίδια με αίμα της Μέδουσας, της γοργόνας που η όψη της προκαλούσε τον τρόμο. Το αίμα από την δεξιά πλευρά του σώματός της θεράπευε, ενώ το αίμα από την αριστερή θανάτωνε.

 

Ο Ασκληπιός καλλιέργησε τις γνώσεις και τα χαρίσματα που του δόθηκαν και τα τελειοποίησε στον υπερθετικό βαθμό κι έτσι εξελίχθηκε στον μεγαλύτερο θεραπευτή που υπήρξε ποτέ στην λεκάνη της Μεσογείου. Η τέχνη του έφτασε σε τέτοιο σημείο ώστε ήταν ικανός να ανασταίνει νεκρούς. Αυτό όμως θεωρήθηκε από τους θεούς ότι διασαλεύει την κοσμική τάξη και ο Δίας τον κατακεραύνωσε. Μετά το θάνατό του τιμήθηκε εξαιρετικά από τους ανθρώπους. Σε όλη την Μεσόγειο ιδρύθηκαν ναοί και θεραπευτικά ιερά με μεγάλη επιρροή στην περιοχή τους και τελικά ο Ασκληπιός θεοποιήθηκε. Μετά την αποθέωσή του οι θεραπευτικής του ιδιότητες αυξήθηκαν και χιλιάδες άνθρωποι από όλον τον κόσμο προσέτρεχαν στα ιερά του ζητώντας θεραπεία, κυρίως μέσω των ονείρων.

 

Ο πληγωμένος θεραπευτής

 

Στην επικρατέστερη εκδοχή της ιστορίας του μπορούμε να παρακολουθήσουμε την μετάβαση από την μητριαρχία στην πατριαρχία. Όπως ο Απόλλων, προτού αναλάβει από την Θέμιδα το Μαντείο των Δελφών, φόνευσε τον Πύθωνα, το ιερό φίδι της γήϊνης θεάς, θέλοντας να δωσει ένα τέλος στην ένωση με την γη και το θηλυκό στοιχείο, έτσι τώρα σκοτώνει την Κορωνίδα. Αργότερα ο Δίας θα θανατώσει τον Ασκληπιό, επιτρέποντας του με αυτόν τον τρόπο απαλλασσόμενος από τα γήϊνα δεσμά του να ανέβει στον Όλυμπο και να λάβει μια ισάξια θέση στο δωδεκάθεο, επικρατώντας πλήρως ακόμα και επί του ίδιου του θανάτου.

 

Με αυτόν τον τρόπο όμως καθιστά τον Ασκληπιό το αρχέτυπο του πληγωμένου θεραπευτή. Η πλειοψηφία των ψυχοθεραπευτών αλλά και πολλοί από τους άλλους ιατρούς επηρεάζεται από αυτό το αρχέτυπο. Μέσα τους κρύβουν μια βαθιά πληγή, για την επούλωση της οποίας έχουν αφιερώσει πολύν κόπο και χρόνο, προκειμένου να είναι σε θέση να γιατρέψουν την ψυχή και το σώμα των ανθρώπων. Στην θέα ενός ανθρώπου που υποφέρει αναγνωρίζουν τα δικά τους τραύματα, που αν και επουλωμένα, κατά έναν περίεργο τρόπο συνεχίζουν να αναβλύζουν έναν γλυκό πόνο. Και έτσι μπορούν να σταθούν στο πλάϊ του και να αφουγκραστούν με όλες τους τις αισθήσεις.

 

Η ρήση «ιατρέ θεράπευσε πρώτα τον εαυτό σου» δεν είναι απλώς μια προτροπή προς ανίκανους θεραπευτές. Αντιπροσωπεύει μια βαθιά αλήθεια. Ο ιατρός πρέπει να έχει ακολουθήσει την θεραπεία σε όλα της τα στάδια και να έχει νικήσει την ασθένεια πρώτα στο άτομό του προτού να είναι σε θέση να την επαναλάβει σε άλλους ανθρώπους, ώστε να τους καθοδηγήσει μέσα από θεραπευτικά μονοπάτια έως το τελικό λυτρωτικό αποτέλεσμα. 

 

Ποια είναι η πληγή του Ασκληπιού; Γεννημένος από πατέρα θεό και θνητή μητέρα, απομακρύνεται βιαίως απ’ αυτήν, την ύστατη στιγμή. Επιπλέον, ο πατέρας, ψυχρός θεός της λογικής και του φωτός, δεν είναι δυνατόν να τον αναθρέψει έτσι ώστε να γίνει ιατρός, με συμπόνια και αγάπη προς τους ανθρώπους. Ο Απόλλων ως παντοδύναμος θεός είναι αυστηρός. Ο Ομηρικός ύμνος τον εμφανίζει να έχει πάντοτε πρόσβαση στο παλάτι του Διός και αν και νεώτερος θεός οι υπόλοιποι να στέκουν προσοχή στην παρουσία του. Είναι πανεπόπτης, διασφαλίζει την κοσμική τάξη και συμμετρία των στοιχείων, είναι ιατρός του σύμπαντος κόσμου, αλλά και απόμακρος για τους θνητούς. Αν και κάτοχος της σοφίας, στερείται λόγω της θεϊκής του ιδιότητας και ιδιοσυγκρασίας της δυνατότητας για ικανοποιητική μετάδοση αυτών των γνώσεων. Στην θεϊκή γνώση χρειάζεται ένα ανθρώπινο αντίβαρο.

 

Ο Ασκληπιός ως θεάνθρωπος

 

Γι’ αυτό ο Ασκληπιός πρέπει να βιώσει την ενανθρώπιση, να γεννηθεί από γυναίκα ως θεάνθρωπος, να γνωρίσει την οδύνη της γέννησης, την χαρά και τη θλίψη του θνητού βίου. Σε κάθε θεραπευτική του πράξη θα μπορεί να ανατρέχει στον πλούτο της εμπειρίας του, παραμένοντας ταυτόχρονα σε επαφή με το θηλυκό στοιχείο, την θνητή του μητέρα.

 

Ως αρχέτυπος θεραπευτής πρέπει να βαδίζει στην μέση οδό μεταξύ του θείου και του ανθρώπινου. Έχει συλληφθεί από θείο σπέρμα μέσα σε θνητό θηλυκό σώμα. Πρέπει να είναι προικισμένος με την ανθρώπινη συμπόνια αλλά και την ψυχρή λογική που προέρχεται από το θείο. Αν η ανθρώπινη πλευρά του είναι ασθενική δεν θα μπορέσει να αναπτύξει με τους ασθενείς την θεραπευτική σχέση που είναι απαραίτητη για την ίαση. Αν όμως η θεία πλευρά είναι ατροφική, δηλαδή η γνώση και η λογική, τότε κινδυνεύει να χαθεί στον ωκεανό των συναισθημάτων του μπροστά στον ανθρώπινο πόνο και θα αδυνατεί να προσφέρει την κατάλληλη αγωγή. Ο Ασκληπιός, ως αρχέτυπο θεραπευτή, συνδυάζει το φώς και την διάθεση προσφοράς. Είναι ο πρόγονος και το αρχέτυπο όλων των θνητών ιατρών.

 

Θα κληρονομήσει τα χαρίσματα του θεού – πατέρα του, όμως την ανατροφή του θα αναλάβει ένα γήϊνο πλάσμα, και μάλιστα μισός άνθρωπος μισός άλογο, ο Χείρων. Αυτό είναι ένα άλλο μάθημα που πρέπει να πάρει. Ο Χείρων αντιπροσωπεύει την ισορροπία ανάμεσα στην άγρια φύση, το ένστικτο, την δύναμη, με το κάτω μέρος του σώματός του, και τον άνθρωπο, το ανώτερο μέρος που με το κεφάλι και τα χέρια τιθασεύει την ορμή.  Άνθρωπος και φύση αποτελούν ένα ενιαίο όλον. Αν η ισορροπία αυτή διαταραχτεί, επέρχεται η νόσος. Αυτή η ισορροπία πρέπει να επικρατεί συνολικά αλλά και στα επιμέρους σημεία. Αρσενικό και θηλυκό, θετικό και αρνητικό, θάνατος/αναγέννηση και ταξίδι, ηρωϊκό στοιχείο και αντιπαλότητα πρέπει να εξισορροπούνται στον εαυτό.

 

Ο Χείρων θα αποτελέσει την αρσενική μητέρα, τον μέντορα του Ασκληπιού. Θα τον διδάξει να υπερβαίνει τις αντιθέσεις πνεύματος και ύλης, ζωϊκού και ανθρώπινου, ψυχής και σώματος. Μόλις τις υποτάξει οι εσωτερικές αυτές αντιθέσεις θα γονιμοποιήσουν την εσωτερική ζωή και το έργο του θεραπευτή.