Η ιστορία της λέξης ευθύνη

Η ευθύνη παράγεται από το θέμα του ρήματος είμι.

Το ρήμα είμι, που σημαίνει πορεύομαι, θα έλθω, θα πάω, είναι από τα πιο δύσκολα της γλώσσας μας.
Όλοι οι τύποι της οριστικής -είμι, εί, είσι, ίμεν, ίτε, ίασιν- χρησιμοποιούνται πάντοτε ως μέλλων του ρήματος έρχομαι και από εκεί το θα έλθω θα πάω του είμι. Τα θέματά του είναι δύο: ει- (ισχυρό) και κατά μετάπτωση ι (ασθενές).

Οι παράγωγες λέξεις είναι πολλές:
Ι-τός, λ.χ., είναι αυτός που μπορείς να τον διαβείς, ο αμαξιτός (ο βατός σε άμαξες) ο προσ-ιτός και ο απρόσ-ιτος. Επίσης:
Εισ-ι-τήριο, εξ-ι-τήριο, ί-της (τολμηρός), ι-ταμός (θρασύς), εξ-ί-τηλος, ανεξ-ι-τηλος και ι-θύς. Σ’ αυτή τη λέξη θα μείνουμε.
Ι-θύς είναι ο ιωνικός και επικός τύπος του επιθέτου ευ-θύς που είναι ο ίσιος, ο ντόμπρος, ο ευθύς χαρακτήρας, σε αντίθεση προς τον στρεψόδικο.
Ιθύς, ευθύς είναι αυτός που μιλάει χωρίς περιστροφές ή υπεκφυγές, δηλαδή ευθέως. Ευθύνη σημαίνει ιθύνω, δηλαδή ισιάζω, διευθύνω, εις λογοδοσίαν φέρω και από κει και η ευθύνη του ιθύνοντος νου.
Ι-θύς, λοιπόν (από το είμι, το θα έλθω, θα πάω, θα πορευτώ) ονομάζεται ο κατευθείαν στραμμένος, ο κατευθείαν βαίνων, ο ευθύς, δίκαιος, ορθός και ειλικρινής. Ι-θύς –ύος είναι η κατευθείαν γραμμήν πορεία.

Ιθύνω σημαίνει καθιστώ τι ευθύ, ευθυγραμμίζω, διευθύνω, διοικώ, κυβερνώ ως υπεύθυνος πλοηγός.
Ευθυντηρία ονόμαζαν τη γέφυρα του πλοίου, ώστε το κατευθείαν πορευόμενο πλοίο να καταπλέει ευθέως, δηλαδή ταχέως στον προορισμό του και κατά τρόπο υπεύθυνο. Έχει ευθύνη ο ευθυντήριος πλοηγός, ο ευθυντήριος κυβερνήτης, ο ευθυντήριος πρόεδρος.

Η ευθύνη του έγκειται στο να επιλέγει σωστά ανάμεσα από ξέρες, από υφάλους, από ρηχά νερά και από ρουφήχτρες, ώστε το πλοίο του ή το πλοίο της πόλης να φθάνει στον προορισμό του. Αν το βουλιάξει, αν δεν αποφύγει κακοκαιρίες, αν δεν υπολογίσει το φορτίο, την ηλικία του σκάφους και τόσες άλλες παραμέτρους, τότε, μόνο υπεύθυνος δεν είναι…

Το ι-θύς λοιπόν, παράγεται από το ρήμα είμι και από το επίθετο ευ-θύς παράγεται η ευθύνη· η δυνατότητα επιλογών μέσα στο κράτος της ανάγκης, που άγχει και πνίγει.

Ο άνθρωπος πνίγεται μέσα σε μια κουταλιά νερό όσο πορεύεται στα τυφλά, ανεύθυνα, χωρίς ευ-θύνη, χωρίς δυνατότητα επιλογής.