Δεν είμαστε τα συναισθήματά μας

Καθώς εμβαθύνουμε στην αυτεπίγνωση, θα καταλήξουμε σε μια πολύ σημαντική ιδέα: δεν είμαστε εμείς τα συναισθήματά μας. Συνήθως ταυτίζουμε τα συναισθήματά μας με αυτό που είμαστε εμείς. Το βλέπουμε αυτό και στη γλώσσα που χρησιμοποιούμε για να τα περιγράψουμε.

Για παράδειγμα, λέμε: «Είμαι θυμωμένος», «Είμαι ευτυχισμένος», «Είμαι λυπημένος», λες και ο θυμός, η ευτυχία ή η λύπη είναι η υπόστασή μας ή γίνονται αυτό που είμαστε εμείς. Στο μυαλό μας τα συναισθήματά μας εξισώνονται με την ίδια μας την ύπαρξη.

Με αρκετή εξάσκηση στην ενσυνειδητότητα θα παρατηρήσετε τελικά μια αδιόρατη αλλά σημαντική αλλαγή: θα αρχίσετε να αντιλαμβάνεστε ότι τα συναισθήματα είναι απλώς κάτι που νιώθετε, όχι κάτι που είστε. Τα συναισθήματα από κάτι υπαρξιακό («είμαι») μετατρέπονται σε κάτι βιωματικό («αισθάνομαι»).

Με ακόμη περισσότερη εξάσκηση στην ενσυνειδητότητα θα παρατηρήσετε επίσης μια άλλη λεπτή αλλά σημαντική αλλαγή: θα αρχίσετε να βλέπετε τα συναισθήματά σας ως οργανικά φαινόμενα. Τα συναισθήματα γίνονται αυτό που βιώνουμε στο σώμα, οπότε από το «είμαι θυμωμένος» πηγαίνουμε στο «βιώνω θυμό στο σώμα μου».

Αυτή η αδιόρατη αλλαγή είναι εξαιρετικά σημαντική, επειδή υποδηλώνει ότι έχουμε τη δυνατότητα να κυριαρχήσουμε στα συναισθήματά μας. Εάν τα συναισθήματά μου ταυτίζονται με αυτό που είμαι εγώ, τότε μπορώ να κάνω ελάχιστα πράγματα για να τα αλλάξω. Αν όμως τα συναισθήματά μου είναι μόνο κάτι που βιώνω στο σώμα μου, τότε η αίσθηση του θυμού μοιάζει πολύ με τον πόνο που αισθάνομαι στους ώμους μου μετά από εντατική προπόνηση.

Και οι δυο αισθήσεις είναι απλώς οργανικές εμπειρίες τις οποίες μπορώ να ελέγξω. Μπορώ να τις απαλύνω. Μπορώ να τις αγνοήσω και να πάω να αγοράσω παγωτό, γνωρίζοντας ότι θα νιώθω καλύτερα σε μερικές ώρες. Μπορώ να τις βιώσω με ενσυνειδητότητα. Ουσιαστικά, μπορώ να επενεργήσω σ’ αυτές επειδή δεν αποτελούν τον πυρήνα του εαυτού μου.

Στην παράδοση του διαλογισμού υπάρχει μια όμορφη μεταφορά γι’ αυτή την ιδέα. Οι σκέψεις και τα συναισθήματα είναι σαν σύννεφα – κάποια όμορφα, κάποια σκοτεινά – ενώ η θεμελιακή μου ύπαρξη είναι σαν τον ουρανό. Τα σύννεφα δεν είναι ο ουρανός. Είναι φαινόμενα στον ουρανό που έρχονται και φεύγουν.

Αντίστοιχα, οι σκέψεις και τα συναισθήματα δεν είναι αυτό που είμαστε εμείς. Είναι απλώς φαινόμενα στον νου και στο σώμα που έρχονται και παρέρχονται. Εάν εμπεδώσουμε αυτή την ιδέα, θα είμαστε σε θέση να επιφέρουμε μέσα μας αλλαγές.