ΡΗΤΟΡΙΚΗ: ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ - Πρὸς τὴν ἐπιστολήν (20-23)

[20] Ὧν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, χρὴ λαβόντας ἔννοιαν, καὶ λογισαμένους ὡς οὐδ᾽ ἐφ᾽ ἡμῖν ἐστι τὸ φάσκειν ἄγειν εἰρήνην (ἤδη γὰρ ἐκεῖνος καὶ προηγόρευκε τὸν πόλεμον καὶ τοῖς ἔργοις ἐξενήνοχε) μηδενὸς μὲν φείδεσθαι μήτε τῶν δημοσίων μήτε τῶν ἰδίων, στρατεύεσθαι δέ, ἄν που καιρὸς ᾖ, προθύμως ἅπαντας, χρῆσθαι δὲ στρατηγοῖς ἀμείνοσιν ἢ πρότερον.

[21] μὴ γὰρ ὑπολάβῃ τις ὑμῶν, δι᾽ ὧν ἐγένετο τὰ πράγματα χείρω τὰ τῆς πόλεως, διὰ τούτων αὐτὰ πάλιν ἀναλήψεσθαι καὶ γενήσεσθαι βελτίω· μηδὲ νομίσητε ῥᾳθυμούντων ὑμῶν, ὥσπερ πρότερον, ἑτέρους ὑπὲρ τῶν ὑμετέρων ἀγωνιεῖσθαι προθύμως· ἀλλ᾽ ἐννοεῖσθ᾽ ὡς αἰσχρόν ἐστι τοὺς μὲν πατέρας ὑμῶν πολλοὺς πόνους καὶ μεγάλους κινδύνους ὑποστῆναι Λακεδαιμονίοις πολεμοῦντας,

[22] ὑμᾶς δὲ μηδ᾽ ὑπὲρ ὧν ἐκεῖνοι δικαίως κτησάμενοι παρέδοσαν ὑμῖν ἐθέλειν ἐρρωμένως ἀμύνεσθαι, ἀλλὰ τὸν μὲν ἐκ Μακεδονίας ὁρμώμενον οὕτως εἶναι φιλοκίνδυνον ὥσθ᾽ ὑπὲρ τοῦ μείζω ποιῆσαι τὴν ἀρχὴν κατατετρῶσθαι πᾶν τὸ σῶμα τοῖς πολεμίοις μαχόμενον, Ἀθηναίους δέ, οἷς πάτριόν ἐστι μηδενὸς ἀκούειν, ἁπάντων δὲ κρατεῖν ἐν τοῖς πολέμοις, τούτους διὰ ῥᾳθυμίαν ἢ μαλακίαν ἐγκαταλείπειν τά τε τῶν προγόνων ἔργα καὶ τὰ συμφέροντα τῆς πατρίδος.

[23] Ἵνα δὲ μὴ μακρολογῶ, φημὶ χρῆναι παρεσκευάσθαι μὲν πρὸς τὸν πόλεμον, παρακαλεῖν δὲ τοὺς Ἕλληνας, μὴ λόγοις, ἀλλὰ τοῖς ἔργοις πρὸς τὴν παρ᾽ ἡμῶν συμμαχίαν· ὡς ἅπας μέν ἐστι λόγος μάταιος πράξεων ἄμοιρος γενόμενος, τοσούτῳ δὲ μάλισθ᾽ ὁ παρὰ τῆς ἡμετέρας πόλεως, ὅσῳ δοκοῦμεν αὐτῷ προχειρότατα χρῆσθαι τῶν ἄλλων Ἑλλήνων.

***
[20] Αφού λάβετε υπόψη σας αυτά, Αθηναίοι, και αναλογισθείτε ότι δεν είναι καν στο χέρι μας να λέμε ότι ζούμε σε ειρήνη (γιατί ήδη ο Φίλιππος έχει προαναγγείλει τον πόλεμο και με τις πράξεις του τον έχει κηρύξει κιόλας), δεν πρέπει να λογαριάσετε καμιά δαπάνη, μήτε του δημοσίου μήτε προσωπική, αλλά να εκστρατεύσετε όλοι πρόθυμα, όταν παρουσιαστεί κάπου ευκαιρία, και να χρησιμοποιήσετε καλύτερους στρατηγούς από ό,τι προηγουμένως.

[21] Ας μη νομίσει λοιπόν κανείς από σας πως, με την πολιτική με την οποία έχουν χειροτερέψει τα πράγματα της πόλης, με την ίδια πολιτική θα επανέλθουν στην αρχική καλή κατάσταση και θα βελτιωθούν. Μήτε ακόμη να πιστέψετε ότι, αν εσείς αδιαφορείτε, όπως προηγουμένως, άλλοι θα αγωνιστούν πρόθυμα για τα συμφέροντά σας· αλλά σκεφθείτε πόσο μεγάλη ντροπή είναι, ενώ οι πρόγονοί μας μόχθησαν πολύ και ανέλαβαν μεγάλους κινδύνους πολεμώντας εναντίον των Λακεδαιμονίων,

[22] σεις να μην θέλετε να υπερασπίσετε με όλη σας τη δύναμη ούτε και εκείνα που σας άφησαν εκείνοι αποκτώντας τα με δίκαιο τρόπο. Είναι ντροπή να είναι τόσο ριψοκίνδυνος «ο εκ Μακεδονίας ορμώμενος», ώστε, προκειμένου να μεγαλώσει την επικράτειά του, να έχει γεμίσει το σώμα του με τραύματα, μαχόμενος εναντίον των εχθρών, και εσείς οι Αθηναίοι, στους οποίους είναι πατροπαράδοτο να μην υπακούετε σε κανέναν αλλά να νικάτε όλους στους πολέμους, να απαρνιέστε από ραθυμία και νωθρότητα τα κατορθώματα των προγόνων σας και τα συμφέροντα της πατρίδας.

[23] Και για να μην μακρηγορώ, φρονώ ότι πρέπει να είστε προετοιμασμένοι για τον πόλεμο και να παρακινήσετε και τους Έλληνες όχι με λόγια αλλά με έργα να προσχωρήσουν στη συμμαχία μας· γιατί οποιοσδήποτε λόγος είναι μάταιος χωρίς πράξεις, πολύ περισσότερο μάλιστα ο προερχόμενος από τη δική μας πόλη, καθόσον θεωρούμαστε ότι χειριζόμαστε τον λόγο με πολύ μεγαλύτερη ετοιμότητα (: άνεση) από ό,τι οι άλλοι Έλληνες.