Το μεγαλύτερο μέρος της ανησυχίας στη ζωή μας προέρχεται από δύο βασικούς παράγοντες που θρέφονται ο ένας απ' τον άλλον: την αίσθηση της ανεπάρκειας για τον εαυτό μας και τις σκέψεις που κάνει ο νους μας, οι οποίες είναι αρνητικές και περιττές, και αφορούν προσκολλήσεις και ταυτότητες.Στο βιβλίο "30 Μαθήματα Ζωής" ("30 Lessons for Living: Tried and True Advice from the Wisest Americans"), ο καθηγητής του πανεπιστημίου Cornell, Karl Pillemer, κατέγραψε τα αποτελέσματα μιας μελέτης στην οποία συμμετείχαν 1.500 άτομα, ηλικίας από 70 έως 100+ ετών. Στην ερώτηση "τι είναι αυτό για το οποίο μετανιώσατε περισσότερο στη ζωή σας", σχεδόν όλοι απάντησαν "η άσκοπη ανησυχία".
Στη ζωή μας μπορούμε να ανησυχούμε κυριολεκτικά για τα πάντα. Ας δούμε όμως ένα παράδειγμα που καταδεικνύει τι κρύβεται πίσω από αυτό το σύμπτωμα. Ένας άντρας περιμένει τηλέφωνο απ' την κοπέλα του, η οποία του είχε πει ότι θα του τηλεφωνούσε μια συγκεκριμένη ώρα. Η ώρα όμως περνάει και δεν του τηλεφωνεί. Πριν την πάρει εκείνος τηλέφωνο, ένα σωρό σκέψεις κατακλύζουν το μυαλό του: "Μήπως έπαθε κάτι; Μήπως είναι με άλλον; Μήπως με απατάει; Μάλλον θα βρήκε τον πρώην της που είχε συναντήσει πάλι πρόσφατα." Και ξεκινάει ο εσωτερικός μονόλογος: "Είδες; Το ήξερα. Κάποια στιγμή θα με άφηνε. Αφού δεν αξίζω. Δεν είμαι αρκετά καλός γι' αυτή. Μου το έχει δείξει εξάλλου τόσες φορές. Πάλι μόνος μου θα μείνω. Και θα με κοροϊδεύουν και οι φίλοι μου. Η ζωή μου είναι χάλια. Γιατί όλοι με εγκαταλείπουν;"
Ο εσωτερικός μονόλογος, τον οποίο παρουσιάζουμε εδώ σε μία μόνο εκδοχή του, επαναφέρει στο προσκήνιο την πεποίθηση που κουβαλούν οι περισσότεροι άνθρωποι μέσα τους και λέει "δεν είμαι αρκετά καλός, είμαι ανεπαρκής". Όταν κάποιος ζει με ένα τέτοιο ψυχικό υπόβαθρο, θα βρίσκει καθημερινά αφορμές για να αναβιώνει τα συναισθήματα που συνοδεύουν αυτή την πυρηνική πεποίθηση. Ο νους του θα έχει αναπτύξει τη συνήθεια να δημιουργεί φανταστικά σενάρια για διάφορες καταστάσεις. Χρησιμοποιώντας τις αναμνήσεις και τη φαντασία, θα δημιουργεί υποθέσεις που θα κάνουν τον εαυτό (το "εγώ") να νιώθει συνέχεια μειονεκτικά.
Ακόμα και στις περιπτώσεις όπου εκ πρώτης όψεως η ανησυχία φαίνεται να προέρχεται από την προσκόλληση και την εξάρτηση (π.χ. στον σύντροφο - δηλαδή η ανησυχία μήπως μας εγκαταλείψει ο σύντροφός μας και μείνουμε μόνοι), η προσκόλληση έχει δημιουργηθεί εξαιτίας της ταύτισης με την πεποίθηση "δεν είμαι αρκετά καλός έτσι όπως είμαι", η οποία παίρνει τη μορφή "βρίσκοντας έναν σύντροφο θα νιώσω επιτέλους επαρκής και ασφαλής" (η ταύτιση πρακτικά δηλώνει ότι το "είμαι" ταυτίζεται με τη σκέψη "είμαι ανεπαρκής" και διαμορφώνεται έτσι η αντίστοιχη ταυτότητα). Σε άλλες περιπτώσεις ανησυχίας που αφορούν π.χ. θέματα υγείας, πάλι προηγείται η ταύτιση με κάτι. Η ανησυχία για την υγεία μας βασίζεται στην ταύτιση με το σώμα και με την ιδέα ότι μπορούμε να είμαστε πάντα υγιείς. Αυτή η ταύτιση οδηγεί είτε σε προσκόλληση ("θέλω το σώμα μου να είναι πάντα υγιές"), είτε σε αποστροφή ("δεν θέλω να αρρωστήσω ποτέ").
Για να μην ανησυχούμε συνέχεια λοιπόν, και για να ζούμε χωρίς περιττές σκέψεις για γεγονότα και καταστάσεις, πρέπει να μειώσουμε την ταύτισή μας με διάφορες πεποιθήσεις που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα και να μάθουμε να ζούμε πιο πολύ στο τώρα. Οι σκέψεις μας για τα καθημερινά μας βιώματα προέρχονται κυρίως από το ψυχικό υπόβαθρο που επικρατεί μέσα μας - είναι το φίλτρο μέσα από το οποίο ο νους διαμορφώνει τη δική του υποκειμενική πραγματικότητα, την οποία αν πιστέψουμε ταυτιζόμαστε μαζί της και γίνεται η δική μας πραγματικότητα. Αν νιώθουμε επαρκείς και ολοκληρωμένοι δεν θα ερμηνεύουμε τις καταστάσεις εις βάρος μας. Θα τις βλέπουμε όπως είναι, θα μένουμε στα γεγονότα και δεν θα υποφέρουμε απ' τη συνεχή προβολή του συναισθηματικού παρελθόντος στο παρόν.
Πρακτικά, αυτό που χρειάζεται να κάνουμε είναι να σπάσουμε την αλυσίδα που αποτελείται από τα εξής στάδια:
1) Πρώτα δημιουργούνται οι σκέψεις για μία κατάσταση,
2) μετά δημιουργούνται σκέψεις άσχετες με την κατάσταση, αλλά που με αφορμή την κατάσταση αναβιώνουν τις πυρηνικές πεποιθήσεις,
3) ακολουθούν τα συναισθήματα και
4) κλείνει ο κύκλος με ένα μείγμα σκέψεων ανεπάρκειας και συναισθημάτων δυσαρέσκειας, φόβου, αγωνίας, θλίψης ή και θυμού.
Παρατηρώντας και αναγνωρίζοντας τις σκέψεις που δημιουργούνται στο πρώτο και στο δεύτερο στάδιο ως σκέψεις που επαναλαμβάνει ο προγραμματισμένος νους, διακόπτουμε τον φαύλο κύκλο και δεν θρέφουμε την ψευδαίσθηση της αληθοφάνειας που προκύπτει από την ταύτισή μας με αυτές τις σκέψεις. Αν παρατηρήσουμε μία σκέψη που λέει "πάλι αποδείχθηκε πόσο ανεπαρκής είμαι", μπορούμε να τη σταματήσουμε εκεί, χωρίς να χρειάζεται να προχωρήσουμε στη δεύτερη σκέψη που θα δικαιολογεί το γιατί είμαστε ανεπαρκείς.
Το ότι αποκτάμε επίγνωση του γεγονότος ότι ο νους επαναλαμβάνεται και περιστρέφεται γύρω από την ίδια πυρηνική πεποίθηση ξανά και ξανά, είναι η αρχή για να διαλυθεί η ταύτιση με τον νου. Τελικά, αντιλαμβανόμαστε ότι το σύμπτωμα της ανησυχίας αποτελείται από σκέψεις και συναισθήματα, και ότι δεν μπορεί να σταθεί από μόνο του αν εξασθενήσουν αυτά τα επιμέρους στοιχεία που το συγκροτούν.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου