Ο φόβος του διαλόγου

Ο γραπτός διάλογος είναι απαιτητικός, δεν είναι τόσο ανάλαφρος και επιφανειακός όπως τον προφορικό (τηλέφωνο) ή τον δια ζώσης. Εκεί, ειδικά, έχουμε μάθει να προβάλλουμε το εγώ μας, κρύβοντας ασυνείδητα τον πραγματικό εαυτό μας. Και ποιος είναι αυτός άραγε;

Όμως ούτε ο διάλογος είναι γνώριμη διαδικασία. Η συζήτηση είναι άλλο πράγμα, πιο εύκολη, πιο παρορμητική, πιο βίαιη, θα έλεγα. Ανταλλάσσουμε απόψεις, αναλύουμε απόψεις, διαφωνούμε, συμφωνούμε, προσπαθώντας να καταλήξουμε κάπου, να βγάλουμε ένα συμπέρασμα, να ορίσουμε τον εαυτό μας ανάλογα. Έτσι, θεωρούμε πως μαθαίνουμε, καταλαβαίνουμε, συνδεόμαστε, εξελισσόμαστε. Και διερωτώμαι: με τόσα άπειρα «τραπέζια συζητήσεων» ανά τους αιώνες, σε όλους τους τομείς της ζωής μας, τι είναι αυτό που δεν αλλάζει, δεν εξελίσσεται και είναι όμοιο παντού;

Δεν το βλέπουμε. Γιατί επιμένουμε να κοιτάμε μέσα από τον διχασμένο νου μας, που επιλεκτικά διαλέγει, οπλίζεται και προσπαθεί να φανεί, ξεχωριστός, ανώτερος, σωστός. Ειδικά σε περιόδους κρίσης, όλ’ αυτά διαφαίνονται πολύ πιο καθαρά, αλλά μόνο αν έχουμε μάθει να βλέπουμε πίσω από τα φαινόμενα, πέρα από το εκπαιδευμένο εγώ μας.

Ο διάλογος είναι τελείως άλλη κατάσταση, αν και νομίζουμε οι περισσότεροι πως είναι συνώνυμο της συζήτησης και έτσι τον χρησιμοποιούμε. Δεν ξέρουμε τη διαφορά ανάμεσα στο «σκέφτομαι», το «διαλογίζομαι», το «συζητάω» και το «συνδιαλέγομαι». Και όχι, δεν είναι συνώνυμες έννοιες.

Ο διάλογος ξεκινά εσωτερικά, με κέντρο τον εαυτό μας, έχοντας επίγνωση ποιοι είμαστε κάθε στιγμή. Σχετίζεται επίσης με όλα και με άλλους γύρω μας, έξω από το ασφυκτικό εγώ μας, με την ικανότητα να βλέπουμε ταυτόχρονα πολλές διαφορετικές οπτικές, να συναισθανόμαστε χωρίς να ταυτιζόμαστε, να δημιουργούμε, αντλώντας από το άγνωστο, νέες οπτικές, δημιουργικές σκέψεις, αυθεντικές λύσεις.

Ειδικά το γραπτό, και για τους πιο πάνω λόγους το φοβόμαστε. Έχουμε γίνει τόσο ειδικοί στο να κρύβουμε τις πραγματικές μας σκέψεις (ακόμα κι από τον εαυτό μας), να μιλάμε ασταμάτητα χωρίς να ακούμε πραγματικά, να τρέχουμε αντί να προσέχουμε, να παρατηρούμε, να αφουγκραζόμαστε, που ο γραπτός διάλογος μας φαίνεται ανησυχητικά αργός, ενώ τον ονομάζουμε «μη πραγματικό».

Οι λίγοι που τον τολμούν, ξεφεύγοντας από τις προσταγές τις εποχής, το σύνηθες και το γνώριμο ασφαλές, διαπιστώνουν πόσα έχαναν, πόσα ανακαλύπτουν, πόσα φανερώνουν και πόσο πιο αληθινός είναι από το συνηθισμένο μπλα μπλα των συζητήσεων και των «φιλικών συνευρέσεων». Όχι, δεν είναι είτε το ένα είτε το άλλο… όμως, χωρίς διάλογο, δημιουργούμε απλά μια Βαβέλ…αιώνες τώρα!

Θα τολμούσαμε να αμφιβητήσουμε τα γνώριμα "σωστά" που ξέρουμε; Θ βγαίναμε από τη ζώνη άνεσης που μας χαρίζει τη φαινομενική κυριαρχία μας; Θα εμπιστευόμασταν να "κατεβάσουμε ταχύτητα" στο νου που έμαθε να αντιλαμβάνεται μόνο επιφανειακά, αποσπασματικά και καθαρά εγωιστικά;