Άνθρωπος και μηχανή

Πού τελειώνει ο άνθρωπος και πού αρχίζει η μηχανή;
Ο Στίβεν Χόκινγκ εξέφρασε τους φόβους του στο ενδεχόμενο εξέλιξης μηχανών τεχνητής νοημοσύνης: «Θα μπορεί, λοιπόν, αυτό το τεχνολογικό επίτευγμα να ξεκινήσει και να επανασχεδιάζει τον εαυτό του διαρκώς με όλο και μεγαλύτερη ταχύτητα. Οι άνθρωποι, οι οποίοι περιορίζονται από τη βραδεία βιολογική εξέλιξη, δεν θα μπορούν να ανταγωνιστούν και θα υπερκερασθούν».

Είναι πολύ πρώιμο να ανησυχούμε; Ο Κόλιν Μακτζίν, του πανεπιστημίου Ρούτγκερς, έλεγε πριν από λίγα χρόνια πως η τεχνητή νοημοσύνη «είναι σαν να λέμε ότι τα σαλιγκάρια προσπαθούν να κάνουν φροϋδική ψυχανάλυση. Πολύ απλά δεν διαθέτουν τα νοητικά προσόντα για κάτι τέτοιο».
Ωστόσο, σε χώρες όπως η Ιαπωνία, ηγέτις στον τομέα της ρομποτικής (το ήμισυ της παγκόσμιας ρομποτικής τεχνολογίας βρίσκεται στη χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου), υπολογίζεται ότι αρκετά σύντομα περισσότερα από 4 εκατομμύρια σπίτια στον κόσμο θα διαθέτουν ρομπότ.
Η δε κυβέρνηση της Δημοκρατίας της Νότιας Κορέας αποβλέπει στο να υπάρχει ρομπότ σε κάθε σπίτι της χώρας το αργότερο έως το 2020. Σήμερα αυτό μοιάζει εξωφρενικό, αλλά εξωφρενικό έμοιαζε το 1980 στην Αμερική το να υπάρχει, δέκα χρόνια μετά, σε κάθε σπίτι ένας ηλεκτρονικός υπολογιστής.

Η ιστορία φτάνει πολύ πίσω. Το 1495 ο Λεονάρντο ντα Βίντσι σχεδίασε έναν ιππότη ρομπότ που μπορούσε να ανακάθεται, να κουνάει τα χέρια του και να μετακινεί το κεφάλι και το σαγόνι του. Το πρώτο πρωτόγονο αλλά λειτουργικό ρομπότ κατασκευάστηκε το 1738 από τον Ζαν ντε Βοκανσόν, ο οποίος δημιούργησε ένα ανδροειδές που έπαιζε φλάουτο.

Ο ίδιος ο όρος «ρομπότ» εισήχθη το 1920 μέσα από ένα φουτουριστικό θεατρικό έργο του Τσέχου Κάρελ Κάπεκ (στα τσεχικά, «ρομπότ» σημαίνει «αγγαρεία» και στα σλοβακικά «επίμοχθη εργασία»), αλλά τον ανέδειξε ο Ισαάκ Ασίμοφ.

Ερευνητές ισχυρίζονται πως όταν «έρθουν τα ρομπότ», οι άνθρωποι είναι αυτοί που θα μπορούν να πατήσουν το off ή να τραβήξουν την πρίζα. Τι θα συμβεί όμως αν μια νοήμων μηχανή σε εκλιπαρεί να «μην τη σβήσεις»; Θα ισοδυναμεί με φόνο; Θα έχουν δηλαδή «ανθρώπινα δικαιώματα»;
Πάντως, άλλοι επιστήμονες θεωρούν ότι μηχανές πολύ πιο έξυπνες από εμάς, θα μπορούμε να τις χρησιμοποιήσουμε για να επεκτείνουμε τη δική μας νοημοσύνη. Οπότε, αντί να έχουμε πρόβλημα με το να ελέγχουμε τις μηχανές, θα γίνουμε εμείς οι ίδιοι οι μηχανές αυτές. Η αλήθεια είναι ότι χωρίς να το συνειδητοποιούμε, ήδη γινόμαστε μηχανές – συνδεδεμένοι διαρκώς με κινητά, iPod, laptop κτλ.

Πού τελειώνει ο άνθρωπος και πού αρχίζει το ρομπότ είναι ήδη ένα καίριο ερώτημα.