Φέρτε βία, αντέχουμε

Ήταν το 1982, όταν είχα διαβάσει ένα ρεπορτάζ στον «Ταχυδρόμο» με τις περιγραφές από τις βιαιότητες αυτονομιστών στην Ινδία. Δε θυμάμαι τις φωτογραφίες που συνόδευαν το ρεπορτάζ, πάντως δεν έδειχναν αίματα και κατακρεουργημένους ανθρώπους. Οι περιγραφές, όμως, ήταν αρκούντως παραστατικές. Οι λέξεις. Έκανα μήνες να συνέλθω από τη φρίκη και την ανατριχίλα.
Μάλλον, νομίζω ότι δεν συνήλθα ποτέ. Τις θυμάμαι ακόμη, με κάθε λεπτομέρεια, όπως και το πού βρισκόμουν, με ποιον, τι μέρα ήταν, τι φορούσα όταν τις διάβαζα. Κοινώς, συγκλονίστηκα κι αυτό θα με ακολουθεί μια ζωή. Ξέρω τι σημαίνει βία, πόλεμος, φρικαλεότητες, εμφύλιος. Δε χρειάστηκα ποτέ κάτι περισσότερο για να με ταρακουνήσει. Δε χρειάζομαι φωτογραφίες από νεκρά παιδιά και βασανισμένους στρατιώτες για να ευαισθητοποιηθώ.

Τα τελευταία χρόνια, ιδίως με την επικράτηση των social media, με το πρόσχημα του «Δείτε τα εγκλήματα του τάδε» εμφανίζονται συνεχώς φωτογραφίες και video με αποτρόπαιο περιεχόμενο. Με πτώματα, ακρωτηριασμένα μέλη, κρεμάλες, βασανισμούς, αποκεφαλισμούς, πυροβολισμούς, καψίματα.

Να δεις μια φωτογραφία, το καταλαβαίνω, έχει νόημα. Να δεις δυο, αντέχεται. Όμως, αυτό που συμβαίνει, όλη την ημέρα να κυκλοφορούν φωτογραφίες και video με όλο και περισσότερη βία, λες και γίνεται διαγωνισμός φρικαλεότητας, το θεωρώ άρρωστο. Είμαι πεπεισμένος ότι η ολοένα μεγαλύτερη έκθεση του οποιουδήποτε σε τέτοιου είδους περιεχόμενο πετυχαίνει τον αντίθετο του επιδιωκόμενου σκοπό. Αντί να ευαισθητοποιεί, αυξάνει την ανοχή στη βία. Εθίζει στη βία. Την κάνει κομμάτι της καθημερινότητας. Την κάνει κάτι φυσικό, κάτι που -καλώς ή κακώς- υπάρχει ανάμεσά μας κι εμείς δεν έχουμε παρά να το αναδείξουμε.

Στα social media υπάρχει έντονη η ανάγκη του εντυπωσιασμού, το κυνήγι του like. Είναι φυσικό να αναζητιέται η δημιουργία μιας έντονης εντύπωσης στον απέναντι και να θεωρείται ότι η δημοσίευση εικόνων που κόβουν την ανάσα συμβάλλει σε αυτό. Στην πραγματικότητα, όμως, δεν είναι αυτό δείγμα ευαισθησίας κι επιθυμίας ευαισθητοποίησης, όσο κι αν ο χρήστης επιμένει ότι αυτός είναι ο σκοπός του.

Αντίθετα, πιστεύω ότι αυτό μας κάνει αναίσθητους. Διότι, με την ίδια ευκολία που θα γράψουμε ένα δακρύβρεχτο σχόλιο κάτω από μια φωτογραφία με πτώματα παιδιών και μια κατάρα σχολιάζοντας μια εικόνα κακοποιημένων σκυλιών, θα βάλουμε το like μας σε μια ανάρτηση που δείχνει δυο ωραία μπούτια, ένα τραπέζι με θαλασσινά και το διαζύγιο δυο celebrities.

Έτσι κι αλλιώς, συνηθισμένοι είμαστε, πλέον, σε όλα. Και στα μπούτια, και στα θαλασσινά, και στα κουτσομπολιά των άλλων και στα σκοτωμένα παιδιά.