Η Πολυφάρμακος Πότνια μάγισσα Κίρκη

Στην ελληνική μυθολογία η Κίρκη ήταν δευτερεύουσα θεότητα, κατ' άλλους μάγισσα ή νύμφη. Πατέρας της ήταν ο θεός Ήλιος και μητέρα της η  Περσηίδα, μία από τις Ωκεανίδες ή σύμφωνα με ορισμένους συγγραφείς, της Εκά­της. Η Κίρκη ήταν αδελφή του Αιήτη του βασιλιά της Κολχίδας, που φύλαγε το Χρυσό­μαλλο δέρας και της Πασιφάης, της γυναίκας του Μίνωα.

Λατρευόταν στη Ρώμη ως θεά, ενώ ο Βιργίλιος αναφέρει ότι ζούσε στην Τυρρηνική θάλασσα.
Το πιθανότερο είναι ότι η Κίρκη ήταν κάποια αρχαία θεά, πιθανώς μια Πότνια Θηρών..
αφιερωμένη στο ζωικό βασίλειο.
Είναι επίσης αρπακτική πλανεύτρα, και το όνομά της, Κίρκη, συνδέεται με τον κίρκο, το αρπακτικό που κυκλώνει την πτήση του, ή τον λύκο και συνδέεται στον Όμηρο με το γεράκι....
Η Κίρκη είναι περισσότερο γνωστή από την Οδύσσεια του Ομήρου, όπου περιγράφεται να ζει σε ένα μέγαρο στη μέση ενός ξέφωτου, σε ένα πυκνό δάσος, και να υφαίνει σε έναν τεράστιο αργαλειό. Σύμφωνα με τα λόγια του ίδιου του Οδυσσέα, τριγύρω υπήρχαν λιοντάρια και λύκοι, φαρμακωμένα θύματα της μαγείας της, που δεν ήταν επικίνδυνα για όσους επισκέπτονταν το μέρος.

Μεταμόρφωνε τους εχθρούς της ή όσους την προσέβαλαν σε ζώα με τη χρήση μαγικών ποτών, καθώς γνώριζε πολλά για τα βότανα και τη φαρμακευτική τους επίδραση.

Ο Όμηρος όταν περιγράφει ένα πρόσωπο, χρησιμοποιεί επίθετα που το προσδιορίζουν καλύτερα. Έτσι για τηνΚίρκη τα επίθετα που χρησιμοποιεί είναι: Πολυφάρμακος (κ276), πότνια (σεβαστή κ 549) καλλιπλοκάμοιος (κ 220) και ευπλόκαμος (κ 136 και λ 8).
Η Κίρκη είναι πολύ περισσότερο από μια θηλυκή γόησσα, είναι το αρχέτυπο του Ποντία Φωτών, το πιο πλήρες παράδειγμα των φαρμακίδων (μαγισσών), η Θεά στην πλήρη εκδήλωσή της ως Κυρία των Άγριων (Φυτών και Ζώων), θεραπεύτρια, η πιο γνωστή μάγισσα του Αρχαίου Μεσογειακού κόσμου απόλυτα συσχετισμένη με τηΜήδεια, την πλέον διάσημη μάγισσα της Ανατολίας και τόσο δημοφιλούς και βαθιά ριζωμένης στην παράδοση για να επιζήσει ως καθορισμένη και ισχυρή εικόνα ακόμη και στις γραπτές αφηγήσεις του πιο πρόσφατου πατριαρχικού πολιτισμού μέσω του Ομήρου και του Ευριπίδη.

Η Κίρκη,  λοιπόν ζούσε στο μακρινό νησί Αία, που οι συγγραφείς τοποθετούν σε διά­φορους τόπους, σε ένα θαυμάσιο παλάτι κτισμένο σε ένα πολύ όμορφο δάσος.
Στην παράδοση της Οδύσσειας αυτό το νησί τοποθετείται στην Ιταλία. Πρόκει­ται χωρίς αμφιβολία για τη χερσόνησο, που σή­μερα ονομάζεται Monte-Circeo, κοντά στη Γαέτα και την Τερρακίνα, χερσόνησος που κυριαρ­χεί στην χαμηλή ακτή των Ποντίων ελών.
Εκεί έφθασαν ο Οδυσσέας και οι σύντροφοί του κατά την περιπλάνησή τους. Όταν ο Οδυσσέας ανεβαίνει τις ιταλικές ακτές μετά τις περιπέτειες στη χώρα των Λαι­στρυγόνων, προσεγγίζει στο νησί Αία.
Στέλνει για αναγνώριση το μισό πλήρωμά του με αρχη­γό τον Ευρύλοχο. Το άγημα διεισδύει σε ένα δά­σος και φτάνει σε μια κοιλάδα, όπου οι άντρες διακρίνουν ένα λαμπρό παλάτι. Μπαίνουν μέσα, εκτός από τον Ευρύλοχο, που αποφασίζει να μείνει σε αμυντική θέση. Κρύβεται και παρατη­ρεί την υποδοχή που επιφυλάσσεται στους συ­ντρόφους του. Οι Έλληνες γίνονται φιλόξενα δεκτοί από την κυρία του παλατιού, που δεν εί­ναι άλλη από την Κίρκη.Τους προσκαλεί να κα­θίσουν και να πάρουν μέρος σε ένα συμπόσιο. Οι σύντροφοι του Οδυσσέα ενθουσιασμένοι δέχονται. Αλλά δεν έχουν καλά-καλά δοκιμάσει τα φαγητά και τα ποτά και ο Ευρύλοχος βλέπει την Κίρκη να αγ­γίζει τους συνδαιτυμόνες με ένα ραβδί και να τους μεταβάλει αμέσως σε διάφορα ζώα· γου­ρούνια, λιοντάρια, σκύλους, τον καθένα, λένε, σύμφωνα με τις βαθύτερες τάσεις του χαρακτή­ρα και της φύσης του.

Στο θέαμα αυτό ο Ευρύλοχος σπεύδει να φύγει και επιστρέφει στον Οδυσσέα, στον οποίο διηγείται την περιπέτεια. Ο Οδυσσέας τότε αποφασίζει να πάει ο ίδιος να βρει τη μάγισσα και να προσπαθήσει να σώσει τους συντρόφους του. 
Ο Ερμής του φανερώ­νει το μυστικό, για να αποφύγει τις μαγείες της Κίρκης· αν ρίξει στα ποτά, που θα του δώσει η Κίρκη, ένα μαγικό φυτό, που ονομάζεται μώλυ, δεν έχει να φοβηθεί τίποτε· αρκεί να σύρει το ξίφος του, για να ορκιστεί η Κίρκη όποιον όρκο της ζητήσει και να ξεμαγέψει τους φίλους του.
Έτσι και έγινε. Αυτός, πήρε ένα βότανο που εξουδετέρωνε τις μεταμορφώσεις της Κίρκης από το θεό Ερμή και επισκέφτηκε την Κίρκη, Τον υποδέχεται, όπως είχε κάμει με τους φίλους του, και του προσφέρει να πιει. ΟΟδυσσέας πίνει, αλλά φυ­λάγεται και ανακατεύει το μώλυ στο περιεχόμε­νο της κούπας του. Έπειτα, όταν η Κίρκη τον χτυπά με το ραβδί της, μένει απείραχτος από τα μάγια και τραβά το ξίφος του. Απειλεί να τη σκοτώσει, αλλά ηΚίρκη τον κατευνάζει και ορ­κίζεται στη Στύγα να μην κάμει κανένα κακό ούτε σ' αυτόν ούτε τους δικούς του. Έτσι ξανα­δίνει στους συντρόφους  του  την αρχική τους μορφή, υποχρεώνοντάς την να επαναφέρει τους συντρόφους του στην κανονική τους μορφή.
Αφού τα μαγικά της Κίρκης απέτυχαν, η μάγισσα εξεπλάγη τόσο ώστε να ερωτευθεί τον Οδυσσέα και να συμφωνήσει να ξαναδώσει στους συντρόφους του την ανθρώπινη μορφή.
Στη συνέχεια ο Οδυσσέας και οι σύντροφοί του παρέμειναν στο νησί της επί ένα έτος.

Μετά τους έδωσε οδηγίες πώς να επιστρέψουν στην πατρίδα τους, περιγράφοντάς τους δύο διαφορετικές πορείες.  
Η Κίρκη συμφωνεί με την αναχώρηση του Οδυσσέα και τον ειδοποιεί ότι πριν φύγει πρέπει να κάνει ένα ταξίδι στο βασίλειο των νεκρών, στα "δώματα" του ‘Αδη και της Περσεφόνης, για να μιλήσει με τους νεκρούς.'Έτσι οΟδυσσέας αναχωρεί από το νησί της Κίρκης για να μεταβεί στον ‘Αδη.
Καρποί της σχέσης τους, αναφέρει προς το τέλος του έργου του Θεογονία ο Ησίοδος, ότι υπήρξαν ο Άγριος, ηΚασσιφόνη, ο Λατίνος και ο Τηλέγονος. Τα δύο τελευταία, όταν μεγάλωσαν, βασίλευσαν επί των Τυρρηνών ή των Ετρούσκων.
Μεταγενέστεροι ποιητές όμως κάνουν λόγο μόνο για τον Τηλέγονο. Μόλις ο Τηλέγονος μεγάλωσε, η μητέρα του τον απέστειλε να βρει τον Οδυσσέα, που στο μεταξύ είχε επιστρέψει από καιρό στην Ιθάκη, αλλά όταν έφθασε εκεί, σκότωσε κατά λάθος τον πατέρα του. Επέστρεψε με το σώμα του Οδυσσέα στην Αία, φέρνοντας μαζί του τη χήρα του, Πηνελόπη και τον Τηλέμαχο. Εκεί, η Κίρκη τους έκανε αθάνατους και παντρεύτηκε τον Τηλέμαχο, ενώ ο Τηλέγονος νυμφεύθηκε την Πηνελόπη.

Ο Διονύσιος ο Αλικαρνασσεύς (1.72.5) αναφέρει τον ιστορικό Ξεναγόρα να υποστηρίζει ότι τα παιδιά του Οδυσσέα και της Κίρκης ήταν οι Ρώμος, Αντείας και Αρδείας, επώνυμους των τριών πόλεων  Ρώμης, Αντίου καιΑρδέας. Ο Λατίνος, βασιλιάς του Λατίου, ίδρυσε την πόλη Λάτιο, από την οποία κατάγονται οι Λατίνοι και οιΡωμαίοι, ενώ αποτελούσε συνεκτικό κρίκο της Ιταλίας με την Τροία. Ο Τηλέγονος στην ιταλική παρά­δοση ίδρυσε την πόλη Τούσκουλο (Tuscu lum).
Της αποδίδουν επίσης περιπέτειες με το Λατί­νο βασιλιά Πίκο και με τον Δία, από τον οποίο απέκτησε το θεό Φαύνο (Faunus). Σε μεταγενέστερους μύθους, η Κίρκη φέρεται να μεταμόρφωσε τον Πίκο σε δρυοκολάπτη επειδή αρνήθηκε τον έρωτά της. 
Η Κίρκη αναφέρεται σε αρχαία παράδοση ότι εξάγνισε τους Αργοναύτες για τον θάνατο του Αψύρτου. Στο μύθο των Αργοναυτών η Κίρκη παρεμ­βαίνει κατά το ταξίδι της επιστροφής.

Το πλοίο αράζει στο νησί Αία, όπου η Μήδεια γίνεται δε­κτή από τη μάγισσα, που είναι θεία της. Η Κίρ­κη εξαγνίζει τον Ιάσονα και τη Μήδεια για το θάνατο του Άψυρτου αλλά αρνείται να φιλοξενήσει τον Ιάσονα. Περιορίζε­ται μόνο να κάνει μια μακριά συνομιλία με την ανεψιά της. Επιπλέον, η Κίρκη φέρεται να είχε μία ακόμη κόρη, την Αίγα.Τέλος της αποδίδουν τη μεταμόρφωση της Σκύλλας, που ήταν η αντίζηλος της στην αγάπη του θαλασσινού θεού Γλαύκου.