Το νησί του Πάσχα και η εντροπία*

Μέσα στον ορυμαγδό των οικονομικών αναλύσεων λόγω μνημονίου ξεχάσαμε το οικολογικό ζήτημα. Όμως ο καπιταλισμός συνεχίζει ακάθεκτος να κατατρώει τα σπλάχνα αυτού του πλανήτη αυξάνοντας την εντροπία και φέρνοντας σιγά σιγά την έμβια ζωή του πλανήτη στα όριά της.

Το Νησί του Πάσχα, ένα μικρό νησί στον Ειρηνικό Ωκεανό, ήταν πλούσιο σε βλάστηση, με γόνιμα εδάφη, γνώρισε την ακμή του μεταξύ του 15ου και 16ου αιώνα. Όταν στις αρχές του 18ου αιώνα οι δυτικοί εξερευνητές πάτησαν το πόδι τους στο νησί, εντυπωσιάστηκαν πώς αυτοί οι «μικροκαμωμένοι, αχαμνοί, φοβισμένοι και αξιοθρήνητοι» κάτοικοί του (σύμφωνα με την περιγραφή του καπετάνιου Κουκ) κατάφεραν να χτίσουν τεράστια αγάλματα.    

Ομως η κοινωνία του νησιού είχε καταρρεύσει: η πλούσια βλάστηση είχε εξαφανιστεί, η απομόνωση από τον υπόλοιπο κόσμο ήταν πλήρης, ο πληθυσμός μειώθηκε κατά 70% και οι εναπομείναντες κάτοικοι υπέφεραν από τέτοια έλλειψη τροφίμων που οδηγήθηκαν στον κανιβαλισμό.
Τι είχε συμβεί; Γιατί κατέρρευσε η κοινωνία του Νησιού του Πάσχα; Όπως εξηγεί στο βιβλίο του «Κατάρρευση» ( εκδ.Κάτοπτρο, 2006) ο καθηγητής Βιογεωγραφίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας Τζάρεντ Ντάιαμοντ, οι κάτοικοι του νησιού επέλεξαν να διαχειριστούν το φυσικό περιβάλλον με έναν, όπως αποδείχθηκε, καταστροφικό τρόπο: υπερεκμεταλλεύτηκαν την ξυλεία των δένδρων και τη γονιμότητα του εδάφους, αυξήθηκε υπερβολικά ο πληθυσμός και χώρισαν τη γη τους σε περιοχές που εξουσίαζαν ιεραρχικές ομάδες με ανταγωνιστικές (έως και πολεμικές) μεταξύ τους σχέσεις Η αλόγιστη εκμετάλλευση του φυσικού περιβάλλοντος υπέσκαψε την ικανότητα της μακροπρόθεσμης επιβίωσης.
Το τελειωτικό χτύπημα το έφεραν οι Ευρωπαίοι, με αρρώστιες που οι ντόπιοι δεν είχαν αντισώματα για να αντιμετωπίσουν και με απαγωγές μεγάλου μέρους του πληθυσμού που είχε απομείνει για να δουλέψουν σαν σκλάβοι σε ορυχεία στο Περού.

Το Νησί του Πάσχα βρίσκεται στη μέση του Πουθενά, είναι ένα νησί με την πιο ακραία έννοια της λέξης. Βρίσκεται 3600  χιλιόμετρα μακριά από ηπειρωτική γη και 2075  χιλιόμετρα μακριά από οποιοδήποτε άλλο κατοικημένο νησί. Το Νησί του Πάσχα είναι, ένα από τα πιο απομονωμένα κατοικημένα μέρη στον κόσμο.
Οι κάτοικοι λοιπόν του Νησιού του Πάσχα, είχαν εντονότερα ακόμα και από εμάς την ιδέα ότι ζούσαν σε έναν κλειστό κόσμο, έναν κόσμο χωρίς Έξω ή τουλάχιστον χωρίς κάποιο Έξω όπου να μπορούσαν να πάνε. Ήταν αποκλεισμένοι στο νησί τους, αναγκασμένοι να ζήσουν τη ζωή τους σε αυτό το τρίγωνο κομμάτι γης.   Πάνω κάτω, όλοι οι πολιτισμοί που γεννήθηκαν και άνθισαν στις ηπείρους της Γης είχαν πάντα ένα Έξω..
Όμως, στον αιώνα που πέρασε είδαμε την κατάκτηση και των τελευταίων ελεύθερων εδαφών, την δημιουργία του « Πλανητικού Χωριού », την παγκοσμιοποίηση και την τελική απώλεια του Έξω. Δεν είναι δύσκολο να αντιληφθούμε τον σύγχρονο παγκοσμιοποιημένο κόσμο σαν ένα τεράστιο Πανοπτικόν, μια φυλακή στραμμένη προς τα μέσα, σε μια διαρκή ενδοσκόπηση, φυλακή, γιατί δεν μπορούμε να φύγουμε, δεν έχουμε πού αλλού να πάμε πέρα από τα όνειρα για αποικισμό της Σελήνης και του Άρη. Είμαστε δηλαδή και εμείς αποκλεισμένοι, όπως οι κάτοικοι του Νησιού του Πάσχα, σε ένα απομονωμένο κομμάτι γης, υπερβολικά μακριά από οπουδήποτε θα μπορούσαμε να πάμε. Είμαστε φυλακισμένοι σε μια αμυδρή μπλέ τελεία, στον τεράστιο ωκεανό του διαστήματος.

Η κατάρρευση της κοινωνίας του Νησιού του Πάσχα είναι ένα τεράστιο μάθημα. Η παγκόσμια διαβίωση πάνω στον πλανήτη και η προστασία της φύσης, η ισορροπημένη διαχείριση και χρήση των αδυσώπητα πεπερασμένων πόρων του πλανήτη Γη και η δημιουργία κοινωνικών σχέσεων (αντιιεραρχικών-αντικαπιταλιστικών-αντικυριαρχικών)  που να την επιτρέπουν, είναι ο μόνος δρόμος ώστε να μην έχει η Ανθρωπότητα σαν σύνολο την τύχη των κατοίκων του Νησιού του Πάσχα.
Μέχρι πριν δυο δεκαετίες, όταν μιλάγαμε για την οικολογική καταστροφή που θα΄ρθει, μας έλεγαν τρελούς επηρεασμένους από σενάρια επιστημονικής φαντασίας.
Οι πληρωμένοι από τις εταιρείες επιστήμονες καθησύχασαν τον κόσμο, ενώ τώρα δεν μπορούν να αποκρύψουν την  αλήθεια από τις συνέπειες  του φαινομένου του θερμοκηπίου. Φυσικά έπεσαν έξω στις προβλέψεις τους για το λιώσιμο των πάγων σε 50 χρόνια και η πραγματικότητα είναι, αδυσώπητα, η εξής: μέχρι του χρόνου μπορεί ο βόρειος πόλος να μην έχει καθόλου πάγο!
ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ Ο ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΑΝΩ ΣΤΟΝ ΠΛΑΝΗΤΗ!!
ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ  ΚΑΙ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ  ΠΑΝΩ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΚΑΙ ΣΤΗ ΦΥΣΗ!
Οι μοντέρνες του εκδοχές, ο καπιταλισμός (ιδιωτικός – κρατικός),  η  βιομηχανοποίηση των πάντων,  ο παραγωγισμός και η ανάπτυξη – επέκταση  επιταχύνουν  την εντροπία, απλοποιούν τη ζωή και φέρνουν τον πλανήτη σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, αναφορικά με την έμβια ζωή.
Η κοινωνία της αφθονίας τους (των αφεντικών) είναι περιορισμένη! Και δε πρέπει θα λυθεί εις βάρος του κοινωνικού ζητήματος (δηλ. της εκμετάλλευσης και κυριαρχίας ανθρώπου από άνθρωπο).

Η γεωγραφική θέση του Νησιού του Πάσχα πάνω στη Υδρόγειο 

Εγκαταλελειμμένα αγάλματα. Όλα τελείωσαν απότομα. 

Κατασκευή των αγαλμάτων
Είναι ασαφές γιατί οι κάτοικοι του νησιού του Πάσχα κατασκεύαζαν αγάλματα σε τέτοιο μεγάλο βαθμό. Το πως κατασκευάζονταν, είναι σχεδόν γνωστό. Κάθε άγαλμα φτιαχνότανε στο λατομείο. Η μαλακή ηφαιστειακή τέφρα ήταν τέλειο υλικό για τη γλυπτική αγαλμάτων. Χρησιμοποιούσανε μία σκληρότερη ηφαιστειακή πέτρα, για να σκαλίσουν το άγαλμα στον βράχο. Τελικά όταν ένα άγαλμα τελείωνε, αποκόπτονταν από τον βράχο και το μετακινούσανε προσεκτικά χρησιμοποιώντας τους γιγαντιαίους κορμούς των φοινίκων για να τα κυλούνε στο έδαφος.
-----------------
*Η εντροπία είναι η έννοια μέσω της οποίας μετράται η αταξία, της οποίας η μέγιστη τιμή αντικατοπτρίζει την πλήρη αποδιοργάνωση (ομογενοποίηση των πάντων) και ισοδυναμεί με την παύση της ζωής ή αλλιώς της εξέλιξης. Σε μια τέτοια κατάσταση δεν υπάρχει καμία διαδικασία και δε βρίσκεται «σε λήθαργο» (κρυμμένη) κανενός είδους πληροφορία που να επιτρέπει την εξέλιξη (ή τη ζωή) αν με κάποιο τρόπο γίνει εκ νέου παροχή μόνο ενέργειας. Αφαιρώντας την έννοια της πληροφορίας που δεν είναι αντικειμενικά μετρήσιμη (η εντροπία που εξαρτάται από αυτήν είναι επίσης μη αντικειμενικά μετρήσιμη και μάλιστα αφήνεται χωρίς μονάδες), προκύπτει μια μορφή εντροπίας που αφορά μόνο θερμικές μεταβολές, υπολογίζεται και είναι σαφώς ορισμένη: η θερμοδυναμική εντροπία. Η θερμοδυναμική εντροπία είναι εκτατική μεταβλητή ενός θερμοδυναμικού συστήματος.
Ο όρος «εντροπία» («εν-» + «τροπή», αλλαγή εντός, εσωτερική αλλαγή) επινοήθηκε από τον Ρούντολφ Κλαούζιους το 1865