ΑΡΧΑΙΟΒΟΤΑΝΙΚΗ - Αρχαία μυστικά φυτών και ανθρώπων

Υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις, ότι στα μέσα της 5ης π.Χ. χιλιετίας στο Ντικιλί Τας στους Φιλίππους οι πρώτοι γεωργοί της Ευρώπης παρασκεύαζαν κρασί! Στη βόρεια Ελλάδα πάλι, στους οικισμούς Αρχοντικό και Μεσημεριανή Τούμπα οι άνθρωποι της 3ης π. Χ. χιλιετίας άλεθαν δημητριακά και έφτιαχναν πλιγούρι και τραχανά. Αλλά και στην Μινωική Κρήτη γινόταν επεξεργασία ελαίων και αρωματικών φυτών προκειμένου να παρασκευάσουν αρωματικά έλαια για να τα προσφέρουν στη Μητέρα θεά.

Πρόκειται για ελάχιστα μόνον από τα αποτελέσματα της Αρχαιοβοτανικής, επιστήμης που έχει προσφέρει πλήθος στοιχείων για την αρχαία ιστορία και τις κοινωνίες, η ανάπτυξη των οποίων και η εξέλιξή τους βρισκόταν σε άμεση σχέση με την καλλιέργεια των φυτών. Όλο αυτό τον θαυμαστό κόσμο λοιπόν ερευνά το συνέδριο που πραγματοποιείται αυτές τις ημέρες στη Θεσσαλονίκη (17-22 Ιουνίου) με οργανωτή το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και υπό την αιγίδα του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας.

Η αποκρυπτογράφηση της αλληλεπίδρασης φυτών και ανθρώπων στην αρχαιότητα από το απώτατο παρελθόν εκκινώντας είναι το αντικείμενο της Αρχαιοβοτανικής ή Παλαιοεθνοβοτανικής, όπως επίσης λέγεται επιστήμης ενώ αυτό το 16ο Συνέδριο της Διεθνούς Ομάδας για την Παλαιοεθνοβοτανική (16th International Work Group for Palaeoethnobotany - IWGP) θα αποκτήσει για πρώτη φορά και επίσημα παγκόσμιο χαρακτήρα. Οι συμμετοχές έτσι θα είναι από όλο τον κόσμο την Ευρώπη, την Ασία (Τουρκία, Ινδία, Κίνα, Ιαπωνία κ. ά.), την Αφρική, την Αυστραλία, την Λατινική Αμερική, τις ΗΠΑ και τον Καναδά. Περισσότεροι από 280 είναι άλλωστε οι σύνεδροι από 36 χώρες συνολικά ενώ οι προφορικές ανακοινώσεις ανέρχονται στις 99 και οι αναρτημένες στις 159.

Πώς διεξάγεται όμως η παλαιοεθνοβοτανική έρευνα; Μέσω των αρχαιολογικών ανασκαφών φυσικά, καθώς ανάμεσα στα ευρήματα που φέρνουν στο φως, πολύ συχνά υπάρχουν και κατάλοιπα τροφών, σπόροι, στελέχη φυτών ή άλλα, που ακόμη κι αν είναι αόρατα δια γυμνού οφθαλμού, όταν μελετώνται δίνουν εντυπωσιακά αποτελέσματα. Κι αυτό γιατί έχουν διατηρηθεί άλλοτε απανθρακωμένα και άλλοτε σε απουσία οξυγόνου, σε συνθήκες μόνιμης υγρασίας ή ακόμη μέσω της ανοργανοποίησης.

Μέσω της εξέτασής τους λοιπόν μπορούμε σήμερα γνωρίζουμε για την καλλιέργεια ελιάς στον ελλαδικό χώρο από αρχαιοτάτων χρόνων. Ένα φύλλο ελιάς εξάλλου, που βρέθηκε εγκλωβισμένο ανάμεσα σε στρώματα της έκρηξης του ηφαιστείου της Θήρας άλλαξε την χρονολόγησή της! Μαθαίνουμε επίσης για τις μετακινήσεις των ανθρώπων προκειμένου να αναζητήσουν συγκεκριμένα είδη διατροφής, τις πρακτικές καλλιέργειας, τη δυνατότητα συσσώρευσης του πλεονάσματος, τις επαφές και τις ανταλλαγές μεταξύ των λαών, ακόμη όμως και για το μαγείρεμα, την αποθήκευση των τροφίμων αλλά και την απόρριψή τους.