Γενικά
§ 232. Εκτός από τα -ᾶν, -εῖν, -οῦν κανένας άλλος ρηματικός τύπος δεν καθορίζει το ρηματικό απόθεμα της ελληνικής όσο τα μετονοματικά -ίζειν [1] και -άζειν. Ακόμη και αν υπολογίσουμε, όσο αρμόζει, την υπεραφθονία όλων των παραδεδομένων ελληνικών λέξεων, τα περίπου 2000 ρήματα σε -ίζειν και περίπου 1000 σε -άζειν συγκροτούν ένα εντυπωσιακό τμήμα. Δίπλα σε αυτά οι άλλες κατηγορίες σε -ζειν εξαφανίζονται. Μόνο το -ύζειν ξεχωρίζει σε κάποιο βαθμό.
§ 233. Με βάση τη δημιουργία του -ζ- από το -d i ̯[2] ή το -g i ̯ τα ρήματα σε -ζειν χωρίζονται σε οδοντικά και υπερωικά: σφάζειν (αργότερα σφάττειν λόγω του ἔσφαξα κατά το φυλάττειν - ἐφύλαξα) - σφάξω - ἔσφαξα κτλ. από τα σφαγ-ή σφάγ-ιον κτλ., αλλά φράζειν - ἔφρασα από το ἀρι-φραδ-ής 'ολοφάνερος' κτλ. Όπως είναι φυσικό, οι δύο ομάδες αλληλοεπηρεάστηκαν πολλαπλά, και τα όριά τους είναι πολύ διαφορετικά ανάλογα με τη διάλεκτο, το λογοτεχνικό είδος και την εποχή. Περισσότερες λεπτομέρειες εντάσσονται στο κεφάλαιο των τύπων των συζυγιών· για την ιστορία του επιθήματος στην ελληνική η διαφορά είναι σχεδόν ασήμαντη. Στα -άζειν και -ίζειν στην ιων.-αττ. και ελληνιστική γλώσσα κυριαρχεί σχεδόν απόλυτα ο οδοντικός χαρακτήρας.
---------------------------
[1] Από αυτό με δανεισμό το λατινικό - iss ᾱ re (atticissare) ή - iz ᾱ re (baptizare και με λατινική βάση praeconizare) και από εκεί το αγαπητό μας (γερμ.) - isieren .
[2] Υπόμνηση: Αρχικά, το γράμμα ζ δήλωνε το σύμπλεγμα [zd] (dz])
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου