Λίγος Χέγκελ και λίγος Κάντ κάνει καλό

Το 1821 (ημερομηνία που, εκτός από την Ελληνική επανάσταση, σηματοδοτεί και την συντηρητική στροφή του φιλοσόφου) έγραφε ο Χέγκελ στην Φιλοσοφία του Δικαίου ότι «όταν το βιοτικό επίπεδο μιας μεγάλης μάζας ανθρώπων πέφτει κάτω από ένα συγκεκριμένο επίπεδο επιβίωσης--επίπεδο που ελέγχεται αυτομάτως ως αναγκαίο για κάθε μέλος της κοινωνίας--με συνεπάγωγη απώλεια της αίσθησης του τι είναι σωστό και τι είναι λάθος, απώλεια της αίσθησης της εντιμότητας και του αυτοσεβασμού που επιβάλει στον άνθρωπο να επιμένει να αυτοσυντηρείται μέσω της εργασίας και του μόχθου του, το αποτέλεσμα είναι η δημιουργία ενός όχλου πενήτων. Ταυτοχρόνως φέρνει μαζί του, στο άλλο άκρο της κοινωνικής κλίμακας, συνθήκες που ευνοούν τα μέγιστα την συσσώρευση δυσανάλογου πλούτου στα χέρια των ολίγων» (1821, παρ. 244).

Και λίγος Κάντ δεν κάνει κακό:

«μην επιτρέπεις για τον εαυτό σου αυτό που δεν θα επιτρέψεις για το σύνολο» μας λέει η υποθετική προσταγή.

Μην επιτρέπεις στον εαυτό σου να μην αποπληρώσει το χρέος του ενώ ζητάς από άλλους να το πράξουν.