Συμπόνια ή ενσυναίσθηση; Τι χρειάζεται πραγματικά κανείς όταν νιώθει ψυχικά ευαίσθητος

Ο ορισμός αυτών των δύο λέξεων και η εφαρμογή τους στην καθημερινή ζωή αν και φαντάζει εύκολη, στην πραγματικότητα δεν είναι. Μπερδευόμαστε με τις δύο αυτές έννοιες και τις ταυτίζουμε πολύ συχνά. Ωστόσο, οι διαφορές μεταξύ τους είναι θεμελιώδεις.

Η συμπόνια

Μια λέξη που φανερώνει μια σύμπραξη στον πόνο του άλλου.

Στην πραγματικότητα είναι η έκφραση του οίκτου, της λύπησης και της ενδόμυχης ευχής μας να μην υπάρξουμε στη θέση αυτού που έχουμε απέναντί μας.

Συνοδεύεται συνήθως από εκφράσεις "λυπάμαι γι' αυτό που σου συμβαίνει", "μην στεναχωριέσαι", "όλα θα πάνε καλά". Οι εκφράσεις αυτές αν και παρηγορητικές δημιουργούν μια συναισθηματική απόσταση μεταξύ δύο ανθρώπων. Αυτή η απόσταση πολλές φορές είναι πολύ μεγαλύτερη από όσο θα μπορούσε να φανταστεί κανείς. Ο άνθρωπος, που στην εκάστοτε κατάσταση νιώθει ευάλωτος και αδύναμος ψυχικά, αλλά σε αρκετές περιπτώσεις και σωματικά, απομακρύνεται και απομονώνεται νιώθοντας πως οι γύρω του δε μπορούν να κατανοήσουν την συναισθηματική του κατάσταση.

Πιθανότατα, η διάθεση μας να μην είναι να απομακρυνθούμε από τον άλλον αλλά να του απαλύνουμε τον πόνο χωρίς να γνωρίζουμε τον κατάλληλο τρόπο για να το κάνουμε αυτό.

Η συμπόνια είναι η έμφυτη αυτή ιδιότητα του ανθρώπου να παρευρεθεί δίπλα στον πόνο κάποιου αλλά με μια ψυχική δύναμη και ψυχραιμία χωρίς να νιώσει και ο ίδιος ευάλωτος. Είναι η ικανότητα του να κοιτάει τον πόνο χωρίς όμως να ταυτίζεται με αυτόν και χωρίς να τον επηρεάζει ψυχικά ή πνευματικά. Η ικανότητα του να στέκεται δίπλα στον πόνο χωρίς να θέλει να ζήσει και να δει την έκβαση του. Είναι η τάση του να κατανοεί τις σκέψεις και αυτό που συμβαίνει στον δίπλα του χωρίς κάποια συναισθηματική εμπλοκή. Αυτό μπορεί να οφείλεται στην έλλειψη αντίστοιχων βιωμάτων καθώς και στην αδυναμία του στην παρούσα χρονική στιγμή να ταυτιστεί και να αναγνωρίσει τον συναισθηματικό του κόσμο.

Η ενσυναίσθηση

Μια λέξη που υποδηλώνει ότι αισθάνεσαι μαζί με τον άλλον, ότι κατανοείς όχι το πρόβλημα αλλά την συναισθηματική του έξαρση.

Για να μπορέσει αυτό να καταστεί δυνατό πρέπει να έχεις βιώσει μια αντίστοιχη κατάσταση ή έστω να έχεις βιώσει, ακόμη και για διαφορετικούς λόγους, σε παρόμοια ένταση το ίδιο συναίσθημα. Μόνο έτσι μπορείς να συναισθανθείς. Πρέπει να μπεις μέσα στο πρόβλημα και μέσα στο συναίσθημα του, απέναντι σου με όλα σου τα ψυχικά αποθέματα και να εκτεθείς στον εαυτό σου αλλά και στον άλλον. Σε αντίθεση με τη συμπόνια, δεν εστιάζουμε στη φύση του προβλήματος, ούτε προσπαθούμε να φανούμε λογικοί και δυνατοί απέναντι στον άλλον που πονάει. Μεγάλη σημασία στην ενσυναίσθηση έχει η κατανόηση της φύσης και της έντασης του συναισθήματος.

Πες μου πως αισθάνεσαι ή πως νιώθεις αλλά μη μου πεις τι σκέφτεσαι.

Όταν μιλάμε για ενσυναίσθηση μιλάμε καθαρά και μόνο για συναίσθημα και καθόλου για γνωστικές διεργασίες. Η ενσυναίσθηση απαιτεί ψυχική δύναμη και καλλιέργεια. Είναι πολύ πιο σκληρό να συναισθανθείς το άτομο που έχεις απέναντί σου από το να το συμπονέσεις. Πρέπει να γίνεις κι εσύ ευάλωτος, να επιτρέψεις στον εαυτό σου να ξαναταυτιστεί με εκείνο το δυνατά αρνητικό σου συναίσθημα, να ξαναβιώσεις εκείνη την άσχημη κατάσταση που έζησες.
Τι χρειάζεται πραγματικά κανείς, όταν νιώθει ψυχικά ευάλωτος;

Δεν αντιδρούν όλοι οι άνθρωποι με τον ίδιο τρόπο απέναντι στον πόνο και για αυτό το λόγο δεν μπορεί να υπάρχει ένας κοινός τρόπος του να συμπαρασταθείς σε αυτούς τους ανθρώπους. Κάποιοι επιλέγουν να κρύβονται πίσω από τα αρνητικά τους συναισθήματα, άλλοι επιλέγουν να κλείνονται στον εαυτό τους και να παραμερίζουν τους γύρω τους, άλλοι επιθυμούν τη βοήθεια των δικών τους και άλλοι κάποιου άγνωστου.

Το μόνο σίγουρο βέβαια είναι ότι, κάπου ενδόμυχα σε όλα αυτά τα διαφορετικά είδη ανθρώπων, υπάρχει ένας κοινός παρονομαστής. Ο κοινός αυτός παρονομαστής δεν είναι άλλος από την κοινή ανάγκη των ανθρώπων, που είναι απόρροια της ίδιας τους της φύσης. Η κοινή αυτή ανάγκη είναι η ανάγκη του να νιώσουν ότι αυτά που αισθάνονται γίνονται κατανοητά από το περιβάλλον τους, ότι οι συναισθηματικές τους ανάγκες δεν κρίνονται αλλά αγκαλιάζονται όπως και οι ίδιοι.

Γιατί η ενσυναίσθηση και η συμπόνια χρειάζονται. Χρειάζονται και οι δύο.

Η συμπόνια σε καταστάσεις που πρέπει να μην αφήνουμε το συναίσθημα να μας καταβάλει, να μας παρασύρει και η ενσυναίσθηση όταν νιώθουμε πως είμαστε αρκετά δυνατοί ώστε να μπορέσουμε να αφεθούμε στο συναίσθημά μας και να οδηγηθούμε στην συναισθηματική ταύτιση με τον εσωτερικό κόσμου του διπλανού μας. Η συμπόνια χρειάζεται δύναμη και αυτοσυγκράτηση καθόλη την διάρκεια της έκφρασης της ενώ η ενσυναίσθηση χρειάζεται να είναι κανείς γνώστης της εσωτερικής του δύναμης και του εαυτού του πριν μπορέσει να μπει στη διαδικασία αυτή.

Κάποτε ο Δαλάι Λάμα είχε πει ότι "Η αγάπη κι η συμπόνια είναι ανάγκες, δεν είναι πολυτέλειες και χωρίς αυτές, η ανθρωπότητα δεν μπορεί να επιβιώσει."

Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως, δε μπορούν όλοι οι άνθρωποι να συμπονέσουν ή να συναισθανθούν. Η κάθε επιλογή στη ζωή μας και ο τρόπος που αντιδράμε αλλά και που συμπεριφερόμαστε είναι απόρροια της εκάστοτε συναισθηματικής μας κατάστασης.

Δεν μπορούμε να απαιτούμε από τον άλλο τη συναισθηματική ή ακόμη και τη φυσική του παρουσία σε περιόδους που μπορεί να νιώθουμε καταβεβλημένοι ψυχολογικά. Ο καθένας αντιδρά και εκφράζει τα συναισθηματικά του αποθέματα με έναν ξεχωριστό τρόπο και μπορεί αυτά να μην επαρκούν σε όλες τις περιπτώσεις και σε όλους ώστε να μπορέσουν να σταθούν δίπλα σωματικά και ψυχικά σε κάποιον που τους έχει ανάγκη.