Τι είναι αυτό που μας κάνει να θέλουμε να φτάσουμε σε υψηλότερα επίπεδα ύπαρξης, ως ανθρώπινα όντα; Τι γίνεται αμέσως μετά, μόλις ικανοποιήσουμε τις βασικές μας ανάγκες μας, όπως το φαγητό, σπίτι, σύζυγο, παιδιά;Για πολλούς από εμάς, αυτό που ακολουθεί είναι η ιδέα της αυτοπραγμάτωσης ή η συνειδητοποίηση της πραγματικής μας δύναμης.
Όμως, τι ακριβώς είναι αυτή η κατάσταση αυτοπραγμάτωσης; Πώς μπορούμε να γνωρίζουμε πότε την πετυχαίνουμε; Πότε προσπαθούμε να συνειδητοποιήσουμε την πλήρη ανάπτυξη των δυνατοτήτων μας; Η αυτοπραγμάτωση είναι μία ιδιαίτερα διαδεδομένη ιδέα, στο χώρο της ψυχολογίας, στις επιχειρήσεις, στην εκπαίδευση και τη «βιομηχανία αυτοβοήθειας» των πολλών εκατομμυρίων δολαρίων/ευρώ. Όλοι, φαίνεται, ότι θέλουν να φτάσουν στο πλήρες δυναμικό τις δυνατότητές τους.
«Παρά όλο αυτό το ενδιαφέρον για την αυτοπραγμάτωση, δεν γνωρίζαμε ακόμα τι πιστεύουν οι άνθρωποι ότι σημαίνει η πλήρη αξιοποίηση των δυνατοτήτων τους», ισχυρίζεται ο Τζέιμι Κρεμς, διδακτορικός φοιτητής κοινωνικής ψυχολογίας στο κρατικό πανεπιστήμιο της Αριζόνα και ένας από τους συγγραφείς μιας νέας σειράς μελετών σχετικά με το τι σκέφτονται οι άνθρωποι ότι σημαίνει να αποκτήσουν αυτοπραγμάτωση.
Οι ερευνητές εφήρμοσαν ιδέες από την εξελικτική βιολογία για να αμφισβητήσουν κάποιες παραδοσιακές υποθέσεις σχετικά με το τι σημαίνει αυτοπραγμάτωση.
«Η παραδοσιακή άποψη της αυτοπραγμάτωσης βρισκόταν μόνη της ‘πάνω’ από τις βασικές φυσιολογικές και κοινωνικές επιθυμίες, στην κορυφή της διάσημης πυραμίδας των αναγκών του Αβραάμ Μάσλοου», δήλωσαν οι ερευνητές. «Στην πραγματικότητα, τα αγαπημένα παραδείγματα του Μάσλοου για τις συμπεριφορές αυτοπραγμάτωσης, ξεκινούσαν με άτομα που άρχιζαν να παίζουν κιθάρα ή να γράφουν ποίηση για δική τους ικανοποίηση. Όμως αν έχουμε στο μυαλό μας μια εξελικτική οπτική για την ανθρώπινη συμπεριφορά, φαίνεται απίθανο ότι οι πρόγονοί μας εξελίχθηκαν προκειμένου να λύσουν όλα τα προβλήματα επιβίωσης, να κάνουν φίλους, να αποκτήσουν καταξίωση και να αποκτήσουν συντρόφους, απλά και μόνο για να χαρούν», πρόσθεσε.
Από την εξελικτική σκοπιά, η ανάπτυξη του πλήρους δυναμικού, υπό τη μορφή ενός εμπειρογνώμονα μουσικού, επιστήμονα ή φιλοσόφου, θα μπορούσε να μεταφραστεί σε κοινωνική καταξίωση, όπως η απόκτηση του σεβασμού και της αγάπης από άλλα μέλη της ομάδας και μάλιστα στην προσέλκυση δυνητικών ερωτικών συντρόφων.
Έτσι, η ερευνητική ομάδα βρήκε φοιτητές και άλλους ενήλικες και τους ρώτησε τι θα έκαναν αν συνειδητοποιούσαν ότι έχουν φτάσει στο επίπεδο της αυτοπραγμάτωσης. Μελέτησαν περισσότερους από 1.200 ανθρώπους και εξέτασαν το βαθμό στον οποίο οι απαντήσεις τους αντανακλούσαν αρκετά θεμελιώδη και εξελικτικά συναφή κοινωνικά κίνητρα (π.χ. εύρεση φίλων, αναζήτηση θέσης, φροντίδα συγγενών). Μια από τις προβλέψεις που έκανε η ομάδα, ήταν ότι οι περισσότεροι άνθρωποι θα συνέδεαν αυτή την συνειδητοποίηση με την επιδίωξη κοινωνικής καταξίωσης, (π.χ. θα ήθελαν να πάρουν όλο άριστα στο σχολείο, να είναι διάσημοι στους τομείς της προσπάθειάς τους κτλ).
Πράγματι, οι άνθρωποι συνδέουν την αυτοπραγμάτωση με την επίτευξη της κοινωνικής καταξίωσης, ένα κίνητρο που μπορεί και συχνά μεταφράζεται σε «μία καλή φυσική κατάσταση» ή την επιτυχία της μετάδοσης γονιδίων σε μελλοντικές γενιές. Η σπουδαιότητα της κοινωνικής καταξίωσης ήταν μοναδική στο θέμα της αυτοπραγμάτωσης και δεν εμφανιζόταν σε άλλες μορφές αυτολοκλήρωσης.
Όταν οι άνθρωποι σκέφτονταν να βρουν το νόημα της ζωή τους (αυτό που οι ψυχολόγοι ονομάζουν «υπαρξιακή ευδαιμονία») και τη σφαιρική ικανοποίηση από τη ζωή τους (υποκειμενική ευημερία), τόνισαν ότι ξοδεύουν χρόνο με τους φίλους και την οικογένεια τους. Όταν σκέφτονταν να επιδιώκουν την ευχαρίστηση και να αποφεύγουν τον πόνο (ηδονική ευημερία), έδιναν σχετικά μεγαλύτερη έμφαση στην εξεύρεση νέων ερωτικών/σεξουαλικών συντρόφων και στην αποφυγή του σωματικού πόνου.
«Αν και η επιδίωξη της κοινωνικής καταξίωσης και της αυτοπραγμάτωσης φαίνονται διαφορετικά πράγματα», δήλωσε ο Κρεμς, «αυτές οι επιδιώξεις θα μπορούσαν να έχουν τις ρίζες τους σε ένα κοινό σύστημα κινήτρων, το οποίο μας ωθεί να πάμε πέρα από αυτά τα βιολογικά και κοινωνικά οφέλη που, στο προγονικό παρελθόν μας, θα καθιστούσαν πιο πιθανό ότι τα γονίδιά μας θα εμφανιστούν στις επόμενες γενιές».
Η ερευνητική ομάδα μπόρεσε επίσης να παράσχει μια επιστημονική εξήγηση για αυτό που ο Mάσλοου είχε σημειώσει εδώ και χρόνια: ότι η αυτοπραγμάτωση μπορεί να επιτευχθεί με διαφορετικές δραστηριότητες για διαφορετικούς ανθρώπους. Σύμφωνα με τις σύγχρονες ιδέες από την εξελικτική βιολογία, τα χαρακτηριστικά της ζωής ενός ατόμου (π.χ. φύλο, ηλικία, κατάσταση σχέσης, οικογενειακή κατάσταση) επηρέασαν τους στόχους που συνδέονταν με την αυτοπραγμάτωση με λογικούς, δυνητικά λειτουργικούς τρόπους.
Για παράδειγμα, οι άνθρωποι που δεν ήταν σε σχέση τόνισαν ότι η εύρεση νέων ερωτικών συντρόφων θα αποτελούσε μέρος της αυτοπραγμάτωσης τους, ενώ όσοι ήταν σε σχέση υπογράμμισαν ότι η διατήρηση των υφιστάμενων ερωτικών σχέσεών τους, θα αποτελούσε μέρος της αυτοπραγμάτωσης τους. Και οι γονείς - ειδικά όταν είχαν πολύ μικρά παιδιά - υπογράμμισαν ότι η φροντίδα αυτών των παιδιών θα αποτελούσε σημαντικό μέρος της αυτοπραγμάτωσης τους.
Με την εύρεση συντρόφων, την διατήρηση των σχέσεων με τους συντρόφους και τη φροντίδα των παιδιών, οι άνθρωποι μπορεί να νιώθουν ότι φτάνουν στην αυτοπραγμάτωση και μπορεί επίσης να προωθούν ακριβώς αυτά τα βιολογικώς σημαντικά αποτελέσματα που οδηγούν στη μετάδοση των γονιδίων τους στις επόμενες γενιές.
«Έτσι, η επιθυμία για αυτοπραγμάτωση δεν είναι ‘πάνω’ από τις βιολογικές και κοινωνικές ανάγκες. Η προσπάθεια των ανθρώπων να επιτύχουν την αυτοπραγμάτωση, είναι απολύτως σχετική με την επίτευξη κρίσιμων κοινωνικών και βιολογικών στόχων», κατέληξαν οι ερευνητές. Ή όπως εξήγησαν διεξοδικότερα: «Για τους ανθρώπους, η επιδίωξη της αυτοπραγμάτωσης, μπορεί να αποκαλύπτει περαιτέρω βιολογικά σχετικούς στόχους».
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου