ΙΑΚΧΟΣ

Ο Ίακχος, είναι ο θεός που οδηγεί μυστικά την πομπή των μυημένων στα Μυστήρια της Ελευσίνας. Το όνομά του φαίνεται πως είναι η τελετουργική κραυγή "Ίακχε", που έβγαζαν οι πιστοί. Αυτή η κραυγή έγινε όνομα και αυτό το όνομα το έδωσαν σε ένα θεό. Σχετικά με την ίδια την προσωπικότητα του Ίακχου οι παραδόσεις ποικίλλουν. Αλλά γενικά ο Ίακχος, που το όνομά του θυμίζει ένα από τα ονόματα του Διόνυσου, μπορεί να θεωρηθεί ως ο ενδιάμεσος ανάμεσα στις ελευσινιακές θεότητες και τον Διόνυσο.

Σύμφωνα με άλλους ήταν γιος του Διονύσου και της Αύρης, τον οποίο - αφού σκότωσε η μητέρα του τον αδερφό του - τον παρέλαβε η Άρτεμη και τον παρέδωσε στο Διόνυσο, που ανέθεσε στη νύμφη Νίκαια να τον θηλάσει και να τον μεγαλώσει. Η Αύρα, σ΄ αυτή την περίπτωση, απέκτησε από τον Διόνυσο δυο παιδιά δίδυμα, αλλά μέσα στην τρέλα της, καταβρόχθισε το ένα. Το δεύτερο, ο μικρός Ίακχος, σώθηκε από μια άλλη Νύμφη που την αγαπούσε ο Θεός και αυτή το εμπιστεύθηκε στις Βακχίδες της Ελευσίνας όπου άρχισαν να τον τιμούν μαζί με τον Διόνυσο την Δήμητρα και την Περσεφόνη. Λένε πως τον βύζαξε η ίδια η Αθηνά, ενώ η Αύρα έπεσε μέσα στον ποταμό Σαγγάριο ( ο ίδιος ποταμός που παίζει ρόλο στο μύθο της Άγδιστης και του Άττη) και έγινε πηγή. Άλλες φορές θεωρείται γιος της Δήμητρας, ο οποίος, λένε, είχε συνοδεύσει τη μητέρα του στην αναζήτηση της Περσεφόνης. Ο Ίακχος, με το γέλιο του μπροστά στις χειρονομίες της Βαυβώς, είχε κάνει τη θεά να χαμογελάσει.

Πιο συχνά, ο Ίακχος, θεωρείται γιος όχι της Δήμητρας αλλά της Περσεφόνης.

Στην περίπτωση αυτή, λένε, είναι η μετενσάρκωση του Ζαγρέα γιου της Περσεφόνης και του Δία. Πράγματι η Ήρα, επειδή ζήλευε τους έρωτες του συζύγου της και δεν μπορούσε να εκδικηθεί τον ίδιο, παρακίνησε τους Τιτάνες να επιτεθούν στον μικρό Ζαγρέα, το γιο του αντιπάλου της, ενώ έπαιζε. Ο Ζαγρέας προσπάθησε να ξεφύγει και μεταμορφώθηκε με διάφορους τρόπους. Στο τέλος, ενώ είχε πάρει τη μορφή ταύρου, τον έφτασαν οι διώκτες του, που τον ξέσκισαν, έβαλαν τα μέλη του μέσα σε ένα χάλκινο λέβητα και άρχισαν να τον ψήνουν. Ο Δίας έσπευσε να βοηθήσει το γιο του, αλλά ήταν πολύ αργά. Σκότωσε με τον κεραυνό του τους εγκληματίες Τιτάνες, ανέθεσε στον Απόλλωνα να περιμαζέψει τα διασκορπισμένα στον Παρνασσό μέλη του γιου του, και, καθώς η Αθηνά του έφερε την καρδιά του παιδιού που έπαλλε ακόμη, την κατάπιε. Έπειτα ξαναγέννησε τον Ζαγρέα, που πήρε το όνομα Ίακχος.