Η συγχώρεση, η συμφιλίωση

Είναι φυσικό να υπάρχουν διαφωνίες, διαπληκτισμοί και συγκρούσεις στις σχέσεις. Αλλά δεν είναι δυνατόν να ανταποδίδετε κάθε αρνητική κίνηση (οφθαλμός αντί οφθαλμού) ή να μην έχετε ποτέ κακή διάθεση. Μάλιστα, σε ορισμένους γάμους ενδέχεται να υπάρχουν πολύ συχνές συγκρούσεις και παρ’ όλα αυτά το ζευγάρι να μην οδηγείται στο διαζύγιο.

Πώς γίνεται αυτό; Αυτό συνήθως συμβαίνει επειδή το ανδρόγυνο θεωρεί τις συγκρούσεις κάτι φυσικό. Ωστόσο, ορισμένοι άνθρωποι που είναι ευάλωτοι στην κατάθλιψη φοβούνται τις συγκρούσεις, ιδίως αν πιστεύουν ότι θα είναι αρκετά έντονες. Μερικοί από τους λόγους για τους οποίους συμβαίνει αυτό είναι για παράδειγμα : «Αν Θυμώσω θα είμαι ανεπιθύμητος», «Αν θυμώσω θα με απορρίψουν». Υπάρχουν όμως και άλλοι λόγοι για τους οποίους ορισμένοι άνθρωποι φοβούνται τους διαπληκτισμούς. Ένας από αυτούς είναι ο φόβος ότι θα συμβεί κάτι ανεπανόρθωτο.

Επιπλέον, ορισμένα καταθλιπτικά άτομα δυσκολεύονται να συμφιλιωθούν μετά από μια σύγκρουση. Τα ζευγάρια και οι οικογένειες που χαρακτηρίζονται από συχνές συγκρούσεις, αλλά των οποίων τα μέλη μπορούν να συμφιλιώνονται και κατά βάση αποδέχονται το ένα το άλλο, εκδηλώνουν σπανιότερα κατάθλιψη. Όταν συμφιλιωνόμαστε, ο θυμός και η διέγερση μας υποχωρούν. Οι χιμπατζήδες, οι κοντινότεροι συγγενείς μας από τα πρωτεύοντα θηλαστικά, φαίνεται ότι συμφιλιώνονται ευκολότερα από τους ανθρώπους. Οι έρευνες δείχνουν ότι συνήθως μετά από μια σύγκρουση οι δύο αντίπαλοι αγκαλιάζονται και σπάνια διατηρούν τα αρνητικά τους συναισθήματα για μεγάλο διάστημα.

Γιατί όμως μερικοί άνθρωποι δυσκολεύονται να συμφιλιωθούν; Ένας λόγος είναι ότι ως παιδιά δεν διδάχθηκαν ποτέ πώς να κάνουν κάτι τέτοιο και επομένως ως ενήλικοι νιώθουν αμήχανα. Ίσως κανένας από τους δύο συντρόφους να μη γνωρίζει πώς να κάνει το πρώτο βήμα συμφιλίωσης. Ένας δεύτερος λόγος είναι ότι ο ένας από τους δύο (ή και οι δύο) αρνείται να συμφιλιωθεί αν δεν αναγνωριστεί η κυριαρχία του: πρέπει να νικήσει, να επιβάλει το δικό του και να επιβεβαιώσει την εξουσία του. Το πρώτο βήμα συμφιλίωσης εκλαμβάνεται ως ένδειξη υποταγής.

Για παράδειγμα, μια κοπέλα έλεγε ότι όταν ήταν παιδί, πάντα εκείνη ζητούσε συγγνώμη από τη μητέρα της και ποτέ το αντίστροφο. Αν δεν το έκανε, η ατμόσφαιρα γινόταν πολύ βαριά και αυτή δεν μπορούσε να την αντέξει. Μερικές φορές η μητέρα της εκδήλωνε παθητική επιθετικότητα και δεν της μιλούσε, μέχρι η κόρη της να ζητήσει συγγνώμη. Ακόμη όμως και όταν η κόρη της απολογούνταν, η μητέρα της τής θύμιζε το διαπληκτισμό τους και το πόσο κακό κορίτσι ήταν.

Τη στιγμή δηλαδή που η κόρη ζητούσε αποδοχή, η μητέρα της την έκανε να νιώθει ξανά ντροπή και ενοχές. Έτσι διαμόρφωσε την πεποίθηση ότι όταν ζητά κανείς συγγνώμη, οι άλλοι το χρησιμοποιούν για να τον κάνουν να νιώσει άσχημα και δεν δέχονται τη συγγνώμη μέχρις ότου ο άλλος να παραδεχθεί ότι έσφαλε. Γι’ αυτό το λόγο φοβόταν πολύ τις συγκρούσεις, δεδομένου ότι πίστευε πως δεν υπήρχε τρόπος να συμφιλιωθεί μετά από μία σύγκρουση χωρίς να νιώσει ότι έχει άδικο.
Κάποιος άλλος θεωρούσε ότι το να πεις «συγγνώμη» σημαίνει σε κάθε περίπτωση ότι παραδέχεσαι πως υπήρξες άδικος. Όταν μάλωνε τα παιδιά του ένιωθε έντονη ανάγκη να απολογηθεί, αλλά στο νου του αυτό ήταν συνώνυμο της αδυναμίας.

Συνεπώς, υπάρχουν πολλοί παράγοντες που μας εμποδίζουν να συμφιλιωθούμε.
«Αν απολογηθώ και προσπαθήσω να συμφιλιωθώ με τον άλλο» αυτό σημαίνει ότι:
• Είχα άδικο.
• Υποχωρώ.
• Ηττήθηκα.
• Είμαι αδύναμος. Οι δυνατοί άνθρωποι δεν απολογούνται.
• Οι άλλοι θα νομίσουν ότι αναλαμβάνω όλη την ευθύνη για τη σύγκρουση.
• Υποτάσσομαι.
Υπάρχουν πολλές εναλλακτικές σκέψεις για τις παραπάνω δηλώσεις. Για παράδειγμα:
• Μπορώ να απολογούμαι για τη συμπεριφορά μου όταν νομίζω ότι πλήγωσα κάποιον, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι όλη η ευθύνη για τη σύγκρουση ήταν δική μου. Είναι προτιμότερο να σκέπτομαι ότι οι άνθρωποι έχουν διαφορετικές απόψεις ή επιθυμίες, παρά να ψάχνω να βρω ποιος έφταιξε.
• Η διεκδικητική συμπεριφορά δεν έχει σχέση με νικητές και ηττημένους, αλλά προϋποθέτει να έχω ξεκαθαρίσει το πρόβλημα της σύγκρουσης και να προσπαθήσω να το λύσω.
• Η ικανότητά μου να απολογούμαι και να προσπαθώ να αποκαταστήσω το θετικό κλίμα μιας σχέσης συγκαταλέγεται στα Θετικά χαρακτηριστικά μου και δεν είναι αδυναμία.
• Το ότι απολογούμαι δεν σημαίνει ότι σκύβω το κεφάλι, αλλά ότι προσπαθώ να τα βρω ξανά με τον άλλο επειδή νοιάζομαι για τη σχέση μας.
• Το σημαντικό είναι να συμφιλιωθούμε και όχι να απαλλαγώ από τις ενοχές.

Η συμφιλίωση, όπως όλες οι μορφές διεκδικητικής συμπεριφοράς, είναι μία δεξιότητα που μπορείτε να μάθετε. Αρχικά μπορεί να δυσκολευτείτε, αλλά αν το θέσετε ως στόχο, με τον καιρό θα σας είναι πιο εύκολο. Αν γνωρίζετε πώς μπορείτε να τα ξαναβρείτε μετά από μια σύγκρουση, οι συγκρούσεις θα σας φαίνονται λιγότερο τρομακτικές. Θα ξέρετε ότι δεν πρόκειται να σας συμβεί κάτι κακό και ότι μπορεί να ωφεληθείτε. Η απόπειρα συμφιλίωσης είναι υποτιμητική μόνο αν εσείς πιστεύετε κάτι τέτοιο.

Προσπαθήστε να μην καταφεύγετε σε παθητική επιθετικότητα για να τιμωρήσετε τους άλλους. Η συμφιλίωση στα πλαίσια μιας στενής σχέσης μπορεί να σημαίνει μια αγκαλιά ή κάποια άλλη μορφή σωματικής επαφής, αν και δεν μπορείτε να επιβάλετε κάτι τέτοιο στους άλλους.

Αν οι άλλοι δεν είναι έτοιμοι να συμφιλιωθούν, το μόνο που μπορείτε να κάνετε είναι να ξεκαθαρίσετε τις προθέσεις σας, δηλαδή, ότι εσείς θέλετε να τα ξαναβρείτε. Προσπαθήστε να είστε ειλικρινείς, απολογηθείτε αν χρειάζεται και δώστε στους άλλους το περιθώριο να αντιδράσουν όταν θα είναι έτοιμοι. Αν αργούν να ανταποκριθούν, προσπαθήστε να μη θυμώσετε επειδή δεν ακολουθούν το δικό σας ρυθμό.

Ένα άλλο ζήτημα που πρέπει να προσέξουν ειδικά οι άντρες είναι να μην απαιτούν από τη σύντροφο τους να τους αποδείξει ότι τους συγχώρεσε κάνοντας έρωτα μαζί τους. Αν κάνετε κάτι τέτοιο, είναι πιθανό η προσπάθεια συμφιλίωσης να μην εκληφθεί ως ειλικρινής, αλλά ως μια τακτική για να περάσει το δικό σας. Ίσως να δίνετε την ακόλουθη ερμηνεία όταν η σύντροφος σας δεν επιθυμεί να κάνετε έρωτα: «Δεν ενδιαφέρεται για μένα, αλλιώς Θα ήθελε να κάνουμε έρωτα». Αυτό μπορεί να σας προκαλέσει και πάλι θυμό και δυσφορία. Αν νιώθετε ότι δεν κάνετε αρκετά συχνά έρωτα με τη σύντροφο σας, θα ήταν προτιμότερο να το συζητήσετε ήρεμα κάποια άλλη στιγμή, χωρίς εκβιασμούς του τύπου: «Αν με αγαπούσες, θα ήθελες να κάνεις έρωτα μαζί μου». Ορισμένες τυπικές σκέψεις που μας δυσκολεύουν να συγχωρέσουμε τους άλλους είναι οι ακόλουθες:
• Πρέπει να τους κάνω να πληρώσουν (να νιώσουν ενοχές), επειδή με στενοχώρησαν.
• Αν τους συγχωρήσω (ή συγχωρήσω τον εαυτό μου), τους τη χαρίζω (ή μου τη χαρίζω).
• Αν τους συγχωρήσω, δεν θα μπορώ να εκφράζω τη δυσφορία μου για τη συμπεριφορά τους.
• Θα πρέπει να είμαι καλός.
• Αν τους συγχωρήσω, σημαίνει ότι είμαι αδύναμος.
• Αυτοί θα κερδίσουν περισσότερα από μένα.